rogatus à Domino Papa ut hoc corrigeret, contem- j
pfit,& adhuc in hoe perfeverar. Jam eft tercius annus,
. ex quo fie de Anglia exivi j pauca qua mecum tuli, &
multa quæ mutüatus film, quorum adhuc film debi-
«/.debccit tor, expendi. Sic plus* debens quàm habens, apud
«juiin habiiu yenerabilem Patrem noftrum Archiepifcopu Lugdu-
M.tmit. nenfem * detencus, ejus benignâ largitate & iargâ
benignitate faftentor. Non hoc dico, quafi defide-
rem redire in Angliam ; fed timeone mihi veftra Su-
blimitas fiuccenfeat, fi ei noftrum elfe non notifico.
Precor igitur Sc obfecro , quanto poftiim affedfcu 9
ut nullo modo me in Angliam redire jubeatis ; nifi ita
ut legem & voluntatem Dei , & décréta Apoftolica
voluntati hominis liceat mihi praferre : & nifi Rex
mihi terras Ecclefia reddiderit, & quicquid de Ar-
chiepifcopatu, propter hoc, quia Sedem Apoftolicam
petii, accepit : vel eertè, quod pro horum digna
recompenfatione Ecclefiæ profit. Aliter enim often-
derem me hominem Deo debere præponere j & juftè
fpoliatum effe quia Sedem Apoftolicam volui requi-
»I. émit. rere. * Quod fatis patet quàm noxium exemplum fit
poftéris, & execrabile. ] Quarunt quidam minus intelligentes
cur ego Regem non excommunico : fed
fapientiores , Sc reâum habentes confilium , confu-
lunt ne id faciam , quia non pertinet ad me utrum-
quë, & querimoniam, fcilicet, & vinditftam facere.
Denique ab amicis noftris, qui Tub eodem Rege fiint,
mandatum mihi eft quia mea excommunicatio fi fie-
*i. »mH. ret, ab illo. cpntemneretur, * & in derifum con verteretur.}
Ad hæc omnia au&oritas veftræ prudentiæ \
noftro non eget confilio. Oramus ut Deus Omnipo-
tens faciat omnes adbus veftros fibi placere, & Ec-
di.emit. clefiam * fiiam de veftri regiminis profperitate diu
gaudere. Amen.
tflkj yfiij >ù «Çü «Çkj e*ÇkJ c&o ufi cÇio -Jill
E P I S TO L A X L I.
Henricus, Dei gratia, Rex Anglorum , piif-
fiiiio Patri fuo fpirituali Anfelmo Cantua-
rienfi Epifcopo : falutem, & omnis amici-
tiæ exhibitionem. •
Excùfat fe inaugurdtum ab aliis Epifcopis ob in-
gruentes ho fles, ut in Angliam citijfime
revertatur fupplicat.
SCias, Pater chariffime, quod Frater meus Rex
Guilhelmus mortuus eft ; & ego, nutu Dei, à
Clero & à populo Anglia eleétus, Sc quamvis in-
vitus , propter abfentiam tui, Rex jam confecratus
requiro te, ficuc Patrem, cum omni populo Angliæ :
quatenus mihi filio tuo, & eidem populo cujus tibi
animarum cura commiffa eft, quàm citiùs poteris ,
venias ad confulertdum. Meipfum quidem ac totius-
■ regni Angliæ populum,ruo eorumque confilio, qui
tecum mihi confulere debent, committo : & precor
ne tibi difpliceat quod Rëgiam benedi&ionem abf-
que te fufeepi * de quo, fi fieri poffet, libentifts earn
fufeiperem, quàm de alio aliquo. Sed neceffitas fuit
talis ; quia inimici infurgere volebant contra me Sc
populum quem habeo ad gubernandum : & ideo Barones
mei, & idem populus, noluerunt amplifts earn
protelari : hac itaque occafione à tuis vicariis illam
accepi. Mififlem quidem ad te à meo latere aliquos,
per quos tibi etiam de mea pecunia deftinaffèm j fed
41. per mor-* pro morte Fratris mei circa regnum Angliæitatotus
tcm Orbis coneuflps eft, ut nullatenus ad te falubriter per-
venire potuiflenr. Laudo ergo SI mando ne per Nor-
manniam venias, fed per Guitland ; & ego Doveram
•obviarn hàbebo tibi Barones meos,& pecuniam ad te
i recipiendum j Sc inVenies, Deo juvante, unde ben
perfolvere poteris quicquid mutub accepifti. Fefti
ighur, Pater, venire j ne mater noftra Cantuarienfis
Ecclefia diu fiuiftuans & defblata, causa tui, ampjj{*
furtineat animarum detriments. Tefte Girardo Eoif
copo,& Guillelmo wintonienfi eledto EpifcOp0'
& Guilhelmo de "Warelimaft, & Comité Henrico^ &
• Roberto filio Haimonis, & Haimone Dapifero * &
aliis tam Epifcopis quàm Baronibus meis. Vale.*
E P I S T O L A X LI I.
Pafchalis Epifcopùs fervus fervorum Dei
Reverendjffimo Fratri & * Coëpifco!
po Anfelmo , Cantuarienfium Archiepif.
copo : falutem & Apoftolicam benediftio-
nem.
Vt Ecclefia Cantuarienfi reftitutits jam det operam An.
glicana Ecclefia reftaurationi : & Anglorum Regm
cum Normannia Comité conciliet.
leut injuriis tuis & * exilio compafli fumus,
reduéfcioni tuæ & honori tuo, largiente Domino
cangaudemus. Ettu, Frater in Chrifto Reverendiffi-
me, quia injurias & procellas Românæ Ecclefiæ, fi.
; cut in præfcntia vifas plenifts nofti, pro eis in portu
pofitus efficaciùs laborare non * negligas primo, ut^UtUjj
Ecclefiarum in regno Anglico ftatum fecundùm Ro-
manæ Ecclefiæ fandUones corrigi ac difponi facias :
Dehinc, de Regis erga nos * devotione ac fidelita-diit^
te débita, cenfiique B. Petri reftituendo, efficaciùs
ftudeas. Scis enim quantisinopiæ circumvallemuran-
guftiis. Nempe cùm pro Ecclefiis omnibus Roniaqa
laborer Ecclefia, quifquis ei fua aufert j non ipfi fóli,
fed Ecclefiis omnibus facrilegii reus effe dignofeitur.
Significamus præterea Diledtioni tuæ,Normannorûm
Comitem queftum apud nos effe adverfus Anglorum
Regem * quia & fra&ó facramento, qüod ei pro eodem
regno acquirendo fecerat, regnum invaferit. Et
nofti quia eidem Gomiti debemus auxilium pro labo-'
ribus quos in Afianæ Ecclefiæ liberatione laboravir.
Idcirco volumus ut fi necdum inter eos pax compo-
fita eft, te fatagente, noftris etiam nunciis interve-
nientibus, componatur. Pro his enim omnibus notum
tibi & à te quondam educatum tunc Filium, nunc Fra-
trem&Coepifcopum Johannem mittimus, & Tibe-
rium familjarem noftrum. Quos petimus in omnibus
quæ apud vos agenda funt, tuo confilio inftrui, tuo
auxilioadjiivari : per quos facrofandta Romana Ecclefia
tuæ religionis & iapientiæ efficaciùs experiatur in-
duftriam.
E P I S T O L A X L I I I .
Anfelmus Archiepifcopus, Domino Sc ami-
co chariflimo Burgundio, & uxori ejus
Sorori fuæ dilediffîmæ Ricezæ j falutem,
& benedi&ionem Dei.
Gratulatur nepotem fuum Deo in fervitutem effe aiat-
tum ; Quodejue Dent juniores eorum liberos rdf>ue-
rit, ut jam liberius ipfi Deo tota mente firvirent.
S Ciatis quia filius vefter Anlelmus chariflimus
nepos nofter, fanus & lætus eft mecum'apü^
Lugdunum: & ego t Dei gratiâ, profperè me'habeo.
De filio veftro hoc vobis dico, quia gaudere poteftis
1 urn quod ilium Deo obtuliftis. Amat enim
nlU m & qu°d amare debet t unde gratias, agere de-
^ i l l i s & eos amare, quieum inamöreDei & fui
is & in bonis moribUsnutrierunt. Et eertè cre-
A auia FroPter meritum» 4u°d primogenitum
ft um Deo devotä mente dediftis, noluit Deus per-
Thulium de prole veftra * nec peumfic eos, quos ge-
de,ftis ufque ad illam accatem, in qua peccatis &
nU\iciae hujus mundi fordidarentur, pervenire,ut vi-
ma jeternam perderent} fed omnes cos bono fine de
vf^vita ad fe rranfire fecit. Infuper fi fapientes eftis,&
ruienter confideratis, intëllegetis Deum fecifle vobis
maffoam mifericordiam de vobis ipfis, quoniam
kftulit vobis occafionem am^ndi hoc faeculum , &
\ fiderandi ea qu« tranfeunt;cüm vobis abftulit hsere*
des in hac vita, & fecit filios veftros fuos h«redes,
& fuos filios in sterna vita. Nunc agite gratias Deo,
óuia exonerari eftis & expediti, ut liberè toto corde*
tota intentione & totis viribus curratis ad Deum , &
foliciri litis folumaiodo de faiute animarum Veftra-
rum ■ & ut fp°htane^ voluntate pervgniatis,
quo Deus filios yeftros, qui mortui funt, vobis no-
lentibus, mifericorditer traxit j & quo iftum, quem
Deo dediftis, Deo adjuvante, perveriturum expe&a-
mus ubi patiter pater & mater, filii & filia: in con-
fpeftu Deiiq gloria a:ternagaudeatis j.& unufquifqué
tantum de fingulis aliis, quanti\m de fe glorietur.
* Ergo, diledkiffimi & amiciffimi, Frater chariffime,
& Sorpr chariflima, precor j obfecro, moneo, con-
fulo ne contemnatis mifericordiam , quam Deus vobis
non prarmeditantibus fecit j & ne perdatis gioriam,
quam Deus vobis, fi Culpa vefträ non fuerit, ptaepara-
vir. Cognofcite, cognofcite quia quèd Deus vos ita
omnibus filiis orbatps in hac vka folds fecit, non eft
ira Dei, fed gratis! Dei $ ut qui jam foil remanfiftis,nihil
habentes quod ametis, fine omni impediment ad
ilium curratis, & ei Vos & veftra reddatis. Omnipo-
tens Deus fic vös luo amore accsndat, ut omnem hujus
vit* deleftationem faciat contemnere, & äd fé
toto aife&u tahdere & pervenire; Amén.
Ahumiliamur nimis. Cæterum in hac humiliatione,
cum Deo mente excedimus, in ejus’ veritate homi-
num mendacia intuemur. Qua de re in Synodo nu-
per * apud Lateratienfe Conliftorium celebrata, Pa- <*/. ad
trum noftrorum décréta renovavimus, fancientes ôc
interdicentes, ne quis omnino Clericus * hominium ai. »mu.
faciat laico, aut ] de manu laïci Ecclfifias vel Eccle-
fiaftica dopa fufpiciat. * Hoc eft enim Simoniacæ ai. h*t
pravitatis radix '9 dum âd percipiendos honores Ecclefiæ,
fæcularlbus perfonis infipientes hominiîs placere
flefideran.t. Idcirco fanftorum Conciliorum* re- bi.&nciabùa
verenda majeftas, fæcularium .principum poteftatem
ab Ecclefiafticis ele<ftionibus decrevit arcendam : ut
ficut per folum Çhriftum prima in-Baptifino Ecclefiæ
janüa, ultima in morte vitæ * aperitur æternsé ; ita per </. »mie.
B folum Çhriftum -ovilis Chrifti oftiarius ftacuaturj
per quem Chrifti ovibus, non pro mercodibus ovium,
fed pro Çhrifto, ingreft'us ,5c egrelfus ad vitam prbeu-
retur æternam. Hæc , Frater chariffime , prolixiori
poffent & oratione ôc ratione trabtari, fed fapientiä*
tuæ pauca fuggeffiffe fatis eft ; quæ& orationibus* di-
vinis^abundat, & * ecclefiafticis eft ratîonibus af- <»/.»mie.
fuera. Hæc ita doceas, ficut tuo feis Primatui expedite
: quem profeâo ita Fraternitati tuæ plenum * 6c planîter
integrum confirmamus, ficut à tuis confiât præde-
icefloribus faille pofleffiim : hoc perlbnaliter adjicien-
tes, ut quamdiu regno illi réligionem tuam divina mi-
fericordia confervaverir, nullius tipquam Legati, fed
noftrç) tantum debeas fubeffe. judicio. Datum Late- al. ».mit.
rani. xvii. Cal. Maii. , . " ...
E P I S T O L A X L V.
Pafcliaiis * Epifcopùs fervus fervorum Dei.
Venerabili Frarri & Coëpifcopo Anfelmo
: falucem, Apoftolicam benedi<ftid-
bem.
Anfeltno éiim de alis/uot dubiis confienti refpondet.
E P I S fO L A X L I Y .
Pafchalis Epifcopùs fervus fervofum Dei,D
venerabili Fratri & Coëpifcopo Anfelmo#
Cantuariorum j falùtem ôc Apoftolicam
benedi&ionem.
Vt conflanter fédérât in tuen da Ecclefia Anglicdtia
liber täte.
N On ignoras divin# voluntatis confilium » ut reli-
gio tua in Anglici regni regione præfideati
Cùm enim perverfi Régis odio declinans feceffum ele-
gifies, 8c procul ab Anglicis tumultibus teëum habi-
tans Deo viveres : de perverfo Rege faa omnipotens
Dominus judicia terribiliter perpetravit : te autem p
totius poppli poftulatione vehementi, & novi Regis ^
devotione mirabili, ad cathedram, * quam pro Deo
dimiferas, revocavit. Deo autem gratias, quia in
te femper Epjfcopalis auôtoritas perlcverat, & inter
barbares poûiüs,pon tyrannorum violentiâ, non po-
tentum gratiâ, non incenfione ignis, lion effufione
letio î153005 ^ veritatis annunciatione defiftis. Rogamus
I _• itaque ut qubd agis, agas : quod loqueris * loquaris.
Non enim deficiet fermonum noftrorum operumque
pnneipium, qui in principio erat verbum. Née nos
in ipfo deficiemus, qui eft Dei ybtus, & Dei fa-
Piciitia. Eundem enim cum patribus noftris fpiritum
habentes credimus,‘propter quod & loquimur. Et
Verbum quidem Dei non eft alligatum $ nos autem
COnfulta ilia, qua per venerabiles nuncios tubs
Baldemum & AleXandrum ad Sedem Apoftolicam
tranfmififti, poterat utique Fratérnitas * tua Sc *1. »mit,
Fratrum, qui circa ipfam funt, collatione, & data
divinitus fapientia & intelleiftósobnfideratione difeu-
tëre. Caterum, ficut in c«eteris confuevifti, in hoc
quoque communi Catholicorum Matri reverentiam
fervare curäfti. Nos itaque Ss. Patrum qui nos in Se-
de Apoftolica, difponente Domino pracefferunt,
veftigiis inhärentes, hac confultationi tua relpon-
denda deliberavimus.
Anfelmus. Si dé manti Ia'ici liceat Epifcopo vel Abbati
accipere Ecclefias, quas in luo dominio habent;
cum eas non perfona, led Epifcopatui vel Abbatia
donent.
Pafchalis. De manu Jaïci Epifcopus jam confecratus
fulcipere non debet Ecclefias, fi in aliena parochia
fint} fi verb in fua funt, licenter accipiät: hoc enim
non Videtur dare, fed rfiddere; cüm Ecclefia omnes
per lingulas parochias in Epifcoporum effe debeant
poteftate : Abbates veto.per Epifcoporum manus ac-
cipiant.
Anfelmus. De Sacerdotum filiis, vel concubina^
rum, qui quafdam olim gradus acceperunt. Sc volunc
omnino redire ad immunditias f&culi, nifi ad majors
•pronloveantur j 8c * fi promoveantur, ] "promittunt
religiofam vitam : quid agendum ?
Pafchalis. De Sacerdotum filiis, vel concubina-
rurn,quam vitam tenendam pradeceffbres noftri Sedis
Apoftolica,Pontifices inftituerunt, nollète credimus.
Nec nos ab illorum volumus aberrate veftigiis. Quod