6o E A D M E R I
vs per oftiüm in ovile ovium, fed rfcndit aliunde, fur
eft (fr latr.o. Et quidem fi \ nobis magntim aliquid
tua Dile&io poftularet, quod cum Deo, cum juftitia,
cum noftri, Ordinis fafute concedi poffet, graviter
utique concedercmus. Hoc verb tarn grave", tarn in-
dignum eft, uc nulla racioneCatholicaid admittat Ec*
clefia. Faciliüs ad extrema quslibet beatus Ambro-
fitii cogi pocuit, quäm Imperatori Ecclefi« permittere
poteftatem. Refponditenim : Noli gravare ce, Imperator,
uc putes mea qua; divina funt, Imperiale ali-
quod jus* habere. Noli teexiollerc : fed fi vis diuciüs
imperare, efto E>ei fubditus. Scriptum eft : Qua Del
Deo, qua Cafaris Cafari. Ad Imperatorcm palatia
pertinent, ad Sacerdotem Ecclefi« > publicorum tibi
masnium juscommilfum eft ,nonfacrorum* Quid tibi
cum aduitera ? Adultera eft enim, qu« non eft legitimo
conjugiocopulata. Audis, 6 Rex, adulteram Eccle-
fiam nuncupari, qua: non legitime hupferic. Ecclefi«
fiquidem fponfus unufquifque «ftimatur Epifcopus ,
juxta Scripturam illam qua ex fratris uxore Frater non
fui nominis filios fufcitare prsecipitur, Sc fponfe con-
temptor ä luturo fponfo difcalceari mandatur. VidcS
igitur, 6 Rex, quäm ignominiofinn, quäm pericu'o-
ium fit per filios iuos matrem adulterio poilui« Si ergo
Ecclefi« filiuses, quod uiiqueomnisCatholicus Chri-
ftianus eft, permitte matri tu« legitimum fortiricon-
jugium ; ut non per hominem , fed per Deum & homi-
nemChriflum legitimo fponfo copulctur Ecclefia. Per
Deum enim Epifcopos elegi, chm Canonice eüguntur*
teftatur Apoftolus -Paulus dicens ; Ahe quifquamßt-
mit fibi honorem, fed qui vocatur a Deo, tan quam
Auron. Et beatus Ambrofius : Merit'd, inquit,
creditur quod divino tfjet eleElus judicio I quem orn-
ves pcftulavijfcnr. Et poft pauca : *Übi univerforum
poftulatio congrutt, dubitare nos nrn oportet ibi Dominum
jfam & voluntatis auüorem, & peritionis ar-
bitrum fore , (fr ordmatiomt prafulem , (fr largitoretn
gratia. Pr«terea Propheta David ad Ecclefiam Iota
uens ait i Pro p ttribus tui nati funt tibi f ilii, c»n-
Jtitues eos Princrpes fuper ornnem terrant. Ecclefia filios
genuit: Ecclefia Principes ftatuit* Poffemus alia
de Scripturis facris teftimonia Sc exempla proponere,
quibus conftaret Ecclefi« fponfos ac paftores Epifcopos
non feculäHum poteftatum nutu , fedChrifti dif-
pofitione Sc Ecclefi« indicio prsponendos. Unde
ctiam Imperator Juftinianus fanxit in legibus fic: Debet
enim prius difceptari de vita Epifeopi utrttm bona
fit , an reprebenfibilis, & utrttm bonis teftimoniie mu-
niatur y an non. Et infrä : Fiat, inquit * facultas m i-
cuiejue fi velit contradicere. Et fiquidem ante confcera-
tionem fuerit contra di 51 io fa5la , non prists confecretur
Epifcopus , nifi difccptxtio' de ccntradi5lione fit f* 5la ,
& undique apparent innoxius is qui ad Epifcopatum
vocatur. Ecce quod popult totius eile prontfnciat
Imperator, hoc fui folius elfe Regia poteftas incef-
fit. Ipfius etiam Imperatoris lege cautum eft ut nec
profedtio J nec ingrelfus ad Imperatorem, fine Metropolitan!
litcris , pateret Epifcopo. Quem ergo in
Curia tua fine Metropolitan literis admittere non
debes, eum vis , 6 R ex, in Ecclefia Principem Cori-
ftituere? Monftruofum profedlb eft, ut patrem films
generare, homo Deum creare debeat* Sacerdotes
namquein Scripturis fan&is Deos, vocari tanquam
Dei Vicarios manifeftum eft. Unde fand!« memoris
Conftancinus Imperator de Epifcoporum caufisdifee-
ptare aufus non fuifle defcribitur. Propter hoc fan-
«fta Romana Ecclefia & Apoftolica per PrjEdeceflb-
res noftros Regia- ufiirpatiqni & inveftiturte abo-
minabili vivaciccr obviare curavit. & graviflimis
perfecutionibus per Tyrannos afFefta ufquc ad
tempora noftra non deftitit. Confidimus autem in
Dominö, quoniam nec in nobis eonfidencix iu»
A vimuem Ecdefiæ Princeps Petrus & Epifcoporum hen J
primus amittet. Porrb fæçularium Poteftatum & l*
Regum in Ecclefia quod fit officium, exponit Apo^
ftolus Paulus , dicens : Dti enim Minifter eft tibi
. in bonum. Non enim fine caufa glaätum portât
Dei enim Minifter eft vinde* in ira ei qui male
agit. Et Petrus Apoftolus in eadem verba èonfen-
tienSy five Regs, ait, quafi pracellenti , five Duci-
bus , tanqu::m ab eo m:fiis ad vindiElam VnalefaElo-
rum , lat-.drm verb bonorum. Inter ifta, Rex, nullius
tibi perfuafio profana furripiat, quafi aut po-
teftati cuà: aliquid diminuere, aut nos in Epilcopo-
rum promotione aliquid nobis velimus amplius ven-
dicäre. Iîtinro fi ab hoc propter Deum defiftas, qUod
contra DeUm dfe manifeftum eft, quod cum Ded
g nec tu exercere, nec nos concedere aut cum noftra
lèu tua fàlute pölfumus, quicquid deinceps poftu-
Iaveris, quod cum Deo pölfumus , libentiùs indul-
gcbimus, Sc honori tuo & fublimationi propenfîùs
infiften^us. Nec exiftimes qubd poteftatis tuæ colu-
men infirmetur, fi ab hac profana ufurpatione defiftas.
Immb tune validiùs, tunc robuftiùs, tunc ho-
norabiliùs regnabis, cum in regno tuo divina regnabit
auâoritas. Tunc amicitiam Sc familiaritatem no-
ftram firmihs obtinebis, & regni tutores beatos Apo-
ftolos habere gaudebis. Nec tibifiunc in petitionibus
tuis a belle poterimus, cui petitionem noftrarum fàu-
torem Dominum adellè lènferimus. Iplc omnipotens
Deus, in cujtiS maïiu corda funt Regum, affit horta- •
tui noftro, äffit auditüi tuo, uc dum juxta præceptà
C ciu® tuäs tlifpofueris a<äiories, ipfe regnum tuum
pacis & honoris fui Habilitate ae fublimatione dif-
ponat. Arten*
Cùm igitur ad Cüriani véniflemus , Rex tituè con-
filio fratris fui, Sc amicorum illius qui acerbo con*
tra Anfclmum pro regni amiffiohe odio erant in-
flammati, exegit ab èo uc aut Homo fans fierec, Sc
eos quibus Epifcopa'cas vel Abbatias fe daturum dice-
bat, pro more Ahcecelforum fuorum confecrarct* aut
terram fuarh fine rétraâatione & feftinanter exiret.
Ctii ille refpondit : Dixi quemadmodum Romano
Concilia interfuèrim g quidque ibi à Sede beati Petri
acceperim. Si ergo excommunication'! Cujus in hoe regno
Relator extiii memet altcujus rei caufa fiubjicio;
cui quafo deinceps adharere potero , mpo judicio ex-
D communicatus. Nuncii htc ifßa mutart dirtCli inftüt
ntgotlo rcvirfi funt. Horum igitur ejut cum falutt &
htmtflute mtu tict/uco trenfgredi, mt trungretform
fitri non nidttur funi Confiai. Rcferc : Quid ud mt ?
üfitt unttctßorum mtorum nth ptrdert. nec in rigno
rnio, ljui meus non fit tjticmquam fnflintri. Dixit :
uiudio quo tendant ifiu qua ctiatntur. Exircitatus in
tjufmodi fum. Attamtn interim non extra terrum, ut
ipft jubtt, fed ud Ecchßum mrum ibo ; & fucitndo
tjuu me dtbere fucere imedigum e)ui]nam mihi vel mit
uliejuam velit violemium inferre , confiderabo Afta
lunt in liunc modum de his multa, fed corum on-
nium ha:c extitit fumma , Epifcopis regnique proce-
ribus, ut fub alio Rege folebant, verba hinc inde
rerentibus, & in fingulis Regiæ voluntati parère cer-
E ' a»cibus » immb ne Romani Pontificis obedientiæ
lubderecur fummopere infiftentibus* Reverfus eft
itaque Anfelmus ad fua , Deo in cunäis placere ftu-
dens, & oppreffiombus Ecclefiarum Angliæ gravi
contntionc cordis ihgemifeens.
Non multum temporis fiuxerat, & ecce cùm Pater
fuarum feenrus injuriatum Ecclcfiæ damnis non-
mhd metueret, liter* fibi amicabilesà Regetranf-
miflideferuntur , in quibus primo falntationis allb-
qmo cum perfea* pacis oblatibne foluto rogatur
venire ad Regem gefti „egotii fententiam alio con-
filio moderat! volcntem. Auditiirus itaque ne fortè
H I S T O R I Æ N Ó V Ö R . L I B . î I î. 6r
Deusiïiâ gratiâ cór ejus tetigeriti quo mandatur,Win- A »wà & Àpoftolic* Sedis audoritatÉ rôboratâ in J
omnibus fui Primatiis dignitate. Qua: ut melius pä-
teant , Epiftolas ipfas legentium oculis ecce pri-
figimüs.
Pafchalis Epirc'opus fervlis fervarurii Del ,
chariflimo filio Henrico tlegi Anglo-
• _ . . l : » r r ^ n n » Di-îr.i-îr»ikiic nmnihiiR uit P r im a r iis dioriifarr»toniam vàdic , ubi Epifcopis terràeque Principibus .Ona»n r moliuc n i .
fub uno coadis, communi alfenfu apud Anfelmum
a#um eft, quatenus fub àliis induciis alii Nuncii
Pr
rum : falutem , 6c Äpoftolicäm benedi-
'^ionem.
1) Egi Regum Domino gratias agimus qui te in r<i-
i. \ gnum beneplacito fuie volutacis evexit, & tan*
quam Ghriftiänum Regem in beneplacito fu« vo-
mntatis ineffabili mifericordia cuftodivit;- Rogamus
ergo Ut bona regni tui exordia in melius augéat, Sc
tifque in finem fua in te dona cuftodiat. Deferuifti
iribtis excellentiores. ex btraque parte Romam
initterentur , Romano Pontifiçi vjva voeç expofitu-
ji ilium auc à iententia necellarib difceffiirum, auit
Anfelmo curt fuis extra Angliam pulfb , tôtius tegnï
fubjedionem Sc cörnmodum, quod inde fingulis annis
habere folebàt , perdicurum. Ab Archiepifcopo igitur
iniffi funt Mbnachi duo , prifatus fcilicet BälduinüS
Beccenfis , & Alexander Cantuârienfis, non qnideni
uc eorum inftihdu Römanus Pontifex rigocem jufti-
ti* caufa Arifèlmi u 1 lo modo exiret, fed partira ut Cii-
rialibus minis teftimonium i cui Pâpâ in'cundancer
crederet, ferrent i partim üt de negotiö certain Apo-
ftolicæ Sedis fententiam Anfelmo referrenti Ad ipfum
verb negotium cbnficiendum direfti i Rege funt treS B f p f«bis tui Regis imgietatem, quam Divinb con-
Epifcopi, Girardus videlicet de HereFordenfi nupet . ”
fadus Archiepifcopus Ebóracenfis, HerbertusTheod-
fordenfi« , Robertiis Ceftrenfis; Sed horum Epifcoporum
duos fua quoque caula Romani .agebat i
Girardiim Icilicec adepdo Paliii, & Herbettum ih-
tentio recupeiändi ablaiam Ecclefi« fu« ctiram Chri-
ftianitatis fuper Abbadam fandti Eadrtundi. Ante
paucos fiquidem anno$ Bäiduinu^ ipfiüs Ccenobii Abbas
Rortam ädierat j & äpud Alexandriim Papam"
priyilegium ipfi Abbadi adquiflerat , per quod earn
b fubjedtibne omnium Epifcoporum , falvä Prirtatis
obedientia, liberim effecerat.; Quod fa£tum Lanfrari-
Cus Archiepifcopus m'oleftc accipiens, ipfum privile-
gium Abbaci abftiilic 5 nec illud ei hifi circa finem vita:
fua: multdrurt précibus rtöriis reddere voliiit. Praé
judicio terribiliter yindicatam i Ecclefias liber—
reftiemfti , Clerum Honorare ccepifti , Sc Gleri
Principes Epifcopos, immö in his Cnriftum Domi-
ftuni veherarii Conndimus icaque quoniam ufque in
finem éadem fàpies, Sc in eadem probitate përfifies, nifi
funt dliqiii perverfife mentis homines qui cor Régirai
per Epifcoporum Sc Abbatum Inveftituras , Divinas
indignatibni àptare conamur. Quorum in bac parte
tön (ilia tanquam virus tibi funt evitanda, ne ilium of-
fendas per quem Reges regnant , Sc potences juftà
decerriirat. Quern prbfedb fi propicium habueris y
raelicicèr regnabis , poteftatemqtie integram & divi-
tias obtinebis. Quem fi# quod kbfit, offendis, non
Proceriim confilia , non Militum fubfidia , non arma,
hon divitiæ,ubifubverterccceperit,pocerunc fubvenire*
ferns ergo Epircopbs Epifcdpaium Thcbdfordunfem C l ™-?-in honÖre Dö,mi" i | i * er£ati:.' noa
■feu NNoorrwwiicceennffeemm,. iinn ccuüjiuuss , ppaartttöocchhiiaa eeaaddeemm AAbbbbaa-- . fa“ ‘llar“ . ‘ nos a^ tttor“ ^ bcb,s: Nec -°P.,n?r,S
tia tile fcicur, fuo jure nön jure privatuhi elïè ifegrë
fei eus, uc diximtts, Romam ire ; & fi forcé poflec id
autiqu'art dignicatem Ecclefiam, cui præfîdebat i refti-
tuere ; âdrninicülante æquicate, cogkabac; Hit icaque
Met berths cbm reliais fociis Burgundiam chm fuis
venilïët , Sc panes Lügdunenfis provinciae impiger
a cigillec, comprehenfus à quödart Guidöne viro præ-
pötence ac ferd efti St qubd de Anglia Epifcopus cf-
îèç ,' quödque pfö aämno Domini fui Anfclmi Gan-
tuariorum Archiepifcopi Romain iret, ab eodém cd-
lumüi.icus. Negac ille i nec éi tredicur. Inftac negati-
dA& dejerando, fed nequiequart: Tandem prolacii
San&Ö.iim leiiijuiis; fiiper eas jurare cogicùr Sc afleve-
farc le nullà omninö racione Romæ feiencer quid a-
• tfturum quod aut honori aut voluntati Patris Anfel-
mi .videri polTet obnöxium. Poft qnÆ , tit pace ac fè-
curitace viri comitatus v i* reddi méreretur , fermé
quadraginta , ficut fercur, marcas argenti non grata
cilàrgicateieliquit j qüas fuo negotiö fiiper Ecclefiam
fanöi Edmtindi Roma: adminiculacuras , Angliam
egrediens, mage putavit.
Emensâ dehinc lohgitiidine v i æ Nuncii Romani
ünà vehiuht ; fui adventus caufam , pro coquem præ*
ferebat cenore, Apoftolicis auribus fuggerunt j tanci
mali dirimendi confilium proni depofcunc. Atidit ille
quæ feruntur, & hon invenit verba quibus exprimât
quia quiftjuam hos à tua divellec amicicia , fi ab ln-
veftituris abftincre , fi honorem debicurt Sc liberca-
tem ä Dominö in ft it u tam Ecclefiæ cönfèrvaveris.
Ecclefiarum fiqüidem Inveftituras nos fantii Spirit
tus judicio Regibus Sc Principibus. immö Laicisom-
hibus interdicimus. Net ehim decetut à filio mater ia
fervituteip addicatur ; ut fpohfurt, quem non optaviG
àccipiàt; Habet fponfum fuum Regem at Döminuni
noftrum , qui te mifericordia fua in potentia Sc probitate
cuftodiat , Sc à terreno ad tcèlefté perducat.
Amen;
Pafchalis Epifcopus fefvus fervorum Dei,
veneraÜili Fracri, & Coepifcopo Anfelmo
: falutem , Sc Apöflolicam benédU
étiönèrti.
NOn ignoras Divins yoluntatis elle confilium
quod religio tua in Anglici regni regione præfi-
deat. Gum enim perverfi Regis odia declinans fe-
tefliim clegiffes ; Sc procul ab Angiitis tumulcibus
tecüm habitans Deo viveres , de perverfbRegc fua
omhipocens' Dominus judicia ternbiliter perpetravit.-
Té autem töcius populi poftuJatione vehementi, SC
nova Regis devötiöhe mirabïli ad Gathedram, quart
dimiferas pró Deo , reVöcavit. Deo aücem. gratias
quantum indemiretur. Cèm tarnen ab Epifcopis ma- £ quia in të femper Epifcopalis auótoricas perfcverac
gnopere precaretur fuisi rebus praccavere, afc definit« “*’ 1 - — t*..—•.-•...-•..l - -
Pr«deceflbris fui fentehii« rigörem , uc undique pax
eflec temperare, afferuit fè het pro capitis fui redem-
ptione hoe faótururt , Decreta, dicens indignando,’
(fr Inftitutiones , fanSlorum Patrum minis aBm unites
hominis , diffiparem ? Finierat in iftis. Super hatc Icri-
ptas Epiftolas Regi & Anfelmo cuique fuafn deftina-
vit. Regi inter alia Ecclefiarum Inveftituras judicio
fanóti Spiritus interdicens , Anfèlmumutqu«.agebac
ageret, Sc qu« loquebatur | affetftuosë deprccans, fir-
& inter bafbarófe pofitus non Tyrannörum violen-
tia , non pótchtum gratia , non incenfiohe ignis, non1
effufiohe rtanus ik veritatis annunciationc defiftis.
RoganSüs itaque ut quód agis agas } quöd loqueris
peiloquaris. Non,ehim defictet fermohum hoftfQrurt
operuroque principiurh', quï in principio erat Verbum.
Neque hós in ipfb deficiemus , qui eft Dei vjr-
tüs , Sc Dëï fapientia. Eundërt. ènirh cum PatfiBüS’
noftris fpïritum habentes credimus j pröpier qüod Sc
loquimur. Et verbum quidem Dci non eft alligacurhv
H ft}
«