
mort, c per fin lialbert
f-laumc , e per fin Efcitd , e per fit
i. Je fa pa- Lance . e per s*efpe , s*il fuß * de sapes-
:llie le , qu'il ne ont tic Chival ne les armes
0 s - S É
J O H A N N I S
per {,
SE L D E N I
fuam, & per fon Haume 8c per'feu tun
fuum , & per hVftam fuam , &-per en.
fera fuum , & fi adeo ftierit. inermis u.i
net equum habucrit nccanna, per centum.
folidos.
per, ejus galeam , & per ejus fclitum, Sc
per ejus lanceam , & per ejus enfthi •
nifi adco fucric rebus omnibus de/lhul
tus , ut nee '’liabucric equum vcl arma
pro centum folidis, \
icfiuo feiern-
X X V . X X V .
‘Ktl velit ca!um-
vulc dare vadios
'D e eher* deins
niare , entbiet j &
c & invenire plegi
appellum fuuni , tune- l i f ....
quod il auverad entremenis nomer'&a.i-
rantum fuum fi eum habucrit, & fi non
habuerit nominabic fiium Heu-
S i quis velit calurnniafi feu repetcre
_.rcria fua furto fubrcpca , & jj velic
ad profequendum dare vadium , & invenire plegios ad
nnr ■ ----1 ins profeejuendum appellum fuum , tune
necefw erit ei qui ca habucrit-, nomi-
narc fiium warahrum , fi habuerit, Sc
fi non habuerje, tune nominabit fuum
Heuv elbo rh, ( i. Fidejuffores) Sc teftes;
& eos habebit ad diem & ad terminum,
fi cos habuerit, aut habere potuerit• Sc
interrrator dabit in vadium fe fexta
manu,& alter ponct in manum fui vrar-
ranti, vel fui Heuvelbork , & habeat ilie
teftfcsi quöd ea ( averia ) emit in Alcr-
cato Regis , & quod non feit fuum
vraranrum , nec plegium vivum nec
Adeo me C&cuiirt h.
mu adjicere poJJ.
X X V .
De elvers deins aveir 'kjl voldra
clarnsr emblet , e ilvblge doner wage
e trover plege a porfuir fon a pel, dunt
li fiuverad a celui qu it auverttd en-
/.Vil trerncins nomer fon guarant * sitl^fad •
e s il ne l ad^ dunt nomerad fin naouent eum , nominabic, luum fi
He uve lb orb , e fit teftimonies e ait velborh reftes fuos, & liabebic
hs a fur e a ter me, s'il Iss^iCcf v s'il ac* ^ cm > & ad terminu™ r' -««
Its pot aver > e li enterceur livinad
en gunge f ii fife main, e li altre fe
metirad en la main fin vvarant , v
a fon Heuvelborh , e il ait teftimo-
f. Acharad w que il * I'aeharad al * mar-
i, marchied thied in * Rei , e qu'it ne fit fin
f. ne vvarant, * en le plege v j f ne mart:
beat aut .cos habere poteric, & l i en-
treceur liuverad in vadium fe fexta
mana , Sc alter ponac in manum fui
warranti v a fon Heuvelborth , & habeat
ilie teftes quod i l Ucharad a l mar-
ihied in Rei , & quod ille non f i t fuum
vrarrantum in plegio v i f ne mart eoo ______ I __ iv y
ju ra d od teftes fuos per plenum Sacra- mortuum” W 7urabil&cum fJi* tefti’bus
mentum perdat catallum fiium fi is per planum facramentum. Perdet ve
teltimonium perhibeat quod Heuvef-, rÖ fuum catallum | fi ii in teftimonio
poo jurad od fits teftimonies per ple'tn , „ uu
ferment : f i perdra fin Chatel . f i il borth
tefiimonient qui il Huvelborh* enpuft: varra
e s'il ne pot aveir guarant ne teftimonie, Loldra.
f i perdrad, e pur fildrad pert fa w e r-
re vers fon Seigneur, co eft en Mer-
chenelae c en Denelae , e en Vveft-
Sexenelae. Ne vochere mie fon Sei-
gnor vvarant iceo qui feit mis en , , _ . ^
gunge , e on Denelae meitre en vele : . c ,
~> r& r • •/ r • j - , i > »•; 5 poxttsfonvigtiedfeilaver.ad demtvned. dtjjt la qui ilfett deratned : c s tlpot Nani poll Sacramemum li eft juried
proper qui ceo fiit de fa nurture per inde non poteft poftca lever per judi-
treis parts fon * vigued , f i il aver cium Anglite.
ad deregned. Kar puis lei ferment li
eft 'jttgied , ne Ven pot pat puis lever
par lo jugement de Engleterre,
ipuft , & fi non poterit habere dicunr | quod Heuvelborh cepit Et li
varrantum nec teftem perdat & pro non poterit habere varantum ‘nec teffoldrnd
perdat Wcram fuam Domino tern, perdet & pro....... .. perdet wcftio.
, Hoc obtinet in Merciorum jure, ram fuam erga fuum Dqminum. Hoc
& in D anorum, Sc in Vveft-Saxonum. obtinet in Merciorum, Danorum Sc
Non vocabic Dominum fuum ad War- Weft Saxonqm legibus. Non voca’bic
ran rum de nor nnnrl nnnirnr in v .d in —: rantum de hoc quod ponitur in vadio, ____ c___ i j xtrr . .
& ou Danlae mette en vele diffi la quod
i fie dereined , Sc fi poteft probate
j L r i F proDarc .uDaannoorruumm lleeggee, , ppoonneerree vveelilitt, , ddoonneeee
quod hoc fit de f a nurture , per tres difrationatus fuerir, & fi poffir proba-
partes Con v ittied re i l av e r ad d*v*i<m*A re} quod ea ( averia ) fine de fua nutri-
X X V I .
X X V I . De ceturiu mulct A , nbi reus howicidii
judicio non fiftitur.
Dominum fuum ad Waxanrum de hoe
cjuod pofirum fueric in vadio, Sc in
tura, pet tres partes, fui vicineti, fi a-
verium difrationaverit. Nam ex quo
facramentum ei judicarum & delatum
eft , non poteft amplius Ulud lcvare
P,cr judicium Anglia:.
x x v t
D e , T rLdrej f j eCe*f occtf i > e l f s b o - De Murdre fieceis occift, & homines Si quis aliquem murdro Occident
mes act hundred nel prengent e ame- hundredi non prehendunc & minant & homines Hundredi eum non pre
nent a la fit f t ice dedenz* les oit jours ad Juftitiam infra vuj, dies n> a. j ..«««* — j — •
per muftrer pur qui il la fait yfin rendront
le murdre xlvij. Marcs.
X X V I I .
Si home volt derainer covenant de
terre vers fon Seignor 3 per fis R ers de
la tenure meifines , qui il apelerad a
{■conviendra teftimonies, les cuverad derainer. Kar
per eftranges nel purra pas derainer.
X X V I I I ,
-u juiuiuiu uirra vnj.aies ut often- hendafnt, &adducant ad juftitiam in-
dat ob quam caufam fecerit, reddanc, rr* odô^dies ur oftendanc à quo murle
murdre x lv i j. Marcas,
x x v i i
De clienlis aStione verjies Dominum.
Si quis vult derainer conventionem
de terra fua verfus Dominum fuum per
pares fuos de tenura, ipfos quos appel-
Javerit ut teftes fint lefeuveraddera
dtüm fafttfm eft, reddent proy murdro
xlvij. Marcas.
X X V I I .
Si quis velit diffationare convemio-
nem de terra erga Dominum fuum, per
pares ejufdem tenurre , quos ad teftes
appcllabit, erit difrationandus : nam
Nam per extraneos non poteft dereiner. per extraneos non poterit difrationârù
X X V I I I .
D t : : Î : : X X V I I I ,
Home qui plaide en Curt , a qui
*J. qo>con^_ Curt * qui co feit i fbrs la on le cors le
fft e home li mettid fur qu’il ait■
Qui placitat in Curia , cujufcunque
curia fit, ciccpro ubi/« em U t j l e fii . ................, r . ,
Qui placifat in Curia, cujufcunque
Cnuu«r iab .»il»ia;« fit, præterquam ea ubi corr.
a 9. :_____
. ..... ■ ... ....... RM RRI R l ftpet co^uod dilcrit, pus Regis eft, & aliqms « imponat,
d it e b a fa q u i i l ne v a i lle c a in iffre ')“im no*^ c.on" ‘“ ‘ > * non P°.tcft quod rem quampiam diserit, quam ag-
•■ il m S i î t e J f â ® f . .. Au t*".a,r!er P5r ■)• mtelligentes hommes guofcere nplit, fi non poteft eum dit
P............. ‘/ • ‘ ’ ’ “ ’’ d a l l e qui mterfuerunc placito « videntes rationare per duos intejligibiles homihomme
del plaidant & veant, qui il ne quod non dixent, recovered af a parole* ----, .-.° „ .,
l’aura dit t recovered a fa parole.
X X I X .
De Relief a vilain , le meillur aveir
qui. inrerfuerune placito & viderunr
quod non dixerit , rccurretur ad ejus
facramentum.' • • .
X X I X .
D e Colanorum Relevio.
X X I X .
, a ............."-v,. De Relevio Villani, Melids animal
qutl avera , v Chival, v Buf, v Va- quod habueritjd .( five Eauus fit , fi- quod habuerit , five Equum five-Bo-
che,d em i a fen Seigner de Releif, & *c Bos. f>*' V’ ca I Domino vem , five Vaccam . donabit’ Domino
f . u f i ferait eu7Jet Kilahs tri franc ? '!eT;° ’ Et f?™* fi ferait cu\ fuo pro relevio : & poftea habebitui
flege. <« ^rKaris in franco plcgio, Villanus in franco plegio.
De Relevio Villani, meliûs.averium
quod habuerit , five Hquuni, five Bo-
X X X,
I N
x x x ‘.
, De tribus viis j videlicet WatlirtgQ
tiete ,& Errtiingftrere, So Foflfe. Qui in
•aliqua hatum viarum liominemper pâ-
triam errantem occiderit, vçl adfalie-
l i t , is paeem Regis inftingit.
X X X I .
Si latrocium inventum futfrit in cü-
jufeumque terra fit , & latro fimul,
Dominus., terra: & uxor ejus habcbunc
medietatem bonorum Latronis, Sc cla-
matores , feu tfui res fuas repetunt, fua
catalla, fi ea inv^nerint ,& medietatem
fuam, fi inventus faerit-i;itra Sacam
& Socam , perdet uxor , Sc Dominus
habebit.
X X X 1 1.
E À D M E R Ü M N OTÆ.
, DeS t r e w arde de unaquaque Hida-
rum Hundredi quilibet hotno intra fef-
tum (ancti Michaelis- & fanfti Martini,
Sc Wardireve, habtbir xxx. hidas quie-^
tas pro labore fuo, & fi averia, feu ani-
malia, moriantur , vel pcricliccntur,
vel labe aliqua infeÄa fine», & non poffir
oftendiclainorem. vel vim faiftam
fuilfe,’ reddantur averia.
x x x . -,
D e v iis publicis.
De tribus viis , videlicet, V v a t lin g f -
trete Sc Ermingftrete Sc Foffe. Qui ih
aliqua ha rum viatum •hominem ltinc-
rantem; five occident five infilicrit j is
pacem Regis violât.
X X X I .
De La trône , tum latrocinio fist
ETOi/'icpa'p» prehenfo.
. Si latrocinium fit inventum .in cujuf-
cunquc . terra fit & latro fimul, Dominus
terra: & uxor ejus habebunt medie-
ratem bonorum Latronis , & les eh*“
liettn lor chatel fe ille trouvent &
merted , fi jrepertum fit intra Sache 3c
Soche perdat Uxor, Sc Dominus ha-
bebie. .
X X X .
• De itj. chemins t fo eft a faveir,
Vvatlingftrete , &■ Ermingftrete , &
F os : J(i en alctin de cet chemins ecéit
home qui feit errant per le pais, u afalrt
f i enfreit le pais le Roi.
X X X I .
Si lareciti eft trôved , en qui terre
qui ceo feit, & te Laroft outfque , le
Seignor de là terre & la femè averunt
la meited del aveir a Laron, e les * cha- */eu^haIen" ,
lejurs lor chatel, fe il' le trovent, * e at & U foi,
la bor merted , s'il eft trové dedans memed-
Sache & Soche t s'il perdra la ferne,
& U Seignor Favered.
X X X I I . X X X I I .
• ; D e Î ïj t : ,î; .
- D e Strevvar.lt de unaquaque Hida-
rum Hundredi unus homo intra feftum
S> Michaelis Sc M a r t in i ,Sc Vvardireve
habebit xxx. hidas quietas pro labore
fuo, & fi averia moriantur péiilot'vel
deviant w a t e r 8c non pojfit oftendere
nec clamorcm ncc vim quæ fafta fuerit,
reddat avcïia.
J Ï)e Strew arde de ch'efcon des hides
de Hundred un home dedenz laftfte
de feint Michell, Cf le feint Martin,
& Vvardireve , fi- aura xxx. hides
quites per fon travaile & f i avers tres-
pajfent, perilot, vel * dement watt er., *ï- devitntent
e il ne puffern muftrer wc cri ne fonce qui w tiez
l'on faß faite, f i rendifent l‘aveir.
x x x i ï i .
- Qui colunt terram non debent molef-
tari, prxrerquam de eorum refto cen-
fu. Nec licet Dominus cultores de terra
fua dimitterc , quamdiu poflunt rectum
fervitium facere. Nativi qui difee-
dunt à terra fua, & denegant Nativita-
tem, requirendi funt, ur faciant rectum
fuum fervitium , quod fpe&at ad '
terram fuam. Nativum qui difeedit à
terra unde natus eft, & ih alterius terram
venir ÿ hullus retiiieat , nec eum
nec ejus catalia : fed redire cogatur ad
faciendum fiium fervitium quale ad
eum fpeftat. Et fi Domini non faciant
alios cultores venire, in eorum terram,
juftitia id faciat.
X X X I V .
Nemo Domino fuo fubtrahat reftnm
fervitium fnutfi, propter ullam rcmif-
fioncm quam ei antcà feCcrit.
xxxi ï i .
D e Colonis & globé A fcriptitiis.
Eos <jui' euftivent terram' non debec
quis' moleftare præterquam de eorum
diotre ccnfu. • Nec licet a ftignurage
difeedere Cultores de terra fua ; quin
reâum fervitium fuum' facere poffinr.
Nativi qui difeedtint à terra fua non debent
cartre fau t naivire quere qua: non
faciunt roÂum fefvitiùip quod fpe<ftat
ad terram fuam. Nativum qui difeedit
à terra unde eft nativus Sc venit ad alteram
, nullus eum retineat nec catalla
ejus , fed redire cogatur ut faciat .fervitium
fuum tale quod ad cum îpeiftat.
Si les feignurages non faciunt altri,gain-
nys vpniic ad terram fuam, Juftitia id
faciaè;
k x x i v .
iVit quit Domino fuo débitas prtftationes
/ fubtrahat.
Nemo Domino fuo fubtrahat reâum
fervitium.. fuum , propter nullam rc-
miflioncm quam ci antcà fecerit.
xxxtn.
Cil qui * euftivent la terré ne deit al. cultivent
l'um traVailer , fe de. leur * diotre *i- die».
cenfe, non ne leift a feignuràge.de partir
les cultivitrs de leur terre , pur tant
cum il puftent le dreir feirvtfe faire.
Les natfs kj departet de fa terre -J ne . ’f i
* devient, cartre faut ndiverie quer
fe , qui il ne facent leur droit firvice, faut queue
que apend a leur terre. Li naïfs kj departet
de fa terre , durit il eft nez. , e
vent a atttrui terre 3 nuis nel retenget,
ne l i , ne fis chatels j enz. le facent venir
arer a faire fon firvife, tel cum a li
apend. Si les feinurages ne facent altri
■ gainnys vents a lor terre, làjuftice le
facet.
X X X I V .
Nü/lui ne toi lie a fin fenior fin dreip.
fervffe, pur nul relais qui il U ait fait
en arere.
X X X V .
Si fee mina morti damnata fit, ^ut
membrorum diffaôtioni, feu mutüa-
tioni, & gravida fit, de ea non fiac
juftitia , priufquam euixa fuerit.
X X X V I .
Si qui? inteftatus obierit, lfberi ejus
hæreditatem ex a:quo divident.
X X X V I I .
Si pater deprehenderit filiam in adul-
teçiq in domo fua, fcö in domo gçneri
fiii j benc liccbic ci adulccrum occiderc.
X X X V .
De Famirsa g ra v id a qua capitals fuppli-
cio damnatur.
Si morti damnata fit aur membrorum
mutilationi foemina in utero, geftans,
4e ea non fiac juftitia priufquam parturient.
IS
X X X v î . .
De Inteftatorum bonis.
S i quis inteftatus obierit , .liberi ejus
hæreditatem æqualitcr dividant.
, X X X V I I .
De adultéra à pâtre deprebenfa.
X X X V .
Si feme eft jugée a mort , v a * defa- ai. defoaioo
cum des membres, kj feit enceintèe , ne
faced l'um jnftice defquele feit délivrée.
X X X V I .
Si home, mort fans devife . f i depar-,
tent les enfant écrite entre jei per
ywel.
x x x v i i
Si pater deprehenderit filiam in adul-
terio in domo fua feu in domo gencri
fiii, bene liccbic ei otire , lege forlan occire
, occiderc adulccrum.
Si lé pere trust et fa filé en dvulterie
t fit mai fin . v en la maifin de fin genre,
ben li lauft * eure l'avulterec •
, QL