»M- S A N C T I A N S I LMI TRACT.
c fi dicarh : K A ftritür ; quia futota de futurs dicitur ; fi enim eras fuerk'^
x'^eciffuaM wi” td hïc'neceffitas non cogit, tura eft. hcceiïïtate futurseft : ortus verb Coin duabus
nec prohiber aiiquid effe, aut non effe. Ideb enim quia S j ®
il. ponuntur* ponitur fes elle» * dicitur ex neceliitate clicj auc
• • •' ^ “^"‘ quin ponitur non efle, affirmatur non efle ex necefli-.
;; 'affieman' cate ; non quia neceffitas cogat, aut prohibeat rem ef*
tur fe, aut non efle. Nam cum dico: Si eric, neceflicate
4i. qu* rei er it; hie loquitur neceffitas |rei politionem, non pfs-
cedi?i Idem valet, fi fic pronuncietijr : Quod erit, ex
„1, hi* neceflicate erit. Non enim aliud figpificat» hsc neceffitas
, nifi quia quod eric non potent fimul non efle. Parker
autem verum eft quia fuit , & eft, & eiit aiiquid,
non ex neceflitate, 8c quia necefle eft fuifleomne quod
fuit, & efle quod eft & futurum efle quod erit. Qnijj-
pe non eft idem rem efle’prstAitam, & rem prxteritam
efle prsteritam } aut rem cfse prsfentem, & rem prs-
lentem efse prsfentem j aut rem efse fucuram , & rem
. futuram else fucuram . ficut non eft.idem rem else album.,
&rem albam efse albam. Lignum enim non eft
Temper neCeflitate album, quia aliquando prius qifem
fieretalbum, potuit non fieri album -,8c poftquam eft
album, poteft fieri non album : lignum verb album,
Temper necefse eft efse album : quia nec antequam fit,
nec poftquam eft album, fieri poteft ut album fimul fit
non album. Similiter res non neceflitate eft prarfens
quoniam antequam efset prarfens , potuit fieri ut prs-
lens noil efset j & poftquam eft prsfens, poteft fieri non
prarfens. Rem autem prarfentem necefse eft efsepriefen-
tem Temper ; quia nec-prius qu^m fit, nec poftquam eft
at. & non prarfens, poteft prarfens fimul efse * non prarfens. Eo-
picfent dem mD(j0 res aiiqUa | ut qusdam adiq i - non neceffitate
futura eft; quia priufquam fit, fieri poteft ut non
fit futura: rem verb futuram necefse eft efse futuram j
aI.Itnonfo. quoniam futurum nequit efse fimul * non futurum*
De prarterito autem fimiiiter verum eft quia res ali-;
At. nunc qua »non eft neceffitate prstcrka j quoniam antequam
denti qu® fecit rem efse, ideo enim erit quia necefse eft
ut fit j & fequenti, qua nihil cogit efse, quoniam id-
circo neceflitate futurus eft, quia futurus eft. Quaprop-
ter cum dicimus quii quod Deus prsfeit futurum, ne-
cefseeft efse futurum : non*afse»imus Temper rem efse .
neceflitate futuram j fed rem futuram, neceflitate efse r*>
futuram. Non enim poteft futurum fiftiul non efse fu- jg
turum. Idem fenfus eft, fi fic dicitur: f i Deus prafeufn
a liquid , non a d d e n d o : quoniam inprafeire
intelligicur ƒ#/»>■#»». Nam non eft aliud prsfeire, qu^m
feire futurum : & ideo fi prarfeit Deus aiiquid 5 necefse
eft illud efse futurum. Non ergo Temper fequitur prs-
feientiam Dei, rem neceflitate futuram efse: quoniam
quamvis omnia futura prsfeiat j non tamen prsfeit
cundta futura neceffitace, fed qusdam prsfeitex liber&
rationalis creature-voluntate futura. Notandum quip-
pe eft quia ficut necefse nön éft Deum veile quod vult j
ita necefse eft in multis veile hominem quod vult;
& * ficut necefse eft efse, quicquid Deus vult j ita ne- fi
cefse eft efse, quod vult homo in his , quae Deus ita
fubdit humans »voluntati, Ut fi vult fiant, fi non vult 4/ MM)
non fiant. Quoniam enim quodDcus vult, non poteft ©lumai
non efse; cum vult hominis voluntatem nulla cogi vel
prohiberi neceflicate ad volendum } vel ad non volen-
dum, 8c vult effe&um fcqui voluntatem; tunc necefse
eft voluntatem efse liberam, & efse quod vult. In hu-
jufinodi ergo veïum eft quia neceflitate fit opus pecca- •
ti, quod vult homo facere i quamvis non neceflitate
velit. Quod fi qusritur de peGcato ipfius voluntatis,
cum peccat volcndo, utrüm fic neceflitate: refpon-
dendum eft quia ficut non vult neceffitace, ita non eft
pcccatum voluntatis neceflitate. NeC neceflitate ope- Ninmi
ratur eadem voluntas; quia fi non vellet fponte, non «•!«“>
cTset, potuit fieri ut nonefset: & quia prsteritum fern- ^ operaretur; quamvis quod facit »necefse fit fieri, ut L ,/ ,
per necefse eft efse prsteritum ^ quoniam non poteft ^ Nam quoniam non eft aliud lbi peccare,
fimul »non efse prsteritum. Sed in re prsterita
eft qubm veile quod non debet; jta non eft peccatum voluntatis
necefsarium, ficut veile non elt necelsanum:
tamen verum eft quia fi vult homo peccare, necefse eft
eum peccare j fed ea neceflitate , quam* fuprb, dixi li
jiihil cogere aut prohibere. Itaque quod vult. libera
voluntas, & poteft & non poteft non veile, & necef-
fe eft* earn veile. Poteftnamquenon veile antequam 4i. B
velit, quia libera eft} & cum * jam vult, non poteft
non veile, fed earn veile necefse eft j quoniam impofli-
bi]e illi eft idipfum fimul & veile & non veile. Opus 0ful„
verb voluntatis, cui datum eft ut quod vale fit , 'I
quod non vult non fit » voluntarium five fpontancum mm
eft; quoniam fpontanea voluntate fit : & * bifariam
eft necefsarium*, quia & voluntate cogitür fieri, &
quod' fit non poteft fimul non fieri. Sed has neceffitatcs
At. fimul effe £ ^ „ 1 * non pra»teritum.m jTnoDcflt *quiddam, quod non eft in re prsfenti vel futura. Nun-
prateritum qua(n enim ficri poteft ut res, qus prsterita eft, fiat
non prsterita: ficutresqusdam, qusprsfenseft^po-
teft fieri non prsfens j & aliqua res, quae non neceflita-
ueoji tft te futura eft, poteft fieri ut non fit futura. Itaque cum
fl>citar futurum de futuro, necefse eft efse,quod dici-
Tjt\ fldcffitA- tur j quia futurum’nunquam eft non futurum : ficift
fi 'uentt! * quotiens idem dicimus de eodem. Cbm enim dicimus
? ‘ ‘ quia bmnis homo eft homo, aut, fi eft homo, homo
eft ; aut, omne album eft album, & fi eft album, album
eft: necefse eft else quod dicitur, quia non poteft
aiiquid fimul efse & non efse. Quippe fi non efi necef*
fe omne futurum * efse futurum ; quoddam fiuuVum
nbn eft futurum: quod eft impoffibile. Neceffitate ergöbmne
futuram , fiiturum eft ; & * fi eft futurum , D f« 't voluntatis ilbertas , qua:, priùs quàm fint, cas
futurum eft, cum futurum dicitur dc futuro : fed ne-
&ceffitate fequente, quae nihil efse cogit,
‘ C A P U T I I I .
» Quod liberc futura , non fint necef aria neceffitate
. frace^ente, fed feejuente.
iUm autem futurum dicitur de re, non Temper res
c
^neceffitate eft, quamvis fit futura. Nam fi dico,
r feditio futura efi in papulonon tamen necefiita-
9 te erit feditio. Poteft enim fieri, antequam fit y ut non
«/.ttSamqn* fiat, etiam* fi eft futura. Aliquando verb eft, ut res
futura-tft cx neCeffitate quae dicitur futura , ut fi dico eras effe
futurum ortum jo Us. Si ergo cufn neceffitate futurum
promintio de re futura, hoc' modo, feditio eras
futura, neceffitate futura eft: aut, ortus foils eras futurus,
neceflitate futurus eft: feditio qu idem, qua: non
erit ex neceffitate, Tola fequenti neceffitate futura af*
cavcre poteft. Haec omnia Deus, qui feit omnem veri-
tatem & non nifi veritatem, ficut funt fpontanea vel
necefsaria, y.idet; & ficut vidot, ita funt. Hac ergo
* confideratione paUm eft quia fine omni repugnantia,
& Deus praefeit omnia', 6c multa Hunt ex libera voluntate
, quas, antequam fint, fieri poteft ut nunquam
fint j & tamen quodamtnodo funt neceffitate: quarner
ceffitas, ut dixi, defeendit de libera voluntate.
C A P U T IV.
^ Si trafeietitia Dei neceffitatem inherit rebus qua*
prafrit ï ipf* nihil facit ex libertate, fed omnia
ex neceffitate.
GOfenofci poteft etiam non omnia, quae praefeit $
Deus, efse ex neceffitate} fed quardam fieri cx JV
■ libertate voluntatis : » quia cüm vult aut facit Deus
aiiquid, five fecundum* aeternitatis dicacur imnjuta-
bilem pr*fentiam, in qua nihil eft praeteritum auttjtl
m onn
neccffiutc
futurum» fed omnia fimul funt fine omni*motu } ut, A
fi dicimus quia non voluit aut volet, nec fecit aut
faciet aiiquid,fed* tantum vult & Tacit: five fecundum
tempos velut cbm proferimus quia volet aut
faciet quod nondum fa<ftum effc cognotcimus: negari'
nequit feire qus vult & fecit, & prjefeire qua: volet
acque faciet. Quare fi feire atque pr*fcire Dei, necef
fitatem ingerit omnibus^ qus feit aut prefeit: nihil fe-
cundbm xternitatem, aut fecundum ullum tempus,
vult auc faciet ipfeex libertate, fed omnia ex neceffitate
: quod fi abfurdum eft vel opinari} non neceffitate
eft, aut non eft, omne quod feit Deus aut prxfcit
elfe vel non efle. Ergo nihil prohibit aiiquid feiri vel
preefeiri ab illo in noftris voluntatibus & abtionibus
fieri, aut futurum efle per liberum arbkrium: ut quamvis
necefle fit efle quod feit aut prarfeit j tamen multa g
fiantnullS neceffitatp,fed.liberS voluntate : quemad-
modum *fuprb mbnftravi. Nempequid minim, fihoc
: modo aiiquid eft ex libertate * & ex neceffitate : cbm
multa fint,qua: recipiut oppofita, diversSratione?Qii«
namque magis oppofita funt, qubm adire & abire ?
Videmus tamen , cbm tranfit aliquisde loco ad locum.,
ii/.cAi idiie quia idem ire, eft * adii»e & abire. Abie enim de loco,
& adit ad locum. Item : fi confideremus folem fub aliqua
parte cosli, cbm femper ccelum luftrando ad ean-
dem partem feftinet; videmus quia idem locus eft b
quo recedic, & ad quem accedit, & indefinenter ei
eodem tempore appropinquat, a quo elongatur. Pa-
tci etiam curfum ejus non ignorantibus, quia fi cce-
I lum confideremus, femper tranfit ab Occidentali parte
ad Orientalcm. Si verb terram attendimus, nunquam
9 ' nifi Oriental! ad Ocdidentalem, & fic femper Q
contra firmamcncum vadit, & licet tardius, cum
firmamento: quod ipfiim in omnibus planetis ce.rni-
tur. Ita ergo nulla oritur repugnantia, fi fecundbm
prjedidias rationes afferimus idem aiiquid efle neceffitate
futurum , quia eft futurum} & nulla cogi itccef-
fitate efle futurum, nifi ea neceffitate, quam * fu-
pra dixi fieri a libera voluntate.
C A P U T V.
Quod multa in Scripturis dicun tur neceffaria & m-
mutabilia, per comparationem ad aternitatem ; qua
in tempore funt libera , & pofent non effe* D
Q I verb per hoc, quod de hominc dicit Job Deo :
I**' 5* ^Conftituifii terminos ejus, qui prat eriri non poternnt:
vult aliqiiis oftendere quia nullus potuit accelerare
vel differre diem in qua moritur quamvis aliquando
nobis videatur aliquis facere ex libera voluntate%ndc
n moritur: »non eft quod objicicur contra hoc quod
fuprS diximus. Nam quonianfi Deus non fellitur, nec
videtnifi veritatem’, five ex libertate., five ex necefli-
.«tate * eveniat ; dicitur * conftituifle apud fe immuta-
nes biliter, quod apud* hominem pribs qubm fiat, mu-
tari poteft. Tale etiam * eft quod Paulus Apoftolus de
»8. his, ^«t fecundum propofitum vocati funt fantti, di-
CK: Quos. prafcit & predejlinavit conformes fieri ima- £
ginis filii f t i , ut fit ipfe primogenitus in multis fia-
tribu'. Quos autem praieflinavit, hos & vocavit\ &
quos vocavit_, hos & jufiificavit; quos autem juftifica.
, illos & ma^nificavit. Hoc quippe propofitum, fe-
*1. Wniit
H ' :
•l- Siam
Panins Äw»,8.v.
li ‘ & ji
cundum quod vocati funt fanbti, in xternitatc, in qua
non eft pmericura vel futurum, fed tantum prxfens,
immutabileeftj fed in ipfis hominibuS ex libertate arbi-
trii aliquando eft mutabile. Sicut enim quamvis in
ternitate non fuit, aut erit aiiquid , fed tantbm eft j &
tamen in tempore fuit & erit aiiquid fine repugnantia:
ita quod in icternitate mutari nequit, in tempore ali-
quando per liberam volutatem antequam*fic, die mu-
»» tabilc proba»tur abfque inconvenientia: quamvis »ante
ibi nihil fit nifi pradens} non eft* tamen illud prafens
temporale ,, ficut noftrumj fed arteriium , in quo tern-
pora cundta continentur. Siquidem quemadmodum
prxfens tempus continet omnem locum , & qu^ in
qnolibet loco funt: ita aeterno prxfenti fimul claudi-
tur omne tempus, & quae funt in * quolibet tempore. al in tto
Cbm ergo ait Apoftoliis quia Deus prafeit fanbtos bet ‘4*1-
fuos, prxdeftinavit, vocavit, juftificavic , magnifi-
cavit} nihil horum prius aut pofterius apud Deum- 0m„u
eft: fed omnia fimul a:terno prxfenti funt intelligenda.
Habet enim xternitas fuum fimul, in quo funt om- f j f f f 1
niä qua: fimul funt loco vel tempore, 8c quae funt
diverfis inlocisvel temporibus. Ut autem oftende-
ret idem Apoftolus non ilia verba fe pro temporali
fignificatidne pofuifle; ilia etiam , qua: futura funt,
pra:teriti temporis verbo pronuntiavit. Nondum enim
quos praefeivit adhuc nafeituros, jäm tempbralicer
vocavit, juftificavit, magnificavit. Unde eognofei
poteft cum, propter indigentiam verbi fignificantis
JEtcrnam prxlentiam , ufum efle verbis prtctcritae fi- .
gnificatlonis: quoniam quae tempore pneterita funt,
ad fimilitudinem aeterni pfaefentis omnino immuta-
bilia funt. In hoc fiquidem mafgis fimilia funt a:terno
prüfend, temporaliter praeterita, quäm praefentia :
quoniam qua: ibi flint, nunquam poflunt non eflepr«-
fentia} ficut tempore praeterita non valent unquam
pr^terita non efle : prafentia verb * tempore omnia <»/• ‘«mpe
qu® tranfeunt, fiunt non praefentia. Hoc ergo modo
quicquid de his, qu® libero fiunt,arbitrio, velut ne-
ceflarium fa^ra Scriptura pronuntiat; fecundum ®cer-
nitatem loquitur, in qua pr®fens eft omne verum * & «/.
non nifi verum , immutabiliter; non fecundum nifi
pus, in quo non femper funt voliintates 8c ablipnes no-
ftr® : & ficut dum non funt, non eft necefse eas efse j
ita fiepe non eft necefse ut aliquando fint. Nam non
femper feribo, aut volo feribere; & ficut dum non feri-
bo , aut non volo feribere, non eft necefse me feribere,
aut/zelfe feribere: ita necefse non eft ut aliquando feri-
bam , yel velim feribere. Cum autem res * tam ali-
ttr efse cognofeatur in tempore,' qifeni in ®ternicate:
ut aliquando verb fit quoniam aiiquid non eft in tem- .
pore, quod eft in ®ternitate} & quod mit in tempore ,
quod ibi non fuit; & erit temporaliter, quod ibi non
erit: nulla ratione negari videtur * fimiiiter poise ali- a[ poJfe.
quid in tempore * efse mutabile, quod ibi eft immufa- a
bile. Quippe non*magis oppofita funt, mutabil^in te eft'em
tempore,& immutabile in ®ternitate} qubm non efse
in aliquo’ tempore, 8c efse femper in sternitate : 8c
fuifse, vel futurum efse fecundum tempus j atque non
fuifee, vel non futurum efse in sternitate. Siquidem
non dico aiiquid nunquam efse in tempore, quod
femper eft infctcrnitatefed tantum, in aliquo tempore
non efse. Non enim .dico a&ionem meam cra-
ltinam nullo tempore else j fed hodie tantum nego
earn efse, qu® tamen femper eft in sternitate. Et
quando negamus fuifse, vel futurum ibi efse aiiquid,
tquod in tempore fuit aut erit} non afserimus id, quod
fuit, aut erit, nullo modo ibi efse; fed tantum plrx-
terito^vel futuro modo dicimus non ibi: efse, quod
ibi indefinenter eft, fuo prsfent?modo: in his verb
nulla videtur adverfari contrarietas. Sic utique fine ul-
la repugnantia dicitur aliqtiid efse mutabile in tempore
antequam fic, quod in scernitatc manet immutabiliter
, non antequam fit, vel poftquam eft } fed indefi-
nencer, quia nihil eft ibi fecundum tempus. Nam hoc-
ipfiim ibi eft ®ternaliter, quia temporaliter aliqiijid dc
eft, & , antequam fit poteft non else : ficut jam dixi.
Sufficienter ex his , qu® di£ta funt, puto patere quia
prsfcicncia Dei & liberum arbitrium nequaqüam iu-
vicem repugnant : quod facie vis sternitatis} qu®
claudit omne tempus & qu® fun,c in quolibet tern--
pore.
C’ y '