E P I S T O L A C V I.
A ante confpe&um ejus pr*fentabitur, fmlicitatis jeter.
ux premium ab eo fulciplat.Si veftra prudentia eg«,
ret. doceri qualiter ut Deo placeretis , deberetis vi.
vere, ftuderem fecunddm poffe meum hoc oftendere.
Sed quoniam, Dei gratia, vos mentis intelledu inter
bonum & malum non ignoro difcernere : hoc rogo
hoc precor, hoc moneo, ut hoc fit veftri cordis indel
ficiens propoficum ■> quatenus in omnibus a dibus ve-
Anfelmus fervus Ecclefx Cantuarienfis-, di-
le&o Fratri , 8c amico * Gunterio Cano.
nico fandi Quincixii j fälutem s &Dei Temper
regi conliiio.
Eum licet quietis dmantifpmum, tanten, f i eletlus eß ,
debere Eratribus per obed'tniiam fervire, &
Abbatis onu* fubire.
SlCut audio, cüm Fratres veftri Belluacehfes Canonici
Eccltfi* fandi Quintini non temeic, Ted
ob multas rationes Dominum * Gdonem ( qui modö
vefter Abbas dicitur ) volunt ab hac pr*latione re-
mt>vere, & veftram Frateri.itatem loco ejus fubfti-
tuere j fed * timent ne veftra'religio propter antor
rem quietis, quam nunc habetisnon velit intentioni
eorum facile confentire. Quor.i-im ergo fciunt vos
in earn humilitatem diligere, & fperant vos plus meo
quam quorumdam confilio credere ; rogant me,
quid inde fentiam, veftr* Gharitati oftendere. Uci-
je , fi in Corpore Chrifti invicem fumus alrer al-
jftris, magnis & parvis, hoc potiils eligatis quod ma-
gis Deo placere probatis. Satis pio & dulci affedu in
' eifdem litteris fignificaftis vos meum in Angliam re-
ditum defiierare : verüm neque video ilium, in cu-
jus poteftate maxime eft reditus meus quantüm ad
hominem pertinet, in hoc voluntati Dei concordat;
B neque anim* mere expedit ab ea difcordare. Et timeo
ne tardè intelligat fe a reda via devialle, confilium
Dei fpernendo, & confilia Principum , qua Dominus
reprobat, fequendo. Certus tarnen fum quia aliquan«
do inteiliget. Omnipotens Deus, veftram Excellen-
tiam, & meam parvitatem aliquando de mutua vi.
fione fecundüm luam voluntatem lztificet j & in vo-
bis gratia: fu* dona multiplied.
B P I S T O L A C V I I I .
que ...... L t
terius membra, & nnximè in unareligiofarum pçr- p Anfelmus Archiepifcopüs , chariffimis Filiis
, nee fonarum Ecclefia*} qui noil permittit vult ut ^ i ■ o r> ■ r i
alia membra Sc totum corpus le utantur ut fuo nv m-
bro , non vi ico quomodo poffit fe probare mem-
brum illius corporis fi Corpus illud eft Corpus
Chrifti, quomodo fe oftendat cfTs membrimi Chrifti.
Eft & aliud, quia nemo, fi rede fe tradac, fibi foli
vult vi.vere j fed ficut.defideiat Sc credit, fi mem-
brum Dei eft, omnia commoda aliorum membro-
rum fua erunt in futura vita*: ita debet velle, ut fi
quid boni eft in Te, aliorum fit in prarfenti vita. Con-
fulo igitur , quantum in me eft, 8c precor, Fiater,
& amice chariflime, ut fi tota veftra Congregatio ,
vel melior pars, confilioreverendorumEpifcoporum
* Yvonis Carnotenfis & * Galonis Puritienfis,, qui
Patres veftri fuerunt Sc vos nutriverunt, vos inftan- D tis habere a me licentiam, ut ad me veniatis; fed pro
Farmanno, Orduvino, & Benjamin: faliu
tem & benedictione.m Dei, 2c Tuam.
Cur etc non poffit concedere ut ad ipfitm veniant.
Singulis autem eorum difficultatibus
refpondtt.
SCio,FiIii chariffimi, quia diledionis abundantia
facie vos defiderare meam pr*fentiam;ut Sc quod
corde geritis, ficut filii patri aperiatis, & confilium fin-
gutUanguftiis veftris accipiatis. Sed quamvis bonum
fit habere bonum zelum Sc laudabilem ; tarnen fi non
eft fecundüm fcientiam,non eft Deoacccprabile.Vulcerto
verum eft quia difficiliils.imo impoffibilids* hoc A
eft, quam vos cognofcatisj via nimis longa, gens ex-
tranea,iter periculofum t Monachi de eadem terra ca*
piuntur, m ale tradantur, equi, S i fi quid habent, au-
feruntur. Pecunia magna necefiaria , labor gravis,
exordinationes mult*, utilitas non adeo magna,ut alii
me non judicentreprehenfibilem,fiad hunc alien fum
exhibeo me facilem. Si mala qu* Bunt in Anglia Sc in
Eccleiia", qu* videtis Sc audicis, mihi vultis notificare,
fatis fcio, ncqueo corrigerejDeo dicite, & ut ipfe cor-
rigat, expedando orate. Si confilium deanimabus veftris
vultis qu*rere ; habetis vobiTcum venerabilem
ter elegerit ad hoc quod fuprà dixi, ne onr ino re-
fugiatis, neque imperfuafibilis exiftatis.Ucniùs enim
vobis elfe exiftimo, fi quietem contemplatibnis per
amorem fervatis in mente & obedientiam fratern*
charitatis in opere ; quim fi folam contemplationem,
aliorum. contemnendo preces, Sc utilitatem , vclitis
eligere. Vale.
E P I S T O L A C I I V .
D om in g , 8£ F ilix in D e o d i le a x , Matllildi p Fratrcm & Fiiium noftrum Oominum PriotemErnul-
Rn eginas AA ogl|o rum_ , Aa nlelim™ us Aa rchiepil- f_u m. vn.u m l.pr iritua^ lem. .5in quo & bona voluntas,gratia
copus Cantuariæ : falutem 2c benediciio-
nem Dei , 2c Tuam , quantùm poteft , 2c
fideles orationes cum Tervitio.
Dt benevolo Regina erga fe animo.
IN littpris fuis Celfitudo veftra tantûm me I*tifi
cavit, quantùm de le bonam fpem dédit. Solet
enim elle. certa fpes corredionis, humilis fufeeptio
corredionis & monitionis. Gratias igitur ago Deo
quidat bonam voluntatem vobis quam in relponfio-
re veftra mihi fignificaftis s & gratias ago vobis quia
earn dulci aflFtdu fervatis. Unde oro Deum ut quod
ipfe vobb mifeticorditer infpirat, confervet &: au-
gcat y quatenùs cùm anima veftra d»corpote exiens
Dei, abundat, & fapienna : quern vobis pro me, quafi
alterum me,dimifi. Ad ijlum quafi ad me recurrere,il-
li velut mihi vos credite ; ilium, ficut me, fufeipite,
Hoc etiam * concedo de Domino Epifcopo Gondulfo,
fi quis vo.luerit.Tibi dico, Fili Farmanne , qui ideo
petis licentiam alibi converfandi5quia in tot perturba-
tionibus animam tuam falvare nequis, ut dicis, non
decet ut quandiu vos non pofium regere nec collige*
re, incipiam vos difpergere. Non ergo eft confilin®
ut aut tu hoc petas, aut ego faciam. Denique fi uni
aut duobus cor cedo,aut exire de Ecclefia-, ut alibi con-
verfeturj aut exire de regno, ut ad me veniat, tot funt
qui fimilem habent caulam, ut non fine magno fcan-
dalo, aut fine rfiagna diftolutione fieri poffit. Habea£
igitur , qui hoc vult, earn diferetionem Sc patientij®*
quam habent alii, ut paritcr in patientia Yeftra poiliimas
veftras.Tibiquoque,Fili Benjamin, qui A q aam prrefentem vitam corporis mei, Sc confnlo fi-
I ^CrlISm- adjuras tsnibiliter^ Sc obtendis perditio- cut'' verè fidelis corpori & animæ veftræ , ne vos,
T°e ji•i xia-- rw 'j• oftendo ut llu , cu , Us anitn* deb«eo contra Ecclefiafticam confuetudinem, cai
nem confulere, quia tarn maiicretam rem non de-
^ facëre , neque anim* me* Sc ^nim* tu* tarii
8«!. muiaannttùumm îirn. rtea cefut,,. iinn tantum periculum; cer-
r pel»s> ^l . non e(|. ]10C anim* tu* falubre confi-
* ^ 6 Quod petis , nulla ratione fieri poteft; Indif-
H | ^ “inordinata temcricate forfican fieri poflet.
U '"enim ^ mtionabilb fequi quocunque nos im-
animi, etiam bonS, intentione , impellit fine
^fUetione; Neqneo incelligere animam tiiam in pe:
• »io elTe perdition is . fi mecum lo■qui ndn potes.
i fi effem pullatenus accedere poiftes in hoc
’ 3 do aut in altera vita ; lion tarnen de falute ani-
|mUntustibi defperanduiii efler. Precor igitur & con-
fT Fili charifjfime ut fuftineas fine fcandalo anim*
: U £)Ci difpofitionem ;•& fecundftrh quod vides eum
i ^ ^ qUJB ad nos pertinent, ordinäre, ftude te ip-
fum ficut diferetus Sc c|ui fpem habet in Deo, fal-
[ are* De hoc quod tu, Frater/ Sc Fili Orduvine, ob-
[ tendis mihi quia non redeo in Angliam j feito qiiiä
[non fu^io mortem , non abfeifliones membrorum ,
[non qui’iibet tormenta ; fed peccatum & ignomi.
[ niam Ecclefi* Dei, & rtiaxime Cantuarienfis. Si enim
I ita rediero, ut aperturri non fit quia Rex me fpoliare,
[& res Ecclefia niihi commiffas inyadere, ficut fecit,
I non debuic; confirmäbo pravarh , imo fervilem .&
f &pe(fimam confuetudinem mihi& pofteris meis,meo
I cxemplo, quod Deusavertata me.Nifi ergo pecca- Q
I turn (uum cognoTcere, & Deo fatisfacere de hoc quod
| in me peccavic* Sc peccat, voluerit * ut nec ipfe, nee
I fucceffor ejus mihi, aut fucdelToribus tneis^co exeiii-
I plo, dicere poffit fe hoc facere per donfuCtudinem j
Inullatenus intelligo, neque aiiquis rationabilis intel-
| ieclus, quomodo ei concordare, aut ad eum redire
[: polfim ad honorem Üei, & Ecclefi* noftr*, & Ta-
| lutem anim* me*. Si fit niihi, quod fieri debet 5 fa-
[ ciam quod debeO ad honorem Dei: Pax Domini qu*
I exupapt omnem Tenfum, cuftodiät corda veftra j Sc
I intemgentias veftras;
: peccatum
committaus ; etfi jam incepiftis ut onmino
defiftatis. Dicoenim vobis quódvaldè timere debetis
quia pecunia talirer accepta, ut taccam quantüm no~
ceat animæ,non tantüm cùm expendetur adjuvabit
terrena negotia 5 quantum pofteà pertürbabirV Denique
vos fcitis quia me in Normannia in pacem veftram
fufcepiftis, Sc de Archiepifcopatü meo me rei
far'civiftis ; Sc quià cura Sc vindi&a talis ófïenf* maxime
pertinet ad Archiepifcopacum , quoniam plus
fum Epiicopus pro fpirituali cura, quàm pró terrenà
pofl'emöne. Oninipocens Deus fic & in hcc , & iri
aliis a&ibus veftris dirigat cor veftrum fecundüm vo-
B luntasem fuam , ut poft hanc vitam perdücat vos àd
glóriam fuam.
E P I S T O L A C X .
Anfelmus Archiepifcopüs, Fratribus, & Filiis
charïffiniis, Ddmno Priori Ernulfo, & aliis
fubillo Deo Famulamibus in Chrifti Ecclefia
Cancuariie : falucem, 2i benediiStionem
Dei, 2c fuain, quantüm ppteft.
Excufat fe ejuod tardius eos cert lores fees rit de conventti
inter f e , & Regem : in quo Rex reveftivit eum dc A r~
chiepifcopatu , rebus Ecclefi £ Cantuarienfis omnibus
reflitutis'.’Ncc tarnen Anfelmus in Angliam intrare
vult, donee legatus Regis Rornk redierit. Interim red-
diia ufus poteftaH privat omni beneficio Ecclefiafthó
omnes Sacerdótes ejuifoeminas tenebant. Et Comiti de
Me Hen to, qui Ecclefia füumfavórempromfer at • Ecclefia
introitum permittit.
QUód tani diu diftuli fcribere vobis, de hoc quod
convenit inter Regem Sc me in vigilia feftii
SC‘ S 3i!3 S 2£ ) â S 3^ 22S î ) G S 3 îG $ Q S 2 SQ
E P I S T O L A C IX .
Henrico, fuo chafiffimo Domind, gratia Dei
Regi Anglorum, Anlèlinus Archiepifcopüs
Cantuariæ : fideles orationes , cum fideli
fervitio.
Corripit Regem qttód pecuniam inique, exigeret a Prefby-
teris Anglia violatoribus Concilii Londinenfis ab An-
felmo habiti: cùm banc culpam vindicare Honpertmeat
nifi ad Epifcopos.
D me pertinet, fi aiidio quod faciatis àliquid
quod animæ veftr* non expediat, ut hoe vobis
tis'Tànd* Mariai Magdelen*, non fuit * negligentia,
fed opportunitatis , quam * monftrare opus noh
eft, abfentia. Scitote quia Rex me reveftivit de Ar-
chiepifcopatu noftro, & promittit fe redditurum quod
de noftr is redditibüs haftenus accepit. Quod ipfe cum
D magna l*ticia 8c bona volùntate fe oftendit facere j
8c omnes qui cum eo funt, fe clamant inde gaudere.
Sperat enim Rex inter Dominum Paparti 8c fe caii-
tam concordiam ante diem Nativitatis Dopini futu-
ram, ut egoutrique poffim in Ànglia concordare fine
ofFenfione. Qua de re ipfe Legatum fuurti Romarn
mitterc difponic, ut ante nominâtum terminum rei
certitudinem accipere poflît. Sed quoniam res non-
dUm eft in ea pads & concordiæ inter èos certitudine
fölidata, ut fine dubietate, fi modo in Angliamintra-
vero, confidam mein paceibi remanfurum ; elegi
potiûs ad tempus extra Angliam manere, donee Legatus
pr*fatus redeatRomâ: ita ut intérim & res Ar-
A , ____ _____________________% J B Lihiep.ifc.opatûs in mea fint poteftate, & homines nonon
taçeam ; ne, quod Deus avertat, Deus irafeatur E ftri fint in quiete ; quàm ad praifens me in ambigui-
&S ivor b. i.s-, f1i. >fa ci. ti. s 1 quod. i. l. .l.i non pIî aceat, &I. mihi pro , . :__ . . . . . f . , . . I .s r iim n .C iliTcArmurh 1m .
teciturnitate mea. Audio quod veftra Excellencia vin-
diftam éxercec fuper Pr-efbyteros Angli*, & förisfa-
fturam exigit ab eis,quia non fervaverunt pr*ceptum
Concilii , quod ego cujii vcftro favoré tenui apud
Londoniam cum aliis Epifcopis & religiofis perfonis.
Quod haftenus inauditum & infinuatum eft in Eccle-
«a Dei, de ullo Rege -, 8c de aliquo Principe.Non enim
pertinet fecundùm legem Dei hujufmodi culpam vin-
dicare, nifi ad fingulos Epifcopos per fuàs parochias i
*UI & ipfi Epifcopi in hoc négligentes fuerint, ad
Atchiepi{COpUm & Primatem. Precor igitur vos, ficuc
c arifliu^um Dominum , cujus animam diligo pluftatém
ingerere , ne forte iterum per difeordiam im-
placabilem needle fit me de Anglia exire. Equidem
exiftimo hanc mei reditûs dilatïonem nullatenus no-
cituram ad perfe&am concordiam , quam fperamus
futuram. De Prefbyteris, & quibusRex pr*cepic,ut
8c Ecclefîas & foeminas habeant, ficut tempore patris
fui & Lanfranei Archiepifcopi habuerunt, 8c quia
Rex me refarfivit de toto A r chiepifcopatu, & quia
tempore patris ejus 8c ejufdem Archiepifc. in Co'n-
cilio prohibitum eft tarn execrabile conjugium ; n-
ducialiter eâ , qiiam ex Archiépifcopatu habeo, au-
âoritate præcîpio non folùm in Archiepifcopàtu,fed■
etiam per totam Angliam, ut omnes Saècrdotes, qui