„on novi fadem'tuam. Q ó jd& d * , dtiffime Demi- A hanc imaginera mam , ut tui raemot firn, te »giterav
ne, quidfaciet * ifte tuuslonginquusexulJQuid^fe- S H 0 9 abnlitaattrittonevitiomra, ficeft .
ciet (ervus tuus anxius amore tui, & longé proje&us
à facie tua ? Anhelac videre te ; & nimis abeft i a
facies tua. Accedereadte defiderat; & inacceffibilis
eft habitatio cua. Invenire te cupic ; 8c nefeit locum
tuum. Qu*rere te affe<ftat ; & ignorât vultum tilum.
Domine , Deus meus es , & Dominus meus cs ; Sc
nunquam te vidi.' Tu me fecifti 8c refecifti,. & omnia
méa bona tu mihi contulifti ; 8c nondum novi te. De-
nique ad te videndum faftus fum j Sc nondum^ fect
propter quod faéfcus (um. O mifera (brs hominis ,
cùm hoc perdidit ad quod fa<£tus eft. O -duras, & di-
1 rus cafus ille ! Heu ! quid,perdidit, & quid invenit ?
quid abfeeffit , & quid' remanfit?Perdidit beaticu- . WÊÊgÊ • • „ o , .
dinem, ad H B f M eft; & invenit miferiam,B T \ f ? | f Domine, qui das fidei mtelledh m , da mi-
a - - « - « ■* rr- Æ -- — * JL^hi, ut, quantum lcis expedire , mtelligam quia
Sjtid h»m*
peccnsperd,
dn & qmd
propter quam fa€tus non eft : ablceffit, fine I quo^
verdiditbed- nihil fèlix eft; & remanfit, quod per fe non nifi mi-
liH*mUaÜf ßrum eft. Manducabat tunc homo panem Angel o-
& invt. rum, quern nunc efiirit ; manducat nunc panem dolo-
np m u r trq » Z mm, quern tunc nefeiebat. Heu publicus ludfcus ho-
ftftnin«n eß. minum : univerfalis plandtus filiorum Ad* I Ille rudta-
bat (aturitatc ; nos (ufpiramus efurie. Illeabundabat ;
nos mendicamus. Ille féliciter tenebat ; Sc mi (ere de-
feruit : nos infeliciter egemus, & miferabiliter defi-
deramus ; & heu, vacui remanemus. Cur non nobis
cuftodivit, cùm facile poflet, quo tam graviter * ca-
reremus? Quare fic nobis obferavit lucem, 8c obdu-
xit nos tenebris ? Ut quid abftulit nobis vitam, & in-
flixit mortem ? Ærumnofi K unde fiimus expulfi, quo
fin - S ’ * *
teamem : fed fic eft abolitaattritione vitiorum, ficeft
obfufeata fumo peccatorum ; ut non pofllt facere ad }Uan.
quod fa<fta eft, nifi tu rénovés & reformes earn. Non JJ* . H
tento, Donïine, penetrare altitudinem tuam; quia & ipfum *
nullatenus comparo illi intelle&um meum : fed défi-
dero aliquatenus intelligere veritatem tuam, quam »»» ?««r«7 «
credit & amat cor meum. Neque*enim qiuero intel- “U
ligere, ut credam : fed credo, ut intelligam. Nani Sc " J " , «* «
hoe credo quia nifi credidero, non intelligam. |y/f“did”,
ntelbgt
C A P U T I I . ^
Quod verè 'Jit Dens : etji infipiens dixit in corde fuo,
non eft Deus.
cufladivil t
turn facile
BËïïÈ
es, ficut credimus ; & hoc es, quod credimus. Et
quidem credimus te efle aliquid , quo nihil majus
cogitari poflit. An ergo non eft aliqua talis natura,
quiz dixit infipiens in cor de fito , non eft Dens? Sed
certe * idem ipfe infipiens, cbm audit hoc ipfum quod
dico, aliquid quo majus nihil cogitari poteft; intelji-*
git quod audit, Sc quod intelligit in intelle&u ejus
eft; eciam fi non intelligat illud elfe. Aliud eft * enim
rem elfe in intelle&u : aliud intelligere rem efle. Nam'
cum piftor‘prarcogitat qui fadurus eft, habet qiii- *
dem in intellcdu ; fed nondum efle intelligit, quod
nondum fecit. Cum Verb jam pinxitj & habet in in-
telledfu, Sc intelligit efle quod jam fecit. Convinirnus
impulfi? Unde pnecipitati ? Quo obruti > A pa- B ergo eciam * infipiens efle vel in intelle&u ali-
tria in exilium : ^ vifioneDei incaecitatem noftram : a Q ei11^ » ^luo majus cogitan poteft: quia hoc cum
jocunditate immortalitatis, in amaritudinem & hor
rorem mortis. Mifera mutatio de quanto bono in
quantum malum ! Grave damnum, gravis dolor , gra- ^
ve totum. Sed heu me miferum, unum de aliis mileris
filiis Evas, elongatis ^ Deo 1 Qnid inccepi ? Quid
effeci ? Qub tendebam ? Qub deveni > Ad quid afpi-
rabam ? In quibus fufpiro ? Quspfivi bona; & ecce
turbatio. Tendebam in Deum; & offendi in meip-
fura. Requiem qua?rebam in fecreto meo; & tribula-
tionem‘& dolorem inveni in intimis meis. Voiebam
ridere i gaudio mentis meas; Sc cogor rugire ^ gemitu
cordis mei. Sperabatur laetitia; Sc ecce unde den-
^fenturfiufpiria. Et 6 tu, Domine »ufquequo ? Ufqueaudit,
intelligit ; & quicquid intdligitur, in.intelle-
<ftu eft. Et certe id, quo majus cogitari nequit^ non
poteft efle in intelledufolo. Si* enim vel in folo in-
telledu eft ; poteft cogitari efle Sc in re : quod majus
eft. Si ergo id, quo majus cogitari non poteft, eft
in (blo intelleóhi ; idipfum, quo majus cogitari non
poteft, eft quo majus cogitari poteft : (èd certè hoc
efle non poteft. Exiftitergo procul dubio aliquid, quo
majus cogitari non valet, & in intelledlu, Sc in re.
C A P U T I I I .
Quod Dens non poffit cogitari non effe.
quo, Domine, oblivifeeris nos, ufquequo avertis fa- uc‘clue *~1C vcrei| j | u.c n5.c c°§'caiji pofllt non
cicm tuam à nobis î Quando refpicies , & exaudiesD Nam poteft cogitari efle aliquid quod non
nos? Quandoilluminabisoculosnoftros, & oftendes
nobis faciem tuam ? Quando reftitues te nobis ? Re-
(pice, Domine, exaudi, illumina.nos, oftendc nobis
teipfum. Reftitue te nobis, ut bene fit nohfc ; fine
mfiT'jhZbh. quo tam male eft nobis. Mi fera re labores Sc conatus
i*bmi & noftros ad te, qui nihil valemus fine te. Invitas nos ;
annui mfiri adjuva nos. Obfecro, Domine, ne defperem fufpi-
funnmufint ^ refpjrcm fperando. Obfecro, Domine,
amaricatum eft cor meum fuâ defolatione : * indulca
illud tua confolationc.' Obfecro, Domine, cfurien$
inccepi quærerc te ; ne definam jejunus de te : fameli-
cus accefli ; ne recedam impaftus. Pauper veni ad
divitem, mifer ad mifericordem ; né redeam vacuus Sc
polfTTcogitari non else; quod majus eft, quim quod
non efic cogitari poteft. Quare fi id , * quo majus ne-
quit cogitari, poteft cogitari non efse : idipfum quo
majus cogitari nequit, * non eft id quo majus cogitari
nequit: quod convenire. non poteft. Sic ergo vere D™s/£'ci
eft aliquid quo majus cogitari non poteft, ut nec cor |,>«r7nt» ;•*
gitari pofllt non else : Sc hoc es tu, Domine*Deus u
nofter. Sic ergo vere es, Domine Deus meus, ut nec
cogitari poflis non efse; & meritb. Si enim aliqua
mens pofset cogitare aliqu^l melius te , afeenderet
creatura fuper .Creatorem, & judicaret de Creatore:
quod valde eft abfurdum. Et quidem quicquid eft
aliud praeter folum te, poteft cogitari non efse. Solus
contemptus. Et fi antequam comedam fufpiro ; da, gigitur veriflimè omnium , & ideo maximè omnium
vel poft fufpiria, quod comedam. Domine, incurva- habes efse : quia quicquid aliud eft, non fie verè * eft,
k* • r . & ideirco iQinùs habetcße. Cur itaque dixit infipiens ^
in corde fuo, non eft Deus f cum * tam in promptu fit *ft
rattonali menti, te maximè omnium efse. Cur, nifi
tus non pofliim nifi deorfum afpicere ; erige me, ut
poflim furfum intendere. Iniquitates meæ fupergref-
fæ * caput meum , obvolvunt me ; 8c ficut onus
grave, gravant me. Evolve me, exonéra me ; ne ur-
geat puteus earum os fuum fuper me : liceat mihi *
* fufpicere lucem tuam, vel de longé, vel de profundo.
Deum home Docc me quærere te, Sc oftende te quærenti : quia
q**eT ’»ifi nec quærere te poffum, nifi tu doceas ; nec invenire ,
ip/i dictât -, nifi te oftendas. Qûæram te defiderando , defiderem
Jjj 7«* qu£Erenfl° > inveniam amando , amem inveniendo.
tfiendat. Fatcor, Domine, Sc gratias ago, quia erfiafti in me
Id jued pii
quia ftultus. Sc infipiens ?
C A P U T IV .*
Quomodo infipiens dixit in corde fuo, epuod cogitari
non poteft.
VE rum quomodo dixit * infipiens in corde fiio
quod cogitare non potuit : aut quomodo cogitare
non potuit, quod dixit in corde? cùm idem fit A enim ideo dicitur poffe, quia ipfe poflit ; fed quia (a;
^dfeere in Corde, Sc cogitare. Q^od fi verb, imbquia impotentia facit aliud in (e pofle : five aliquogenere
verb Sc cogitavit j quia dixit in corde; Sc non dixit loquendi ; ficut multa impropriè dicuntur, ut cùm
i corde, quia Cogitare non potuit ; non uno tamùm
. modo dicitur aliquid in corde* vel cqgitatur. Aliter
* enim cogitatur res, cùm vox earn fignificans cogita-
r. tur ; aliter cùm idipfum, quod res eft j intel ligitur.
' Illo itaque modo poteft cogitari Deus non efle : ifto
* verb , minimè. Nullus quippe intelligens id quod
* lunt ignis Sc aqua, poteft cogitare ignem elfe aquam
(ècundùm rem ; licec hoc poflit, (eCundùm voces,
lea igitiir nemo intelligens ] id quod Deus eft , po-
' teft cogitare quia Deus non eft ; licet hæc verba di- .
| cat in corde, aut fine ulla, aut cum aliqua extranea
fignificatione. Deus enim eft id quo majus cogitari
'- non poteft. Quod qui benè intelligit, utique intel-
iigit idipfum fic efle, ut nec cogitatione queat non
eflè. Qui ergo intelligit fie elle Deum , nequit eum
non efle cogitare. Gratias tibi, bone Domine, gratias
tibi : quia quod priùs credidi, te donante; jam B
fic intelligo, te illuminante ; ut fi te eflé nolim credere
, non poflim non intelfigere.
improprie <
ponimus effe, pro non -, Sc facere , pro eo quod eft
non facere, aut pro nihil facere. Nam fæpe dicimus
e i, qui rem aliquam efle negat : fic eft, quemadmodum
diets effe - cùm magis propriè videatur dici : fic non
eft, ejurmadmodum dicis non effe. Item dicimus ; ifte
fedet} ficut Hie facit : aut, ifte tjuiefeir ficut ille facit :
cùm federe fitquiddam non facere, & quiefeere fit
nifiil facere. Sic itaque cùm quis dicitur nabere po-*
tentiam faciendi aut patiendi quod fibinon expedit,
aut quod non debet; impotentia intelligitur per po-
tentiam ; quia quo plus habet hanc potentiam, eo Dt*s ptufi
adverfitas & perverfitas in ilium funt potentiores, t ó f ® ftr
ille contra eas impotentior. Ergo, Domine Deus , i°ihTi"p?ttß
inde veriùs es omnipotens, quia potes nihil per ira - " ”"4
potentiam, Sc nihil * poteft contra te.
C A P U T V I I I .
no do fit mifcricors , & impaffibïlis.
C A P U T V.
od Deus fit cfuiccjuid melius
cjfe ; & folus exifiens per fe 1
. de nihilo.
- f i - P , ejuam non
faciat
SEd & mifericors fimul 8c impaflibilis quomodo
es ? Nam fi es impaflibilis , non compateris : fi
non compateris, non eft tibi mifèrum cor ex compaf*
fione miferi ; quod eft efle mifericordem. At fi non
es mifèricors, unde mifèriseft tanta confblatio ? Quo- DeHttgmim
modo ergo es, & non es , mifèricors , Domine ; nifi r>nw./•«**-
quia es mifèricors fccundùm nos , 8c non es fecundùm
te ? Es quippe fecundùm fenfum noftrum , 8c non es finctrdu tfft-
fecundùm tuum. Etenim cùm tu refpicis nos mife^
ros, nos fentimus mifevicordis effebtum ; tu nonfen- '»‘/•’i“ " /*-
tis affedtum. Et mifèricors es igitur, quia miferos fàf ‘qffnZ/tnüt
vas , & peccatoribus tuis parcis ; & mifèricors non es t
quia nulla miferiæ * compaflione afliceris.
C A P U T IX .
Quomodo totus juftus, & fumme jufius parcat mails,
& quod jufte mipSreatur malts.
VErùm malis quomodo parcis ; fi es totus juftus, MtiUr tfi
8c fiimmè juftus ? Quomodo enim totus juftus ZlZZZm
Si fiimmè juftus facis aliquid non juftum ? Aut *Jhq"èm^ui
quæ juftitia eft, merenti mortem aeternam dare vi- untum’
tam fempiternam ? Unde ergo, bone Deus, bone
bonis 8c malis, unde tibi fàlvare malos ; fi hoc non cùm Dr**
eft juftum, 8c tu non facis aliquid non juftum ? An
quia bonitas tua eft incomprehenfibilis , latet hoc fit
in luce inacceflibili quam inhabitas ? Vexé in altiffi-
mo & fecretiflimo bonitatis tu* latet fons unde ma»
D nat fluvius mifèricordiæ tu*. Nam cùm totus & fum-
mè juftus fis ; tamen idcirco etiam malis benignus as,
quia totus fùmmè bonus es. Minus namque bonus
elles, fi nulli malo elfes benignus. Melior enim efftj,
qui & bonis 8c malis bonus elt ; quàrn qui bonis tan-
tù'm eft bonus i & melior eft , qui malis & punien-
do Si parcendo eft bonus; quàm qui puniendo tantum.
Ideo ergo mifèricors es, quia totus Si fummdè
bonus es. Et cùm forfitan videatur cur bonis bdha,
Si malis mala rétribuas : illud certè penitus eft mi-
randum, cur tu totus & fummè juftus ., Si nulloegens,
malis 8c reis tuis bona tribuas. O alticudo bonitatïS
£ tu * , Deus, 8c videtur unde fis n ifèricors, 8c non
pervidetur ! Cernitur unde flumen manat, Si non *
perfpickur fons unde nafeatur.' Nam 8c de pienitudi-
ne bonitatis eft, quia peccatoribus tuis pius es ; &
in altitudine bonitatis tu* * latet, qua ratione hoc es.
Etenim licèc bonis bona , 8c malis mala, ex bonita-
te rétribuas; ratio tamen juftitiæ hoc poftulare vide*
tur. Cùm verb malis bonatribuis ; 8c feitui quia fum-
mè bonus hoc facere voluit, 8c mirum çft cur fiimmè m/incen,
ifericordia, * de * quàm f
QUid * igitur es, Domine Deus, quo nihil majus
valet cogitari ? Sed * quid es, nifi id * quod fum-
miim omnium folum exiftensper feipfum , omnia alia
fecit de nihilo? Quicquid enim hoc non eft, minus
»■ eft quam quod * cogitari poflit: fed hoc de te cogita-
, ri non poteft. Quod ergo bonum deeft fummo bono,
f per quod eft omne bonum ? Tu es itaque juftus, ve-
rax, beatus., & quicquid melius eft effe qu^m non
efle : melius namque eft efle juftum, qu^m non-ju-
Hum; beatum , quam non-beatum.
C A P U T V I.
Quomodo * Deus fit fenfibilis, cum non fit corpus.
V Erum cCim melius fit * te efle fenfibilem, omni- '
potentem , mifericordem , impaflibilem , quam
!' non efle : quomodo es fenfibilis, fi non es corpus: aut
- omnipotens, fi non omnia potes : aut mifericors fi-
mul 8c impaflibilis ? Nam fi fola^cofporea funt fen-
fibilia ; quoniam fenfus circa corpus, 8c in corpore
funt: quomodo es fenfibilis, ciim non (is corpus;
fed fummus Spiricus, qui corpore melior eft. Sed fi
(entire non eft nifi cognofcere , aut non nifi ad co-
gnofeendum ; qui enim fentit , cognofcit fecundum
-ifenfuum proprietatem ; ut per.vifum colores, per gu-
'* Hum fa pores': non inconvenienter dicitur aliquo mo-
do (entire, qpicquid aliquo modo cognofcit. Ergo ,
r" Domine . quamvis non (is corpus; vere tamen eo modo
fiimme fenfibilis es, quo fumme omnia cognofcis ;
non quo animal corporeo fenfu cognofcit.
C A P U T V I I .
Quomodo fit omnipotens | cum multa non poffit.
SHd Sc omnipotens quomodo es, fi non omnia
potes? Aut fi non potes cor. urn pi, nec mentiri,
nec facere verum * efle fulfilm : u t,* quod fa&um
eft, non efle fattum, & plura fimiliter : quomodo
potes omnia ? * aut h*c polle, non eft potentia ; (ed
impotentiaf Nam qui h*c poteft , quod fibinon expedit,
& quod non debet, poteft : qu* quanto ma-
rfgispoteftjtantbmagisadverfitas&perveificaspofinint
in ilium , & ipfe minus contra illas. Qui ergo juftus hoc velle potuit. O ---------- - — ejt,
fic poteft, non potentia poteft ; fe4 impotentia. Non opulenta dulccdine, & dulci opulentia.nobis profluis ?