j8 z ’ E A D M E R I L I B E R
dia poenitiam parit, cujus alia quidem ficca, alia A
vero humida eft.
-/• «P.I44. . C A P U T C X L V .
De poenitentia ficca & humida.
Sicca namque pccnitentia eft, ciim aliquem quidem
lui peccati pcenitet} led hum ore pietatis, luique
ip/ms compundione caret. Humida vero eft, cum |
4i profit Gbi j . ec ucramquc, fuumque luget peccatum magna cordis
contritione. Ut ad hanc ergo* proficiat pceniten-
tiam; non juven s tantiim, v- rum etiam oninis homo
erubelcat, cum quid agit illicitum.
B
C A P U T C X L V I .
Exemplum arborem magnam fuccidere volentis.
ESt auteni Iciendum, ft quem ir.agni alicujus pcenitet
criminis, libi die agendum more arborem
magnam fuccidere volentis., Sicut enim ille minora
in circuitu arbufta prius curat luccidere, ne libi arbo.-.
rem iplam fuccidenti .ppflint obelfe j lie & huic vitia
minora illi crimini vicina prius Hint extirpanda , ne
qua libi crimen iplum deftruenti ferant impedimenta.
j .n s . C A P U T C X L V I I.
De Detraßione.
DEtradionis vitium, quod maxime ex otiolitate ^
lolet nalci ,-multiim eft cavendum : quia perni-
cioliim eft malum. Unde beatus Clemens inter cetera
qua; ab ore bead Petri fe didicifte fatetur, hoc
modoferibit.
4/l47* C A P U T C X L V I I I .
De tribus homicidii generibus.
TRia funt generahomicidii, qua; pari poena pie-.
I ...... ccuntur: Intcrfedio fratrum, detradio , odium.
De qua etiam Paulus dicit: Si con. edit is & invic. rn
mo-detis , videte ne .ab invicem c nfcm mini. Co-
medit namque alter alterum, & quafi morfum in
eolacit , quotiefeunque aliquis aliquem male loquen- D
do vftiorem efficit. Unde needle eft ut ab invicem
.» p^nis videlicet gehennalibus detru-
7 milrrnme puniantut. Sic igitur is qui . alterum
etrahendo comedit, confumitur ab eo quem mor-
Iibus detradionis confumefe geftit. Nam cum t jus
vitam per detradioncm dilacerat , femetipfum ante
julrum jud cem Deum condemnat. Sicque plcrumque
contingit ut is qui alteri derogat, nifi refipifcat,
coram Deo in damnationem cadat; quamvis die cui
detrahitur, nihil ladionis ex ipfa detradione lentiat.
Vjiid autem detradio operetur , vel quid fit inqui-
ramus, & inquirendo , quod Dominus dedt rit j brevi-
ter dicamus, non idea quod nefeiatur, led idcirco ut
quod Icitur, melius teneatur. Ej
C A P U T ’ "c X L IX .
Extmflnmignu , & v „,t\, & hnmntumemh. .
enim conting-re ut.ignis in aliqua materia
x_7a,lidoando pauluUim ardeat; & vrnto impcllitiir
i ' , “ ad 1 ™ . ” doKm creitat. Talker*.& mens hu-
mana filubri admomtione pulfata ad opus agendum;
‘ '' Polt iuggeftionem‘ ocius fcrgit ad quod priis furgere
, . “ egiexerat. Sicque ut ignis vento niovetur .^iie
mens a * torporis deiidiä admonkione excitatiir.
C A P U T C X L X .
DetraSHonis dt/cripiio. .
DEtradfcio itaque eft , . quotielcunque quis illiquid
ea intentione de aliquo dicitunde iple vel mi^
nus amari, live minus appreciari poffit. Detradlio
vero malis duritiam , poenitentibus r frig--rationem ,
tentatis exemplum peccandi, quali fomenta malitirt
prieftat. Naturale liquidem eft ut licut id quod
^ nullis fieri audio, facere formido: fic iilud quod
a pluribus, vej etiam & paucis fieri percipio, faci-
lius pralumo : & qub plures eandem rem fecille co-
gnovero, eb minus earn facere dubito. Bonus quo-
que, li nec posnitens de aliquo criminal i fu^rit, nee-
tentationem aliquam inde haburrit j fk a'ium ilia vel
ilia criminalia perpetralle per detra&ionem auHirrit:
nili libi vigilanti oculo providerit , mater’am luper-
bien li accipit. Proprium namque eft fuperbia;', lin- •
gularitate femper gaudere. Quapropter fummopere
cavendum eft peccatum detra&ionis, quia fomes eft
tanta; ptrditioiiis.
C A P U T CL I*
Cornmendatio ebaritails.
«/. cap. ,j0
Ollic enim charitatem , fine qua imvafit bile efi ,. i»h*n. },
* tjuempiam Deo placcre. Qui enim non dilieit
-, man et in morte. Plus namque peccat qui amorem
^ proximi à corde alterius minuit , quàm qui viétum
db ore pauperis rapit. Nam licùt anima preciolîor
-eft, quàm corpus j lie gravius eft anima; vieftum au-
ferre, quàm corporis. Vi«5tus vero anima; eft amor
Uei & proximi ; Qui enim diligit pnoximwn 3 le arm Um.
emplevir. Qui igitur dileélionem, qüâ debet anima
lùfteniari, tollit : quantum in fe eft , animam occi-
dit. Propterea cavendum eft ne quilqnam, aliquid
nniftrum de aliquo loqui præfumat , nili propter
Çmendationem ejus hoc faciat. Näm Prælato, auc
illi quem puto polfe conlidere peccanti , & vitio-
rum vulnera mederi, debeo alterius malefatfta propter
emendationem detegere, quæ per meipfum ne-
queo emendare. Et ne al us corrumpatur ipfîus ôlfen-
lione, compendiosè etiam pofliim eum monere, ne
tali jùngatur lingulari aliqua familiaritate j aliter vero
, nullo modo de aliquo quicquam adverll loqui debeo.
C A P U T C L I I . -/.cap. ij
Quid noce at detraßio , & quid profit bonum
* audire.
CÆterum lîcut nocet multis de quolibet malum
dicere, lîc^ pluribus folct prodefle de aliis bona
audire. Nam cùm bona de aliquo referuntur, hi qui
boni funt ejus faâa æmulantur : eèque propenlîùs in
fua bonitate perfeverare nituntur', quo alii ejulHem
bonitàtis f (ftàtores laudantur. Si autem poenitentes
f-rrnt, tantb ftudiolius fuam poenitentiam , ut boni
efficiantur , peragunt j quantb * glorioliores bonos elle «/• gratiofio-
mails ft dula relatione petcipiunt. Porro II mali fue- re*
rint, erubefeunt, cum de afiis bona referri audiant, à
quibus femetipfos vacuos' eft’e confidcrantj tantoque
faciliùs ad pcenitentfam revoçanturf quanto plures,
& fortè debiliores le, bona bperari eis referuntur. *
Sit igitur omni Chriftiano in lèdula cônliietudine lèm-
per bona de aliis æftimare, bona loqui,, nihil mali
credere, nihilque proiferre.
m
li üfl
DE S. ANSEL M I S IMI L 1TUDINIBUS.
A
C A P U T C L I I I .
De frientia t voluntate, & ufu.
CUm in omnibus abtionibus noftris fummopere
q\iærendum fit ut bonifimus, alioquin beati elfe
non poterimus: quærendum etiam eft quibus potius
utendum fit, ut boni efficiamur. Tria itaque mihi
elfe videntur quæ neceflaria funt volenti effici bonus
, fcilicet fçientia, voluntas, & ufus. Nam nifî
quis hàbeat Icientiam bonum, fâciendi, nequaqùam
Donum , unde falutem conlèquatur, operari poterit.
Et fi habet feientiam , led voluntatem operandi non
habuerit, bonus nullo modo eric*. Quod fi bono agni-
tionem & voluntatem operandi obtinuerit, nec tarnen
ejus ufum opéré compleverit, cùm poffit, bo- B
nus nequaquam érit.
cap.«JJ. C A P U T C L IV .
Exemplum rit h drift a.
UT fi is , qui citharifta elfe debuit, cicharam non
cognovit j qualiter citharoedus ? Si etiam in-
ftrumentom illad non agnoverit, & fi agnoverit, fed'
tangere iilud noluerit, qualiter citharoedus erit ? Si
autem illud agnoverit, & tetigerit, fed ejus ufum habere
contemplent, nunquâm' propter cognitionem
& voluntatem , fine ufu hujus artis, pericus erit.
Taliter namque, licèt quis habeat Ibientiam- bene
vivendi & voluntatem, nequaquam bonus erit, nifi C
etiam boni operis ufum tenuerit juxta ftiam polTibi-
litatem.
cap. ij4. C A P U T C L V .
Similitudo inter de f i des, & peccantes.
Ç tint autem quidam lan&arum Scripturarum igna-
-i » & durh aliquid de eis quod poflent ad ædifi-
cacionem fui retinere, audiunt,.contemnendo dicunt:
A i quid iftud tantillum tenebo ? Non ex re tarn parva
iàj'iens e r o cur ergo mihi laborem imponam î
Dicunt 3 jam quiefeam, vivam ut potero, quia fru-
ftia lâi-ientiæ ampliùs ftudebo, non enim omnes
peribunt, qui fapientes non funt. Hæc & his fimi- D
lia piger & infipiens fibimet proponit j nec perci-
.pit qiiia'antiqnus hoftis ad interitum ejus cafia fibi
fuggerit : quatenus in omni vita fua nulli intendat
utilitatiA lcd in negligentia & torpore femper vivat,
& pereat. Ampliùs quoque : Satis ( inquit ) funt là-
piehtes in mundo, latis 1eriptores , fatis qui habent
peritiam artium : non eft opus ut ego me dilèendo fa-
tigem. Præterea pueritiam jam exui, jam feneduti
appropinquo , nec jam poflem ad magnum' Icientiæ
ffiuftum venire, fi modà inciperem laborarè. Sic lè-
cum piger tradat, 6c in lui torporis defidia perlcve-
rat. Simili-etiam modo nonnunquam peccàtor irreti-
tur ne ad bonæ operationis excercitium aliquando
exurgat. Solet enim contiugere ut is qui luxuriæ in- E
quinamenta foedatur, interdum femetipfum cognof-
cat, & fa£ti fui poeniteat} lèd cùm.iterum tentatio
advenerit', & locus peccandi affuerit, dicit : Quare
iftam voluptatem perdêrem ? Satis'etiam hanc admit- •
tere potero, ficut de multas alias feci : & in futuro cùm
làtiatus fuero, omnia in fimul confitebor, 8c fic bo-
,Æ nus efficiar. Satiabor igitur, donee * Deo de omnibus
làtisfaciam ; & tune tantùm jejunabo , tunc tot
affliCtionibus, tot verberibus corpus meum caftiga-
pïtfimo. bo, tantùm eleemôlynis 8c * parfimoniæ ftudebo, ut
1 in me nihil remaneät dignum lupplicio. Cùm enim
gdhuc ilia 8c ilia in me reftant fine confellione, cur me
ab hac lola compefcererii dele«Siatione ? Talia non*
nulli interdum fibimetipfis prav^ conluluntnec
mileri attendunt quanta erroris caligine interiiis
obtenebnentur. Nam quanth funt peccatis obligati
majoribus, ac bonitate pauperiores j tan to deberent
eile ad omne deledlamentum diabolic« fuggeftio-
nis excutiendum ardentiores. Sicut enim virtus vir-
tuti accumulata prodeft, fic vitium appofitum vitio
obeft. Quilquis ergo hodie quiequam boni operari «/. boni opc-
poteft, nuilatenus hoc procraftinare debet. Unde r“ .
Salomon : Quodcunque pot eft mantis tua facere, in- £CC[t
(tanter operare : quia nec opus , nec ratio, neefapien-
tia, nec feientia eft apud inferos.
.C A P U T C L V I. ^.cap.«sn'
Similitudo inter pauperes, (hiltos, & negli-
gentesb.
VErhm hujufmodi homines ita in peccando ne-
gligentes, imitantur etiam pauperes infipien*
tes. Siquidem pauper infipiens , cum obolum acqui-
rit, aut aliud quid parvi munulculi, dicit : Ad quid
illud tantillum lervarem ? Non propter hoc dives ero.
Expendam itaque hoc in pomis, aut nucibus, aut qua-
libet alia re mihi deledtabili. Non enim iftud cufto-
diendo folicitus volo haberi. Sic ftolidus, dum par-
vipendit modica, nunquam proficit ad majora. Sapiens
autem pauper parva qua; nancifcitur , cufto-
dit, & quo minus le habere confiderat, eo magis
nada retinere defidertt: quatenus ex parvulorum
congerie, ad majora *: queat quandoque pertingere. 4/. qu*rat
Sic nimirum is, qui le pauperem Icienti« ac bo-
nitatis lentit debet facere, li ad aliquem effedum
feienti« ac bonitatis velit pervenirc. Nam ficut
plura grana maflam , & gutt« - flumen , 8c multi
numrtii divitem faciunt: fic mult« Icientiarum fen-
tenti«, fapientem; & plures bonitatis adiones, bonum
quemlibet efficiunt.
C A P U T C L V I I . «/. cap.is^'
De feientia , & tribus parti bus ejus.
CUm igitur Icientia fit neceflaria ut bonus quis
efEciatur; & manifeftum fit nulhmi_eam polle
comprehendere, qui minimas ejus partes negligit
colligere (nifi fort^ quis fubitb illuminetur , ficuc
Apoftoli & Prophet«;) qu«rendum eft quomodo
per gratiam Dei illam valeamus acquirere ? Tribus
itaque caufis videtur mihi illam polle adipilci, do-
drina fcilicet, experimento , 8c ratione.
C A P U T C L V I I L *1 cap. i
De doßrina.
PEr dodrinam quippe , qu« capitur ledione 8c
lermocinatione , feientia acquiritur. Quia .cum
quis legit, aut legentem live loquentem-audit} ad
hoc, ut eorum qu« Ieguntui live referuntur Icientiam
habcat, intendit.
C A P U T C L IX .
.,s ' • 4/. cap. 158.
De experimento, & ratione.
EXperimento verb acquiritur feientia, chm rei
quam aliquis probavit, certam habet notitiam.
Ex ratione quoque percipitur, cinn per naturalem
mentis diferetionem , in illis qu« facienda five omit-
tenda lunt, quis lolidatur. Scientia igitur his tribus
rebus acquiritur. Sed quia inflac, nili earn charitas
l f
M