Difc. Si dixcro quia movcatur non yolcns ; confequens A quam videtur veile, fed propter aliud^quid proprièju-
ent ut non.à fe.fedab alio moveatur : nifi fortè fiquis dicandus eft veile ? an aliud quod dicitur veile J an i r
nt dum.
lud propter quod vult ? Difc. lllud * unique , propter
quod * vult, videtur veile» M a. g Qui ergo vult ali—
quid propter-beatitudinem, non aliud vult quàm beatitudinem
: quare-poteft & quod putat prodefl'e. ad
beatitudinem, 8c folam beatitudinem veile. Difc.. Satis
eft planum. /W<ag. Qu®ro adhuc an accepta Itac fpla vo-
lun täte poffit ncn veile beatitudinem. Difc. Non po~
teft utrumque fimul.& velle , 8c non veilcfMag. Verum
eft. Sed non hoc quæro, fed qdcero an poffit de-
ferere hanc voluntatem, 8c movere fe de veile ad non
veile beatitudinem ? Difc. Siquidem hoc fecit nolens,
nön ipfe fecit : ft verb * vçlens; aliud vult quàm bea~
titudinem : fed non vult aliud : quare manifeftum pu**
igitur ut ille Angelus, qui jam aptus B to quia nullatenus poteft per fe non veile * id quod fo- 4
habendam voluntatem, fed tarnen ni- Kim aceepit veile. Mag. Bene intelligis. Sed refpon-
poffit hab.-re primam voluntatem à de tnihi adhuc : fi * poteft non v.elle beatitudinem; 4
/• : n r : - "-*■'** S | ---- A — ‘ quantb majorem earn intelliget, qui nihil nifi beatitu- v
dinem vuh, & non poteft » non veile beatitudinem ? «
Difc Si non tantb magis vellet beatitudinem, quantb "
meliorem ac majorem illam putaret ; aut omnino * non «
vellet beatitudinem ; aut vellet aliquid aliud propter
quod meliorem nollet : fed dicimus quia illam vult,
& non aliud. Mag. Vult ergo efl'e beatus, quanj^ al-
tiiis hoe elfe-poffe cognofcit. Difc. Procul dtibio vult.
Mac. Ergo vult fimilis elfe Deo. Difc. Nihil aper-
tiusf Quid tibi videtur j an effet » injufta volun- 4
tas , fi hoc modo fimilis vellet elfe Deo ? Difc. Nee
juftam volo dicerc, quia vellet quod non conveniret ;
nee injuftam, quia ex neceflitate vellet. Mag. Ateum,
qui vult beatitudinem folam, commoda tantum veile
pofuimus. * Difc. Itaeft. Ma^.] Si ergo ille, qui nihil <
:;fubitb claudit ocülos ad idtum venientem , aut fi co-'
; gitur quis aliquoincommodo, ut velit quod priusnon
; volebat. Nefcio enim * an tunc priùs fe velit movere
ad hanc voluntatem. Mag.-Nullus .cogitur vel timoré
vel fenfu alieujus incommodi , nec attrahitur
. amore alieujus commodi, ad volendum aliquid ;
nifi: qui priùs.habet naturalem voluntatem vitandi
incommodum, aut habendi commodum : quia vo-
luntate fe movet ad alias voluntates. Difc. Negare
nequeo. Mag. Qicergo quia quiequid fe movet ad
volendum, priùs fe vult ita movere. Difc. Ita eft.
. Magi Quod ergo nihil vult, nullo modo poteft fe movere
ad volendum. Difc. Non pofsum contradicer
Mag.Kt&at 1,1 - A -i.-- ..j -*—* —*•
.fà&useft ad
hilvult,>no
fe. Difc. Necefse eft feteri me quia nihil poteft per
fe veile,, qui nihil vult. M'a g. Beatus autem non po-
1 teft efse, fi non vult beatitudinem. Dico* autem nunc
beatitudinem , non beatitudinem 'cum juftitia; fed
-quam volunt omnes, etiam injufti. Omnes quippe
voluut'bene fibi efse. Excepto namque hoc, quod
omnis natura bona * dicitur; duo'bona, 8c duo his
.contraria malaufu dicuntur : unum bonum eft , quod
dicitur juftitia j cui contrarium malum eft , inju-
ftia : alterum bonum eft, quod mihi videtur pofse
dici commodum ; & huic malum opponituf incom-
moduna. Sed juftitiam quidem non omnes volunt ,
neque omnes fiigiunt injoftitiam : commodum verb
no|i:felùm omnis rationalis natura, fed & omne quod
fentire poteft , vult ; & vitat incommodum. Nam
nullus vult, nifi quod aliquo modo putat fibi com- C vellet nifi commoda, non pollet habere majora & vemodum.
Hoc igitur modo, bene fibi efec omnes
yolunt , & malè fibi efse nolunt. Dehac beatitudi-
ne * nunc died: quia nullus poteft efse beatus, qui non
:vult beatitudinem. Nullus namque beatus, poteft cf-
rle aut habendo quod non vult, aut non habendo
kquo,d vult. Difc. Non eft negandum. Mag. Nec
riora; velletne minora quibufeunqué uti pollet? Difc.
Imo non poffet * non veile quamlibet igfima, fi majora 4
non polfet. Mag. Nonne, cum vellet commoda infi- ^
ma & immunda, quibus irrationabilia animalia dele-
(ftantur ; eilet eadem voluntas injufta & vituperabilis ?
Difc. Quomodo injufta aut reprehendenda voluntas
beatus efse * debet, qui non vult juftitiam. Difc. elïèt: quia vellet, quod non pofle non veile accepilfet ?
Nec hoc minus concedeiidum. Mag. ‘Voluntatem. tamen ipfam, five cbm vult fum- v
matjtommoda, five cum vult infima, conftat elle opus
& donum Dcij ficut C A P U T X I I I . eft vita, aut fenfibilitas: * 8c 4
accept a fold voluntate beatitudinis , nec aliud
vette , nec illam non velle ; dr ejuicquid
ycUet y non eßet jußa } vel injufta voluntas.
M A g 1 s T.
;T'Xlcamus ergo Deum illi dare primum Iblam bea-
JL/,citudinis voluntatem, & videamus an idcirco,
.qufeaccepit aliqua voluntatem, jam ipfe fe poffit.mo-
vefe ad yolendu aliud, qu^m quod accepit velle. Difc.
-Trofequere quod incoepifti ; ego enim paratus fum
•fefplillgere. Mag. Conftat. quia nondum * vult aliud,
.qtfem beatitudinem : quia non aliud accepit velle.
. Dift. Verum eft.. Mag. Qujero.ergo b te an poffit fe
movere ,ad aliud volendum. Dijc. Nequeo videre
quprnodo fe moveat ad volendum aliud qubm beatitudinem
, qui aliud non vult. Nam fi vult fe
non elfe in ea juftitiam, five injuftitiam. Difc. Non e
eft dubium. Mag. Ergo in quantum elfentiaeft bo-
p. num j aliquid eft ' quantum verb ad juftitiam pertinet
^ five injuftitiam , nec bona nec mala eft. Difc. Nihil
cWms. Mag. Sed non debet elfe beatus , finon ha- h
bet juftam voluntatem : imb non poteft perfe&e nec J
laudabiliter elfe beatus, qui vult quod nec poteft, nec J
debet efle. Difc. Multum patet.
C A P U T X IV .
Quod fimiliter fit t f i fola accepta eft voluntas refli*
tudinis : & idcirco utramejue voluntatem accepit
fimul ut & juftus , & ut beatus ejfet.
M A G I S T.
Onfideremus ergo de juftkia: voluntate. Si dare-»
V vtnr eidem Angelo velle foliim quod eum velle
yeré.ad aliud volendum; vult utique aliud. tJMag. ^ conveniret; an pofiet aliud velle : aut fi* pollet non
tf. quod
.Sicut ergo, nulla .voluntate adhuc data, nihil poterat
’-per fe velle ; ita fola voluntate beatitudinis accept!,
.nullam.aliam b fe poteft habere voluntatem. Difc. Ita
eft. Mag. Npnne u putat prodellealiquidad adipifeen-
beatitudinem, poteft. fe moveread volendum illud ?
Difc. Dubito quid,refpondearn, nam fi non poteft,
.,nqn »video * quomodo velit beatitudinem qui non
ipoteft velle quo feadipifei polfe beatitudinem putat:
..fi;verb poteft , -non fetelligo :quomodo non poffit
.„yelle aliud. Mag. Qui vult »aliquid non propter rem
velle per fe, quod accepilfet velle ? Difc. Omnino pi
quod vidimus in voluntate beatitudinis , neceffe
eft in hac quoque voluntate evenire. Mag. Ergo nec
juftam, nec' injuftam haberet voluntatem. Sicut
enim ibi noft eifet voluntas injufta, fi vellet inconve-
nientia; » Quoniam hoc non polfet non velle : ita4/
hie fi vellet inconvenientia, non] idcirco elletjufta y;o-
luhtas 5 quoniam fic hoc accepiflêt, ut non ponet aliter
velle. ^ Difc. Itaeft.Mag.] Quoniam ergoiiec fblumo- “
do volendo beatitudinem, nec folummodo volcndq
quod donvenit, cùm ex neceffitate fic velit, juftus vel A
injuftus poteft appellari: net poteft nec debet elfe bea- -1
tiis ' nifi velit ; Sc nifi juftè velit : necelle eft ut fic faciat
Deus utramque voluntatem in illo convenue ; ut & •
beatus ellh velit, * & juftê velit : quatenus addita juftitia
fic temperet voluntatem beatitudinis, & refecet
voluntatis cxcelfiim, & excedendi non amputet pote-
ftatem : ut cum per hoc quia volet beatus elfe, mö-
— dum. poffit excedere ; ; per hoc quia juftè volet, non
Hi. bob volet » velit excedere : & fic juftam Habens beatitudinis vo-
luntatem, poffit 8c debeat elle beatus : qui-non volendo
, quod non debet vélle, cùm tarnen poffit, merea-
tur ut quod velle non debet, nunquam .Velle poffit ; 8c
Temper tenendo juftitiam per moderatam voluntatem ,
m nullo modo indigeat j aut li deferuerit juftitiam per im-
jomnino moderatam voluntatem omni * modo indigeat. Difc.
Nihil convenientius Cqgitnri poteft. Mag. Memento D
quia, cum fuperiiis confiderabamus folam beatitudinis
voluntatem, fine hàc meta, quam addidimus, ut fub
Deofe coerceat j dicebamus in éa non elle juftitiam vel
injuftitiam, quicquid vellet. Difc. Bene memiiii.
j^ftarsC.i
fervate
•{«oramu-
Bl'wr ; qtum
quia
» U o d de-
-Ultibi
•I-mabcre
C A P U T X V .»
Quod juftitia fit aliquid.
M A G i s T.
A N putas aliquid elfe, quod additum eidem volun
tati * temperat illam, ne plus velit quam velle
oportet , & expedit ? D[fc. Nullus intelligens, nihil
hoc elïè putabit. Mag. Hoc, fads credo, animadver- C
tis non aliud elfe, qu!m juftitiam. D-fc Nihil aliud
cogitari poteft. Mig. Certum eft igitur juftitiam elfe
aliquid. * Die. Imb valdè aliquid bonum. Ma f . An-
teqiiam acciperet juftitiam hanc, voluntas ilia debebat
veile & non velle fecundum juftitiam? Difc. Non de-
bcbac quod ideo non » habebat, quia non acceperat.
A: 0 Poftquam autem * accepit: non dnbitas debere,
nifi aliqua violent!! amittät ? Difc. Semper earn huic
cfebito aliigatam puco; five teneat quod accepit, five
fponte fef 'rat. M?g. Rede * judicas. Sed quid , fi voluntas
eadem juftitiam ^am utiliter & tam f<pienter ad-
ditam fibi, null! indigentia 8c null! violentia cogente
deferat utendo fponte lua poteftate,id eft, plus volendo
quam debeat: ail remanebit aliquid aliud cum f)
ipfa volumate , qubm qubi prius confiderabamus
ante additamentum juftitia:? Offl Quoniam nihil
aliud eft additum , qu!m juftitia ; feparat! juftiti! nihil
aliud certum eft remanere, quam quod priils erat;
nifi quia debitricem Fecit earn accepta juftitia, & quafi
quidam pulchra veftigia fui reliquit derelida eadem
juftitia, Eoenim iplb-, quo debitrix juftitia: pérmanet,
monftratur honeftate juftitice fuilfe decorata. Sed 8c
hoe fatis jüftum eft, ut quod femel accepit juftitiam,*
cam femper debeat, nifi; violenter amiferiti Et certc
niult'um dignior natura probatur , qua: vel ali-
quando habuilfe, 8c femper habere ut habeat tam
honeftuin bonum , cohvincitur; qiiam qus hoc
iplum non habere nec debere aliquando, cognof-
ticur. Mag, Bené cohfideras : fed adde huic tus
fentéritia:, quia quantb natufa, quae hoc habuic, * &
debet, monftratur laiidabilior; tantb perfona, qua: non
habet quod debet, convincitur vituperabilior. Difc, E
Vehementer alfentio.: M%g. Difeemere mihi bené,
quid * ibi monftret natnram laudabilem j & quid faciat
perlonam vituperabilem. Difc. Habuiife, vel debere,
monftrat naturalem dignitatem; 8c non habere facit
pörfonalem inhoneftatem. * Debere enim, fadlum
eft ab eo qui dedit : non habere * verb, factum eft
ab ipfo qui delimit. Ideo namque debet, qui accepit:
idéo verb non habet, quia * deferuit. Mag.
Non ergo reprehendis in ip fa voluntate, qua: non ftetit
in juftitia, debere juftitiam; fed, non habere juftitiam.
tHjc. Omnino nihil aliud ibi reprehendo, quam «
abfentiam juftitia:, five, non habere juftitiam. Nam, 1 0 -
ficut jam dixi, debere, decorat; non habere verb, de- narur*m”nln
turpat; 8c qiib magis illud decet, eb magis iftud dede-
cet : imb , non ob aliud voluntatem illam deturpat ex fat. *
propria culpa non fyabere, qu!m quia illam decorat cx
bonitate dantis debere habere. M ag. Nonne jam voluntatem
ipfam, qux non habet juftitiam, quam debet
habere . jucficas injuftam , 8c 111 ilia elfe injuftitiam ?
Difc. Quis non ita judicet ? Mag. Si non eifet injufta,
nec eifet in ilia in juftitia; puto quia nihil in ca re-
prehenderes. Difc. Nihil omnino. A^./^.Ergo nihil aliud
ni ea reprehendis, qu!m injuftitiam , & quia injufta
eft. Difc. Non polTum aliud quicquam in ea reprehen-
dere. Mag. Si ergonihil aliud ibi reprehendis , qu!m
abfentiam injuftitiae, & illam non habere juftitia: ficut'
pauloante dixifti: &itcrum verum eft quia nihil aliud
reprehendis in ea, qu!min ilia elfe injuftitiam, five
illam elfe injuftam : pal!m eft quia non aliud in ilia eft
injuftitia , aut elfe injuftam, qu!m abfentia juftiti®,
aut non habere juftitiam. Dijc. Nullo modo pollunt
ha:celfe diverfa. Mag. Sicut igitur abfentia juftiti®,
& non habere juftitiam, nullam efientiam habet: ita
injuftitia, & elfeinjuftum, nullum habet elfe; & idcirco
non eft aliquid , fed nihil. Difc. Non eft confe-
quentius aliquid. Mag. Memento etiam jam conftarc
quia recedente juftitia, cxceptö debito juftiti® , nihil
aliud * illi remanfit, qu!m quod habebat ante fiifeep-
tam juftitiam. Difc. Conftat utique. Mag. At inlufta
non erat, nec injuftitiam habebat, anteqiiam haoeret
juftitiam. Difc. Non. Mag. Ergo aut recedente* ju- at. injuftitia
ftitia , non eft in ilia injuftitia , nec eft injufta : aut nihil
eft injuftitia, vel eile injuftüm. Di/c. Non poteft vi-
deri aliquid magis necellarium. ag. At injuftitiam
illam habere, & elfe injuftam, poft defertam juftitiam
conceffifti. Difc Immo non polTum non videre. Mag,
Nihil igitur eft injuftitia, vel elfeinjuftum. Difc.Cre*
dentem me fecifti feire, quod nefeiens credebam.
C A P U T X V I .
Quod injuftitia non fit\ nifi abfentia debit4
juftitia. .
M A g 1 s T.
ÆStimo',|l te jam cognofeere, cbm injuftitia non at. etiam 1«
fit aliud qu!m abfentia juftiti®; nec injuftum
elfe aliud, qu!m non habere juftitiam; cur non ante cim 1
datam, fed poft derelidam juftitiam, eadem abfentia
juftiti® vöcetur injuftitia ; & non habere juftitiam, fit
injuftum elfe ; 8c fit utrumque reprehenfibile : non
enim propter aliud, nifi qiiia non dedecet abelfe juftitiam
, nin ubi debet elfe. Sicut enim virum, qui nou-
dum debet haberebarbam, non dedecet non habere;
cum vero jam debet habere, indecorum eft non habere
: ica naturam , qua non debet habere juftitiam,
non deformat non habere; illam verb, qu® habere
debet , dehoneftat non habere : & quantb magis
'* debere habere, * virilem dftendit naturam : tantb eft, debet
magis non habere, feedat virilem figuram. D'ifc. Suf-
ficienter video injuftitiam non effe, nifi abfentiam
juftiti®, ubi debet elfe juftitia.
C A P U T X V I I .» Sparte.**.
Cur defirtor Angelus non poffit redire ad.' juftitiam.
c ; M A G I S T.
Urn » pofuimus folam voluntatem beatitudinis
præfato Angelo dan, vidimus eum mnu potuilfe ml