a„. I J 7 j . Quandoqnidem vèrb in eo plutima vana,
inepta, & fanfti Anfelmi Doftrinieadveifadeprehen- ;
duncur, indignum prbrfus quod illius operibus apnur
meraretur, judicatum eft. Qu* enim de lu&u Adam,.
Abel occifo, dicuntur in 1. I . c. 1 5- & de miraçulis qui .
Domino nafcente contigifle natrantur in cod. 1. c. ip.
nec Thêologo nec fano capitedtgna func : Et cum-.ar-
bicrium definitur ( 1.3. c. 3. ) libertas eligendt bonum
vef malum,ab Anfelmi docftrinareceditur : cujus etiam
fencentiæ répugnât quod 1. a. c. iy. de fcmiiiis im-
munditia pronunciatur. Deinde fandtus Anfelmus m
prologo ad dialosum de veritate ipfe quatuor à lecom-
pofitos dialogos Icribenspc enumerans, hujus non me-
minit. Nec quis dicat ea aetace dialogum hune non.-,
dum ab eo ||ütjun| fuilïe : nam ex Elucidarii prafatione
liquet ipfini* ab aliquo qui in Scholis adhuc agerec, &
nondum eflet prælatus » efle compofitum : Anlelmo
autem Beccenns Ccenobii regimen jam turn obtigerat
cum ad fuos dialogos pfologumicripfic.
Honorio Auguftodunenfi id operis adferipfit Trithe*
miüsl. de Ecc.Scrip.GuillelmoConventrienfiCarmelitæ
qui vixit circa an. 13 6 o. P. Theophylus in Ero-
matis adjudicavit : cujus tarnen fententiam P. Labbe
.confinât ' ex Mf. Codice' Coll. Clerom. qui hujufee
Carmelit* ætatem fuperat. Neutriego illud opus affer
ram » fed cuidam fandi Anfelmi ftudiofo qui ex ip-
fius maxime {entendis hanc Chriftianæ, üt ait, Thcor
logiæ fummam concinnavit.,
C E N S U R A D I A L O G !
De Paffione Domini.
BXtat hic Dialogus in MH /is>. Bibl. Thua. fub
hoc titulo: planftut Beat a Maria V. adtAnfel-
murn , de Poffione Chrifh. Extat & in omnibus editis.
Nihilominus tanien hune non elfe S. Anfèlmi mihi
conftat 1. ex prologo, ubi hæc leguntur : BeatusAn-
felmus &c. a. quia is non eft ex quatuor dialogis, quos
à fe compofitos Anfelmus ipfe recenfet in præfatione
ad dial, de veritate; 5 . quia de eo Edmerus nihil loquitur.
4. & maxime præ fabulis & puerilibus nugis >
quibus dialogus ifte oppletus eft.
C ENSUR A L I B R I
De menfuratione Crucis.
IN omnibus quidem etiam antiquioribus exeufis S.
Anfelmi operibus liber ifte-legitur. Verum cumin
riullis reperiatûr Mis. & audor in /.cap. Bernardum
citet, palam eft eum efle Anlelmo pofteriçrem qui g
anno 1109. deceflerat, ahtequam Bernardùs vel Mo-
nachum induiflet. Quod etiam de mérite ex condigno
loquitur in c.,i. indicat hoc opus non prodiifsé ante
fæculum decimum tertium.
mm «p
C EN SU R A L I B R I
De Conceptione B. Virginis.
HUjufce Tradationis fragmenta cum hac épigraphe
» De conceptu virginali paffivo , primus
edidit P. Raynaudus, qui totus contendit huncce tra-
datum à Si Anfelmo else compofitum. Equidem ipfe
fcio in Mf. 17 1 . Bibl. Merton, in Anglia, ante tra-
datum De exctllentia B. Maria hune legi. fie inferiptum
: vf'tfeleuue de conceptione B. Mari* ■ & i»
1 1 . Bibl. Lincbl. inter alia S. Anfelmi opera illad h*-
beri ; de Conceptione B. Virfims. Cantabrigæ in.Mf.
5 jg . Colleg. S.Benedia. poft Edmeri opera pariteroc«- 1
currit iractauis , de Conceptione S. Atari*. Sed Se in
Mf. Cluniac.'legitur : Trallatus B. Jnfilmi de Cance-
prione B. Mari* Fn-j. Et in Mf.Çorb. inter fandi An-
iclini opera hic etiam traûatus reperitur , de Conce. ..
ptiene B. rirg. 'Marj* ex quiblis Auobus Mfs. huncce
traâatum integrum edidimus. Non tamen inter fanô
i A nfe lm i opera : qiiandoqnidem hornm Mfs. qu*.
pauciora funt, & alios qilàm fandti Anielmi traftatus
continent, fidem. penitus abrogent aliadnnumçra ope,
rom S." Anfelmi Mfs. quæ in Regia, Viftoripa, Thua.
na , & pluribus aliis Bibliothecis in Galljay in Anglia,
6 in 'Belgio afsetvantur. In his enim omnibus ne fra-
gmentum quidem ifta*m traftàtionum reperire eft.
Sed nec fcio quis traâacus ille fit , qujm t;.cs Angli-
■ cani ifti Cbdicéfinfoitantor ,'<fc 'C w f i iw 'B X ir .
; hic enim titulu? libro de Conceptu Virgmaü ab
exfcriptôribus'piatBgbpotüit. ,
Infuper fanâo Anfelmo hune librnm faUoalcribi,,
«nd-iplius doûrina réclamât, ut novit quifquis ejus
Jibrum i..Cur De«' htm*, & maxime c. ifi. & 17 . legit
ut intelligeret. P. Raynaudus in fua bujufce libelii-
Jÿhtaxi voit Anfelmurh eoloci, ficut & alips PP. lo-'
cutèm de ptima Conceptione qoæ in. paterni fejninis
iufeeptioné confiftit, & unde incurritpr debitnm cônr
trahendi peccatum originis. Verilm his totus adverfa-
; . tur Anfelmus citatis maxime in locis , ubi probat nul-
lam efse in feminé immunditiam , qua: inundation^,
egeat ; & ubi fuo Bofoni demonftrat necefse fuifse
Deum hominem fieriut beata Virgo mundaretur ,'ip;
famque à Spiritu fandp per Chriftum efse mundatam.
Opponunt alii fanaum Anfelnruin. in enavrationibus
fuis in fanai Pauli Epiftol as' eàdemfenfl.fse qu* in ifto
librff’deducil.In ifta.enim Apoffoli verba, de ftccate n i
darnnavit peccatum, iïc air : Maria tX Adatp meruta
mfi dit ir.it,ts exempta fuifrt Sic. Sc ifta, cmnes mortui >■ or.
.funt, fie expîanat ; omnes ttaijue mortui funt in peccati t.
nemine prorfus excepte, dempta Maire Dei, five origin
ttalibut. five etiam voluntate additis.
Ad quid hæc ? non enim iftas enariationes fcripfic
Anlelmus, fed Hcrvæus Burgidblenfis , uçipfi-Beltar-
minus & Labbe in 1. de Script. Ecc. obfervant, & no-
bis'conftat ex Codice Mf. qui penes nos eft : & ex cn-
jus etiam fide certo liquet has clanliilas : Nift devinette
exemptafuijfet, & ,etempta Atalre Del, eflè ab alio JIV-
firtas : ut Eftins fuerat jam fnbodoratus. Hæc enjm in
Mf. minime leguntur.
Non eft ergô unde concilietur fecum pugnans landti
Anfelmi doarina, fi liber ifte abeo fit editus : Unde
mavis eum Anfelmo fupponi. quàm-Anfelmum fibt
non conftare non iniquè cenfuerim. Hoc eodem argument!
genere Angélus Rocca Auguftinianus, cum lan-
a i Bonaventuræ opera Romæ excudi curaret, fermo-
nem fecundum de Beata Maria qui eadem exponit ac
ifte liber, ad marginem conciudit hunc'fcrmonem
S. Bonaventuræ non elfe, cum ipfe multit al,it in lecil r..
- opinionemin l. 3 .fent. affirm at am omnine & confiante* J if-^
defendat. .
Baronius ipfe in-notis ad Marty roi. obfervat quod
an traOatus de Concep. B. V . fit Anfelmi. merito du-
citur in controverfiam > cum multa habeat qu*e eidem
auârori répugnent , ut notât Johan.. Turrecrem. in
traft. de Concep. B. V. parte i i . c. 3. Hoc ipfius Ba-
ronii judicium. . r , .
Ipfe quoque traaatus hic fuæ integritati ac purttati
jam re,dditus (e non nifi poll Anfelmi tempora edituro
proteftatur. Etenim ab iplp fermonîs exordio declara-
tur I. quod multis in locis jam turn feftiva erat folem-
nitas Conceptionis B. Mariæ. i . quod prifeistempori-
bus frequentiori ufu celebrareiur , dum pura fimplicitas
vigebat. 3. quod perfpicàcia & examinatiomoder-
■ norum quorumdam, qui feculari & ecclefiaftica arf-
dtorirate, divitiarumque abundantia præemïnebant,
hanc folemnitatem quafi ratione vacdntcm'de medio
fùftulerit, & redegerit in nihilum. 4. quod caritas fîm-
plicium de tantæ feftivitbtis abolitione tum gemeret.
At ifta cum Anfelmi ætate ftare nequeunt ; lîçuc
neccotfimeotum illud quôiftà feftivitasdicituràb An-
lèlmo inftk-uta,dum Lùgduhi moraretur. Quandoqui-
dem de iis plane filuit EHmeriisqui fingula vel. minu-
t! Ï ’“ a ’ 9U* Lugduniab Anfelmo geftafunt, accura-
tllilmc deferibit tarn in libris de ejus vita , quam in hi-
ftoria novorum. Nec ullus de iftius feftivitatis inilitu-
cione aut abolitione eo tempore fcripfit,cum tamen hujufee
ætatis gefta tot Scriptores nobis tradiderint. De-
nique qui dici poteft prifeis temporibus inftituta fetlivi-
tas , prævalente contra charitatem fimplicium aruftori-
täte quorumdam (jui Ecclefiaftica dignitate præemine-
bant, abolira elfe ipfa ætate Anfelmi qui poft priorem
hium è civitate Lugdunenfi ( ubi ab co inftituta fer-
tur ) reditum vix decera annos impleverit ?"
Non ergo Anfelmi fed Bernardi ætas fiæc tiilit. Ea fi-
quidem tempeftate, videlicet circa ann. 114 0 . Lugdu-
nenfis Eeclelia feftivam reeolere voluit Beats Virginis
Conceptionem : Quod cùm fanftus Bernardùs Sc plûtes
alu min il s æque ferrent, graves inde controyerfiæ
motæ lune, iis CBntendentibus 1. quod nulla eflet hanc
Conceptionem fpecialiter recolendi ratio. 2. quod fi
ante Chrifti partum B. Virgo decelïïilèt, originalis
- peccati fortem non evafiflèt ', ut refer: ipfe auftor hujufee
lîbri : his autem fubindicari præ cæteris ac redar-
gui videtur Potho Prumienfis, qui ànnotryr. inlib,
. 3- de ftatu domus Dei, fub finem ait maxime, abfurrr
dum videri quod Eeftum Conceptionis fanftæ Mariæ
fuerit de novo induiftum, nec tamen fe devotioni fide-
lium derogate , fi hujus feftivitatis rationem quærat.
Ubi Potho fenfum ac vérbà profert famâi Bernardi in
«pift. 17 4 . ad Canonicos Lugduncnfes.
Advcrtendum qüoquè eft quod ih ea epiftola famäus
Bernardùs dicat fe jam antequam eam icriberct, hune
(verba- ejus funt ) errorem apud aliquos comperilTe ;
fed drflimuknftö peperilTe fimplicium devotioni, quem
iniquiori animo tulit in fapientibus Viris & in infigni
Ecclefia. Ex quibus fit manifeftum t. hoc fanai Bet-
nardi telnpore ; qui poft Anfelmum floruit, aüqiios
duntaxat fimpliciorcs, de quibus ,in præfaco traélatu
diaum éft, Beatæ Mariæ Conceptionem fuiffe vene-
ratos. 2. Nec dum publice ac folemniter ab Ecplefiis
recoli folitaffi. 3. Et proinde hanc feftivitatem ab Ecclefia
Lugdunenfi non ex Anfelmi inftitnto , nec eius
ætate fuille:celebratum : cùm fandtus Bernardùs illius
EcclefiæCanonicos hujus.cêîebritatis redarguerit fta-
tim atque eam deprehendit : SUperfiitione, inquit, de-
prthcnfa, &c. Eam autem non ignoraflèt, li ab An-
felmi temporis efset inftituta in ea Ecclefia, cujus ipfe
, ufibi ait , fpedalitér erat fiiius. Cùm' ergo hæc
quæ m eo traâatu de feftivitatis illius infticutione &
abolitione fetipta legimus, fanai Anfelmi temporibus
mimmè congruant : Traaatus hic non ab Anfelmo
led ab älio recentiore cómpoficus eft.
^nfetwus CantuarieriJit fdrchiepiftbptis, & Anqlo-
Ÿ* T n ‘if 0r 5 Co'¥ ifCoP " , & omnibus È. Maria
■My ftèrpa ctilénùbus ; Salutem, & peYpetUam in Chrifto
berterdt’Ehonem. J
Verfim fiaitiam elfe hanc epiftolam fiiadent plnri-
non eft Anfelmi imufquaih enim
in Epiftolis ipfe fe Anglorum Paftorem isuncupat, quo
(orte non fevem fibi invidiam feciflet. 2. SanausAn-
felliliiS Coepifcopos non fuilfet allocutus his verbis t
Dtkmffimi Bra,re, . MleBio vefira , abfqueulla dignitatis
aC paternæ Reverentiæ nota , quam in cæteris
femper adhibuit. 3. Epiftolæ non clauduntur his. VO-
Clbuse pr*ft ante Domino mfiroJofit.C hrifio filio eju, qui
cum Poire & SpintufanBo vivit & regnae Deutpcr
tnpnita facultéfaculorum Amen. 4. Nullus.eft hiftoriæ
Anglitanie Scrlptonbus. refert à Guillelted âonqiiæ-
Itore m Dandàih miflum Elfinum qui ùtrüm'cïaflïs '
ut rama efat, in Angliam difigenda pard'reiur',
gacicor eiiploräret. Immo-.ttadunt ombés dùàfelmümi
Itatim atqde in Angliæ Regem facratds eft , in Nor-
manmam ftransfretalTe , & alidllanto poll Danofum
potentiffimaib CiaiTem ifi Angliaiuiffiipilfo.C'nroquibus
ptofedo male Cohæret prima iftius emtiofi
lermqiïis narratib. Si enirn Effibiis pàfatàm clalfim ref
"OMMflfeGuiHelmo, vel ipfe e* Anglia non exillfit 2
vel talteni Dani cam eo imparatb non iuvififlbnt.
tlhnus, Angliçè Aiegelfm, lion fuit in Abbatem Ra-
mdienfern dèflus nifi an. 10 S ô;, ut habetur ih' f c ei-
ftrode Ramfey fol. 21S. fabula igîtur eft Ccenobii
Kamefienfis Abbatem Elfinpm1 k GiiilfcimfiM. accer.
htum diredurtique biflë in Dàhiâùi,ftafim atfiue An-
gliam fuædttioni fubjeciti'fiot'eft', anno 10 6 6
r e f J lr s - 0 ‘n- E'V1C? a fanä?^(cfedlife dicitur m altera qarratibAneï.g uEftt rqruiiÿdieimqu Gas„idLô-
felmus Tornem Chronicis Abbatem fanäi. Augufthü
Lantuar. ad ann. royp. inter cos Abbatesbenerecen-
r if c • nUm5 & de co'mcer cartera feribk qu6d , ip-
lo oc Stigando Archiepifcöpb Cantuarienfi ducibus
populus Cantiorum anno it? 66. Guillehnb qccuçre-
rtinti & ^ùod-^a:o4Htêrèô^fpeaéreAÏ)b.?sMe in Da-
niam navigaveric, fed frofugus uc jrani Guilielmide-
dinaret, non uc ejus Legacus aut éxploratus > ut fin-
git fabula: Dtffïiquetjttod h'dn'foiiim nonfuerit 3dEer
defiam Ramefienfem promotus , fed quod nufquam
ex eo tempore comparüérit Égelfinfis'ifte î.adeo ut in
ejus locum Rex alinm fuffecedc.nomine S^otJ,anduin.
cujus1 mftanti^à Rege màndatum eft ed omnia bona
Goînooio lancti Augufiiini ^reftitui , quæ Afibas ifl®
Egelfinus , quem Rex ipfe in fuo referipto vocat fu-
gltivum , Vel conceiferat ; vel abripi permiferat. Non
ergo ts Elfinus eft qui a Regé in Daniam rnifîus eft Sc
cui re cum Danis fada in Angliant redeunti fada7 fit
præfata'reyelatio. Nec eiiim isfuit ui^quam Ramefieft.-
hsCoenobii Pater, nec ad Danos tranfiyit,nifiprorugus
^ unde nec ufpiam fever fus eft. .
Sed nec Abbas Ramefienfis id id munerîs à Rege
deligt potuit : cum Elfinus hic Abbatem non nifi anno iö 8 o. fit eledus, &nufquamin Daniam tranfmigra-
verit, maxime ad explofanda Danorum confilia, qui
paulo poft in Angliam irrupere.
Quis ergo iftb Elfinus feu Egelfinus eft, cui ex Dania
redeunti tanta revelata funt myfteria ? Dixerim hunc
nec Ramefienfem, necCanCuarienfèm, fed ex utroque
confidum qui & in ;Daniam transfretaret, auö^aböt
Cantuàriejffiÿj:^ qui RamefienfeCcenobiurnreÄrÄ,
in P.ania Credemur.
m feqsia ^ohijidiEujaie texta liarratiq.
S. E|finRs,,ifte naufragio proxilPHS adeO'fcrtlptt-
lofe.niqgirit non fclnm.de .die , fed& feftivfcatfe 0f_
hcio ; ut arte compofita hæc narratio facile crcdateï
7. Adeo varié deferipta eft hæc epiftola , ut men-
dacio in incerto fluduanti} quam veritati qui fibi con*
flat, ptoprior fit. In ea , quam edidit Pater Yenei in
C ENSURA EP I S TOLÆ
S I V E S E R MON I S
De Goneeptiohe Beatæ Virglnij.
PAter Raynaudus fermonem hunc ex M f Mona-
ftern fanfti Ragueberti Jurenfis edidit fic inferip-
tum : Epiftola fa n fti Anfelm i, de Conceptione Beat4
Maria»