5^ 2-
i i i f i i l l l i i i Ä i Ä i i l i l i i i i i Ä g
SANCTI ANSELM!
CANTUARIENSIS ARCHIEPISCOPI
E P I S T O L A R U.M
L I B E R T E R T I U S .
Eas continens quas fcripfit Cantuaiienfis Archiepifcopus.
A *¥ * non etubefco c?"& chantas hominum, maxime vfieTltria ?, liiea etaimm ovru,Dlneei-
raverunt & vulnerant. Qu* omnia teftimonium
perhibent confcientiæ.meæ,quo defiderjo,quâve pro-
curatione expe&avi celfitudinem & onus Archiepif.
copacüs, 8c quo gaudio fufcipio. Quod ii aliqui de me
aliter fufpicantur, quàm mea de fe confcientia co-
ram Deo judicet : confolatur me quia pro minimo
mihi debet e(Te, ut ab illis dijudicer, aut ab humano
die.Et quia hanc vitam tranfituri Turnus per infamiam
& bonam famam} ut feduótores, & veraces ; fïcut qui
ignoti,& cognotijtantiim cSfcientia mea non me*ac-
cuTet ante Deum. Huic autem de me eledtionymmo
B violentiæ, hadtenus quamùm potui, fervata vericate
reludfcatus Tum : Ted jam velim, nolim , cogor fateri
quia quotidie judicia Dei magis ac magis conatui meo
refiftunt ; ut jam nullo modo videam me ea polie fu-
gere,nec fine gravi malo corporali.& fpirituali ex utra-
que parte ; nec fine ira Dei ihcentionem concepram
me pofte, aut ullum alium, aliquatenus impedire. Un-
de jam non tam hominum, quàm Dei, contra quem
non eit prudentia aut fortitudo § vidtus violentia, hoc
folo intelligo me uti debere confilio | ut poftquatn
oravi quantüm potui 8c conatus Tum, ut fi polTibile
effet, calix ifte cran Tirer à me, ne biberem ilium ; &
orationem meam videns repelli, conatumque frangi :
les nunquam de me illo dolore memini exiifle ante C jam dicam Deo, verumcamen non ficut ego volo,led
ficut tu vis. Cùm enim ex utraque parte Deum timeäj
nec aliquid, nifi Deum, & homines propter Deum .
ucrinque diligämuiihil mihi puto rutius in re tarn peri-
. culofa,quàm ut meum fenfum & voluntatem poftpo-
nens, m.e TenTui 8c voluntati Dei penitus committam.
Et quamvis in hac re mihi nimis fit grave dare, &
vobis accipcre confilium, quod contra meum & ve-
ftrum afFcdfcum fit: ca men quia ego & vos magis Turnus
Dei,quàm ego vefter, aut vos meL five enim vivimus, m>
five morimur, Dominifumui : non audeo in cauTa Del,
& in tanta ncceffitate mihi commiflis ad coTnlendum,
E F I S T O L A I.
Suis diledtifiîmis, & defide/ariffimis Dom-
nis fracnbus 6c fil iis, fervis Dei Becci
co mm a ne n ri b us, Frater An Tel mus , poft
Deurn corde finis illorum : Tandti Spiritus
Temper régi confilio, & confblatione gau-
dere.
Se quantumvis reluElantem eleSlum effe Cantudna
Archiepifcopum. Cut eleüioni ut confentiant
ipfe fuadet.
Q U æ g v n q u e Tcripta vel didta commu-
niter,vel finguli de afFeéfcu cordis veftri mit-
titis dile&ifllmo 8c defideratiillmo veftro :
& quæ nec lingua poteft exprimere., nec calamus ;
omnia exprefsè & apercé Tcripta Tune in corde meo.In-
Tuper 8c multa alia exaffè&u & intelle&u meo, quæ
utinam fimiiiter Tcripta & exprefta elTent in corde ve-
ftro.Ibi, fcilicet, inintimis meis, ibi ea légo & relego,
volvo & revolvo fiepe coram Deo. Quod quo affedtu
faciam, videt ipTe intùs 8c foris ; teftantur lacrymæ
meæ , & voces, & rugitus àgemitu cordis mëi, qua-
'.gravmj diem illam , in qua fors ilia * gravis Archiepifcopatus
Canraariæ viTa eft Tuper me cecidiftè. Quas voçès,gémi
tus , ut puto, non fimulaverunt confcdliones : Ted
• pcnctran- gladii doloris animam meam*penetrantes extorTeruc,
8c adhuc extorquent confixiones. Quod ignorare ne-
quiverunt illi qui ea die vultum meum inTpexerunt,
quando me Epilcopi & Abbates, aliiqüëjP rimâtes ad
Ecclefiam trahentes reclamantem & contrâdicentem
rapuerunc : ita utdubium videri poftèt, utrum Tanum
infani, an infanüm traherent Tani • nifi quia illi cane-
bant, & ego magis mortuo quàm viventi colore fimilis
ftupore & dolore pallebam : & illi, qui poftea ipsâ.Q quicquid homines TuTpicentur,meum coram Deofub-
die me inufitatè lugentem , dolore rationem Tuperan- • ftrahcre colilium. ConTulo igitur diledtifiîmis diledto-
te, cum intente hi licuic cogicare & veftram dile- ribus meis, ut nulla res faciat vos pertinaciter ordinadlionem,
& onus quod meæ imbecillitati impone-
batur,de longé audientes accurrerunt, 8c videntes me
aut animam aut TenTum amiffurum timuerunt ; & hoc
timoré aqua benedidta me aTpergentes, eam mihi po-
tandam porrexerunt. Forfitan mihi erubeTcédum eft,
quia vufnera doloris fie animapi meam totam inten-
tam in Tciffuram Tui ab animabus veftris, & in grave
periculum Tuum Tuperaverunt, & adhuc fie Tuperant,
ut gemitus profundos fluentibus lachrymisfiepe tolétioni
Dei obviare, quia quafi peccatum hariolandi efl, ' 1
nolle acquiefcere : & durum nimis efl, contra Dei fti- A
mulum calcitrare. Ad hoc enim res ifta indubitabiliter
judicio Dei perducitur, ut ncceffefit m e, fi quid boni
*Deus dignacur per me operari, Tervire & prodefle vobis,
& multis aliis ; aut omninonec mihi, nec vobis,
necaliis'; non deficiente voluntate, Ted poceftate.
Quod fi ob veftram percinaciam contigerit; facietis
Tenedtutem meam in ineonfolabili triftitia deduci Sc
il
E P kS TO L A R UM LIB. 111. , ^
) fîcerê, propter magna & multimqd.a mala quæ in- A hm j * finiftram, nq,forore:ln juvaret, fortiter reten- *i. »
||||: fugueur, & mihi 88 vbtÂs juftè videbuntur impu- tarn ] virgam, cætéris digitulis'pertinaciter qcçlufis,
• • etiam’ ab iis aui mo*dô ea’ non prævident. Si ^oTUciti atque indiçi crodeliter in)paâ;ampôft h*c to.
' fçiretis, ipTa Tola dilatib quanta mala jam fecit to corpore è tdrra te elevatum, Epifcopàlibus brachiis
cn‘ oribus 8c animabus j & quam execrabilis ilia fit, , ad Ecclefiam deportatum,ibique, adhuc te reclaman-
xrui paricer per, qüôs fit, melioribus & prudentiori- te, & importunis nimis obfiftente, Te Deum lauda-
bus ipfi quoquë populo Angliæ i puto quia & vos ( fi mm effe.cantatUm ?
• huinani non eftis ) eandera dilationem * execrare- Quid, inquam, vel ad divinas; laudes magnificen*
in ■ • Mirum forfitan vobis videtur quod dico ;& tius|yelad humanaTpe«5taculag<iudentius,quàm quod
^ulti qui me intùs nôn vident, & præcipites Tunt în tuaele&ione,exclufis omnibus tranTfftæ tempçfta^.
^ienasconfeientias, quas^ignocant, judiçare jde mç tisaffliôbiohibus,omnia adprpprii juris poffeflionerri
' erverfum alitjuid judicabunt : quia fie vobis dé hàc velyti jiibileo termino cucurrerunt : dum vindti ad ex-
‘ loquor. Sed coram Deo loquor, cui revelo viam peditipnem^càrcerati ad lucèm, captivi ad libertatem,
eam » & Tpero Sn eô , ut ipTe faciat : quia non me oppréffi ditiflimis exa*<^oruna furoribus, redierint àd
aceufat eoram eo confcientia mea, quoi meconcu- ereâûonem.
ifcencîa cerrenarum divitiarum, aut éelumdinis, àd . Omnia hæc te loquuntur, tibi famulantur * tuis me-
ILe AiA» tràhat. * ^ ritis aferibuntur. Quod fi omnes hæ dtvinæ blaiiditiæ
àd confentiendum tenonexcitaVerintjproTeift-ô nove-
LcdiaatraJwt..
Si qM deinceps aliter de me lenient, puto quia ad-
versüsveritatem erit: Sc Deusmihi teftisadverfus ilium
erit. Valete,.: 8c Dominus, quidirigit manfuetos
in judicio, & docet non rigidos, Ted mites, vias fuäs ;
diiioat fenfus vfcftros & voluntates in hujus negotii
judicio.
p i i i l i l f i i i i Ä i t i i i i i i
EPISTOLA II,
Domino fancMffimö , chariffimo eledio An-
.r elunmi Ardaicpifcopo Anfelmo fiius
iris diftridtä animadverfione aquiflimum judicem te-
cüm a6fcurum,taliterque in die * extremi judicii adver- */.
Turn ce propofiturum. O.homo meis uberibus nutrite,
meis virtutibus ditate, meis do&rinis illuminate, meis
honoribus fublimatc, quam tibi moleftiam ingsfii, ut
me prxeeptorem fugeris, monitorem .contempferis,
imponenus mei jugum ere&a cervice abjeceris ? Nonne
fatiiis erat nihil mihi de tuo contulifle ; quam,
quae mea fuere, crudeliter abftuliffe ? Annon confta-
batper- tuam negligentiam ablatum, quod per tuam
mihi diiigentiam non eft allatum ? Cur non ^ cogita- 4/.C(
basinfinita hominum millia te occidiffe, dum pauco-
i , . - Är Ojmoan .,(7;, rurumm v voolelepbaass i aTlaulutitcio cloufluelreere?? E Eccccee eetteemnmim lfppoonnlala.m,meeaa,,
qood fsmper erac , & femper effe defîde- CfanàaCfatuarienfc Ecclefia, Apoftoli m«Pctn
rac lervus, 6c films , Frater Oioernus : ira nedi6tione à principio Tandificata , piiffimo piifiimi
re^s confîliis agi, ùc Deum re£Ea confilia Gregorii ftudio• no•b •i•l•i ter fund• ata, S--S-*- -Bo^nifacii, Ho- 4/.
norati,Vitaliani^ 1 Agathönis, 8c cæterorum orthodo-
xorum Patrum fingujari Temper privjlegio donata \ ad,
quam , TalvâRomanæ & Apoftolicæ Sedis auftofita-
tëjOmhium circa regionum Ecclefiæ in fuis oppreffio-
nibus confugere,atque abea^tuendæ libertatis piæfi-
valear promereri.
E i confit lit huntiliter fub\re onus Cantuarienfis
Arehiepifcopi. . ■
C^Um te, charifiime Domine, in omni vencatis véritatis coeorum
co- dia expetere fimul ac TuTciperé Tolebant. Ecce ilia talis
gninoue feientiflimum elle feiam ; mirum valde omnium peripfema efFe(fta, omnium pertranfeuntium
qnqiin hac Tola re fic omnimoda veri cognofcendi peefibus conculcata j non TolTim nulla perditæ liberta-
fèientiâ aùfugerit, ut quod Deo placicum vfic in eo, tis *' jurà cæceris reftituere,fed nec fua multo tempore
quod communis de tdfanâræ Ecclefiæ fententia tulit, vàluit illibata cuftodire. Homines autem , quos ei ad
ignorare poffis*Aut fi animus thus in hanc potiflîmùm cuftodiam caftitatis deputavi,à quibus Tervandæ intefententiam
vergit, ut quod generalis ele&io, vel om- £)‘gritatis illius fidem accepi ÿ non modó ipfi nihil defen-
nium / vel certè quàm multó maxime plurium , 8c fionis adveftùs alios incæfti çupidos paraverejimó ipdantem
fapientiflimor.um Deo placere clarhat | Tolus tu
difplicerecontendas. Verendum,pretiofifIimeDomi-
ne, he pra; omnibus hominibus melior fan£tiorque
videri yelle vidiaris • dum,quod illi refiiffim^ intelli-
gunt,reiftiftsquafi ate intelledium defendereconetisj
Ut enim in effenfo clulciflitno mihi amore tuo lo-
quar, aut cviiuftis, quo^I non credimus y meliorem te
fateberis: cjuip'pe ctijXoli revelatum eft quod univer-
fs Anglorum Efecleii* fas non ertit revelari; aut facias
neceffe eft quod univerfalisAngloriim Ecclefia
fuadet, hoc eft, u? Pontificalis iftfula; principatuminter
Beatos Apoftolos fufeipfre non renuas.
Ii flagitiofillimum corruptioqis negotium medicati
Tunt. Cumque illa,non immemqr quam fuerit magno
aicquifitä, quam legibus 4 convinifta, quam denique oi. t
muneribus dotata, reludlando Tucclamallet, illi abrep-
Cis ornamentorum fuqrum veftibus, nudam, venalem
& confufione plenarti eandem reliquerunt. Exclamat
itaque multiplex filiorum caterva,quos in lavacro fe-
cüdx nativitatis ipfa mihi genuerät, 8c intra gremium
fand!:* diledlionisjteneriüs nutrierat,maternar cüpiens
verecundia: mederi,. ejüfque nuditatem oppanfo vela-
mine tueri. Ecce qui mätrem afflixerant, graviori-
bus in filios moleftiis ■ defsviunt; dum hunc ab uberi-
Sed fortè eîcpeétas Dèum maforibus, quod coepit,■ bus raptum.miferandâ cede difeerpunt, illqm ferru-
fuduciis probatnrum non aufim ^dicere, propterea giendo ftridore premunt,alter cxcalatibula inhabitati.
quod te fàpiehtiffimum Teio j fed timeo ne talia quæ- àliiis longa exilia déplorât. Quodijue.ad feelus præcir
r£utiex obliqué) refpondeatur : Nm tedtahis Dominum puum fuexat, dum Te adulteri homines fçélerata calli-
Deum tuum, Quid namque itlfîgnius ad te eligendum
oftendéret Deüs ; quàm ut tu proniovereris, Regem
jrHimphis‘ nôbilem'j, feveritatè'Cunéfcis formidahilem,
leccodëcubuilfè, admorteni ufque ægrotaviffe.te aü-
tem provedfco^, ftarim eùndem refpiravifie, convaluif-
> atque ex .feto & immani mitiffirnum parket ac
^anfuetiflimumTedditum fuiffe ? Quid, inqqàm, aut
ditate innocerites prodere yellent,in tantum apud ter-
renas poteftates odium matrem cum prole adduxerut,
ut q.uicunque eos interficeret, obfequium Te praeftare
Deo arbitraretur. Ultirnurn vero & quafi palmare
totius mali flagitium extitit,cujus radix fi in lucem fo-
lis hujus perlata fuiffbt, non Toliim hanc exhorrerec
Chriftianus,vetftm etiam omnis execraretur paganus,
®ffedturn dul'cius , aut ad Innocentiam præftantius ; , Judæus,atque hæretiçus. Ego autem ultra non ferens
qujm teance Ieft um a^grptatis violenter pertiadfcum j tan tarn Tponfæ meæ calamitatë,ex tota hominem plenkudine
te, Anfelme, elegi, atque ad zelandum pró
2 z ij
# “ -«wie lcocum ægrpcaus perrrat
c^cram aliorum dextris iiBpudenter de fiuii <