iïc teftatur. A dus quoque illius, & verba, ipfeque A ea quae feit elTe facienda fortitcr operantem, Sc de
--------- ipfis * fui exemplo aliis confulentem , accendit .ean- p
dem ad intelligendum cur ha?c vel illa Deus prjp-
cipiat} cur homo , licet alteri homini benefaciat
nuliam ab eo remunerationem exigere debeac. Quo- 11
rum ut intellcdum Spiritus fendus menti alpirat,
ad poftremum etiam fepientiam fuperaccumulat •
* cum quod videlicet ratione intelligit, fit fibi la- "l
pidiun atque dulcillimum, feloque reditudiifis amo-
rc fequitur, quod intellligit efle fequendum. Ab hac
tarnen läpientia , quam extremam pofiiimus , Spi—
ritus lan^tus dona fua dinumerare per Prophetam
incipit , Sc ufque ad timorem, b quo ccepimus aC-
cendere , dinumerando defeendit. CJnde notandüm
mentitur cogitatio, quia mendacium teftatur pro
ro. Cum enim quidpiam agit, vel dicit, vel cogita t ;
lie pile agendum, dicendum , cogitandumque aliis in-
dicat. Plus etenim loquitur plcrumque homo adu
quàm verbo, ficut hoc poteft videri exemplo.
C A P U T C X X X .
Exemplum de Medico.
MEdicus namque herbam aliquam fi diceret
ægroto falutiferam d ie , Sc non ex ea come-
deret ; aliam verb mortiferam, ipfe tarnen ex ea su- plus ci adu quIà m vermbo mdic eret : qui• a pl•us g quod nobis innuit dçfeendendo quomodo ex iif-
ei^ hanc adu, quàm verbo ‘comedendam lùaderet. Hfm nnm< rnnflrml' in nnKic -T__ J... i
Cum igitur quippiam quis agit, vel dicit, vel cogitât
; lie elle agendum,, dicendum , cogitandumque
cæteris manifeftat. Quod II ita eft ; verum adu,
& verbo, Sc mente loquitur. Si verb non eft ; iif-
dem omnibus è contra mentitur. In quantum igitur
verum dicitur, bene ; in quantum verb mendacium
prorertur, malè vivitur : quia omne peccatum mendacium
die probatur. Siquid em non nili cogitatione,
locutione, & opere peccatur; quibus quotiens pect
u s , Deo Sc hominibus mentimur. His itaque
“ tribus Dei timorem ponamus * cuftodem , quia
téftante feriptura : Timor Domini expell’t peccatum.
Timor denique Spiritus fandi eft donum, aliorum-
que omnium primum.
C A P U T C X X X I . (
De feptem donis Spiritus fandi
S Eptem quippe lunt dona Spiritus fendi ; videlicet,
timor, pietas, feientia, fbrtitudo, confilium, in-
telledus, lapientia. Horum autem donorum, ut diftum
eft, timor eft primum, aliorumque veluti quod-
dam fundamentum. Hunc namque Spiritus fendus
mentis in campo lupponit, aliaque dona fiio in ordine
veluti in ædificio fuperimponit. Prius enim mentem
metuere fecit , ne pro peccatis fuis feparetur à Deo,
& in pcenis inferni cum diabolo torqueatur. Huic
denique timori fuperimponit * pietatem , cùm menti
nc metuenti liii ipfius afpirat compaffionem ; pieque
h qi!* ? ™Çera <*it, fi à^Deo feparata, &
dem donis conftruat in nobis Jcdificium afeendendo.
Hoc igitur a-dificio ita compofito Spiritus fendus
in eo relidet ; totamque femiliam domus interioris,
M l omncs anima? fenfus regit, Sc ad obfequium
lui difponit. 5 <
C A P U T C X X X I I I . „i
De cjualitatibus anima, & moribus.
HInc anima? qualitates , qua priiis erant infta-
biles, jam in bonos redigit mores. Mores
quippe qualitates lunt anima: in habitum jam reda-
d a . Non enim tunc mores dicuntur, cilm citbad-
veniunt, citoque recedunt; led cilm in anima ftabi-
les exiftunt.
C A P U T C X X X IV . «/.
Mores alii boni, & mall alii funt.
HOrum autem morum alii boni, alii verb lunt
mali. Boni igitur virtutes, mali autem yitia
dicuntur.
c a p u t c x k x v . at.
De virtu te & vitio.
V irtutes autem, bona exterius opera : vitia verb*
päriunt mala. Non tarnen quotiens agitur opus
» I P S hrritur q la rcoSmtlonené « t ipfaomnino fint diflimiüa, hand tarnen diffizil»
rargitur. hxmde autem fortitudinem fuperimponit iemper habent opera " H P ?
ffie-iieennttiiææ ,, cciùlmm mmeennss'' ppaavviiddaa,, ffiibbiinquuee ccoommDpaatuieenn«s_ / iam- ^ «nt opera.
que quid agere debeat feiens, fit fortis Spiritus famä»
dono ad operandmn qua; didicit, quibufque falvari
. ie poiTe confidît. Poil liæc verb confilium fortitudini
luperædificat, cum mens jam fortis ad operandum
quæ pie timendo feit elfe fecienda, fuo experimento
didicit Spiritus fanefti gratia quid de his omnibus aliis
coniulere debeat.
C A P U T C X X X I Ir>
e donis ^ Spiritus fartEli | a i a£l;vam dm
■ von n i contemfUtinam vitom poolin',,,. . •
T T Æ c autem quinque Spiritus £nûi dona ad adli-
i r r ? ’ OV t,ir feqnnntur, id eft, intelle-
, m fJP‘ent,a > ad contcmplativam pertinent vitam.
Ipfa tarnen Spiritus famftus * primis q„mnue
fuper.*on,t ut fuorum aidificium do„oru^ p0^ t
ommno complet.. Poftquam enim Spiritu5 fa^
mentem licit paventem fibique ' compatientem, &
C A P U T C X X X V I . •<
De/kpiemin, & JlnltitU , pundone in codom
convenient ibus.
OUædam enim ex ipfis , ut fapientia perfe&a
atque ftultitia, eadem feciunt plemmque fieri
opera. Sicut enim pcrfe&è fapiens dimittere non vult
t quin agat quod fibi bonum videtur ; fic & file nui
perfekte ftultus eft. Verum hocideo file fecit , quia
lat bonum non eflè ut illud dimittatj ftultus verb
quia lie putat. Eft autem alius médius nec ita fepiens *
quin metuat felli ; nec ita ftultps, ut in malo q ,0d
coeperit , perfeverare velit. Hie ergo quod fibi bo-
M
C A P U T C X X X V I I .
De odio, & amore peccati.
ITem pcrfeblum peccati odium, perfeiftufque atoor
ejufdem , idem plerumque opus exhibet exterius.
Sicut enim qui perfedte odit in le peccatum s non cu1-
rat quis illud eognovcritj fic & quidem diledlum in
le perfe&e diligit. Verilm hoc file fecit, ut fibi
Deus indutgeat; ifte verb,, pro fua hoc fecit impu-
dentia. Alius verb medius eft, qui nec ita peccatum
odit, ut hoc omnes velit feire» nec rutfiis fic amat, ut
Sc omnes velit' nelcire, Hie igitur Sc pluribus illud
ablcondit, & uni tamen per confefliontm patefecit.
G A E U T C X X X V I I I .
De humilitate, & fuperbia.
RUrfiis : perfetfta humilitas perfeblaque fiiperbia,
opera quxdam habent fimiiia. Sicut enim pet-
redlb humilis cum peccat , vult ut ejus Prafiatus
luam diftridt^ puniat culpam, fic Sc vaide luperbus.
Verum hoc file Vult pro ejufdem culpa? remiffione$
ifte verb vult pati, pro indignatione. Dedignatur
namque ut Pra?|atu$ ipfius fiii mifertus vel ad modicum
fibi parcat \ immb magis ut luam immoderate
puniat culpaih defiderat. Eft autem alius medius,
qiu nec omnino diftridte puniri, nec luam fibi cul- (
pam vult ex toto donari. Hie itaque cbm aliquando
peccat ,partim puniri, partimque dimitti fuam nbi culpam
deliderat. * Hie namque illud habet verecundi«
fenus , quie partim coram Deo, partimque eft coram
ominibus.] ’ -
,, C A P U T C X X X IX .
De tribus verecundia generibus»
T Ria etenim lunt verecundia? genera , qux St
ipla opt-rantur exterius diverfe. Alia namque eft
cora Deo tantum, alia verb tantum coram hominibus :
alia autem partim coram Deo, & partim coram hominibus.
Verecundia naque coram Deo tantum eft:cum,
quia tales lumus quales non efle decet, erubelcimus,
noftraque peccata, fi non aliis obeflent, coram homi-'
nibus fateremur. Verecundia verb coram hominibus ]
tantilm eft, cum quia agnolcimus, quales non efle
debemits, erubefeimus Sc verecundamur, noftraque
delidla etiam uni detegere per confellionem erubelcimus.
Verecundia autem partim coram Deo, partimque
coram hominibus eft, ut cbm nec ita de noftris
peccatis coram Deo erubefeimus, ut ea etiam coranf
hominibus feteri velimus: nec ita rurfus coram hominibus
ut ea vel uni per confellionem detegere eru-
befcamus. Qua? itaque verecundia eft tantum coram
hominibus eft bona, quae verb partim coram Deo eft,
partim cotam hominibus, eft riielior; qua? autem coram
Deo tantum eft, optima eft. Ha?c enim poftre-
ma, at dibtum eft, fi non obeflet aliis, luam homines
confiteri culpam coram omnibus feceret. Media verb,
nec ita eft perfedta* ut coram omnibus velit, nec
ita eft perfe&a, ] ut felutem cotam uno per confel--
fionem.fuam eruhefcat culpam feteri. Prima autem
etiam coram uno erubelcit culpam feteri, bona tamen.
eft Sc ipla : quia licet fub rubore, culpam tamen
. confitetur vel uni quandoque.
' C A P U T C X L .
^ De tribus* qutt notantur in juvetit.
IN juvene qnoque tria * notantur, quibus ad pro-
bitatem venturus prarnolcitur. Ha?c autem funt:
l8l
A taciturnitas, corporis continentia, vereiundia. T a-
titurnitaS videlicet, ut prius taceat, pofteriùs dicat.
Corporis autem continentia, ut non leviter oculos
hue illucque reducatmanus pedefve ne moveat ; led
omnia corporis lui membïa decentcr contineat. Verecundia
verb, ut eïubefcac coram hominibus, cùm
quid; vetitum agit 5 totufque rubore fuffufus oftend at
quia crubefcit. Ad hæc itaque tria juvenis quilque
nitatur > quia unoquoque eorum ad altiora prove-
hitur. Siquidem tacendo & audiendo fapiaitiurfi dö-
drinam, paulatim concipit feientiam} quibufdam-
que incrememis ad fpiricualem vitam per eorum
verba pertingit. ? -
B
C A P U T - C X L L wp.M»
Similitudo inter divirfa alimenta, & prltcepta.
Sïcut enim alïmentis diverfis ad perfedam corporis
ætatem, fie præceptis diflimilibus ad fpiritua-
lem perd^citur vitam. Ut enim educatur prius fim-
plici lade matris : dehinc, aliquo alio ; deirtde, farina?
commixto ; poftea 1 micis panis ; poftmodum , etiam
cruftis, donee quolibet folido cibo valeat uti. Sic
* ei primbm jubetur in Deum credere; dehinc eum
diligere; deinde, timere; poftea, bene operari, poft-
modumetiam * adverfe pati, qüoulque fibi præcepcum if) diveifi
quodlibet fccurè poffit injungi.
Z. C A P U T G X L I I , àl. cap. X4tk
Exemplum ndvi vafis femel imbuti.
QtJia fpirituali dödrina femel ad plenum imbü-
tus, novo vafi fimilis elle videtiir. Ut ehim va$
novum potu bono femel affedum, vis: ejus fepo-
tem amittit etiam fi alio poftmodüm repleâtur diver-
fi faporis ; fic juvenile cor fpirituali dodrina femel
imbutum vix ejus dulcedinem perdit, etiam cùm
feculari occupatur poftea * negotio, ratione officii J ?
cui intendit. Si autem tacendo lapientium verba *L >mi'
contemnit audire, nec ad ullam afeendet feientiam
ipiricualis vita:.
C A P U T C X L ÎV . cap. Ma
) Exemplum cultri.
UTqitè qui proprio caret cultrb, meritb efurit *
fi * alieno incidere nolit’, & ifte propria carens-Z-fcindm
feientia jure fpirituali feme deperit, cùlh aliéna no-
lit tacendo feientia uti. Tacendo igitur fepientium
verbis attendat, ut ad feientiam ipiricualis vltæ do-
drina eorum pertingat* Continendo autem corporis
membra, ut fuprà didumeft, in melius proficit 1
quia mentem hoc modo ftabiliorem & placidam
redditt Mens verb ftabilis & placida, placidà exte-
riùs verba redd it & ipfe.
C A P U T C X L IV . c4p.«4K
E
Exemplum de aqua quitta J & foils radlis.
T T T enim aqiiâ qllieta, cùm ex una parte fells
V '-fefeipit radium, ex altera quietum Sc ipfum
aliquo in pariete red dit : fic mens pacata fufeipiens
aure cujufpiam verbum, ore remittit Sc Ipfum pa-
catum. Ut verb aqua commota, radium commo-
tum; fic & mens turbata verbum reddit turbatum,
fed Sc omnem exterius adum. Ut ergo ad quietem
mentis, Sc oris, Sc óperis fibi proficiat juvenis, quae-
que membra decenter contineat. Erubefeendo autem,
ficut Sc didum eft, in melius proficit ; quia verécun-
Z iij