5* * E A D M E R I
wiLLiEL- dile&io omnium , & bonitas ejus divulgabantur per A
Ktx! • circuicum.
Inter hare, per populos fama difperfit Urbanum
Sedis Apoftolic* Prxfulem præfenti vita; modum
fcciflè. Siquidem priùs obiit, quàm qua: à Rege
Anglorum pro caufis Anfelmi expedfcabat refponfa
fufeiperet. Qui decertus vitas, ubi ejufdem Regis
auribus infonuit, refpondit : Et -Dei odium habeat
qui inde curat. Adjecitque, tilt verb qui modo Pava
eft, cujufmodi eft? Cui cùm in aliquibus Anfel-
mo Archiepifcopo fimilis diceretur, ait : Per vul-
tum Dei, f i tails eft , non valet. Veruntamen fit
modo iffc per f e , quia per hoc & hoe Papattu ftum
non afeendit hac vice fuper me. Ego interim liberta-
te pot it w a gam quod lib et. Nec enim putabat Apo-
ftolicum Orbis polie in regno fiio efle cujuflibet j
juris, nifi permilTus à fe. Qualitcr ergo deinceps fc-
ie habuerit ad alia feftinanti, fcriberc oportunum
non eft. Attamen libertate qua fc potitum gloria-
tus eft , non dill frui permiflus eft. Priùs cnim
quàm annus tranfîit, infperatâ & fubicâ morte per-
euffus earn perdidit. Odfcober namque audivit eum
gloriantem } fecunda dies fcquentis Augufti vidit
eum expirantem. Siquidem ill» die manè pranfus
in fylvam venatum ivit, ibique fagittâ in corde
, percuflus, impoenitens & inconfeflus cveftigid mor-
tuus eft, & omni homine mox dereliâus. Qua fa-
gitta utrùm, ficut quidam aiunt, jaéfca ipfum per-
cuflerit ; an, quod plures affirmant, ilium pedibus
ofFendentem fuperque ruentem occiderit, difquire-
re ociofum putamus > cùm feire fufficiat eum jufto
judicio Dei proftratum atque necatum. Hie occur-
Finis Libri
nc animo quid Rex ifte quondam , ut fuprà retuli- Wimi
mus, Roffenfi Epifcopo dixerit , videlicet q u o d ^ 5
Dens nunquam turn bonum habit urns effet pro ' malo
quod fibi inferret, Sc perpendo quid poftmodutn
Deus erga ilium egeric, donee vitæ præfenti fuper-
fuit. Scitur enim quia ex quo ilia verba, depulfo
languore, quo notum eft ilium fuiffe gravatum
protulit, taritùm in deprimendo Sc fubjugando ini-
micos, in adquirendo terras, in éxercendo volupta-
tes fuas profperatus eft » ut omnia fibi arridere pu-
tares. Ventus infuper , & ipfum mare, videbantur
ei obtemperare. Verum dico , non mentior , quia
cùm de Anglia in Normanniam tranfire, vel inde
ciirfiim prout ipfum voluntas fiia ferebat, redire
volebat j mox > illo adveniente , & mare appropin-
, quante, omnis tempeftas , quæ nonnunquam im-
manc fieviebat, fèdabatur, & tranfeunti mirâ tran-
quillitate famulabatur. Quid ampliùs ? Ita fateor
in cundtis erat fortunatus, ac fi verbis ejus hoc
modo refpondit Deus : Si te pro malo ut dicis nunquam
bonum habebo _ probabo an ƒaltem pro bono
poftfim te bonum habere, & ideo in omni quod tu bonum
aftimas velle tuum adtmplebo. Sed quid ? In
tantum ex fucceffibus fuis profecit, ut ficut hi qui
fadlis ejus die nodtuque præfentes extiterunt atte-
ftantur, nunquam vel de îedto furgeret, vel in ledto
fe collocaret, quin feipfum aut collocante aut fur-
gente fèmper deterior eflet. Quapropter dum nec
malo corrigi voluit, nec bono ad bene agendum
attrahi potuit ; ne in perniciem bonorum diutino
furore fæviret, compendiosâ ilium Sc momentane^
cæde æquus arbiter huic vitæ fubtraxit.
Secundi.
E A D M E R .I
H I S T O R I Æ N O V O R . L I B . I I I . 5 7
E A D M E R I
C A N T U A R I E N S I S MON AC HI
HI S TORI A N O V O R U M
L I B E R T E R T 1 U S .
^j. E C U N D O itaque anno ex quo Jk Roma A
U«. Lugdunum venimus , qui erat noftri exilii an-
tius tertius, venerunt ad Anfelmum jam tertium
diem in Ccenobio, quod Cafa Dei dicitur, agentem ,
duo Monachi, unus Cantuarienfis, Sc alter Beccenfis,
nunciantes ei jam fiepe memorati Willielmi Regis
vita? excelfum. Quo ille vehement! ftupore percuf-
fus, mox eft in acerbiffimum fletum concuffus. Quod
vidente^admirati admodhm fumus. At ille , fingultu
verba ejus interrumpente , afferuit in ipfa veritate
quam fervum Dei tranfgredi non decet, quia Ci hoc
efficere polfet, multb magis eligeret feipfum corpore
qu^m ilium ficut erat mortuum eflc.
Nobis poft h«ec Lugdunum reverfis, eCCe alius &
Fratribus Ecclefias Cantuarienfis advenit , litteras
deferens, preces offerens, quibus obnixe ab Anglorum
Mare Ecclefia interpellatur, quatenus ex-
tindfo Tyranno, filios fuos, ruptä morä, revifere ,
confolarique dignetur. Audito igitur de re Confilio I
memorati reverendiHugonisipfius urbi$Epifcopi,iter
Angliam remeandi ingrelfus eft , ipfo Pontifice, &
toto populo terra? fuper hoc dolente, & nifi rationi
contrairet, modis omnibus, ne fieret, prohibere vo-
lente* Magno deniqde folatio fe in difeeflu ejus defti-
tui videbant. Profecuti autem ilium funt de villa in
villam , per plures dies tarn viri.quäm mulieres-j fin-
guli certatim currentes, Sc pro fua defolatione geme-
bundas voces edentes.* Necdum pervenimus Clunia-
cum, Sc nihilominus alter Nuncius ex parte novi Regis
Anglorum, & Procerum regni Pätri occurrens,
moras ejus in veniendo redarguit, totam terram in
adventu ejus attonitam, & omnia negotia regni ad
audientiam Sc difpofitionem ipfius referens pendere
dilata. Cujus verba litcerae Regis quas attulerat ac-
teftantes, & didla plenius explanantes, preces Sc vo-
ta ipfius Regis virum feftinatb venire magnopere po-
ftulantis, Sc feipfum regtmmque fuum ejus confilio 1
ac moderamini fe fubje<fturum pollicentis contine-
bant. Haec & hujufmodi plura quäm diccrc velim,
nos ad Patriam properare coegerunt.
Profperrimo itaque curfu marina pericula tranfve-
nono Kalend. Odlobris Dofris appulimus, Sc in*
genti gaudio totam terram in adventu Anfelmi exul- ‘
tantem reperimus. Qua?dam etenim quafi novic re-
furredlionis fi?es fingulorum mentibus oriebatur, qua
& ab oppreflione calentis adhuc calamitatis fe quif-
que liberandum, Sc in ftatum optat® profperitatis
aditum fibi pollicebatur. Qua: fpes inde maxime pro-
cedebat quod Henricus qui tunc noviter Fracri defun-
in regnum fuccefferat, in ipfo fux confecratio-
nis die bonas Sc fan«ftas omni popiito leges fe fervaturum,
& omnes oppreffioiles Sc iniquitateS qui fub h e Rt-
Fratre fuo emerferant. in omni fua Dominatione, tarn c
in Ecclefiis quäm in ficularibus negotiis, prohibitu-
rum Sc fubverfurum fpoponderat, Sc h ie omnia jurifl
jurandi inter je£tionc nrmata, fub monimento littera-
rum figilli fui teftimonio robofatarum, per totum regnum
divulgatum iri priceperat. Prifentia nihilomi-
nus communis omnium Patris jam ipfi fpei non parum
roboris apud hominum mentes adjiciebat, conftan-*
tern illius probitatem agnofeentium , & fan<fta quae-
dam ad reforroandum Cliriftianse Religionis ftatum
qui poft obitum veneranda? memoria? Lanfranci Ar- . ,
chiepifcopi in multis deciderat, proxime ab eo pro-
dire Sc ftatui, arre&is fenfibus expedlantium. •
Sed cüm poft paucos fui reditus dies Serberiam ad
Regem veniflet, Sc ab eo gaudenter fufeeptus, ratio—
ni illius qua fe excufavic cur in fufeipienda Regii
dignitatis benedidione, ilium cujus juris earn elfe
J feiebat , non expe«ftaverit, adquieviflet, poftulatus
eft pro confuetudine Anteceltorum fuorum Regi
Hominium facere, Sc Archiepifcopatum de manu
ejus recipere. Quibus cum ille nequaquam fe aut
velle aut potle allenfiim prxbere refponderet, inter^*
rogantibus quare, ftatim quid fuper his Sc quibuf*
dam aliis in Romano Concilio acceperit, manife-
fta relatione innotuit , itaque fubinfetens ait ? Si
Dominus Rex ifta fufeipere, & fufeepta fervare vo-
luerit, bene ifiter nos & firma pax erit. Sin autem,
non video reman ere meum in Anglia utile fore vel
honeftum, praftertim cum ft Epiftcopatus aut Abba-
tias de der it, privari me penitus tarn a ftui quam &
torum qui ftuftceperint communione necefte fit. Nee
enim ea de caufa Angliam redii, ut f i ipfte Romano
Pontifici obedire nolit, in ea refideam. Vnde quid
velit precor edicat, ut ftciam quo me vertam. His
Rex auditis graviter conturbatus eft. Grave quippe
fibi vifum eft inveftituras Ecclefiarutn & hominia
Praelatorum perdere; Grave nihilominus Anfelmum
«k regno, ipfo nondum in-regno plene confirmato
pati difeedere. In uno fiquidem videbatur fibi quafi ^
dimidium regni perderet, in ilio verebatur ne frar
trem fuum- Robertum qui tunc de Jerufalem Nor-
manniam redierat, Anfclmus adiret, Sc eum in Apo-
ftolica? Sedis fubje&ionem dedmftum, quod facilli-*
mum fadu feiebat, Regem Anglia? faceret. De
verbis igitur altrinfecus motis inducia? ufque Paf-
cha petita? funt, quatenus utrinqu’e Romam miete-
rentur, qui Decreta Apoftolica in priftinum regni
ufum mutavent, Sc interim Ecclefiis Anglia? # in
quo erant ftatu manentibus, Anfelmus redd itis tei-
ris quas Rex mortu#* Ecclefiae Cantuarlenfi abftu