32, E A D M E R U S
wan el- omnes circiter qai ex Clericali ordine per Regem t
MVji.^cx. Willielmum in 'Anglia conftitnti Pontihces erant,
Monachos qui in nonnullis Epifcopadbus Anglia:
ab antiquo vicam agcbant, inde eliminate moiici
funt; & Regem ipfum in hoc fibi confentaneum ef-
fecerunt > in quo tarnen fe effe&u potituros certiexti-
teranc., ut Walchelinus Epifcopusadunatos penè qua-
draginta Clericos , Canonicorum more , tonfura ac
vefte redimitos haberet, quos, eje&is Monachis,
Wentana: Ecclefia:, cui prasfidebat, mox intromit-
teret. Sola mora hasc pcragendi, hondum requilita
ab Archiepifcopq Lanfranco licentia'fuit. Ut autem
cam di&o quoqne cidüs impetrarec, nulla menti
ejus dubicatio inerat ; led alicer ac fibi mens lua'fpo-
• ponder at exit us rei provenit. Nam ubi quod Epifcopus
moliretur infonuic auribus ejus, illicb facinus 1
exhorruit, nee lè dum viveret ut effe&utn quoquo
t modo talis voluntatis obtineret confenfurum afieruit.
Ita ergo & Clerici, qui fuccedere Monachis fuerant
per Walchelinum colle&i, & in fua dirnidi funt, &
Monachi qui cedere Clericorum prasjudicio quodam
damnati erant > gratia Dei & inftantia boni Lanfran-
ci priftinas converfationis in fua Ecclefia compotes
effe&i funt. Neciftaprofedandis quorundam animo-
ficatibus , quas ad dejeólionem Monachorum conce-
perant, funicere poterant. Namqué pari voto, fi-
mili cönamine, uno confenfu, concordi animo . Pontifices
, quos religionis ordo non fibi aftrinxerat, eniti
ca»perunt quatenus faltem de Primatu Cantuarienfi
Monachos eradicarent > intendendes fe hoc fa&o fa- *
cülimè alios aliunde exclufuros. De illis etenim, po-
tioribus, ficut eis videbatur, rationibns ad id agendum
fulciebantur, partim ob fublimitatem Primatis
Sedis, qua: difpofitioni & correftioni Ecclefiarum
per fuas perfonas quaque per Angliam invigilare habet
, partim ob alias multiplied^ caufas quarum exe-
cutio, juxta quod ipfi conhngebant, magis Clericorum
quam Monachorum officium fpe&at. Dedu-
<ftus eft in fententiam tftam Rex & alii Principes re-
gni, Lanfranco ut fui moris erat totis viribus obni-
tente, & omnium molimini ac invidiae viriliter refi-
ftente. Ne tarnen poft obitum fiium fieret quod fe
fuperftite feiebat per auxilium Dei nequaquam
perficiendum > nefeiens mortis fua: diem vel ho- *
ram , egit fagacitate & induftria , qua pollebat,
ut au&oritate Romans & Apoftolicx Sedis Monachorum
habitatio in eadem Ecclefia confirmare-
tur, & inconvulfa dum lasculum duraret in perpetuum
ftabiliretur. Quod privilegio tali fummus A-
poftolicae Antilles Alexander Sedis ita feripto fuo
roboravit.
AL E-X A N D E R Epifcopus Servus Servo-
rum Des ; Revercndiflimo Fratri in Chriflo
L a n f r a n c o Venerabili Cantuariorum Ar-
chiepifcopo , Salutem , & Apoftolicam benediftio-
item. .
Accepimus a quibufdam venientibus de veftris
partibus ad litnina SanElorum Apoftolorum Petri &
Pauli quod quidam Clerici ajfociatt fibi terrena po-
teftatist Laic or urn videlicet auxilio , diabolico fpiritu
rcpleti,' moliuntuf de Ecclefia Sanüi Sah at oris in
Dorobernia, qua eft Metropolis totius Britannia,
Monachos expellere , & Clericos inibi ftatuere.
Cui nefario operi molitionis fua hoe' adjicerè conantur
ut in omni fede Epifcopali ordo Monachorum ex-
tirpetur , quafi in eis non vigeat auftoritas Religionis.
Qua de re %elo Dei compulfi ferutinium de r
privilegiis Ecclefiarum fieri pracipimus, & venit^ci
mama ftatutum Pradeccfforis noftri beau memWia
Gregorti majoris , de Ecclefiis Anglia , quomodo fei-
\ licet pracepit Auguftsno gentis veftra Apoftolo ut
ejufdem Ordinis viros, cujus Cr ipfe nofeitur ejfe,
poneret in prafata Sede Metropolitana, Cujus pra. wttr
ceptionis inter. alia , hac fubnexa funt. Quia tua i
inquit, Fraternitas Monafterii regulis erudita in Ecclefia
Anglorum qua nuper auElore Deo ad fidem
perduSla eft 3 hanc debet converfationem inftituere
qua in initio nafeentis Ecclefia fuit Patribus noftris
in quibus nullus eorum ex his qua pojfidebant aliquid
fuum efte dice bat, fed erant illis omnia communia•
Quam comrnunionis regulam Ordini Monachorum
permaxime congruere, nemo qui dubitat. Hinc habetur
Epißola Bonfacii qui quaftus d beato Gregorio
Ecclefia Romana, Cui ( auSlore Deo ) praß-
dem us , pra fuit , quam Athelberto Regi Anglo-
rum, & Laurentio ArchiePifcopo Pradecefiori ve-
ftro mißt \ in qua quibufdam pramiffis hujufinodi
I cenfura anathematis ufus eft, Qloriofe, inquit >filit
quod ab Apoßolica fede per Coepifcopum noftrum
MeUitum poftulaftis libenti animo concedimus, id eft t
ut veftra benignitas in Monafterio in Dorobernenfi
Civitate conftituto , quad SanElus Dofior nofter An.
guftinus beata memoria Gregorii difcipulus San Eli
Sa hat oris nomini confecravit ( cui ad prafens pra-
eße dinofeitur dileEliJfimus frater nofter Laurentius)
licenter per omnia Monachorum regulariter viven-
tium habitationem ftatuat > Apoftolica auEloritate de-
cernentes ut ipfi veftra falutis Pradicatores Monachi
Afonachorum gregem fibi aftocient, & eorum
vitam fanElitatum moribus exornent. Qua noflra de>
creta fi quis fuccefforum noftrorum, Re gum» five E-
I pifeoporum , Clericorum, five L ai corum Writ a facere
temptaverit, a Principe Apoftolorum Petro , & a
cunElis fucceftoribus fiuis anathematis vinculo*fitbia-
ceat, quoadufque quod temerario aufu per egit, Deo
placita fatisfaElione , poeniteat & hujus inquietude
nis veftra emendationem promittat. Vndc quia ra-
tione dittantc quieti Ecclefiarum utile eße perfpexi-
mus, prafens decretum fupranominatorum Patrum
confirmamus, & vice Apoftolorum fub eodem anathe-
mate eos conflringimus quicunque huic obviare con.
tenderint.
Quam yerb fecura libertate & libera fecuritate qua*
que ad jura EcclefisCantuarienfis pertinentia potiri,
fiepe fatus Pater Lanfrancus intenderit, & ex his qu*
) paucis defignavimus, & ex Epiftola quam ecce fub-
feribemus cuivis feire volenti patere fatis erit j quam
Epiftolam de caufis Ecclefiafticis feriptam ea re ma-
xime placuit aliis omiffis prxfenti operi comimfcere.
Quatenus hi qui feientiam talem negotiorum non
omnino expertes funt, ex confuetudinibus aliarum
Ecclefiarum animadvertant qua dignitate ipfam Ec-
clefiam inter alias conftet eminere. Epiftola igitur
iftaeft. ;
Lanfancus gratia Dei Archiepifcopus, di-
lediflimo Fratri Stigando Ciceftrenli Epif-
copo, Salutem.
I Lerici villarum noftrarum qui in veftra dicecefi
V—/exiftunt, quefti nobis funt qubd veftri Archidia-
coni, repertis occafionibus , pecunias ab eis exqui-
runt, & a quibufdam jam acceperunt. Meminifle
debet Fraternitas veftra quia contra morem Antecef-
forum, noftrorum & veftrorum vobis concelfimus,
eifque imperavimus quatenus ad veftras Synodos
irent, & ea quae ad Chriftians Religionis notitiam
prodefle polfimt, fine interpellation vel dilcullione
aliqua ä vobis audirent. Si qua: in ipfis culpa: inveni-
rentur, fufpenla interim vindi&ä, ad noftrum exa-
men lervarentur & nobis 'Vel in miferendo vel in ulcif-
cendo, ficut femper confuetudo fuit, obnoxii te-
nerentur. Mandamus itaque vobis ut mal^ accept»
fine dilatione reddi jubeatis, & miniftris veftris ne
ulceriüs id prsfumant» fervands charitatis ftudio,
prohibeatis
H T S T O R I Æ N
L-ptohibatis- Nos veib ptefbyterii noftris qu! extra A
iRC, Cantiam conftitifti funt omnino præcipiulus ne ad
veftram vel alienjus Epifcopi Synodum amplius
cant, nec vobis nec aliquibus miniftris veftris pro qua-,
Jibet culpâ refpondeant* Nos enim çùm ad villas
noftras venerimus, quales ipfi vel in moribus vel in
•fui ordinis feientia fint, paftorali audoritate veftigare
tlebemus. Chrifma tarnen à vobis accipiant, & ea quæ ,
.. antiquités inltiiiua funt in Chrifmatis acceptione per-
folvaiiit* Sicut naînque ©a quae antiquités ufque ad
noftra tempora AnteceflTorcs noftri habiierunt ’fclerti
vigiiantia ciipimus illibata cuftodire > ita aliis débita
aliqua*, quod abfit, ufurpatione denegare nolumus.
Ad hæc qua fagacitate ( lioe enim paulb ante me*
moratum paucis replicate abs re non elfe putamu.s )
qua’, inquam, fagacitate membrabilis Pater Lanfrari- B
eus apud. Regem WUlielmum egerit ut per infpira-
tionen>gratia: Dei ad hoc , eo imminence , perduce-
retui', ut qtiamplures terras nominatas Ecclefia: Can-
tuarienfi diverfis caufis ac violentiis hominum ablatas
, pro redemptione animæ fute reftitueret, & re-
ferre longum & asftimavi non necelfarium. Earun-
dem ?nim terrarum & nume?us & .nomina eidem
Ecclefiæ notilfima funt ; & redditus* illarum ex quibus
hi qui- fuh domino ipfi loco deferviunt fuften-
ta'ntur, pro æt^rnâ ejus falute, oculis jufti judicis»
die no&uque confideranda ab eifdem ipfis. prasfen-
tantur. Quid icaque de aliis ipfiiis Ecclefiæ terris quæ
in eadem qua olim ablatas funt direptionis injuria
permapent, fuccetîoribus tanti provilbris fervorurn
Dei faciendum fit, fruófcus quem ifte ex his quæ refti-
. tuit conlècutus eft docebit eos, juxta quod lui curam
habebunt. Re etenim .verà'& 'illas reftituil^t,, fi ul* f
tra quàm vixit aliquanto tempore fupervixilfet. In
hoc quippe ilium gnara Principis Lanfranci pruden-
tia*duxerat, & præfixo termino id le faólurum fpopon-
derat. Verùm dum Iponfionis fuac effetftu potiri non
meruit, quanto ^ftudio quis dum poteft bonis in-
fifteredebcatj.exemplo fui præmonuit. Hæc ôc hu-
jufmodi, quæ gloriofus Pater Lanfrancus magnifies
operatus eft, fi quifquam üti funt deferibere volet
, copiolà materia eft , ad opus grande. fuffi-
ciens. Ego autem quia probabiü & firma ratione ÿ
ficut ccpi, in alia du cor j tantum adhuc de eo brevi-
ter di&>* ipfum révéra magnum & infuperabilem
Ecclèfiæ Chrifti defenforftn & pium cotius An-
.giiæ Principem v ac in quantum fibi lieuie Bonum
paftorem' cunôlis in ea confiftentibus, dum vixit,
fuifïp. • ’ - * .
Per idem tempus erat quidam Abbas Becci nomine
Anlèlmus , vir equidem bonus & feientia literarum
magnificè pollens. Contemplativæ vitcè totus in-
tendebat. Hic toti Normaniæ atque Francis, pro luæ
excellents fanélitatis merito, notus , carus 5c acce-
ptusmâgnæ famæ quoque in Anglia habebatur, ac
Regi præfato, neene Lai^ranco Archiepilcopo fanâif
fimâ. familiaritate copttlabatur. Hic cùm nonnun-
. quam pro diverfis Ecclefiæ Ôc aliorum negotiis ad
Cufiam Regi^ veniret i Rex ipfe, depofitâ feritaté, qua
multis videbatur lævus & formidabilis, itâ fiebat in-
çlinus ,& affabilis, ut ipfo præfente, omnino quàm
cflè lolebat, ftupentibus cuilôtis , fieret alius. Hune
itaque & Lanfrancum 'videlicet viros divinâfimul &
humanâ prudentiâ fultos, præ fè magni femper ha-
bebat, îc eos in omnibus quæ fibi, quantum offieii
eprum referebat, agenda erant, dulciori præ cæce-
ris ftudio audiebac. Unde & confilio eorum ab ani-
mi lui feveritate in quofdam. plurimum & fepe
delcendebat, & quatenus in fua ^dominatione ad
obleryantiasn religionis Monafteria furgerent ftu-
, diosè operam dabat. Quas religio ne nata deficeret,
procurabat Ecclefiarum pacem quaque tuen} &
0 V O R. L I B. 1/ 53
eis quæ.in ufus ferviéntium Deo proficereht, in ter- wilimI-
ris , in decimis, in aliis redditibus, ex. fuo largiri, MUi i. R«*
Hâc tarnen benevolentiâ friper Ecçlefias Noripan-
niæ refpieiebat.
Hic ergo 'Wiilielmus cum vicefimo prim5 regni
fui anno infirmitate qûâ & mortuus eft, deténeus.
apud Rotomagum fuilïet', & fe meritis ac intercef-
fionibus Anlclmi omnimbdfs commendare difpofuif*
fet, eum ad le de Becco venire & non longé, à le
fecit hofpitari. Verùm cùm ei de làiute animas fnæ
loqui differret, eo qubd infirmitatem fuam paplùm
levigari fèntiret | contîgit ipfius Principis corpus
tanta invalitudine deprimi, ut Curiæ inquietudines
nullo'fuftinere paifto valeret* Tranfitoigitur Sequana,
decubuit lebto in Ermènvudis villa, quæ eft contra
Rotomdgum in altéra fluminis parte. Quioquid
tum deliciarum Régi infirmo deferebatur, ab eo illarum
medietas Anfelmo infirmanti mittebatur. Ve-
runramen nec eum'arhplius in hac vita videre, nec
ei ut prdpofuerat quicquam de animâ fuâ loqui pro-
meruit. Tanta enim înfirmit&s occupavif utfum-
que, ut nec Aiîfelmus ad Regem Willielmum, nec
willielmus polïèt pervenire ad Abbatem Anlèl-
mum. Et quidem Willielmus ita mortuus eft, non
tarnen ut dicitur i inconfeftus : atque Anlèlmus
eveiligib eft ab infirmitate relevatus , priftinæque
faluti poft modicum.. redonatu$. Qui autem Re^lo
funeri interfuerint, qugve .pompâ corpus çius Ca-
domum«deiatum fit; quamque libéra, immo quàm
fervili calumnia in Ecclefia bead Stephaflii fepultnm • *
fit, & didtu lugendum & auditu fatemur elfe mife- *
rendum. Qiiæ enim conditio fords humanas non mo- •
veat ad pietatem, cùm auditum fuerit Regem iftura qui
tantæ potentiæ in vita fua extitit, ut in tota Anglia, in
tota Normannia, ir\ tota Coenomanenfi patria,, jiemo
contra Imperium ejus manum movere auderet, mox
ut in terram fpiritum exhalaturus pofituseft, abomni
homine, ficut accepimus, uno lolo duntaxat lcrviente
excepto, dereUwfcum^cadaver cjus fine omni pompa pe£
Sequanam naucellâ delatum, & cùm fepeliri deberet,
ipfam terram fepulturæ illius à quodam rufticoealum-
niatam, qui eum hæreditatio jure reclamans con-
queftus eft illam fibi jam olim ab eodem injuria fuillè
ablatamî Quantus autem moeror Lanfrancum ex mor-^
te ejus perculeric, quis dicere poffit, quandô nos qui
circa ilium nunciâ morte illius^eramus, ftatim eum
præ cordis anguftiâ mori timeremus î |
Defundo itaqüe Rege Willielmo, fuccefljt ei in wtlliel
1 regnum Willielmus filius cjus. , qui cùrp «Regni U.
fàftigia fratri fuo Roberto præripere geftifétj &
Lanfrancum ,• fine en jus aifenfu in r'egnum-afcifci
nullatenus po'terat, fibi in hoc ad expletionem- de-
fijerii fui non omnino confentaneum inveniretj.
verens ne dilatio fiiæ confecrationis inferret ei dif—
pendium cupiti honoris^ cepic tam per le, quàm
per omnes quos poterat-, fide facramentoque Lan-
* franco promittere juftitiam , æquitatem, & mile-
ricordiam fe per ?otum regnum, ü Rex foret, in
omni negotio fervaturum j pacem, libertatem, le-
curitatem Ecclefiarum contra omnes defenfurum,
neene præceptis atqu'fe confiliis ejus per omnia &
. in omnibus obtemperaturum. Sed cùm pofthàc
in regno fuilfet cOnfirmatus , poftpofitâ pollicita’-
trone fuâ, in contraria dilapfus eft. Super quo cùm
à Lanfranco modeftè • redargueretur , & ei fponfio
fidei non fervatæ opponeretur •;^furore fuccenfus ,
- Qui5y ait » eft • ^ut qute promittit impIqppoffit?
Ex hoc igitur non reâris oculis fuper Pontificem^
. intendere valebat'; licet à nonnullis, ad quæ ilJum
voluntas fua traheba* ipfius refpeftu, eo luperftite,
temperaverit. Êfât enim Lanfrancus idem , vir
divinæ fimul & humanæ legis peritiffimus,. atque
. ad nutum illius, totius regni fpcblabat^ intuitu s.