7z S AN C T I A ^ S E LM I DIAL.
..-gante peditur,* gravante corrüptibili cprpore î Mag. Quia A tas eft quia talem culparp talisfequitur par;
Icientia eft ambobus diverla, ita eft Icientiæ caufii non
eadem, & finis di-ffimilis.Mam qiuod ille fcit ipfo fui
experimento^, lïoc ifte dld'içit folo alterius exemplo:
led -ille 4 illo. modo^ quia non perîeverâvit ; ifte afio *
modo, quia perfeveravit. Quapiopter ficut illi, qifb<-
niam vituperabiliter non perfeveravit-, feientia fua eft
ad*/Contumeliam : ita ifti quondam perfeveravit, fcieri- a
tia4 fuà eft ad gloriam. Si ergo * ifti dicitur hoc“folo,
quia hanc hàbet fcientiam, jam peccare non poise : laris
___________ . ______in dÀ h nflÆo-_ ir i^ n r ia pft anvhnKnc ' .ifa plr
al. la num
ficut
rationalis erat., potuit iritelligérc quia juftè, ii pecea
ret, puniretur. Sed quoniam judicia Dei abyflus mul-
ta,s & inveftigabiles vi* ejus j nequivic eomprehen-
dere an Deus faceret quod juftè fa cere pollet. . Sed, &
li quis dicat quia nullatenuscredere pqt.uk Deum crea-
turam fuam propter ejus culpam damnaturum, quam
tantä fuä bpnitate fecerat: prefertim , cum nullu,m
- exemplum juftitia; ulcifcentis injuftitiam pracelfilfec,
. & certus eilet 4 numerum, in quo* illi fadbi erant, qui
Deo früi deberent, tantä fapientiä elfe pradftitutum ;
ut ficut nihil habebat fupeffiuum , ita fi minueretur,
imperfedtus elfet; ncc tarn prxclarum opus Deiexali-
qua parte permanlurum imperfcdhimijnec ülla ratione
fcire polfet fi homo jam fadfcus^erat, Deum humanam
naturam pro Angelica-; aut Angelicam pro humana, g dandus eft , quia non, poteft abire. Sicut enim ille jam
patet quia, ficut gloriofa eft fciëntia,, quæ ex lau-
dabili pérlèverantià eftcomparata ; fic ad gloriam eft
impotentià peccandi, qua; ex gloriofa Icientia eft na-
ta. Quemadmodumërgo malus Angélus vituperandus
eft , quia non poteft ad juftitiam redire : ita ifte lauli
caderet, fubftitutunb: fed potiusunamquaquein id,
1 ad quod fatfta erat; pfo fe , non pro alia * reftitutu-
rum : aut fifadhis nondum homo erat, multo minus
putare polfet ad fubftitutionqm alterius naxura; ilium
efle faciendum. Si, inquam aliquis hoe dicat, qua;in-
cönveriientia irieft ? *. Di/fc Mihf quide videtur itiagis
corivenientia, quam inconvenientia. Mag. Redea-
mus ad hoc quoddixeram ,' ilium , fcilicet, hanc- non
debuille habere fcientidro. Si enim fciviflet j non poflet
volens & habens beatitudinem fponte velle unde toiler
eflet : quire non eflet juftus, non volendo quod
non deberet; quoniam non poffet velle. Sed & hac
ratione. confidera utrum fcire , quodquteris, debuerit:
nam fi fciiflet; aut peccaflet, aiit noli ? Dific. Unum
redire non poteft, quia Ibla mala voluntate abiit : fic
ifte .jam abire non xpotêft, quia ft>la bona voluntate
permanfit. Palàm igitur eft quia ficut illi non pofse.re-
cuperare, quod deleruit, eft poena peccati; ita huic
non pbllie delerere quod tenuit , eft piæmium juftitia;.
C A P U T X X V .
Quod ille etiam fi hoc'fob dicitur jam non pofie peccare s
quia nunc habet * hanc fcientiam ex cafu diaboli ;
tamtn illi fit ad gloriam.
VA Me pul'chra elset hujus fcientiæ atqne impo- *
tentiæ tua ifta contemplatio ; 'ft, quemadmodum
horum eflet. Si præyisâ tanta poenâ , nullâ in- ^ afseris, idep bono Angelo eadem fcientia& impoten-
«»/.pari c. ij
digentia & nulla re cogente peccaflet; tanto magispu-
niendus eflet. £>•ƒ . Ita eft. Mag. Non ergo hiec prk-
fcientia illi expediebat. Dific. Ve're peccaturo non ex-
pediebat prtelcire poenam,. Mag. Quod li non peccaflet
; aut fo!a bon& voluntate non peccaflet, aut ti--
more poenae. Djfc. Nihil aliud dici poteft. Mag, Sed
quoniam non caviflet peccatum fold amore jufticis ,
ipfo Opere monftra'vit.. Oifc Non eft dubium. Mag,
Si vero timore caviflet; non elfet juftus.
C A P U T X X IV 1*
Quod etiam bonus udngelus hoc fcire non debuit.
P Alim eft riullo modb eum debuifle fcire * indi&am
tia,quia perleveravit, contigifsent. Non enim ,eas
adeptus else. videtur, quia iplè perfeveravit : fëd quia
defertor non perfeveravit. Màg. Si ita eft ut diois j
gaudere poteft bonus Angelas de cafu apoftatæ Angeli,
utpote çui expediebat utillecaderpt : quoniam adeptus
eft hanc Icientiam, qua nec peccare, nec miler else
ampliùs poffit,,non,quia ipfebene meruit led quia
alius malè meruit : quæ omnia funt nimiâ abfurditate
plena. Dific. Quantbabfurdius videtiir, ficut tumon-
ftras, ftanti Angelo profdifsc cafiim peccantis j tarità
màgis necefsarium.eft ut oftçndas ifttim non ideo adep-
tum else fcientiam, de qua agitur , quia ille pecca- ,
vit. Mag Nondebesdicere ideoborium Angelum ad
fcientiam profecifse hanc, quia malus pecca vit,, led
bon urn Angelum ideo prorecifse ad hanc fcientiam
exemplo cadentis, quia4 illepeccavit* Si enirii neuter al
fibipoenam fuum léqiiuturam peccatum. Sed quo- D peccalset ; utrique dätürus erat Deus eandem feien
niarfi .& eum Angelum , qui ftetit, & eum qui non
ftetit in veritafe, pari feientia prkditos in prima con-
ditione credimus : non video cur illi negatafit feientia
ifta, cui tam tenax erit bona voluntas, ut fiifficeret ad
cavehdum peccatum*. Mag. Non tamen poflet, nec
deberet contemneve pcenam, quam prsfciifcet. Dific.
Sic videtur. Mag. Sicut ergo folus amor juftitia;, ita
folum odium pcens fufticeret ad non peccandum. Dific.
Nihil planius. Mag. Duas igitur habuiflet caufas non
r* peccandiunam honeftam & utilem, alteram 4 nbn
. honeftam & inutilem, id eft , amorem joftitix , & o-
,s dium pcenae. Nam non 4 eft h'oneftum folo odio p'cenae
non peccare; &*ad lion peccandum inutile eft odium’
tiaqi merito • perléverantiæ, alio modo fine àlicujus
cadentis exemplo. Nullus énim 4 dicét Deum non !&&#«*■
alio modo potuifse Angelis Jfuis hanc dare fcientiam.
Çiim ergo ille peccavit, exemplo ejus iftum docüit, •
quod do«fturus erat j non impotëntiâ , quia alio modo
non potuit ; fed majore potentiâ, qua de malo bonum
facere potuit ; ut nec malum inordinatum in regno
omnipoténtis fapientiæ permanerét. Dific. Placet mihi
valde quod dicis. Mag. Patet itaque fi bonus An- i
gelus hoc lölo j^m peccare non pofset » quia fcit.pec-
catum mali Angeli pcenam lecutam efse; quö tarnen
hæc impotentia non illi cfset ad imiminutionem lau.—
dis j lèd ad præmium fervatæ juftitia;. Sed feis quia
poenæ, iibi lolus amor juftitiæ fufticit. Dific. Non eft E fiipra claruit cum idcirco peccare, non pofse? quoquod
-poffim objicere. Mag. Quid ergo; Nonne
multb nitidius placet ejns perfeverantia; cum ilia
fola perleverandi caufa videtur in illo, qua; üt illis
eft & honefta quia fpontanea ; quäm fi -limul lefe
ilia oftenderet, qxia; inutilis 8c innonefta , quia ne-
i- ceflaria intelligitur ? 4 Dific. Sic patet quod dicis , ut
quod pjiulbanti volebameum feivifle, nunegaudeam
eum nefciyifle : quia nunc eandem eum negare
non pbfsumus habere fcientiam, quam ipfo Angeli
peccantis excmpjo ignorare non poteft. Mag. Qubd
nunc uterque, fcilicet, bonus Angelus, & malus, cerni'am
merito perlèverantiæ 4 adeo prpyebftis eft, ut £
jam non videat quid plus Velle queat. Dific. 'Nihil,
exridit eorum, quæ* fiipra, ratione inyeftigante, com- c
perimus, à memoria mea.
ip
C A P U T
DE C A S U D I A B O L I. 7 î
C A P Ü T X X V I .
*Quid horrenius audito nomine mali ; .& quid * facit
- - 4 dicitur injufiiiia facere x cum i f fid &
malum nihil, fit.
opeYU,
A qua;renti, fapienter refpondere. Qua;ro igitur unde
primum venit malum, quod dicitur injuftitia, five
. peccatum, in Angelum, qui fa&us eft juftus ? Mag.
Die tu mihi unde venit nihil in aliquid ? Dific. Nihil
èIfu o d
,nec venit, necrecedit. Mag. Cur ergoqusris unde-ve-
nit injuftitia , qux nihil eft ? Dific. Quia quando ju-
ftitia 4 recedit inde ubierat; dicimus accadere injuftitiam.
Mag. Die ergb quodmagis proprie &apercius
dicitur: & qtuere de abfceflii juftitiie.Siquidd fiepe apta
interrogatio expedit relpcnflonem, & inepta reddit
impeditiorem. Dific. Cur ergo receflit ab Angelbjufto
. juftitia ? Mag. Si proprie vis loqui, non .ieccflit ab
eo; fed ipfe de’fernit earn, volendo quod non bebuit.
Dific. Cur deferuit earn ? Mag. Cum dico quia volendo
quod non debuit, earn deferuit; aperte oftendo
S lu d ad hue expefto aperiri, * quid lit qubd horremus
audith nomine mali; K quid, taciat opera', quae m-
tuftitia»qo* malum eft; videtur facere ,'ut, in rapto-
S inlibidinofo; cum malum nihil lit. M»g. greviter
ie‘ tibi1*refpondeo. Malum, quod eft injulficia,, fempet
nihil eft> malum verb, quod eft incommodicas, ali-
quando fine dubio eft nihil, ut, cxcitas; aliquando eft
aliquid, ut, tviftitia, & dolor. Et hanc incommodi-
_ cur &c* qtiomodo illam deferuit. NamideoillamdekaaueVudimus
1 qua:eft aliquid, femper odio habemus. Cum
nomen mali; non malum, quod nihil leruit, quia voluit quod velle noil' debuit; & hoc
eft timemus; fed malum, quod aliquid eft, quod ab-' modo id-.volendo quod non debuit illam deleruit.
fentiam boni fequitur. Nam injuftitiam & ca;citatem, B Dific. Cur voluit quod non debuit ? Mag. Nulla caula
aux malum & nihil funt, fequuntur multa incommo- praceflit hanc voluntatem, nifi quia velle potuit. Dific.
. ___ sn R Ur nlirmirl Tnrirr Ms na»r liinr nna* Knr.
da, quæ malum & aliquid funt : & hæc funt quæ horremus
audito nomine mali. Cùm autem dipimus quia
injuftitia facit rapinam, autcæcicasfacit hominem ca-
dere in foveam : nequaquam intelligendum eft qubd
injuftitia aut cæcitas faciant aliquid : fed qiibd fi juftitia
elfet in voluntate, & vifus in oculo ; nec rapina fie-
ret, nec cafus in foveam. Talç èft, ciim dicimus ; ab-
fentia gubernaculi impellit navem in fcopulos , aut,
abfentia fræni facit equum difeurrere : quod non eft
aliud, quàm , fi gubernaculum4 adeflet navi, & fræ-
numequo; nec vend navem impellercnt, nec equus
difcurreret. Sicut namquc gubernaculo navis, & fræ-
no regitur equus ; fie juftfeiâ gubernatur voluntas ho-
minis, & vifu pedes.
C A P U T X X V I I .
Unde •venit malum in Angelum, qui bonus erat. 1
‘A * Q l cmihi de malo,4 quod eft injuftitia, fatisfecifti;
i ju t jam 4 omnis in corde meo, quæ de illoinelîèlb»
S r « ',D' ^c^a?: » (ÎU£C^‘0 ^1C derik* De hoc enim malo quæftio
Æ * nafei videtur, quoniam li eflet aliqua eifentia ; elfet à
Deo , à quo necelfe eft elfe omne, quod , aliquid eft ,
.& impoüibilc eft 4 elfe peccatum flve injuftitiam. De
malo verb , quod eft ineommoditas, fi aliquando eft
dftft nihil4 aliquid, nihil video re&æ fidei obviare. Séd ne tædeat
«Ujuid Vi- te brevjter ,-efpondere fatuæ interrogationi- meæ , ut
feiam qualiter hoc ipfum quærentious relpondeam:
quippe non femper facile eft 4 inlipienti infipienter
An ideo voluit, quia, potuit ? Mag. Non : quia fimili-
ter* potuit bonus Angclus velle; nec tamen voluit. *
Nam nullus vult, quod velle poteft, ideo quia poteft.
Dific. Cur ergo voluit? Mag. Non nifi quia voluit.
Nam hare voluntas nullam aliam habuit caulam , qua
impelleretur aliquatenus, aut attraheretur : led4ipla „
fibi efficiens caufa fuit, li dici poteft, & effedtus.
. C A P U T I X X V I I I .
Quod potefias volendi quod non dibait , bona fuit
femper j & ipfum velle, bonum; quantum
«deff*.
D i s c i p.
SI potelfas ipfa volendi, & ipfum velle, fuit 4 aliquid;
bonum fuit j & &Deo. e^/^.Utrunque fuit
aliquid : & poteftas quidem non nifi bonum aliquid,
8c lpontaneum donum Dqi; velle autem , lecundum
clfentiam , bonum : led quoniam 4 injufte ; fadtum eft *
maliitn , 8c tamen & Deo fuit, & quo eft omne quod
aliquid eft. Nempe non folum hoc habet aliquis k
Deo, quod Deus fponte dat j led etiam quod in jufte
rapit, Deo permittente. Et ficut dicitur Deus facere,
quod perraittit fieri: ita dicitur dare, quod permittit
rapi. Quoniam igitur , permittente Deo Angelus
malus per rapinam ufus eft poteftate ^ Deo fponte
data , a Deo habuit4 ipfum uti, quod non eft aliud, <
qu^m ipfum velle. Non eft enim aliud velle, quim
uti poteftate volendi; ficut idem eft loqui, 8c uti poteftate
loquendi.
•I. fuie ali-
quod bonfi ;
' Deo
K