tl. ilii
4l. attribuée
II/, guidera
kl. caim
tl. à fe
«/ firmata
tl. vinccte
él. tanqnam
tl. depuuco
lius tantam rem fecifse Videbitur. B o f.Hoc, nefas eft
aftijnarc.- *Anf. Necefseeft ergo utalieui alii reddatur;
quia illi non poteft. Bof. Inevitabiliter loquitur. Anf.
Si volueric Filius, quod fibi debetur * alii dare ; pote-
ritne* Pater * jure ilium prohibere ; aiic * alii, cui da-
bic, negare? Bof, Immb &juftum & necefsarium in
telligo, uc, cui Volueric dare Filius , ^ Pacre reddatur:
quia & Filioqiiod fuum eft dare licet, & Pacer quod
debet non nifi alii reddere poteft. *Anf. Quibus conve-
nientifts fru6tum/& recributiontm Tua: mortis * attri-
bueret, qu&m illis, propter quos falvandos ( ficut ratio
veritatis nos docuic) * hominem fe fecit, & qui-
bus ( ut diximus) * moriendo exemplum moriendi
propter juftitiam dedit : fruftra* quippe imitatores
ejuserunt, ft meriti ejus parcicipes non erunt? Auc
quosjuftius faciet hacredes debiti, quo ipie non eget,
& exundantia:. fijfe * plenitudinis , qu&m parentes
fiios, & fratres, quos afpicit tot 8c tantis debitis obligatos
egeftate tabefcere in profundo miferiarum; ut
cis dimittatur quoa pro peccatis debent , & detur
quo, propter peccata, carentJ Nihil rationabi-
lius y nihil dulcius , nihil -defiderabilius mundus audi-
re poteft. Ego * quippe tantam fiduciam ex hoc conci-
pio,. ut jam dicere lion poffim quanto gaudio exultet
cor meum. Videtur enim mihi qubd nullum hominem
rejiciat Dcus ad fe fub hoc nomine accedentem. Anf.
Ita eft, ft accedit ficut oportet. Qucmadmodum autem
fit ad tantae gratis participationem accedendum, &
quomodo fub ilia vivendum, nos ubique facra Scriptu-
fa docet, qua: fuper foiidam veritatem , quam , adju-
vanteDeo, aliqua;enus perfpeximus, velut fuper fir-
mum fundamentum * fnndata eft. Bof. Vere quicquid
fuper fundamentum hoc xdificat, fuper firmam pe-
tram fundatur. Anf. Puco me aliquantulbm jam tua:
fatisfecifse qiueftioni; quamvis £oc melius me facere
plenius poflit; & majores, atque plures, qu&m meum,
aut mortale ingenium comprehendere valeat, hnjus rei
fine rationes. Palam etiam eft quia Deus ut hoc face-
ret, quod diximus, nullatenus indigebat: fed ita veritas
immutabilis exigebat:licet enim hoc,quod homo ille fecit
Deus dicatur fecifse Propter unitatem perfona:: Deus
tamen non egebat ut de ccelo defeenderet ad vincen-
dum diabolum, neque ut per juftitiam ageret contra
ilium ad liberandum hominem ; fed ab homine Deus
exigebat, ut diabolum vinceret, & qui per peccatum
Deum effenderat, per juftitiam fatisfaceret. Siqui-
dem diabolo nec Deus aliquid debebat, nifi poenam ;
nec homo, nifi * vicem\ ut ab illo vidtus, ilium
revinceret: fed quicquid ab illo exigebatur, hoc Deo
debebat, non diabolo.
C A P U T X X .
Quam magna , & quam juft a fit mifericordia
Deif ' ■»
MIfericordiam verb Dei, qijue tibi perire videba-
tur, cum juftitiam Dei & peccatum homi-
nis connderabamus , tarn magnam * tamque con-
cordem juftitiae invenimus j ut nec major, nec juftior
cogicari poflit. Nempe quid mifericordius intelligi
valet, quiim* cum peccatori tormentis asternis*dam-
nato, 8c unde fe redimat non habenti, Deus Pater
dicit: accipe TJnigenkum meum, 3c da pro te : 3c ipfe
A Filius : tolle me, Sc redime te l Quafi*enim hoc dr-
cunt, quando nos ad Chriftianam fidexrt vocafit, &
trahunt. Quid etiam juftius, quàm ut ille, cui datur
pretium majusJ o,mni debito, fi debito datur affedhi,
dimittat omne debitum ?
C A P U T X X I .
Quoi impoffibile fit diabolum rcconciliari.
DIaboli "verb reconciliationem , de qua quaefivifti,
impoflibilem intelliges j fi diligenter numanam
confideres. Sicué enim homo non potuit recönciliari,
nifi per hominem Deum, qui mori poflet, per cujus
juftitiam Deo*reftittieretiir quod per peccatum hominis
perdiderat : ita Angeli damnati non polliint falva-
r i, nifi per Angel urn * Deum, qui'mori poflit, & qui 4
® per juftitiam fuam Deo reparet quod aliorum peccata
abftulerunt. Et ficut homo per alium hominem , qui
non* elfetejufdem generis, quamvis ejûfdem eilet na- «i
turæ, non debuit relevari -, ita nullus Angelus per a- f|
lium * Angelum fàlvari * débet j quamvis omnes/ fint a
uniusnaturæ: qùoniam non.funt ejufdem generis, fi- *"
cut homines. Non enim fie funt ornnes Angeli de uno
Angelo j quemadmodum ornnes homines de uno' ho-
roine , Hoc quoque removet éorum feftaurationem :
quia fient ceciderüt, nu)lo alio * nocenteut caderentjita
nullo alio adjuvante* refiirgere debent :quod eft illis
impoflibile. Aliter enim in dignitatem, quam; ha-
bituri erant, nonpolfunt rêftitui qùoniam une * alie- <•
no auxilio per potéftatem fuam, quam acceperant,
ftetifTent in veritate, fi non pecçalîent. Quapropter C fi quis opinatur Salvatotis noftri redemptionëm .uf-
que ad illos aliquando debere extendi, rationabilitcr
convincitur quia rationabiliter Aecipitur., Qiiod non
dico, quafi pretium mortis ejus omnibus hominum 8c
Angelorum peccàtis fua magnitudine non prævaleat 5
fèd qùoniam perditorum Angclprum relevationi immutabilis
ratio répugnât.
C A P U T X X I I .
Quod in his qua difta funt, veritas Veteris & novi
Tefiamenti probata fit•
él. luadu
tl. fuigeti
R Ationabilia, 3c quibus nihil contradict poflit,
quæ dicis omnia mihi videntur j & per unius qua>
ftionis, quam propofiiimus, folutionem, quicquid in
novo VeteriqueTeftamento continetur, probatum in-
telligo. * Cbm enim fic probes Deum fieri hominem
ex neceffitate; ut etiam fi remo.veantur pauca , qua: de
noftris libris. pofuiftr ( ut quod de tribus perfonis Dei,
& de Adam tetigifti) non folum judsis , fed etiam
Paganis fold ratione fatisfacias : 3c ipfe idem Deusho-
mo novum condat Teftamentum , 8c vetus'appro-
bet ; ficut ipfum veracem effe necefle eft confiteri} ita
nihil, quod in illis continetur, verum eile poteft ali-
quis diftiteri. Anf. Si quid diximus quod corrigendum
fit j non renuo corredionem, fi rationabiliter fit. Si A»i*m
autem teftimonio Veritatis roboratur quod nos ra-
£ cionabiliter invenifle exiftimamus } Deo, non nobis
attribuere debemus , qui eft benedidus in fiecula.
Amen.
SANCTI ANSELMI
CAN TU ARIENS IS ARCHIEPISCOPI
de CONCEPTU V IR G IN A L I
& Originali Peccato.
L I B E R.
P R O L O G U S.
C UM in omnibus religiofæ tuæ volunrati velim, fi poffim, obfêqui, & frater & filii eba-
riffime Bofo 5 tunc utique maximè debitorem me judico , cùm earn à me in te ex-
citari inrelligo. Certus autem fum cum in libro : cur Dcus Homo (quem ut ederem
I tu maxime inter alios me impulifti, in quo te mecum difputantem affumpfi ) legis aliam præ
K illàm quam ibi pofui, pofTe videri rationem , quomodo Deus accepit hominem de mafia pec-
■ catrice humani generis fine peccato : quia fludiofa mens tua ad quærendum, quænam fit
I fila non parum provocatùr. QuaprOpter injuflus * tibi videri timeo 5 fi quid inde mihi vide*
I tur, dilectioni turc abfeondo. Dicam igitur fie breviter de hoc quod fentio, ut nullius de ea-
■ dem re fidejem improbem fententiam : nec meam ( fi veritati repugnare rationabiliter pote-
! rit* oftendi)*pervicaciter defendam. 111am tamen ejufdem rei rationem, quam in eodem J
I cpufculo pofui, omnino ratam & * fufficientem ( fi bené confideretur) exiftimo : nihil enim 4Jterfuffici„_
I prohibet ejufdem rei rationes plures efle, quarum unaquæque fola potefi: fufiicere. t« '
C A P U T P R I MUM.
Qua f i t origimtis, & qu<e pcrfomlis * juftitia, * 'ueLinjuftitU.
AD videndum igitur qualiter Deus hominem aRA in illo qui vocatus eft Adam * quod eft in perfona. Eft
fumpfit de generis humani mafia peccatrice fine tamen peccatum, quod quifque trahit cum natura
tl, natura
tl. tmit. vel
injufticia
peccato : prir.ui d de originali peccato necefie eft in-
veftigare, quia de hoc folonafcitur ha:c quaftio. Nam
fi videtur quomodo Chriftus huic fubjacete non * po^
tuit: & qualiter afiiimptio five conceptio illius hominis
ab omni peccato libera fuit, paläm erit. Originale
quidem ab origine denöminari dubium non eft* Si
ergo originale peccatum non eft nifi in homine i videtur
dici aut ab origine humana: natura:,quod eftabejus
initio originale, eb quod ab ipfa humans nature
♦ in ipfa fui origine: & eft peccatum » quod non tra- tl. & in
hit * cum ipfa natura; fed ipfe facit illud , poft quam tl. ab
jam eft perlbna difereta ab aliis perfonis. Illud quidem
quod * trahitur in ipfa origine , * vocatur ori- tl. trahfi
nale} quod poteft etiam dici naturale, non qubd fit-
ex efientia natura:, fed quoniam propter ejus corrup-
tionem cum ilia afiumitur. Peccatum autem, quod
quifque facit, poftquam perfona eft, perfonale poteft
nominari, quia vitioperfons fit. Simili ratione
gine trahamr i aut ab origine, hoc eft, ab initio uniuf- ß poteft dici originalis, 3c perfonalis juftitia. Siquidem
- quando
SANC T Ï
Adam & Eva originaliter, hoc eft, in ipfo fui initio ,
mox ut homines extiterunt, fine intervallo jufti fi-
mul fuerunt. Perfonalis autem dici poteft juftitia,
chm injuftus accipit jaftitiam, quam * ab origine«/. in
non habuit.
C A P U T IL *1' P»««
Qualiter*humana natura corrupta efit
"Tj Rgo Adam & Eva fi juftitiam fervafsent origi-
JCmalem , qui de illis nafeerentur originaliter, ficut
cnjufque perfonæ , quoniam in ipfa ejus trahitur or
gine. Sed quodâb initio humana:naturce defcei^dat,
non videtur } * quoniam origo illius jufta fuit, quando
primi parentes jufti faéfci funtlfine omni peccato. Videtur
itaque dici originalè ab ipfa origine itniufcujuf-
que perfonæ humanae : quamvis fi quis dicat peccatum
vocari Originale, eb qu5d ab illis defeendat in
nngulps , à quibus habent orîginem naturæ, non con-
tradicam : * fi tamen non negetur originale pcccaturri
cum ipfa uniufcüjufqlIé, perfonæ trahi origine. Licet
cnim in upo,cjuoque homine fimul fint & natura, - x „
qua eft homo ficut omnes alii; & perfona , qua dif- £ fill, jufti efsent. * Quoniam autem perfonaliter pec- tl. ca f. 1*
cernicur ab aliis ; ut cum dieitur ille, vel ifte : five caverunt, cum originaliter fortes ,3c incorrupti haproprio,
nomine ; ut, Adam , & Abel ; & uniufeu- berent poteftatem Lemper fervandi fine d-ifficultate ju>
jufque peccatufn fit in natura & perfona ; fuit enim' ftitiam ; toturn , quod erant, infirmatum & corrup*
peccatum Adæ in homine, quod eft, in natura; 3c tqm eft. Corpus quidem; quia tale poft peccatura
' ' N