5 4 *- D I ' A L O G U S
vel foemina,Sic. Itaquenon contra me,fed pro me facit A aut prêter Deum Deus fit $ Ego , ait ipfe, in Patte
illud praceptum tegis,videlicet ad verfus Humäni-formlos;
contra quos Chriftianitati aliquando labor exti-
tit, ut rhanifefti convincerentur erroris, dicentes ho-
minem fecunddm fadfcuram corporis fadfcum efle ad
imaginem Dei. Contra me, ut jam didfcum eft, non
facit, quia videlicet tunc quidem non videbatur auc
vifus erat in terra Deus cum hominibus converfatus j
nunc autem in terra vifus eft, & cum hominibus converfatus
eft in ilia fpecie, quam optime noVi,Deus Sc
homo Chriftus, & hie idem crucifixus. Proinde fimilitudinem
ejus facio, & hanc adoro, non vana fpe
fanicatis Sc lalutis in fide vei per fidem ejus, qui pro
me fecundum hanc fimilitudinem in cruce pependit.
Si enim ferpentem reneum pro figno pofitum percuf-
Paterinme eft. Non igltur duo diij quia non extra'
Patrem Deum Filius Deus ; iriimo in finu P *ris eft
unigenitus Filius.
J ud. Qualemcumque , quantumcumque facias
vel effe veils Chriftum tuum ; ego dico tibi quia qUod
adoras nec Deus eft, nec homo. p
Christ. Sed utrumque figurât imago. Jam tibii
fupra dixi quia non adoro fimulachra gentium fed
adoro veritatis lignum s quam , videlicet, verit^tem
gentes, quamdiu gentes erant, ngfeierunt. 1
J ud. Et tarnen adoras fimulachrum opera ma-
nuum hpminum. Dicit enim Scriptura : Similesfim
iaü y qui fact un t c'a. 1 ‘ . gj
Christ. In quo fimiles ; in corpore, an in anima j
fi afpicientes fanabantur ; non utique ferpentem vi- ß Si in corpore dicis $ hoc numquam fa&um eft, ut corl
ventem, fed inanimatam ferpentis fimilitudinem:
quanto magis ego lignum hoc afpiciens, de quo, ut
• jam fupra memini-,ec« ego,inquit Dominus, levabo ad
(rentes man um rneam & ad populos; & exaltabo fi-
gnu m me um: quanto magis, inquam, ego afpiciens SC
vultü in .terram demiflo, adoro hoc lignum, & pulve-
-rem pedum illius lingens fanari debeo a morfibus live
perculfionibus ferpentum,id eft,a vitiis & peccatis,
qus funt percufllones malignorum Ipirituum ?
J ud. Ergone lignum illud, quod adoras , lignum
eft Dei; & non potius hominis mortui ? Nam Deus
>. ad Moyfen dixit: Non enim vide bit me homo, & vi-
- vere vote ft : hie autem & vifus ab hominibus, &
comprehenfus , & occifus eft ?
Christ. Deus invifibilis eft :& ut videretui
mo fadtus eft: neqüe enim ignota eft caufa hrec rité
( recolétibus quod primiith in.Exodo,& deinde in Deu-
* teronomio fc rip turn eft | Perterriti ac pavore concuffi
ft fteterünt procul dicentes Moyfi: loquere tu nobis, & an-
: diemw. ‘Jfon loquatur nobis Dominus, nefbrtè moria-
jfiur, &€. Hu jus rei memor ipfe Dominus ad Moy-
8 .fem dixit: uiudi voceni verborum populi hujus: qua
locuti funt tibi-, bene omnia funt locuti. Et ipfe Moyfes
f ad populum : Prophet am, ait, de gent e tua, & de fra-.
’• tribus tu is ficut me ,fufcitabit tibi Dominus Deus tuus;
ipfurn audios, ut petifti a Domino Deo tuo in Oreb,
quando conclo congregata eft, atque dixi ft i : Ultra non
audiam vocem Domini Dei mei\ ignem maximum
hftnc non videbo amplius, ne mofiar j & ait Dominus
mihi:'Bene omnia funt locuti : Prophetam fufeita-
bo eis de medio fratrum fuorum fimilem tui, dr ponam
verba mea in ore ejus ; loqueturque ad eos omnia qua
pus hominis fimiilachra fiacientis fimile fieret illis. Si
autem in anima ; oportec ut ita dicas : fimiles Mû
fiant .quorum funt fimulachra : Et ita fit ; quia révéra Ü
miles funt homines illis, quorum fimulachra faciunt-
in quorum fimulachris confidunt: Exempli gratia *
Quando patres tui initiati funt Beelfegor, & comede-
runtfacrificia mortuorum j eidem Beelfegor , fcilicet
Priapo turpiflimo fimiles fadfci funt, fcortando ciifii
Madianitis mulieribus , fecundum exemplum Priapi,
quem conftat fuifle fcortatorem nimium. Sic & de
cæteris gentium monftris,fi'fecundùm animam intel-
ligis, fimiles illis fiant, qui faciunt ea ; redfce inrelliris
fcilicet ; quod cum Jove & Mercurio, cum Junone,1
& Venere fimili damnatione damnentur, qui fimula-
r , ho- ^ chraeorum faciunt, & qui . ■ . confidunt in eis.. QQuuiidd dmiVhi
confequenter evenit •, nifi ut faciens fimulachrum
Jefu Chrifti filii Dei propter me crucifixi, & adorans
hoe fignum fahdx ejus humilita,tis , fimilis fiam illi,
fimque & ego filius Dei, fcilicet, per gratiam adoptio-
nis ? Quid nunc è contra dicis ? Ut video, immo ut
jam dudum certiffimè fcio , in omnibus defids,& toto
animo fugis, cüm èffiigerenon pollis : & completur
in te illud quod inter csteras maledidiones Legis pro-
nuntiavit, & excclfa voce pronuntiari jufiit Moyfes,
in quo tu confidis, Trad'at te, inquit, Deus cormn- d
tem ante hoftes tuos. Per mam vlam egrediaris contra ‘f
eos, & perfeptemfugias. Hoe dupliciter, id eft, tam
corporaliter quam fpiritualiter in te completum eft.
Corporaliter nimirum, in eo quöd ante hoftes tuos,
fcilicet, ante Romanos milites corruifti $ quia contra
eos per viam unam egrellus, contra eos per feptem
fugifti:id eft, per fiduciam unius munit« civitatis
pracepero ei. JQui autem verba ejus, qua loquetur in f ) contra eos pugnare aüfus, per omnes terras difperfus
I eo audire noluerit, ego ultor txiftam. Hæc
& cætera, quæ iongum eft hîc enarrare, perfpicuum
faciünt omni oculos habenti ad videndum , & aures
ad audiendum, quod idcirco Deus homo fa dus eft,
quia non poterat vifio fubftantiæ ejus ab homine vidè-
rijvidelieet, propter antiquas inimicitias,quarum paries
ftabat inter Deü & homines ex peccato primi ho-
minis.Hinceft illud, quod tulegerè aut intelli'gere for-
8 tè nondum vis -, Deum nemo vidit unquarn. Unigenitus
filius qui eft in finu patris ipfe enarravit, id eft, fo-
luto pariete infimicitiarum vifionem Dei hominibus
ofténdit. Ifte eft propheta ille, de quo Moyfes, ut
'■ jam didum eft, Prophetam, ait, de gente tua, & de
fratribus tuis, ficut me ,fufcitabit tibi Dominus Deus E
tuus, &c.
J ud. Ecceduo dii, Deus Pater, & Deus unigeni-
4' tus Filius. In lege autem feriptum eft : %/Iudi Ifrael,
î* Dominus Deus tuus, Deus unus eft. Et alibi : Ego Dominus
, & none ft amplius} extra me non eft Deus.
C h r i s t. Numquid uriigenicus filius hoc de fe-
metipfo, aut alius quis de illo dixit ex omnibus alfer-
toribus ejus, quod fie extra Deum Dominus? Numquid
illud, quoi jam memoravi,unigenitus Filius qui
eft in finu Patris, hoc dicere eft quoi extra Deum
es, qui gladio fuperfuifti. Spiritualiter verb, quia in
unare, fcilicet, incarne Abrahs gloriabundus, ante
omnes homines yeritatem qumrentes, quibus oiio-
fum te fecifti, quotidie corruis; & dum in eo folo,
quod jam didum eft,fcilicet, quod fecunddm carnem
ex Abraham es, nimium confidens & c o n tra me egre-
diens, per feptem vias, id eft, per omnes veritatis
Scripturas convidus terga vertis, malehs fugere ve-
ritatem quam credere veritati.
J ud. Ergone tu mihi hoftis es, & ante te ficut
ante hoftem corruo ? Ubi eft quod dicebas, quia fa-
lutem meam quaereres, cdm.profitearis quod agas
hoftiliter ?
C h r i s t . In Pfalmo feriptum eft : PerfeBo
dio oderam illos. Perfedum quippe odium eft, ubt
odio habentur non homines, fed hominum errores:
tunc maxim e , quando cum errore erroris quoque
defenfio eft. Die mihi nunc quam ob caufam tradide-
rit te Dominus, ut jam dixi, corruentem ante hoftes
tuos; venerintque fuper te omnes maledidiones,quas
feripfit Moyfes } & apprehenderint te.
J ud. Quia non audivi vocem Dqmini Dei roel»t
ut cuftodirem & facerem omnia mandata ejus s»
cteremonias, quas ipfe prrecepic mihi.
CHR- I STIANI ET JUDÆI .
C B R IS f) Vere non audifti, vere non cufto-
Jifti Hoc tantum,& non amplius, mihi refpon-
dere confuevifti. Ego autem certum ex re quatro ca-
itulum, ut confitearis in quo non audieris, in quo
non cuftodieris. Numquam enim tradidit patres tuos
in manus hoftium , mfi pismonftrata & apparente
cauß ’ exetnpli grariä,ut illic filii Ifrael duxerunt uxo-
res filias Chananreorum , iplique filias fuas eorum
filiis rradiderunt, feceruntque malum in confpedu
pomini, fervientes diis eorum Baalim & Aftaroth :
iratufque Dominus contra Ifrael tradidit eos in ma-
nus Chufan Rafathaim Regis Mefopotamiai. Hoc
nialua1 , quod erat fornicari cum diis alienis, &
adorare eos, femper Scriptura prcCmittit narratura
iram Domini tradentis lfraelemhoftibus fuis. Quando
autem taliter qt nunc tradidit ? Quando lirael
taliter ut nunc, & tamdiu captivus atque difperfus
fait ? Si ergo quando levius tradebatur in terra
fua manens, licet ferviret hoftibus fuis, culpa vel
caufa nominatim praimonftrata eft & praimonftrari
debuit; quanto rqagis & tua praefens captivitas, &
difperfio, cun<5bis retro generis tui calamitates ma-
gnieüdine fua fuper ans, caufam habet quam tu no-
minatim feire & confiteri deberes ? Et quidem non
jgnoras, fed ignorare te fimulas nihil aliud dicere vofc.
it lens nifi, propter peccata mea. Ego autem dicam tibi;
immo Moyfen prsedixilTe & Prophetas oftendam tibi.
Moyfes namque, ubi omnes maledi&iones prae feripfit
qua:, nunc venerunt fuptr te, caufam illam fub-
v. junxit: Er erit vita tua quafi pendens ante te; timebis
noBe &' die, & non credcs vita tua. Daniel autem
6, manifeftius, Et poft hebdomades feptuaginta duos occi-
detur Chriftus. Ha;c eft caufa, ftatimque fubjunxit id
|»i. quod nunc paceris : Et non erit ejus poputus, qui eum
nc^aturus eft. Et civifatem & fanüuanurn dijfipabit po-
pf.hu cum cluce venture; & finis ejus vaftitas ; & poft
fine'm belli ft atm a defolatio., & deficiet hoftia & fit-
crifirium, & in templo erit abpminatio defolationis,
.& uftfuc ad confummaiionem & finem pe.rfeverabit de-
folati’. Confitere igftur quia propter peccatum ne-
gationis Chrifti, qpem hegafti, ante faciem Pilati,
& occidifti; ciyitatem Jerufalem & faneftuarium dif-
fipavit populus Rocnanus cum duce, fcilicet, Vef-
pafia.no five filio ejus Tito, & ftatuta perfeverat
defolatio, & tu non es populus ejus quem negafti:
quomalotuo, feijicet„ non effe populum ejus, ni-
hil deterius eft. Non dixit: E t non erit populus ejus,
qui eqm occifurus eft, fed, qui eum, inquit, negatu-
yus eft. Quod earn occidifti nihil tibi noceret, nifi
negares eum pertinaciter. Ecce vita tua, ficut dixit
Moyfes, ut jam memini, quafi pendens eft ante te,
& non credis vita* tua. Olim fuit vere pendens
una non tota die, fed ab hora fexta ufque’ad horam.
nonarn 3 nunc autem quafi pendens eft ubicumque
h v tu.^%crfiIS es I ficut praimiferat Moyfes idem i
‘ Difperget te Dominus in omnes populos a fummitate
terr* . ufque ad terminos ejus. Nam in eo eft quafi
pendens vita Chriftus, qui fuit verb pendens, quod
uwlitudo ejus, qui pependit, palam te vidente ado-
ratur in tarn muftis locis dominationis ejus. Quafi
pendet,& quafi pendebit, ficut & praedixit ipfe :
4 Sicut exaltavit Ad oyfes ferpentem in deferto, ita exaU
tftn °portet fiUum hominis. Et pendebit ante te.fitni-
Jtudo hasc, licet tu videre nolis, & verfus in furo-
eto ac nefeiens quid dicas, ( neque enim ad rem
r,u Pertltiet ) clames contra me, clames contra hoc j "guum Domini exalcatum: Simulachra gentium, ar-
■ ^ aurum > °psra manuum hominum.
. J^d. Numquid verb folum illud adoras cruci-
Xl fui fimulachrum , quem dicis effe Deum tuum,
jjuem niihi perfuades efle Mefliam, id eft Chri-
uto ? Alias quoque innumeras imagines facis tibi
^afculini fexüs quam feeminei, & plena
543
A funt templa fimulachris eorum, (Jtii non funt dii.
C h r i s t . Jam dudum dixi tibi quia & Moyfes
fecit Chérubin, & Salomon imagines ejufmodi arn-
pliavit in templo quod fundavit, ficut feriptum eft:
Et fecit in oraculo duo Chérubin de lignis olivarum de- *• 1
eem cubitorum alritudinis Quinque cubitorum ala Che- \.l7t
rub una, & quinque cubitorum ala Cherub altera } id .
eft decern cubitos habens a fummitate ala ufque ad
fummitatem alterius. Decern quoque cubitorum erat
Cherub fecundus, menfuta pari. EA opus ununi erat in
duobus Chérubin j id eft-altitudinem habebat unus Cherub
, dcecm cubitorum, & fimiliter Cherub fecundus.
Pofuit que Chérubin in medio t empli interioris -, exten-
debant autem aids' fuas Chérubin -, & tangebat ala
una parietem, & ala Cherub fecundi tangebat parie-
g tern alteram ; ala autem altera in media, parte tem-
pli fe tnvicem eontingebant. TeXit quoque Chérubin
auro , dr omnes parûtes T’empli per circuitum fculpfit
Varsis calaturis & tornoi E t fecit in eis Chérubin
, & palmas , & pifturas varias quafi promi-
nentes de pariete, dr egredientes, drc. Multa poft
illud. tempus, & multô plura vel majora, quàm
antea, fadba funt memorabilia per lànétorum mi-
nifterium Angelorum , & mulcæ atque innume-
rabiles palmas atque cedri creverunt nobis in al-
tum, dé qualibus Pfalmifta : Juftus , inquit', ut ff.
palma flore bit, ficut cedrus Libani rhultiplicabitur ; 14
plantati in domo Domini , in atriis Domus Dei
noftri florebunt : adlouc multiplicabuntur in fentüa
p uberi. Et idcirco omnes parietes Ecclefiarum lauda-
^ biliter feulpo variis ccelaturis & torno ; & mul-
tiplico non folùm Chérubin & palmas • verùm
- etiam & pi&uras varias memoriæ mea: repræfen-
tantes memorabilia gefta fandtorum , fidem Pa-
triarcharum , veritatem Prophetarum, gloriam Regum,
beaticudinem Apoftolorum, vidtorias Mar-
tyrum , quorum omnium inter facras ' imagines
Crux adoranda cum imagine Salvatoris mei præ-
fulget miranti mihi quia nullo genere mortis ilium
interficere potuiflès ; Cujus , videlicet, mortis
imaginatio tali tamque evidenti profpedlu propo-
ni potuiflet* Si ilium praecipitaffès de fupercilio
montis , ut præcipitare voluifti ; fi lapidaffes, uc
Q femel Sc iterum lapidare voluifti ; fi gladio percuf-
fiffes, ut eum infàhtem funeftus Herodes trucidare
voluit : nullatenus vel fie vel fic perempti poffet
imaginatio tarn infigniter orbi terrarum ipedtanda
proponi. Sed jam folvamus litem , Sc veni mecum
intùs in domum patris qui. me recepit ; Sc pro re-
verfione mea diem feftum agens vnulum fagina-
tum juflit occidi ; Sc manducemus , ait, & epulcmur ; l»
quia hic filius meus mortuus erat, dr révisait ; perierat, 14
& inventus eft. Veni intus, ut fimul epulcmur : ere*-
de, ut mecum falveris.
J ud. Hoccine mihi perfuadere Vis, ut tecum
epulans carnes quoque fuillas comedam, cæcera-
que immunda, quæ lege prohibita funt ?
i C h r i s t . De hac re pro minimo, mihi eft
loqui tecum ; quia , ficut jam alibi dixi, præcepta
hujufmodi, præcepta non bona funt, Sc data ma-
ximè propter reatum vituli ; ficut ipfe apud Eze-
chielem, eftm præmififfet : Et cxacerbaverunt me, £*
in praceptis meis non ambulaverunt, Sc cætera jifi
que, Et poft idola patrum fuôrum fuerunt oculi eo- *•
rum, ita fubjunxit : Ergo & ego dedi eis praetpta v.
non bona, dr judicia in quibus non vivent« Mihi
omnis creatura bona ; Sc nihil rejiciendum , quod
cum gratiarum adlione percipitur. Nam ad Noe & ad •
filios ejus, poft diluvium , dixit Deus : Omnes pifees &
maris rnanui veftrà traditi funt-, & omne quod move- *
tur dr vivit, erit vobis in cibum : Quafi olera virent
tin tradidi vobis omnia, excepto quod Carnem cum fan•
guine non comedetis.