55°
ü ü Ä i ü i
R D JOHANNIS PIGARDl
ECCLES.IÆ S- VICTORIS PARIS1ENSIS
A U G U S T I N I A N I C A N O N I C I ,
A N N O T A T I O N E S
I N
S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEPISCOPI
E P I S T O L A S
T R I B U S L I B R I S P R I O R I B U S C O N T E N T A S .
A N N O T A T I O N E S
I M E P I S T O L A S P R I M I Z / B R I.
A N N O T A T IO IN E P I S T O L A M P R IM À M .
Q Ui fidei veflrt lueernam. ] Allufio oft ad parabolam A
Evangelicam Matth. 6. Sc Luc. n. nempc lucer-
nam accenfam effe fupcr candelabrum ponendam.
Ani.imus verb per fidei lucernam intelligit iplum • Lanfran-
cum , fidelem & prudentem Dci fervum , Fux do&rinx pie-
tatilque lumine undique colluccntem : qui in Arcbiepifco-
patus Cantuarienlis evc&us ccelüm Hella Anglix emieuit,
ut inquit Guillelmus Malmclbericnfis, lib. 3. de Geftis Rc-
gum Anglorum:
Quah/ difeutiens ftgientia •Lucifer aßra
Cum roßen darum frovehit ore diem
quanquam aflUüe fugerent, nunquam latuerunr. Sic Ab.'
gudjnui omnipotentis Sc individus Trinitatis perfpicacif-
fi mus indagator ; Hieronymus hebtaiex veritatis fidiffi- *
mus interpre* ; Gregorius Romanus , atque Nazianzenu*,‘
item alii quamplures trlmi Dodorcs prids Phi öfophiz,'
deinde Ecclelix in libris eniiudre. Studiofus Fuit idem
coenobita verbi gladio perimere üedas, fi qus fidem la-
ceflêrent carhoiieam. p/ofedö Berengarium Turonenfem '
Hxrefiarsham , five Ahdegavenfem , cujus dogma telis
venenatis noccmius, de hodia falutis mortem animabus
propinabat , fpiritualis eloquii muerone confodit in Syno*
do Rómana ac Vercellenfi fandilfime exponens, vcracif*
lime comprobans panem & vinum , qus menfs Dominies
Cdm aütem in ipfo limine ofTenderimus ilium jam Ponri-
ficiis adomatum infults , ut feirerur qualis an tea fuerir, lu-
buit narrate ex Notation bus ad vereres Cancuaricnfium Ar-
chicpilcoporum Tabulas M S,Th Bibliotheca noftra , his
vjtbis : [ „ Lanfrancus eruditus fi.'bat ab annis ii.fantix
„ in fcholis arrium liberalium & legum fecularium , ad
t, pattix lure morem intentione laica , orrus ex nobiU pa- D
rentela Papi* urbis. Italia; civibus , adolefcentulus Ora-
4, tor veteranos adverfantes in adionibus caufarum frequen-
Jt tcr prxcipitavit torrente facundix , appöfiti dicendo. In
n ipfa xtate fententias depromere fapuit , quas gratsnter
,, Jurifperiri , aut Judices , aut Prxtores civitatis accepta-
baut: Mcminit herum Papia. At cum in exiüo , ut Pla-
,, to quondam Philofophus philofopharetur , incendit men-
,, tem ejus xternus ignis , Sc illuxit cordi ejus amor verx
ä fapientix. AnimaJvertebat cum Ecclefiafte , quod.nondum
tf Ecclefiafticx ledionis ufu didicit; quia mundi bona vani-
fy tas. Repcntino itaque mundi contemptu jadans mundum
„ ac fe, arripienlque'Rcligionis profi flioncm j jugo regu-
„ lari fubdidit fe. Coenobium in Normannia, loci fitu Sc
,, pauperrare horrendum , elegit j quod prudentia ipfius vi-
}) gilantifiimaque cura locüpletavit , & in datum provexit
,, pulchcrrimi ordinis , dum regeret collegium fraternum fe- Q
„ vera difciplina , ac miti : Sandum Abbatem humili &
„ uti.i confiiio. Etenim cum propria; tantum monificario-
,, ni operam impendere defideraret \ deprehendit eum atque
„ publicavit cogirationum infpedor Deus , ut lucerna fefe
„ colligens in vallem difFunderetur & excelfa, Effulfit, eo
tf magiftro , obedientix coadu philofophicarum ac divina-
,, rum literarum Bibliotheca , nodos quxftionum folvere in
„ utroque porentilTimo Admirandum fibi cognofcerent in-
„ geniuni ftudium Lanfranci H.-rodianu* in Grammätica;
„ Arifto'efes in Dialedica : Tullius in Rherorica ; Legis ac
„ feriprurx rxpofitores in Sacra pagina. Cundx Athens
quando incohimes florebant , Sc excellentilfim* fede-
bant ad prxcipiendum Lanfranco in omni genere elo-
,, quentix aut difciplinarum aflurgerenr. Sic Hilation Pa-
„ lxdinus, Sc alii plures temporalis glori* contemptores
fuperponuntur , pod confccrationem effe veram car-
nem & verum fanguinem Domini Rcdcmptoris. Evidus,
B rengarius ad obfcrvantiam fententis hujus Femel Ro-
mr, dehuo juravit Turonis., fimul pronuncians excom-
municatione Feriendum , quèmcunque aliter Fentientem.
Omnem namque hsrëfim anathcmatixavit, prarcipue de
?|ua, cum vans laudis qustitaret nitorem , fotduerat in-
amatus. Vcium fedudlflïmus homo atque pervicacifli-
mus ad (ubvertcn.dum in falubri propofito fidcliter non
Aetit t fchifmatis crimen iterati jurisjurandi violatione cu-
mulans : Ét quia timor poens retint bat ne publice prxdi-
caret quod pub'ice damnaverat, Fecreris difputationibus
domi infufurrabat idem , atque per difcipulos pecunia con- ^
ruptos patiter ac Fallacla peregre tranflegebat. Paniituit
blafphemum & facrüegium amififlè libellos perverfi dog- ^
maris , Romx Fuis manibus ne ipfe cremarctur m
ignem conjcdos. Proinde fcriptum condidit recens, ut
approbatius fulcirerur vetus error , Sc perdurabilior m
annos Futuros porrigeretur ; ad quod dedruendum pr*n®'
minatus veritatis deFenFor epidolam edidit five libel*
lum dilucido dylo venudoque facris audoritatibus pon-
derofum , rationum confequentiis indilïblubiliter cont-
tanrem. Opimus enim plenitudine chariratis refufeira-
re fatagebat per fidci reditudinem in hxrefi mortuos,
cuilibec per baptifmum Fratri fuo vers intelligent)* dC
Eucharidia adrudionem relinquere FuÉRcientem , lucu- ^
lentam , nee tsdiofam prolixirate. Sapientes relig>ofi<lue
Abbates , nee non Pontifices merropoütani , & tiitiuc-
runt fapientiam Lanfranci, atque religiofitatem , Sc auc-
toritati atque correptioni habere gavin funt. Ipfum quan*
tx Ecclefix Abbatem vel Pontificem fibi incredibili dd«-
derio petierunt ? Chridiani orbis caput Roma iTollici**'
vit eum epidolis, precatu retinere conata ed,& vi. QP'F’
pe cognoverant eum peritilfimum honeda quslibet SC
eorum contraria fecernere ; diligentilfimum cuique
fuum tribuerc perpendiculo raripnabilitatis ; prompu«1*
IN e p ï s t q La s â n c t i A NS EL Ml.
551
■ » " Ü f e s i Pe'Petiflu' le a l ycii hWi : A S&> eju's. Un&uni, bmlllncón ■ ■ M H linmamconfi- fat.m L M K l i S ------- animi «i&ciiSîfimc'À
fim’ilitcr cautiffimum gubernare manum & lingpam confia
deratioiie 8c cqmitate. Cognoverant (at breviter % aperce
lpquar ) hanc ëjus vicanaÇ qiaæ * merito dicatur tjuxdam di~
redi/fima ac tutiifima ad perennis yitx pôriuiji via. Illç vc;-
nimis altum fîbt duxit proeeffè Fracribus iqço iècundo . inBfimPàmP
He M BW B jiBord--e--T-n ^defwere‘i*?*- Àbba.tiam Ca^o-
. menfem, .quam coadus aCceperac, libens deferuijlet , ad 3-
’’ nachôretas vel prpçul remotos çornobitaj cpnfpgicijs, nifî
’’ mult* obditiffent difficultates, quas nulla potuit ratidne c-
’’ ludari extra animæ gravem læfionem. Fu^t a^tern confo-
v jacio fandè dolenci pro ilia prxlatione laboriofum onus :
nam xdifieatio Ioci tum primùm confurgebat : Scientix ac-
IIque virtutum hujus Patris memoriale idicinferimus. Qna-
| propter eâdem pro^uiduis non repet? mus. Invita tus ad cul-
’’ m’en Archiptæfulatus moeftus trans mare excuîatum fe
” dit, fpetans jucunditatéiii In reverfione : Rex tamen je
AÀ'itïîiio recenir anilirhrrrn rliri'fti.o« a-v>nl.n.n. J : .: . :.
tatem in Abbate plürimum >
.eiSçitur I Erat is annus 31
jPodquam veto cuciillam
gravatè aperuit, jam ejus
yplitare coepit, ur ad 1
> & amans Mpnachu___
: uc notât Epid Chron. Becc.
lit, ludqmque lirerarium licet
nçn per ora Dodorüm celer-
pid. \i6. hujus lib. patcFaciatn
tedimoniis ^quaryptUm Scriptorum.
Sub annum io<j:‘Guilhclmus Nothus Cadomi r
itderiurt
condidit in Mcmoriam D. Sccphani prdtomartyris ,
francum renitentem, fed tandem fua* Procerumque’Noriiian-
norum importunitace expugnacum prxpofuic, Conditi au-
hu.iul5e coenobii caufas cnodabic notatio ad Epidolam 13.
hujus libri. Vix effiuxcrac trienniu.m , hoc eft , an.n'us 1,657.-
latiFer D. Maurilio Rotomagenfium prsfuli, in cujus locutrl
lufficiLanfraucum podulabaucNormanni, fedeos, con dan tec
p.odulantes cpndanci Fatigavic reFutarione. Annus tandem
;€ ‘ r" W , ’ ,feft>yow joffy AngIoJ.am in Notmanniam mifcnt Lcearo“
Cantuaricnfls Ecdefc t a g , & muta rtg„i fccolaria at- fed & HcnBtnftpJns Stduncniium Pontifcx redui e, I S
1 M M *« Archiprrfdjbo- (I M na.viga.vt«. turn duobut S. R. E. C.rdi„a1 IbU! mi *.
8 1 eleftione mthtonizatut; cum honoris adornan- £s ab Alt.audio Papa ut GnilhelnMin Noihum Aooiici rc-
„ duspallioiantea rpjruaahi tam pallio .qnam rationpii inC- gi£ diaitmatc rcdiqjctcilti 'ii cnim petierat) Lanfranto dc
.. • ■ iu fU L f - -“.-1 t r f j- :<t & IT..1 '1 Wnciavit in Condljo Epifcoporum & Abba.om Normanni*
maximl Clcr. & populi tnulmudo ttltbru« 4. CalenfU» petitinnem Regis, iimulqne volumaiem /„a* & S g
„ Becemb.] Hucufque veteres tabulxr.exqutbushxc decer- ,ij^ tI .......r________
pere coegit tpe carader pbfeurus palliatufquc proximum de:
nuntiaris interitym, ni Typographix .^aiiuiFer^ Fuccurt
médicamenta.
Fuit aqtem Lanfraq^us in Camuatle;nFem undus Pontificem
à Gifone Willen fe, & WalteroHer.efordcnfi Prsfulibus.
Anno 1070. Decollati D. Joannis Baptids facra luce.
At ne quis exaggeration^ Rhetorica fuperills didum pu-
ret,quoI Roma Epidolis Linfrancun) fplljcirarit ; legae À-
lexandrum 11. Papam ad Guilhelmum Nothum Regem AnL(£
glorum fic. fcriberitehi : [ „ Ad virtutum incrementa perci-
„ pienda, fratris nodri Lanfranci Can,tuarienfis Archiepif-
„copi monitis , gloriam vedram hortamtir acquieicere :
„ Quern uc chariflimum membtum, & unum cx primis Ro‘-
„nianx Ecclefix filiis Iateri noftro affidue non adjyndum
„ elle dolemus : fed ex frudu , quern Eccleflx in regno vef-
„ tro tribuic , confolatipnem ejus abfeneix fumimus. “ 1 Hae-
tenus Alexander Alternm quoque fcilipct plures EcclcjÇas
comPontifiçeiti cxpçtiiffe , confirmât Ülud Beècef. Chrpn.
. «in ejus vita.- Ea teitipeda^te * civitas Rpthpmagcnfis yi-
•?' » , cd fando 6c v.enerabili Archiproeful.e Maurilio.
„ Tunc clerus Qijtinis , Sc popqli congregfti-, .voJçb.antJCubf-
„ tituendum eligere Lanfranclim. Vcrùm tpco ppnamine il-
» ^ ta^e ®*ius vicabat fubire , humilitef magis cupiens fub-
» <luam pfsefle. Qupd Rex advertens providic (ubroga-
- re Joan nem , quem Abricatenfîum çondituerac Pontifî-
T-.--.v- voluntatem luatri .. __I
rum Sedis Apodolicx Legatonim. Is vero pct'iit induc.
Perfped;um namque & inetubitatum tenebat , fimul ire non
poffe negotium Archiprxfulis, & otium Monachi. Precatui
Regina cum filio • jübet. Abbas Herluinus licjtt invitas, cui
tanquam Chrido obedire folitus erat. Hortantur etiam ad
hoc dudiofc ;Çp.l.le.di Majores. Nam banc urgentem undique
violcntiam didayerat mandacum Regis, fçicntis xdimatio-
nem dil.ediflimi Patris , cum ad altiora invitaretur. Non ab-
ouic ille prxcipiti fententia (ficomne fâdum & didum dif-
Gret, iomT-, norma regebat ) pbedientiam ,, oUfUfEenIlidlCeIrC- t.a.v..c.-.c. 1r-1-
mul & tantos qui togant, favenr, hortantur Moeftus ergo
tranfmar.c cxcufatum'G: vadit, fperans jucunditarcm in re-
v.ctfxo.ne. Cartcrùm divin» difpofttioni, quo confiiio refifti
pócerit î Rex ou,m gaudio atque cnm digna reverentia rece-
pit Chtiftianx Rcligionis çoadjutorem : dcvicit rcludantem
pulchtA pugnans humilitate 8c majeftate. In Pontificatu oef-
ta, quoniam GuiJhelmus Malmciburicnfis, Matthæus Parki-
rus in antiqultatib. Ecelefiaft. Bmaun. & p.ofteos Cardinalis
Baronius in Annalib. minutatim cotnpatarunt minime re-
piico ? Unum tantum & altetum cpmplicaturus , depromp-
ta ex ejus geftis, in Chronic. Beccenf. enarratis , ad hünc
modum. Qiiando gloriofus Rex Guilhelmus. morabatur in
Normannia . Lanfrancus erat Princeps & cuftôs.Angüæ vfub-
jedis fibi omnibus Principibus & juvantibus in iis , quæ ad
defenfionem .& difpoficionem , vel pacem pertinebanr Regni,
" ‘imAn? u romin- fccundùm leges patri*. Lçdioni'crat afliduus & ;
„I ltiaä RäoBma “m d“ i?r.ce xtt eundem, fAib'ib«a rleimf e uCtalad.nm petfndi Tg ra- T) c.pp>mm, &_ i_n_ E pifcop_atuI,J q.u.1a- ntum potent. Et q „_aRoipam dirfxit eundem Abbatem Cadp menfem Lau- Y_ _ _ , 4
” “a^ urP qui onus hujufee lega.tionis perferpp? ( ficut fic-
’ „ clcfijs cupicbat effe confultum) a Papa Ale^jindro impe-
>i trat } faernm quoque pallium cum licentia hujus promo«
,, tionis deportayie • unde & ipfi toti Neuftrix gaudium
[ » ‘f11?- “ J Fottartis infim.ulabor is giKtylat., n,ec pb re ; quod
Mlcrtp^urus hypomnematum de Lapfranco cx Iquachp Bec-
cenfi Cantuarix Archiprxfule, a monachifmp npn fiin exor-
us:; at tUfnQltuarium (jiicmpiam texo Commeiuarium j fed
necleriü«, fiferib. Lanfrancus igitur Ticini, vulgó.Papix,
nubri,um pp pid i in GalliaCifalpina: genitus eft parenti-
s ncinenfibus quoque indigenis Sc primorib. Etenim pa-
L Crat iuris pericirtlmus , fenatoriique ordinis , quem
P mors c$ca Lanfranco etiam adolcfcenti .eripuir ini-
xi* j* autem cum ,n demortui parentis effec fuccentu-
difeendi °CUrn * nata^c rc^qu^ F°lum , alio abreptus infano
tcmP0,te Henr|ci I. Franc. Regis hujus lion*. Sc C
nir ,f . 1 coRnorn. Conquxftoris NormaiinorumDucis ye-
... nncas Lugdunenfis fecund*, vulgo No.rmanni* ciyi-
hineque egreflb quid contigerit.
tjt lan> ^mccpt- Bellon. 1. 16. fpec. hift. c, }é. me antever-
ouqH m ‘O °.: tum wMsSß > cum agnoicam & paucula,
tis i„ /^LCt 4 cprpmpta ,ex geftis ejuldem latiiis cxpla.ua-
^inc-f . 0n‘.^ccc* MS. Lanfrancus tandem periculo , quod
& sefert, exemptus y.en.it Buccum , hujus temporis
rat %nobiiips cqenobium qu.a\i a viatoribus perieb
a s « « » t * ’ Tune fonè ( aic Beccenf. codex) Ab-
Bt acccfj16 ' ° j • fnac* PFFPpatus ipfemet op^rabatur manib.
^nedira^v*' : Dfus t,e falvec: & AbbasvDeus te
Monachu l l ?f,at ilIc * Sum ; Quid j
Scriptoxum vitio erant nimium corrupt*, ..... ...
Yetcris quam Novi Teftamenti libros, neenon etiam Scripta
Samftorum Patrum fecunduni orthodoxam fidem ftuduit
coxrigere ; & etiam mulra de his , quibus utimur node ac
die in Fervitio Ecclefix, ad unguenj emendavit: & hoc non
tantum per fe, fed eriam per difcipulos fuos fecit. Quantum
poterar pauperratem retinebat in vilitare habitus, par-
fimoniam tenens ihrer mulrimodas delicias ; mulra quoque
Sc magna offerebantur fibi dona , qu* ille hilariter rogahei-
bus le , vel indigeptibus tribuebat.
Altcrum quod promifishocce.eft, a Biographxo Lanfranci
ad nos tranfmirtum his prorfus verbis. In quadam feftivi-
tate de tribus Magis, in quibus Rex coronatus folebac tenere
curiam , die feftiviratis Sanfti Martini, cdm Rex diademattf
& indumentis regalibus Federet ad menfam, Sc Lanfrancus
juxta eum , quidam fcurra videns Regem auro & gemmis
radiantem , exclamat in Aula magna adulacionis voce : Ec-
ce De,um Video. Lanfrancus .converfus in Regem ait t Noli
talia imponi .tibi: non fiint h*c hominis, led Dei : Jube
cum acritcr veiberari, ne unquam talia audeat ice'rare. Qiiod
Rex juxta verbum illius fieri juflir. Qua de Lanfranco Fu-
perfunt . äpponeiitur lib. x.
NO» habetfeenum in cornu. ] Seite Anfelmus, \
dat mundum effe quoddam
‘’«mini, b ^eri.V0‘0> Tune Abbas prxcepir cuidam Monacbo
leftj t * > «t üli pftenderet libr.um Regul* ; qua per-
^'ens Abb0^ ^ i fc Deo iuvante fervatut,qm. Hxc au-
P'Ccbar n^5 j ^ ‘ :*ens qu‘s eilet vel unde, epneeflit ei quod'
Raudcns. At ille in façiem procidens, ofqulatits eft
A N N O T A T IO IN E P I S T O L A M II.
ofteri-
- . . --------J:______ ______ & fallax anifnal-3
dicit non habere foenum in cornu , ficuc olim boves petu-
leos , de quorum cornubus id appendebatur, quo fibi eave-
rent, qui forte occurriflent ; fed contra , aurum habere in
cornu, ut .eorufeantis metalli fplendore iirfpicientes excx-
cet, & fe fugientes cautius mitiufque comprehendar. Au-
rum quoque cornubus alligatum aperte defignar fuperbiam
cx opum abundantia manare folitam. Nam fumere cornua
, tollere cornua , fupetbum efle nemo non. feir. Qiiibu*
alUpulacur illud.Grxcoxum : yibidfis ti'o*cf , mdicant,