deMe vobis, rajiU pradcmu & rara rsgumur. Dei A & nullum mihi refponfum per Legato« ftceret nifi ai
gratia poft quam de Anglia exivi, * omnia erga me, &
ea qu* ad me pertinent ad votum meum difponuntur.
De debitis qu« folviftis, fi & debita d,e Romafcot in
his func, gaudeo; & promiffionem veftram de red-
ditibus noftris cum a&ione gtatiarum expe&o. Bene
fcciftis, quia verba qu* inter Regem & vos fuerunt
de me. 8c itinere meo , & de epiftolis quas fibi &
mihi a Papa miflas drxi, 8c de Legatis ad Imperato-
rem mihi mandaftis. Sed fcitote quia ego nec litteras ,
necullam legationem ab Apoftolicohabui, poftquam
a vobis difceffi : nifi quod per Tiberium mihi mandavit
verbis & litteris, ut eum de Romafcot adjuva-
rem. De litteris autem Pap* ad Regem nihil fcio, nifi
quod vos mihi mandaftis. Si autem alicubi manfiirus B
eum, ficut incepir ipfe, pervenirem. Didicien’im' ^
litteras quas mihi pet Tiberium mifit, quia fi DoS f
bile eflet libenter 4 mecum loqueretur.SDeran« if, *
in D eo, fecundùm.quodin me fentiebam&de it ^ 4,111111
re jam petafto expertus eram, quia laborem I g i f
poilem lubfiftere ; quod quia me non pofletimebat
me remanete volebaiis ; exiftimavi bonum effe *S‘
meipfum hoc, pro quo Anglia exivi, ficut ptopofi,?
perhcere j nifi forcé aliquid obviaverit cui rationabi*
liter nequeam refiftere. Omr.ipotens Deus fic veftru i
regfium terrenum in gaudio veftro diu regat, & com roboret fuper Anglos ,* ut port hanc Vitam’vos re’ , gnare faciat inter Angelos. Amen. ijnfi
fum & per Legatum meum fim fa&urus quod ince-
pi, nondum fum certus. De Gerardo. Archiepifcopo-
Eboracenfi non debeoin tali re aliquid abfens de ab-
fente & inaudito definire, przfcnim cum ipfe crimen
illatum negek: 8c ideo non audeo dare confi.iium , ne
confilium meum ab aliquo pro definitione accipiatur.
Q^apropter fi vobis videcur , de hoc apud Rege/n ,
omnino ex mea parte, nifi ipfe a vobis requifiverit,
quod vobis mando j fi melius non poteftis, refpon-
dere. De Jite qua: eft inter noftros & homines Ro-
beiti de Monte-forii, precor ut faciatis per Regem ,
ut aut pax Integra, aut * trevi* inter eos, donee re-S
deam, ponantur.De omnibus noftris rebus intfts 8c
foris, curam, ficut haftenus feciftis, habeatis, & fi- ^
cut icitis me in vobis confidere ; precor. Da rebus ac
familia Robertinutritii veftri, qui mecum eft. gratias
ago , quoniam ea contra adverfarios eius ficut illi
mandatumeft, defenditis; & inftantiflime precor ut
omnia qu* ad ilium pertinent, quirca manere omnino
faciatis ; & hocipfum Guilielmo de Meteftante
ex mea & veftra parte pr*cipiatis. Dico enim vobis
quia malo in meis p'ropriis , quam in ejus rebus,
aliquam pati injuriam. Deo annuente, ante Af-
fumptionem San&* Mari* de Btcco proficifci volo ;
& in feftivitate apud Carnotum efle: Sc deinde ficut
Deus difponei : veftris orarionibus^rofequenti-
bus , iter noftrum peragere. Qi>od nonnulli me re-
EPISTOLA L X X X VI I*
Anfelmus *fervus EccIcCk Cantuarienfis R.c ,
verencto Abbati, & amico luo’ Gerooto."
ni 5 falutem.
Clencus in duabus Ecdefiis obflriüus facramento RdU
gtonis, in qua debeat manere ? Expedit propter plu.
res caufas eum Carnoti remanere quam ad Gtronts-
stem remearc.
Q Uidam Monachus, ficut ab illo didici, alligams
Eceleh* veftra: per quandam ptofeflionem qua
1 M S Cleticalivobis fecit, & fimilitet Monafterio
Aamfti Petri , quod Carnoti fitum eft , ubi habitura
Monachi alTumpfit petaliam ptofeffionem, dicit fe
nullatenus pofle habere folutionem a vobis neque ab
Abbate CarnotenG. utvelin Catnotenfi Monafterio,
vel in veftro animam fnam falvet; quod facete ne!
quit mfi aut a vobis, aut ab Abbate Catnotenfi abfo-
lutus fuent. Confideret igitut ptudentia veftra, quia
non expedit, nec decet vos Abbates, ut animam ejus
quifquc fibi trahendo feindatis, fed in vobis effema-
ternam pietatem , & plus vos diligete animam ptoxi-
mi quam propnam voluntatem, oftendatis. llleenim
prebendunt de fatniltantate quam babao ad illosD fe magis öftendit efle mattem,''qui dieet alteti ; ha.
quos Rex non diligit; feitote quia nihil facio contra
honotem ejus , aut unde juftc teptehendi debeam.
Propter rixas qu* fiunr de Eccleha de Hetgas , ju-’
bete Rodulfo Ptopofito ut earn teneat in manu mea,
donee tedeam ; & interim inveniat, quilh ea fetviat!
Omnipotens Dominus vos, & veftra, fub fua gratia
cuftodiat i & vos * femper in viam faluiis ditigat
Amen. B
k j 'iikt ■ y* tv! >.;i iS $
beto tu folns infamem vivnm, nec ambo eum occida-
mus, ut ram venerit verus Salomon, dicat: Daukrnc
mfantem vivum , h&c efientm mater ejus. Nam vera
mater mavultfilium fuum in alieno finil vivere,quam
in fuo mortuus’ fovère. Notum autem fit S^n^uati
veftr* quia ficut cognofcere potui, magis expedrt
propter plures caufas eum Carnoti remanere, quara
ad vos remeare. Unde fi auderem, religioni veftr»
confulendo fuggei ‘em quatenus vos non falfam, fed
veram matrem efTe probaretis. Yalete.
E P IS T O L A L X X X V I r
Suo cliariffimo Domino Henrico , Gioriofo 1
Regi Anglorom , Anfelmus Arciiièpifco-
pus Cantuariæ i-fidele fervitium cum ora-
tionibus.
Gratulatur Regt de f t [olliciti.
G Radas magnas ago Celfitudini veftr* pro amo-
te magno qoem erga me vos habere oftendi-
itis ; & propria follicitudine quam de me ficut de
fideii veftro habetis : fciiicet ne in itinete incepto
propter imbecillitatem &infiimitatem corporis mei
nimm labons gravamine deficiam. Sed jam nfque in
vallem Monann* progreffus eram, quando veftram
lnlcepi epiftolam : unde timui ne Domino Pap* dif.
pliceret, fitanti patteitineris perfedU reraanerem ;
E P I S T O L A L x x x v r n .
Suo reverendo Domino, Henrico Regi An-
giorum, Anlelmus Cantuarienfis ArchiepiC
copus : fidele iervitium cum orationibus.
Quid reftenderit Papa ad Covfultum de facerdetierm
collatione: cjitodqut Anfelmus Papa
Jit par iturms.
QUamvis per Vuilhelmum de * Vvarelwaft co“
gnofeatis quid Rom* fecerimus ;.tamen quod
ad me pertinetjbreviter oftendam. Romam veni, caa-
fam pro qua veneram , Domino Papzexpofui. Ref-,
pondit fe nequaquam-velle diftentire a ftatutis ante-
celTorum fuorum j & in fuper przeipit mihi, uc nullum
rem c
Vcftituça> açcepi
:ionis n
fpe recup
***V •. jjociciam j .nifi’'poenitentiam agerent, & fine
biri°nls ^rationjs I qUod acceperant defererent : nei
tales confecrarunt : nifi ad
399
ionem cum, illis, qui de manu ƒ veftra A re & vos confortare poterit lapienria. Quod petitis
Ecclefiarum,poft hujus prohi- ut Domno Priori edmittam totam curam animarum
veftrarum ; fccretè & publicè, donee ego ad vos re-
deam, hoc utique feci & facio, ficut mihi ipfi, ut ipfe
fscundùm fapientiam, quam Deus fibi dedit, 8c fe-
cundum zelum domus Dei quern in corde gerit, judi^.
cet 8c difponat, puniat & parcat ; quatenus anim* in
innocentia nutriantur, 6c viria quantum poflibile
eft , Deo adjuvante, radicitùs de domo Dei exftir-
pentur & excludantur. Scio quia finguli noftraro de-
lideratis abfolutionem ; fed quoniam fingalis hoe fa-
ceremihi nunc poflibile fion eft, omnibus vobis Dei,
& noftram , quantùm inime eift, opto , o io, mando *
abfolutionem 8c benediüionem, Difciplinam Ordinis
veftri femper amate : pacem inter vos,6( obedientiam
Sy a i;;cæ fedis judicium le * præ■lent arent. IHorum
^ i0' 0 n»ftis ooteft effe pr*di6tus Villelmus, fi vulc.
^jjlglnius, quando ab invicem dilcellimus^, ex
l Parte conimemorans amorem & benignitdtem
VCltrafempsr erga me habuiftis, fummovit me ficut
veftrùna^ut.talem me facerem qua-
^fC fie incrarem in Angliam, ut fie effe poflem vo-
fjeut fuit antecellor meus cûm Pâtre veftro j
S îS s me éodem honore & libertate tra«5tareti§, qua
^ V° v-(Ver antecelforem meum tra&avit. In quibus
m intellexi quia nifi me talem façerem, çeditum ßad Priorem inviölabiliter fervate. Dominus fit fern-
Ver 1 Angliam non velletis, De amore quidem & n»r vnhifrnm Amw
jbxeienuitannmüaté gratias àgo. Ut autem ita fim vobifeum -,
Ç m'antecefTor meus fun cum Pâtre veftro,facere non
ofljm i nec vo^ s homagium facere, nec acci-
P. tjbus de manu veftra inveftituras Eccleljarum
P*o gr præiidtam prohibirionem me audiente fa-
etam audeo çommumeare. Unde precor m mihi veftram
fi placet, mandetis voluntatem j utrum fie V
Giuemadmoium dixi, pofilm in pace veftra & officii
” ej poteftate redire in Angliam. Paratus enim fum 8c
vobis & popiiib divina mihi difpofitione commifto,
officii mei iervitium pro viribus& fçientia mea, fer-
vatâ regular i obediencia, fideliter exhibere. Quod fi
» vobis non placuerit, puto quia fi quod animarum
detrimentum inde contigerit, mea culpa non erit. C
Omnipotens Deas fic regnet in corde veftro, ut vos
per omnia regnecis in gratia ejus. Amen.
E P I S T O L A L X X X I X .
Anfelrnus * Ârchiepifcopus Canruariæ, Do-
minis , Fratribus, & Filiis chariflimis in
Chrifti Ecclefia Cantuariæ converfariti-
bus : * falutem , 8c benèdidionem D c i ,
& fuam , quantùiil poteft.
De fuo reditu in jingliàm a Cantuarienjibus mànachù
peroptato.
DE reditu noftro dulce defiderium veftriim, quia
dedulcedine d/le&ionis * procedit, gratanter ac-
cipio, aino Sc approbo y etiamfî aliter Deus difponere
voluerit, quaiïi ficut ego vobifeum defidero.. S*pe
enim Deus fervorurn füorqm vitam ordinat contra
hoc, quod mens * humana , quamvis fuo fenfu iij-
tentione bonâ, defîierat. Sicut enim aurum in fornâ-
ce probaturjita mentes eledorum fuorum igné tribut
latioüis examinât. Quod fi vobis ejus paternâ cor-
redione aut probatione contigerit ; nolite defiçere,
fed ex ipfa tribulacionç, ficut rilii, ftudere profiçere.
per vobifeum. Amen.
E P I S T O L A X C .
mifelmus Arehiepifcopus , reveren'do &
chariffimo Frarri, Domno Priori, Ernul-
jfö: falutem , & gratiam Dei.
Ejufiiem argumentum.
QUod vos & amici noftri doletis, quia rediens
Roma in Angliam non veni, fio.c facit diledlio :
fed quöd paftorale curam fine uila ratione relinquere
ideor,non hoc arftimant.fapientes Religiofi, quibijs
rem oftendp j neque ego intelligo. Non enim
ego earn, quantùm in me eft, relinquo j fed ibi ubj
cam meexercere oportéret,çonverfari ficut vo.s, fi
diligenter intenditis, cognofcere ppteftis, nequeo.
Audiftis enim quibus ex. præcepco Apoftoli commu,
niçare non poflim fine animæ me* periculo. ; quorum
communionem Regi communicâps , dum ipfe
eis çoromuiiicat,vitare non valeo. Hîç confideret ali-
quis quidfacere 4 poffim;cùm veniam ad Regem co- ai. poflèm
ronandum, & Millam/celebrabo, & ipfi circa me e~
runt. Certc illos expellere nequeo,cum illis orare non,
audeo, Regi fubtrahere folitum officium non debeo ;
quondam Dominus Papa& illi concedit ; & mihi, ut
y-, façiam fi præfens fum, præcipit. Si mihi4 dixit ut do- ai pracepîs
mi maneam , ad Curiam non earn,& fie,me alia bona
officii mei faciens à communione malorum abfti-
n.eam J conqueretur Rex cum omnibus Epifcopis .&
Principibus fuis, quia cüm ilium coronarê nolo, au-
fero ei coroni fuæ hPnorem,quem ei Primas regni fui
debet per confuetudinem. Unde juftum illis videbitur
& opéré complejxunt, ut dignitas Ecclefiæ npftræ ad
aliam Eccleliam transferatur. Quod cùm fiat, me vL.
vente, in regno, neque per me aut per alium prohibe-
re potero, confirmabitur Ecclefiæ noftr,* intolérables
imminutio. Quod autem dicunt quod non. opor- ,
tuerit eum pro uno verbo fugere, qui fuum fangui-
nem pro ovibus fuis & pro Ecclefia Dei debueric ef-
fundere j dico quia non eft parvipendendum illud
Non eft enim inufuacum fcrVis Dei in li^c peregrina- E verbum, in quo tam gravia mala continentur # qu* -«/.quia
tione adverfitatibus multimodis concuti,quoniam non
fiint de hoc mundo: & quantb magis hie vexantui;,
tanio magis mundum qognpfcunt,& ad requiem trän-,
fire defidaran$ de hoc mundo. Quapropter moneo 8c
precor vos, uc filios.chariflimos, quatenus, fi res exe-,
•gent, quantp attentidjj vos hoftis h'ominum & ftatu
Roligipnjs veftr* diffipare tentavdrit,tant6 vos ad fer-
vitium> Dei colligere ftri&jfts ftudeatis. Sic namque
^ lra' hqftinj forties pugnabitis , 8c Pei auxilium
it ®®caciüs impetrabji^. D'c his non eft necefle me vo-
8ra(* bis rpultften fcribere, quia Dei gratil vo$ h*c feitis, &
teftimonia Scripturarum vobis funt prifeptia j & D-o-
mni Prioris, fi illi credere volueritis, vobis confifiejam
dixi, ir> qu* fine pericplo anim« me* 8c fine
detrimento Ecclefi* mihi com mi ft* nullatenus me
poflum ingerere. Denique non timed fanguinis efFu-
fionem, aut quamlibet corporis mei deftru&ionem ,
aut rerum amiffionem. Quzfi perfon* me* evenirec,
libenter paterer propter veritatis affertionem. Ac nihil
horum fuper me cadet; fed Ecclefiam noftram 8c.
homines ad earn pertinentes, fiin 4 Anglia cum Rege -/.Angliam
contenderem, gravis oppreffiofruftra epneereret, &
multitudo vexatorum ad culpam meam zrumnas fuas,
me fiXecrando, conveweret. Melius itaque mihi vide-
tur ut me abfente quzlibet tribulario, ,fi yicari neT
quit, in Anglia debacchctur jquam per meam przfen