p E A D M E R U S
DE VI TA S A N S E LMI
C A N T U A R I E N S I S A R GH IE P I SCO P l
L I B E R . P R I M U S.
proficit. Necdum attigérat «tatis annum quintiim-
deçimum} & jam qualiter fecundùm Deum Vitam mé-
iiùs inftitnere pofleM* mente tradabat, idque concept
apud fe, nihil in hominum converfatione monacho-
rum vita præftantius efle. Quam affèqui cupiens venir
ad quendam fibi notum Abbatem , rôgans illunj ut
fe monachum facerct. Sed Abbas, voluntate illîus
agiota » quod petebat infeio Pâtre illius, ne ofFenderet
animum,ejus, facere reeufavit. At illein fuo propo-
fito perftans oravit Deum , quatenus infirmari mc-
reretur, ut vel fie ad monachicum quem defiderabat
Ordinem fiifciperetur. Mira res. Ut enim Deus decla-
raret quantum etiam in aliis de fuæ pretatis a.uditu
confidere poflet, precesillius exaudivit, ac illi pro,
tinus validam corporis debilitatem immifit. Acriter
igitur infirmatus ad Abbatem mittit, mortem fè ti-
mere pronunciat > orat ut monachus fiat : præfato
timoré obftante, non fit quod poftulabat, & hoc qui-
dem* quantum ad humanum 4 fpedat examen. Cæte- *1
rùm Deus j quem futura .non fàllunt, fervunv fiium
ipfius loci converfatione noluit impiicari, propterea
quod alios quofdam in finu mifericordiæ fine recon-
^ N s t i t ü t a vit« & converfâ- A
J tidnis Anfèlmi . Carituarienfis Ar-
chiepifcopi lit'erarum memoriæ tra-
* i diturus , primh omnium vocata
auxilium meum fiimma Dei
I dementia Sc majeftate » quædam
\ brevi dicam de ortu & moribiis
pafentum ejus j ut hinc Ledôr advertat de qua ra-
dice pçodierit quod in ftudii/ nafcituræ prolis poft-
modum fulfîs. Pater igitur ejus Gundulphus , mater
* Ermemberga voeabaturi. Unique juxta feculi
dignitatem nobiliter natl, nobiliter funt in * Augufta
civitate converfàti. Quæ civitas confinis Burgun-
diæ & Langobardiæ , Ermembergam in fe ediditi
i Gundulphum in Langobardia natüm , ciVem fui ex g
advena fecit* Gonjundi funt lege conjugali, ambo
divitiis non ignobiles , fed moribus ex quadam parte
diffimiles. Gundulphus enim fæculari.deditus vitæ,
non adeo curam fuis rebus impehdere , led habita
frequenter ab re diftribuere, in tantum , ut non mod6
largus atque beneficus, verùm etiam prodigus atque
* vaftator à nonnüllitf «ftimaretur. Ermemberga verh
bonis ftudïte férvîênsv/domus curam bene gerens, fua
Qjm diferetione difpenlàns atque confervans* bonæ
matris - familias officio fungebatur. Mores erant
probi & irreprehenfibiles, ac juxta redam confide-
rationem ratione fubnixi. Hæc fuit vita ejus, in hac
dum vixit.permanfitjin hac finem vi'æ lortiri pro-
meruité Gundulphus verb circa dièm obitus lui ,
fpreto feculô Monachus fadus, Monachus «defundus
effi At Anfelmus filius horum, cùm puer pârvulus
effet, maternis, proue «tas fua patiebatur, collo-
quiis libenter animum intendebat. Et audito unum q
Deum furfiim in ca?lo.efle , omnia regentem, omnia
« concinentém , fufpicatus eft , utpotè puer inter
montés nutritus, écdum fhontibus incumbere,in
quo. & aulam Dei elle , eamqué per montes adi-
ri poffen Cumque hoc fæpius animo volvcret, confiait
üt quadam node per vifum videret fe debere
montis caçumen afeendere, & ad aulam magni regis
Dei properare. Verùm priufquam montent coepif-
fet afeendere, vidit in planicie qua pergebat ad pedem '
montis fnulieres , qûæ regis erant ancillae, lègetes
metere, fed liée nimis negligenter faciebant & defi-
diosè. Qii'arum puer defidiam dolcns ac redargûens ,
propofuit animo fe apud Dominum regem iplas accu-
fiiturum. Dehinc monte tranlcenfo , regiam aulam
fübit. pominurri- çum folo fuodapifero invenit. Nam £)
familiam fuâm , ht fibi videbatur,quoniam autumnus
erat * ad colligendas meflès miferat. Ingrediens ita-
que puer, à Domino vocatur. Accedit, atque ad
pedes ejus fedet. Interrogatur jucundâ affabilitate
quis fit, vel unde, quidvè velit. Refpondet ille ad
meerrogata , juxta quod rem elle feiebat. Tune ad.. à
imperium Domini panis ei nitidiffimus’per dapiferuén
affèrtur., eoque' coram ipfo reficitur. Mane igitur
cum quid viderit ante oculos mentis reducere.6, fi-*
eut puer fimplex & innocens, fe veraciter in coelo
& ex pane Domini refedum fuiiîè credebat, hoc-
qiie coraiïî aliis ita effe publicè afferebat., Crevit
ergo puer .& ab omnibus diligebatur. Mores etenim
probi in eo erant , qui magnopere eum diligi faciebant.
Traditur literis, d i f e i t& in brevi plurimum
ditos habebat, quos ut poftmodum claruit magis,pec
ilium ad fuam voluntatem in pofterum difponeDat in*
formarii Poft htec fanitasredit juvenij quodque tune
nequibat, in futuro fe per gratiam Dei fadurum meute
proponit.
Exinde cèm corporis fanitas, juvenilis «tas. feculi
profperitas ei arrideret, ccepit .paulatim fervor
animi ejus ä religiofb propofito tepcfcere, in tantum
ut feculi vias magis ingredi, quäm relidi% eis monachus
fieri cuperet. Studium quoque literarum, in
quo fe magnopere folebat exercere , fenfim poft-
ppnere, ac juvenilibus ludis cospit operam dare. Ve-
runtamen pia diledio & diligens pietas, quas ia
matrem fuam habebat, nonnihil eumab iftis * reftrin-
gebant. Defundä verb illä, illico navis cordis ejus,
quafi anchorä perditä,’ in fludus feculi penè tota
dilapfa eft. Sed omnipotens Deus pr*videns quid d#
illo fadurus erat, ne animam fuam pace tranfitoria
potitus perderct, infeftum ei & inteftinum bellum
generavic. Hoc eft , animum patris ejus acerbo cor-
tra ilium odio * inflammavit in tantum, ut «què, aut
certè magis ea qu« bené , ficut quas perperam facie-
bat, infequeretur. Nec aliqua poterat Patrem hu-
militatc lenire, fed quantb illi fc exhibebat humi-
liorem , tantö illihn fibi fentiebat afperiorem. Quod
nimis intolerabile cernens, & ne deterius quid inde
contingeret timens , elegit potius paternis rebus &
patri« abrenuntiare , quim patri fuo vel fibi quam-,
übet infamiam ex fua cohabitatione procreare. Pa-
racis itaque his, qu« neceffaria erant in viam ituris , ^
*. patria egreditur , uno qu>i fibi miniftraret Clerico4’^ |
jcomftatus. Cumque dehinc in tranfeenfu montis
* Senifii fitigaretur, & laboris impatiens corpore de-
ficeret, vires fuas nivem mandendo reparare tenta-
bat. Nec enim aliud quo vefeeretur, pr«fto fuit.
Qupd minifter illius advertens, doluit & ne forte
quid edendum.haberetur in facculo qui afino illorum
vehebatur , diligenter inveftigare ccepit , & naox
contra fpem panem in eo nitidiflimum repperit.
Quo ille refedus, jrecieatus eft, & vitae incolumis^
* redonatus.
D E V I T A S; A N S E L M I . 3
Exailis dehinc partim in Burgundia, partim in Pran- liacis'. Differt Làntfrancus fententiam ferre, fuadetia
ferme tribus annis , Normaniam vadït, * Abrin- que negotium ad venerabilis 4 Maurilii Rotomagcnfis
earn ipfius prpvineke uibem- petit , ubi aliquandiu de*
nibratur: poft h^e venitBeccu.m, Sc magiftrum] quen-
claaa-nomine Landfrancum, virum videlicet valde bo- ‘
niim > pr«fta.nti religione ac fapientia vere nobilem,
videre, alloqui, & cohabitare vblens; Excel lens fi-
quidem fama illius circumquaque percrebuerat, 8c
nobiliffim°s quofque Clericorum ad eum de cundis
mundi pareibus agebat. Anfelmus igitur viro adito,
eumqu« fingulari quadam fapientia pollere agnito ,
ejus fe magifterio fubdit; eique poft modicum fami-
iiaris pr« c«cerjs difeipulis fit. Occupatur die nodu-
que in literarum ftudio, non foliim qu« volebac ^
} _!•____ (- j o, _i:„• _____ ___
* Epifcopi audientiam magis referre. Acqüiefcit Änfel- pireopi,eh *"
musconfilio, & comitaiusLantfrancoPontifieem petit.
Tanta autem vis devotionis pedus Anfelmitunç pof-
fidebat, tantutiique veri conhlii Lantfranco inelfe credebat
, ut cùm Rotomngum petentes, per magnam
quæ fuper Becum eft fylvam pergerenc, fi Lantfran-
cus ei dicerec, in hac fylva mane , & ne dum vixeris
hinc exeas cave, procul dubio ut fatebatur imperata
fervaret. Pervenientes ergo ad Epifcopum adventus
fui caufas ei eXponunc, quid inde fentiat quærunc.
Nec mora monachicus Ordo præ cæteris laudatur,
ejufque propofitum * omnibus aliis antefertur. Anfelfandfranco
legendo, fed & aliqs quæ rogabàtur. ftu- mus audiens & approbans.» omillls aliis, feculo
diosè docendo. Propter quæ ftiidia, cùm corpus vigU ß relido, Becci monachus fadus eft„, anno «tatis fuæ
liis, frigore & inedia * fàtigarèt, venit ei in mentem vigefimo feptimo. Regebât eo témpoie coenobium
p 1 qiiia fi aliquarido rhonachus, ut oHm prbpofuerat ef-
! fit, açriora quàm patiebatur, çum patï non * ppbir
r teret, nec tunc fui laboris meritum perdefet, quod
[fpicie- »une utrum fibi maneret , non * profpieiebat. Hoc
I ergo mente eoncepto, totam intciitionem fuam ad
placendum Deo dirigerb C'oepit, Sc fperricndp miitir
Lfla. dum cum * obledaminibus fuis, révéra cupit fieri
p monacHusi Quid plura ? Cogitat ubi meliiis prpficerb
1 queat, quod facere defiderat, 8c ita feçum tradat. Èc-
! te, inquit, hlonachùs fi^rtii Sed ubi ? Si Cluniaci yel
1 Bedci, totutti teinpiis qubd in diffcendis literis pofiii,
I perdidi; Narh & Cluniaci diftridio Ordinis, & Bec-
1 ti fiinereminens nrudentia Lantfranci. nni ilIii- inrinnip
him * Dominus Abbas Herluinüs nomine , vir gran-
d«vus, & magna probitate confpicuus, qui primus ipfius
loci Abbas monafterium ipfum ä fundamemis de
fuo patrimonio fecerat. S«pe didus autem Lantfrancus
gradum Prioris obtinebat. Anfelmus verb novus monachus
fadus, ftudiose vitam aliorum religiofius* vi-
ventium «mulabatur. Imo ipfe fic Religioni per omnia
ferviebat, ut quifquis religiofe in tota ip fa con-
gregatione vivere volebat, in ejus vita fatis inveniret
quod itnitaretur, & ita per triennium de die in diem
Temper in melius^ proficiens , magnus &» honoran-
dus habebatur.
Vencrabili a ei ïupercminens pruaenua Luimiana ,qui line mona- ' cucmDiii auuttecmui Luamntufruanntcuo imn Cadomenfis ccenochus
eft., * me aut niilli prodeffe , aut nihil valere f ' regimen alfumptp,4 ipfePrioris officio fundus eft,
éomprobabit: Itaque in tali, loco perfifciam quod difi- ficqiieDeö ferviendi* ampliorc libertate jiotitus, totum
pono, in quo & feire meqm poulm oftendere, & mul-
Lu iis prodefle. H«c ut * ludens ipfemet referre fpJeBdt,
fecum meditabatUr j gddebatque : Necdum cram
edomitus , necdum in me vigebat mundi contem-
ptus. Unde .quod ego ut pijt^bam, fretus aliorum
charicate dicebam., quäm damnofum eflet non adver-
tebam. Poftmodum autem in fc revcrfiis. Quid in-
Imehus quit ? Effe-ne * monachum fibc eft, vclle fcjljcet alijs
prsponi, pr« aliis honorari, ante alios magnifie^.ri ?
Non.- Illic ergo depbfita cdntumacia monachus
deveni, ubi fieut «quuril eft , cui\dis propter Deum
poftponaris , cuniftis abjedior habeärisi pr« cun-
dis parvi pendaris, &c «bi hoc efle poterit ? Equi-
1 dem Decek Ibi fiquidem nullius ponderis ero,
fciiaii* qnandoquidem file ibi eft , qui pr«eminentis * feien-
1 ti* luce confpicuus cqndis fufneiens, cundis honqiie
, totum tempus luum in illius oblequia expendcre,
fæculum & cunda negotia 4 ejus ab intentionc fua, d, tmit, t]a»
funditus coepit amovere. Fadumque eft ut foli Deo,
tteleftibufqiie difciplinis jugiter occupatus, in tantum
fpeculationis divin« culmen afcendcrit, ut obfeurifli-
mas, & ante tempus futim 4 ihfoluias de Divinitate 4lt infol,t“
Dei Sc noftra fide quæftiones, Deo referante per-
fpiceret, ac perfpedas enodaret, apertifque rationi-
biis quæ dicebat rata & catholica efle probaret. Di-
yiqis namque Scripturis tantam fidem 4 adhibebat, uc
indiflblubilifirmiçate cordis crederet nihil in eis efle,
quod fqlidæ veritatis tramitem ullo modo exiret.
Quapropter fummo ftudio animum ad hoc intende-
rat, quatenus ji\xta fidem fuam mentis ratione me-
reretur percipere, quæ in ipfis fenfit multa caligine
teda latere. Contigit ergo quadam node, ut ipfe4 in
rabilis Sc acceptus. Illjc ergo requiesmea, illic folus £) hujufmodi mente detentus, antç nodurnas vigiliâs
Deus intentio mea, illic folüs arhör ejuserit contèm- vigilâns in ledp jaceret, Sc meditando fecum rimari
1 platio mea , illic beaca & aflidüa memoria ejus felix
folamen Sc fatietas mea* Hxc cogitabat, hxc defiderabat
, hxc fibi provenire fperabat. Raptabatur
I quoqne mens ejus pèr id temporis in alias ledand«
I lemitas 4 vie«, fed vis defiderii ejus in hape quam maxime
declinaverat. Stiens itaque feriptum ellè, om.
I *ia fac ctim confilio, ^ poft fiiElum non peenitefyis 9 no-
lebat fe alicui uni vit« earum quas mente volebat
incQnlultc credere, ne in aliquo videretur Scripturx
pr*eeptis non óbedire; Arhicos infuper fnu|rps ha-
hens, fed eui fe totum ii> iftis committei ec cpnfiliaconaretur
quonam modo Prophet« prætenta fimul &
futura, quafi prxfentia, olim agnoverint, & indubi-
tanter ea dido vel feripto protulerint. Et ecce cùm in
his totus effet, & ea intelligere magnopere defidc-
raret, defixis oculorum fuörum radiis, vidic per médias
maceries oratorii ac dormitorii monachos,
quorum hoc officium erat, pro apparatu matutina-
rumalcare& alia loca Ecçlefiæcircumeuntes, lumina-
ria accendcntes, Sc ad ultimum unum eorum fumpta
in manibus chorda pro excitandis Fratribus feil—
lam pulfantem , ad cujus fonitum conventu Fratrum
Hum unum, de mule videlicet praffatum Lantrrancum Ilpec/tiiics lurgente , mmiirraantqtss ecfitt adce rrce qauu«« aactuciadeerraact..
®ligens, venit ad eum , indicans voluntatem fuam ad J? Concepit ergo apud fe Deo lcviflimum efle, Prp-
tri-a pend ere, fed per cpnfilium ejus ad unum quod ’ phetis in Spiritu ventura monftrare, cum fibi conpotiflîmum
judicaret, duobps reliais, Te velle tener
re. Quæ tria fic ei expofuit. Aut enim, inquit, monachus
fieri volo, aut eremi cultor elle defiderp, aut
ex prpprio patrimonio vivens , quibuslibet indigen-
tibus propter Deum promeo polie exinde miniftrâ-
re, fi eonfulitis, cupio. Jam enim pater ejus obierat,
I & tota hæreditas ad dluni refpiciebat. In his, inquam,
i tribus voluntatem meanj» Domine Lantfrance, fludua-
tefeiatis, fed precorlit me4in horum potifïïmoftabi-
Cellèrit quæ fiebant per toc obftacula corporels oculis
polie videre.
Hinc perfpicatiori interius fapientiæ lace perfufus •
mores omnis fexus & «tatis ita diferetionis ratione
monftrance penetravit, ut eum * palatn inde tradan-
tem , adverteres cuique fui cordjs arçan? rçyelare.
Origines infuper & ipfa, ut ita dicam, femina atque
radices, nec non proccflusomnium virtutum ac vitio-
rum detegebat, & quemadmodum vel 4 hæ adipifei,tl- h*c
A i j