1 1
Ibidem.
iSVlli . . . . Epifcoporttm permittebat ut ali quern de Baroni-
bus Juts feu miniftns publics excommunicaret. ] Id ipfum
penè repcricuc in Clarendonenfipm Comitiorum capitibus
quarum Henrjcus Il.'iuftaurator Tub anno m. c. lxiv. Unde
etiam quid Barones hîc dénotent, fortè difeendum : Vocabu-
lum nempè aliâ notione ufurpari quàm vulgb 5 neque eos
duntaxat, ut hodie, fignificare quibus peculiars Ordinum
Comitiis locus eft, fed univerfps qui faltem beatiores , Regia
munificentiâ , ad fornaulani juris noftri clientelaris, quod
nullius villx Régi* glebam , fed ipfum tantummodb Regem
fpc&at ( Tenure en ch e f phrafi forenfi dicimus five Tenuram
in Capite ) latifundia poffidebanr. Nani in Capitibus qua: di-
xi, ita legitur. Nullus qui de Regt tenet in Capite. Nec ali-
quis Dominicorum Minijlrorum ejus excommunicetur, nec alicu-
jus eorum Terri fub interdido ponantur . nip prias D
B e x .fi in Regno fuerit , conxeniatut vel fuftitia
velue' Pr*fe£lus Prætorio auc Pro-Rex, Regias illo *vo vices
agebac, & Capitalis Angli* Juftitiarius etiam indigitabatur)
pfuerit extta Regnum, ut rectum de eo fa c ia l, & ita ut quod
pertinebit ad Regis Curiam ibi teimintttir, & de ee quod fpeciat
ad Curiam Ecclepafticam ad eandem mitt at u r, ut ibidem termine
tur. Habentur yero Comitiorum illorum capita turn apud
Gervafium Dorobernienfem & Rogerum Wendoverium Mss.
turn apud Macthæum Parifium ( licèr depravatè ) cujus Hifto-
t\x pars prior qua: à Guillielmi I, iniriis ad annum Henrici
III, decimum nonum protenditur , Wendovério , unde ex-
ar!sbir4',R > ^cr'Pta » rPta dcbctur. Sed 8c alia eorum * occurrunt alibi
cxemplaria. Cæterum omnes qui quocunque jure dienttlari
.««« fundos Rejjios obtinebant, hac lege intellexit Robertus Glo-
ThtmeCâtua- ceftrenlîs comprehendi. Is cnim rythmis Anglicanis Hifto-
« S d r ilS riam noftram uf<3uc âd W É ( nempe Edwardi I. ni fallor )
diemus. ævum complexus, narfat quibufnam ex capitibus iftis refra-
gatus fuerit Thomas Archiepifcopus Cantuarienfis fub Hemi-
co II. atque hoc quarrâ Cede côllocans ita in exoletum fii* *•
tatis fermonem transferre fe putabat.
The verthe w a s that no man that of the king huld ought
Jn C h e f or in eni Servife , to Manfing vere ibrought,
Bote the V var denis of holy Chirch that brought him thereto ,
The king fede or is Bailfes .was he hadmifdo.
And loked verjl were thei to amendment it bring ,
And bote hy wolde hy their lease do the Afanfing.
Obfervatu autem digniflrmum hîc, quod narrat Radulphus
de Diceto Decanus Londinenfis fub Anno m. c. lxiii ,,Tho-
„ mas, inquit, Archiepifcopus vacantem Ecclcfiam Aincfor-
„ di* contulit in Laurentium. Willielmus villa Dominus,
» “bi vindicans jus Patronatus in eadem Ecclefia, Lauren«
»» Çxpulit. Archiepifcopus eum excommunicavit, quod
» quia minimè certiorate Rege, fecifTer , maximam Regis
»» indignationem incurric. Aflerir namquc Rex, juxta digni-
»>taccm rcg°i » quod nullus Capitaneorum , nullus militans
.. Re<ri nnllnc SnSrl__ ___ t. •
^ Willielmus fiiius Corbucion 1 1 ,
GoiffriduS de Magnaviil I.
Goiffridus de Wirce I.
Giflebertus de Gant II, t
Giflebertus Buili I,
Nicholaus Baliftarius I.
Stefan us Scirman I,
Turchil IV.
Harold 1 1 .
Ofbernus F. Richardi 1.
Çriftiana I,
Luith Monialis II,
H* mafur* pertinent ad terras quas ipfi Barones tenent cx-
tfa Burgum, & ibi appréciât* funt. Proercr Chriftianam hîc
& Luitham , omnes Regis Barones erant, qui nempe CXII.
fuperiùs di<äas domos poflidebant. Alia qu* mox aliorfuni
adnotata, ha:c tempora fpetftant, lucem hie de Baronis ejus
_ ..... *vi notione pr*bebiint. Miniftros autem hîc didos intelliejut
(qui, B go eos qui pR^ii« fiv l Pnlon'nir " n. .
fift
fcv, C», wai ofEciis five Palatinis, five Urbanis , five Rufiicis
funfti, Regii famuli habtbantur. Neque alios fuiffe autumo
Tainos & Serviehtes Regis in Cenfualibus Guilielmi , quas
memoravimus , tabulis vocitatos. Qtiamplurimi enim ibi
Tainorum. occurrunt nomine, id eft , Thcgens , unde Taini
Latinè jquod Miaifiros interpretatur. Neque aliud vocabu-
lum eft ( fi originem (petftes ) quàm Dienaer Belgicum quod
a Diene», hoc eft M inifirare, fit, & -iv Thegen veftigia fatis
fervat. Unde Dienft knecht etiam famulus eft, & Dienft-
maeght Ancilla. Nam Knecht mafculum dénotât, uti item
apud Saxones noftros, Exemplum mcmini in prognofticis a-
liquot de partu, Saxonicè confcriptis. Porrige, inquit Autor
Anonymus Ms. gravid* mulicri Lilium fimul & Rofam atque
adeo ut fuo arbitratu utrum horum maluerit, eligat 5 gyf
heo nymth Lilian , h%o c*nth cnyht, gyfheo nymth rofan ,
heo cænth mæden , quod fonat , f i Lilium prehenderit. mafculum
fid eft Gnyth) f i Rofan , FoemelUm pariet. Miniftros
p autem illos Regios five Tainos & Servientes, in tabulis illis
^ Cenfualibus, ita notatos habemus. Cola Senator, Ulvtet We*
nator, Godvvinus Accipitrarius, Hugo Latinarius , Milo Portantes
, Herbertus Camera rtts,8ihujufmodi. Latinarius autem
eft idem quod Interpret} unde & Latimer eadem notione ufur-
patum. Lati* nempe lingu* peritum, citeras , qu* in ufu ,
Ita calluifTe exiftimabant, nr generale interprets nomen non
immerito ei inde donandum putarenr. Neque fane alios fuiffe
tunc temporis Servientes a Thanis plané confiât ex ipfis
f*pè didis tabulis. In Surrienfis nempe pagi cenfu ibidem
OfiPaldus, Thcodoricus, arque alii Servientum nomine me-
morantur , qui tamen ipfi Taini indiferiminatim pofteà fta-
tim vocitantur, uti in Wiltoni* cenfu Hervaus atque alii
Miniftri di£H t Servientes ftatim nominantur, quos Tainos
item appellatos liquet. Idem in Coluino atque aliis Servien-
tibus in Devoni* cenfu obfervandum. Ibidem enim neque
alia notione, Taini fimul dicuntur. Hinc ctiam Tainlande
occurrit in eifdem tabulis, id eft , Tainorum terra, feu fundus
„loqnar,dcR.tgc tenens in Capite Caftellnm, Villam, yelJ J dit O-jintn, & Suindon. Sc Chmrtl, quæ erant TainUnde,
>> Pr*dium, citra confcicntiam Regis, eft cxcommunicandus
„ ab aliquo j Ne fi fuper hoc Rex cerrioratus non fuerit,
» ignorantia lapfus eommunicct excommunicato, Capita-
»>neum fuum venientem ad fe vel invitans ad ofculum
„ vel recipicns in confilium. “ Ratiolegis jam diCtx red-
duur , & quid Barones quid Miniftri in ea denotent,
luculentms explic^cur. Nec vero ita intempeftivum hie
duco aliqqor qu* fub Guillielmo feripta occurrunt deBa-
rombus teftimonia adnptare, unde vocabuli fenfus, qui eo
atvo atque hoc loco in ufu, liquidids innetefcat. Cenfuales
Gmhelim I. tabul* Barones ad hunc modum , .in Dorfeti*
cenfu, memorant, „ In Vvarham de parte S. Wandrcgifili j
„ lunt jot xlv . Domus ftantes & xvn. funt vaft*. De parti-
„ bus aliorum Baronum funt ibi xx. domus ftantes & ix .
„ funt deftruft* Et in Burgo de Vvarwic [ita tabula iUi
pro terra de Infula de V viht, qui pertinebat ad firmam de Am-
blefbine. Et in Somerfctia, de Roberto de Odbervile Taino
ftu Miniftro Regio j Hie Robertas habuit unam virgatam quam
tenebat Dodo libéré * T. R. E. Huic addita fu it Dolvertone u ilr
ManeriumRegis. Modo di judicata eft ejfe Tain land. Hue fpec
tat phrafis ilia forenfis Glamaro ad Tainland, quod in Cefirti <th
cenfu occurrit. Eo nomine fundum vcndicare, id fignificat.
Pag. 30. col. 1.
QVtauttminfecularibus promulgaverit, tradere fuperfede-
mus.] Atquefuperfederunt pleriquererum Anglicarum
lenptunentes confarcinatorcs } quod utinam non feciffenr.
Cæterum ad hanc xem, vetufti Bcclefi* Lichfeldienfis Chro-
Ms. Autor, „ Anno , in qu it, Guilielmus . . -, T- ——-Ô- V lia taiuu tua J ««-i ms. Auror, „ Anno , tnqutt, Guilielmus RRécugnnii ffuuii “*'
pgtPvarwtcenJis cenfu ) habet Rex in Dominio fuo quarto apud Londonias Confilio Baronum fuorum fecit fum- “
X
.ornnibm f . ^Cgis habcnt cxn* de quibus £ moniri per univerfos Angli* Comitatus , omnes Nobiles.“
fEipoiilfccoopmuss de Ww-ir cefat5r ed Tha/beUtU " 1ITX-«. maftu ras. Sapicntcj,êt fita Lege, etuditos .qt Lrpes *r Cnn.“
Epifcopus de Ceftre
VII.
Abbas de Covcntrie
XXXVI.
Epifcopus Conftantienfis
ICornes de Mellent
I I .
Albericus Cornes
Hugo de Grentemaifvil
ÏV. [déco.
Henricus de Fereres
IV. Monacbi habcnt 1.
Aarold
II.
II.
Robertus de Staldford
Rogeriqs de Lury
Richardus. Venator
Radulfiis de Limefi
Abbas Malmefburienfis
.Villielmus Bonvallcc
^ Sapienres, & fua Lege erudites, ut eorum Leges & Con-
fuetudines audiret. Et licet idem Rex Willielmus Leges “
Norrhfolki* & SufFolki* , Grantbrigi* & Dcir* ( ubi quon- “
dam maxima pars Danorum & Norvegenfium inhabit*- “
bant ) piiûs magis approbaverat, & cas per totum Regnum “
obfervari præccperat, pro eo quod omnes anteccfTores e- M
jus & ferè omnes Barones Normanni*, Nor wegen fes ex-“
titiflènt, & quod de Norwegia olim veniflènt, * Sed pof- “
tea, ad preces Communitaris Anglorum, Rex adquievit, “
qui deprecati funt, quatenüî petmitteret fibi Leges pro- “
prias & Confuetudincs antiquas habere in quibus vixerant **
Patres eorum ic ipfi in eis nati & nutriti funt, feilicet Le- “
ges Sanfti Regis Edwardi. Et ex illo die magna aurori-“
tare venerat* , & per univerfum Regnum corroborar* & 44
confervar* funt, pr* cætcris Regni Legibus , Leges Re* “
gis Edwardi. Qu* quidem priûs invent* & conftitut* **
• fuerant tempore Regis Edgari Avi fui. veruntamen poft A. hel01» IV. tribuuntur, cûm
** __ t» r j'_r'nmn-rinn-m fnn/rî /lîflîdenres . deccnnio & ami
Mfqu!
* mortem ipfius Regis^dgarfufquead Coronationem fanfri
*, Regis Edwardi, quod tempus continec annos LXV1I, pr*-
„ dift* Leges fopitx funt Sc penitus pr*termifT* } fed poftr,
quam Rex Hdwardus in rcg.no fuit .fublimatus ’ confilio
Baronum Angli*, Legcni LXVII. annis fopitam excita-
yt vie , excitatam reparavjt , repataram decoravit , decora-
, tarn confirmavit, & confirmata vocata eft Lex famfti Rer
, , ‘gis Edwardi , non quod ipft prius adinvenille’t earn , fed
„ cum pratermiffa fuifTet & oblivioni penitus de.dita a morte
Avi fui Regis Edgari , qui prids Inventor ejus fuillc dici-
, tur, ufque- ad fua tempora , videlicet LXVII, annis. Un-
de , per pr*ceptum Regis Willielmi elcifti funt de fingu-
*, lis torius Angli* Comitatibus XII. Viri fapientiores, quir
„ bus jurejur.shdb injuniftum fuit coram Regc Williclirio ut
#} quoad poflent , reifto tramitc neque ad dexceram neque
„ ad finiftram dcclinantes , leguni fuarum 5c confuetudinuni
,, fancita. pacefaccrent, niliil pr*tprmittentes , nihil adden-
, tes , nihil pr*yaricando * mittentes. Aldredus
,, boracenfis Archiepifcopus qui Regem Willielmum coro-
, 5c Hugo Londonienfis Epifcopus, per pr*cep-
, proprns L quæ prædillidcntcs
, decennio 5c ampliùs. pofteà, eodem lemm'àte Co-
demque nomine infignes , circumlatas 5c pro genuinis ac
jfolis quibus Regis 5c Ordinum ancpricas antea acceflerat, habitas
fuiffe ( fi Ingulpho credas) fit exploratiflimum. Unde
forfan elevanda fidcs eorum qui præter hafee, alias nobis
temerè obtrudunt. Tametfi enim fingularia plurium anno-
rum faneita Guiliçlmum Ainftorem agnofce,rc potujU'ent,,
haud tamen ità verifimile eft nec a qnoquam narratnr, aut
iteratam effe legum Edwardi fub Guiiielmo recer.fitiöncm ,
auc plufquam unam fuiffe eorum five recognitioncm five
cbnfirmationem. Quod fi. plures fortè effent , id interim
planç ftatueiidum foret , .poftrem* maximam , ne diçarn
folius , rationcm. habendam effe. Annum autem Regis XV.
pneteriiffe cùm Ingulphus exemplar fuum in Aula Londi-
niis naftus eft , inde fatis novimus , quöd Diplomati Crow-
landenfi Coenobio tunc,temporis impetrato arque édita ejus
hiftoriâ reperto , teftis fit Guilielmus Epifcopus Dunelmen-,
E- B fis , qui ante annum falutis M. LXXXI. feu XV. Guilielnrçi
r«_ R cgi s minimè fuffeftus erat & earum fortè erat genuinum
exemplar legum qux IV, anno autoritäre publicà 5c rccen-
fir* 5c firmata: fuerant. Nam fieri poteft , nec verieftdif-
fimile , rcccntiores illos, rametfi notho legum eTcmplari ,
faltem interpolate , dccepti füerint, verum nihilomimls re-
çenfitionis 5c confirmationis annum . ut pote forfan decan-
tàtum >(fidelirer 5c didiciffe & narraffe. Sed vero ipfum In-
gulphum audiamus. Attuli , inquit, eadem vice mecum “
Lundoniis in meum Monafterium Leges Æquiflîmi Régis “
Èdwardi, quàs Dominus meus inclytusRex Wi'üelmus au- “
tcnticas effe, 8c perpetuasper totum regnum Angli* * in- “
violabiliterque tenendas fub poaiis g^aviffimis proclamarat “
& fuis juftitiariis commendarac eodem idiomàte quo edi-
xx funt, ne per ignorantiam contingar nos vel noftros ali-
quando, in noftrum grave periculum., contraire & offènde-
aufn temerario Rcgiam Majcftatem , ac in ejus cenfuras “
■ *"' pedem ferre contentas fxpius in “
•rba finiunt t dit am ejus htftoriam, “
adjeftis tanmodo à if. C. Henrico Savilio Editore , videtur “
hîc leges Edwardi inferuiffe qu* défunt.“ Atqui certes fei-
mus nos cùm ibi cas inferuiffe } quod non folùm ex ipfo
Hiftoti* Autographo , CroWlandiæ in agro Lincolnienfi
etiamnùm fervato ..confiât, fed etiam ex récentiori quo ufi
fumus exemplari ante annos CC. aut circiter exarato.^ Inde,
quatenûs tùm per libratii 5c inçuriam 8c infeiriam , tùm per
mucidam fermonis 5c obfoleti 5c depravatiflîmi feabritiem li-
cuir , eas ftatim exhibemus , ejufmodi latinitacc quam ufur-
parunt veteres apud nos jurifconfulri, calente pr*lo , feftr-
nanter donatas , yerbum feilicet verbo plerunque reddidimus,
8c barbarâ phrafi , fed materiei maxime idoneâ , quicquid
intelligcbamus potiùs interpretari voluimus qn*m in piirio-
tem fermonem transferre, qui obfcuritati hujufmodi non
tam lucem adferret quàm ut fæpiùs fit tenebras offunderet.
ïlim. Recéntiotes voco dum Ingulpho Ab- ß Nçouttferè rtpttitut qmrpam, mil a.Cote& mcdti ttmpo-
- - - ris hlftoria mmium fit alicnus , cm barbara h*c larimtas
non fit intellè&a. Nitidiôra vero Cxfarei juris vocabula hif-
ce aptàre , interprètent, Juftinianum potids legiffe oftende-
ret , quàm propriam Normannici idiomatis vim aperiret.
Neque tamen omnia qu* transferre hîc aufus fum , me fatis
adfequutum effe omninh petfuafum habui, 5c pertpicacio-
libus libenter compluria reliqui.- Nam autographo deftitu-1
tus quod interca nancifci impensè & volebam 8c nitebar j fed
frtiftrà nolui me conjeélutarum nugis ultra torquere , fed
ubi prorfus fugiebat ( uti f*pè ) Normannic* didlionis fignir
ficatio , in ipfà verfione earn, variato charaftere , reri nui.
Mallem enim me palam infeienti* reum corfireri, quàm
in craflîffimis tenebris , ocu'orum aciem incafsilm obtende-
xe. Et apud peritiores coiijedlores , qui huiufmodi rebus ^
otio abundantes , dcleftantur , vicem , dum feflino , cotis
forfan obtinebo exors licèt ipfe fccandi.
tum Regis , ’fciipfL___>M.. ,, . . , . „
„ diifti Juraci dixetunt. A legibus namquc San^l* Mactis
i, Ecclefi* fumentes exordium , * qui per earn Rex & Rèr
„ gnum folidum fubfiftendi habent fundamentum , Leges 5c
„.libertates 5c paccm ipfius concionati fünt dicentes Omnis
, Cl ric.'.s eye “ uti legimus *pud Rogerum Hovedenum in
Annalibu1: Hénrici Secundi, ubi digreflio eft de^Norwegi*
Regibus. Ét totidem fermè verbis , eadem qu* hre tranferip-
fiivtHS , occurrunt apuff eundem Rogerum , Atqui , Autoris
lichfeldienfis & Hovedeni in hifee diferimen haud adeq
eóntémriendmn'erat, ut ideo negligenda effent qu* habet
ille nondum edicus , quod eadem èi(d$jti penè fyllabis hie ,
qui publici juris fiftus eft, narraverir. Qui utrunque perlendem
, id fateatur ncceffe eft. Sequitur verö in Autore re .aum temcrario tvcgiam majet
Lichfeldirnfi pars aliqua duntaxat earundem legum quas in- C rigidiffimas improvidum pedem
tetferit.Hovcdenus; Arqu<? ejufmodi pars etiam qpud Hen- eifdem, hocmc>do,jua
ricum Knightoniuht, Canonicum Leyceftrenfem , Scripto-
rem non L*diligentem, qui nondum in luce’m prodiit, re-
perirur. Trip:o autem plures funt quas Hovedcnus habet ,
quam aut Leyccftrenfis aut Lichfeldienfis. Apud hofee verö
xiulla eft, qu* in Hovedenp non.comperta. Vetufti. fane,
fareor, funt 5c Lichfeldienfis 8c Leyceflrencis 8c Hovedenus
Auiftores. Ätque de aliis nonnullis qui eadem , de hac re,
tradidere idem diCendum. Scd eorum neminem , ante aliquot
a Guillielmo fecula, elapfa , feripfiffe palam eft, neque
interpdlaiionem evafifie leges illas apud Hovedenum. Nam
in capite de ttiburo Danico , Guillielmi Regis Junioris fit
mentio. Et qnalifham fides (in re adeb vetufta ac viros
neque rebus Civilibus neque ftudiis Forenfibus^aris occupa-
tos plerunque fiigientc) feriptoribus hujufmodi recentiotibus
adhibenda fit , etfi ftatuere minimè aufim, diligentids tarnen
inquiri velim. Recèntiores voco dum Ingulpho
bati Crowfandienfi eos compono, qui in hac re teftium non
tam facilè princeps meritb diceridus eft, quam folus forsan
qui par fit ut credamus. Btenim non fbltlm oculatus ille
Normannici in Anglia Imperii initiorum teftis erat, verum
ttiam in Aula apud Guillielmum Regem ad jura Ccenobii
fui ft.’bilienda , affiduam navavit operam , in qua per viro-
xum, qui Rebus turn Civilibus rum Forenfibus exercitari,
ionfuetudinem, Legum Guilielmi. hoc eft Edwardi Regis
a Guiiielmo firmararurri , Nbrmannico idiomate confcripra-
rum , atque ab iis ,quas recentiores illi habent, multum dif-
trepantium , exemplar nadlus, Crowlandiam fecum detulit,
atque ad Hiftori® fu* ealeem adjecit.Quo Guilielmi anno hoc
fecerir difertè non explicat ipfe. Sed liquido cbnftat tempus
fuiffe poft annum ejufee X V. aut circiter j quod/ ideb
obfervatu d'gnum eft, quoniam legum illarum apud re-
«entioics quos diximus 5c reccnficio 8c confirmatio anno Gui