E A D M E R I L I BER.
C A P U T XX.
De animat dele Station e.
A
ILlius verb delegation is, qua deleftatur anima ,
genera iunc multb plura. Quicquid enim exterio-
res fenfus fentiunt, fentiendo .anima; innuunt quale lie
ti. uc qu* illud quod fentiunc. Uc * cum qualitatem rei repr*-
vti uuque lentaverint fibi 8c quod fentiebant /entire omifo-
rint, deleft at animam idem eogitarc, & tot idem mo-
dis, quot fibi fenfus reprafentavere. Sicut enim fenfus
fingulos, aut binos, aut ternos , aut quaternos , auc
fimul omnes deleftat illud vel illud fentire, & anima;
reprasfentare j ita & animam deleftat cogitare, quia
fonfiis eifdem modis illud vel illud fenferunt, fentien-
doque fibi repr&fentaverunt. Illud quoque, quod fibi
fenfus nunquam reprxfentaverunt, quia nunquam
fenferunt; fed fi fenfiflent, reprarfentare poflent. Tot
modis deleftat animam cogitare, quot fiEi fenfus va-
lerentrepra: fen tare. Nunquam enim vifus reprxfcn-
tavit ei domum auream totam , quia non vidit: nec
auditus fonum toto mundo diffufum | quia non audi-
vie i nec guftus panem melle dulciorem, quia non
guftavit: nec olraftus vinum balfamo fragrantius,
quia non, olfecit: nec taftus indumenta lanea lineis
leniora, quia non tetigit : nec alia multa ei fenfus
reprarfentarunt, quia non fenferunt; fed fi fenfiflent,
repraflentarepoflent. Et tamen, aut hare , aut alia hu- J'ufmodi inania earn imaginari deleftat, ac fi fenfus
enfiffenc, eique finguli, aut bini, aut terni, aut qua-
terni, auc fimul omnes reprarfentaflent. Sunt & alia
deleftationis anima: genera, qua: nec fenfus valentilli
reprsfentare j nec ipfa poteft per imaginationem cogitare
, ut cum fiiperbia deleftatur, fine omni imagi-
natione. Hanc etenim fenfus .non valent illi reprcfen-
tare : quia nec vifus poteft difeernere utrum fit alba
vel nigra; nec auditus, an fit fonora vel rauca; nec
guflus,anfit dulcis vel amaraj necolfaftus, an fit
reddens aut foetida ; nec taftus, an fit moilis vel dura
, lenis vel afpera, calida vel rrigida. Ipfa quoque
anima non valet imaginari, utrum fiiperbia ilia fit
talis auc talis, quia eft in exaltation^ folius cogitatio-
nis. Multb igitur plura genera fiint deleftationis, qua
l tmil. anima deleftatur, qu<lm illius * qua quinque corporis
fenfus obleftantur. Quia & eandem deleftat ilia me-
morare, qua: & illos fentire, & totiefem modis * quot D
fibi reprafentavere. Et alia imaginari, qua illi fibi
non reprafentaverunt, quia nunquam fenferunt} fed
fi fenfiflent, repra:fentare poflent: Et qua:dam cogitare
, qua; neque illi pofliint fentire} neque ipfa per
imaginationem cogitare, fed fimpliciter fine -omni
imaginatione.
C A P U T X X I .
C A P U T X X I I I ,
De fex duplicibus.
S Ex verb funt duplicia. Quia aliquando extollitur
homo, in opinione fimul 8c voluntate ; ut cùni
Prioratii aliquo feeflè dignum æftimat; 8c hoc vult ,
ut Prior fiat. Aliquando in opinione & locutione,
8c non voluntate ; ut cùm aliquis aliquam non
vult prælationem, quæ fibi ofFertur, 8c ex hoc ipfe
fe extollens meliorem fe aliis arbitratur : & inde fe ;a-
ftat, ita tamen * ut non avertatur. Aliquando in opi- <•/. ae
nione & opéré, ut fi aliquis fe æftimat dignum fédéré
juxta Epifcopum, 8c alicubi per ignorantiam af-
fideat ei. Aliquando in voluntate 8c locutione, ut
f cùm aliquis volens Epifcopari , jaftat inde fe eflè
1 * dignum, licet feiat fe elle indignum. Aliquando in no,
voluntate & opéré, ut cùm aliquis in convivio vult «iç»un
refiderc.in fuperiori loco, & ibi fe ingeric invitante
nullo, qaamvis indignum fè æftimet loco tam alto.
AliqudVdo in locutione 8c opéré, uc cùm prælatus
aliquis aliquam in fe fragilitatem videt, ob quam fi
honeftè pollet, ipfàm prælationem defèreret : & tamen
in verbis & aftibus fuis, quadam extollentiam * ofteh-
tat, ne ipfam ejus fragilitatem quis animavertat. oftend«,
C A P U T X X IV .
De quatuor triplkibus.
ZV generibus exaltationit.
EXaltationis autem genera funt quindecim ; è
quibus quatuor funt fimplicia, fex duplicia, quatuor
triplicia, unum verb quadruplex.
C A P U T X X I I . J?
De quatuor fimplicibus,
QUatuor itaque funt fimplicia. Quia eft exalta-
tio aliquando in fola 'opinione, uc fi quis opi-
nccur fè eflè dignum Epifcopatu, nec tamen yelit
fieri Epifcopus. Aliquando in fola voluntate, ut fi
velît fieri Epifcopus, nec tamen opinetur fe eflè di-
gnum Epifcopatu. Aliquando in fola loeutione, ut fi
jaftet fe eflè dignum, nec tamen velit fieri feiens fe
eflè dignum. Aliquando in folo opéré, ut fi quis
infiraus per ignorantiam affideat juxta Regcm.
QUatuor autem * funt triplicia : Quia aliquando
deleftatur homo in opinione, 8c voluntate i 8c
locutione, ut cùm dignum fe prælatione æftimat, 8c
earn vult, 8c inde fè jaftiat. Aliquando in voluntate ,
locutione, & opéré ; ut cùm ideo quia vult prælationem
habere, fibgit verbo, & opéré, 8c aftu,
dignum fe elfe , quamvis feiat fè indignum Aliquando
in locutiôhe§ opéré, & opinione j ut cùm alib
i s » licet jaftet dignum fè eflè prælatione, 8c ea li-
bentiùs agat quibusdignus vidcatur eflè, & hoc idem
larbitretur de fe , non vult tamen prælationem habere,
ut fanftior judicetur eflè. Aliquando autem in opéré
, opinione, & voluntate i ut cùm prælatus fubditos
opprimit immoderate, ut fuam prælationem, qua
dignum fe æftimat eflè, quandiu vult poffideie, fine,
ulio obftaculo habere poffit.
C A P U T X X V .
De mo quadrupled.
U Num eft quadruplex. Quia plerumque fè homo
attollit in opinione, voluntate, locutione, 8c
opéré : ut cùm Iaude dignum fè æftimat, 8c eam appétit
: Scipfe fe laudat, 8c quædam magna operatur,
ut laudem acquirat. Qumdecim itaque mnt extollen-
tiæ generaj quatuor fimplicia, quæ funt mala : * fèç „/
duplicia, quæ funt pejora : quatuor triplicia, quæ
funt peffima : Unum ver b quadruplex, quod cæteris
omnibus pejus eft ; quantb enim in pluribus homo
extollitur, tantb * extollentiâ ipsâ pejoratur. «Item
feiendum quia folius operis * extollentiâ, quæ fem-
pereft per ignorantiam , eft mala ; folius autem locu-
tionis, pejor : folius verb opinionis, péflima : folius
autem voluntatis, omnibus aliis eft pejor. Stultum
eft enim cùm aliqua vilis perfona per ignorantiam af-
fidet juxta dignam j fed ftultiuseft, cùm indè fè jaftat
dignam : ftultiffimum verb, cùm hac fé æftimat
dignam : multb autem ftultius eft, cùm vult rofidere
juxta eam, cùm feiat fe inde eflè in dignam ea.Contra,
eam extollentiam , quæ eft in opéré, ipfe Doroiims
ait ; Cum invttatus fueris ad nuptias, reenmbe in notl.
execlleo^
>/. eicellen-
viffimo loco. Contra earn verb, quae eft in locutione, A aftu; ut cbm causa audiandi 8c interroganfli futura,
•»•Salomon dicit: Laudet te alienus, & non os tuum. datmonibus faefificat.
Contra eam, qua: eft in opinione Apoftolus, ait i
v. Noii alrum faptre, fed time. Contra eam verb, qua:
C A P tT T X X X .
eft in voluntate, Dominus iterum dicit difcipulis fuis:
v- Qui voluerit inter vos primus efie, erit vejler fervus.
Contra omnia verb exto.llentia: genera, item ipfe di-
* cit: Omnis qui fe ex alt at, humiliabitut j • & qui fe
hnmiliat, exaltabitur. UNum verb eft quadruplex* Qma aliqiiando eft
in vifu, auditu , verbo, & aftu j ut cum aliquis
c
intuetur & aufcultat quofdam, quos confiliari conlpi-
cit, & de quibus fufpicatur aliquid.mali; ut & confi*
lium eorum quoquo modo agnofcere pofiit •, atcedens
ad eos quaerit;, an viderint aliquidrquock fe circa eos
perdidifle fingit, & interea infpiciendo^f aufcultan*
C A P U T X^VI .
De curiofitate, •& fedetfm ejus generibus.
Uriofitas eft ftudium perforutandi ea qua: foire B do, circa eos qu*rit quod;niifquam perdidit.
nulla eft utilitas. Hujus autem fedecim (unt ge-
*v V! • ' ^ : ■* * " .. C A P U T . X X X I . \ ’
nera : è quibus quinque font fimplicia, fex duplicia
quatuor triplicia, unum verb quadruplex.
C A P U T X X V I I .
De quinque fimplicibus.
Q'
De oSlo i/iglnti generibus curiofit at is.
ITem curiofitatis genera funtviginti& ofto; è qui-
b.us tria font fimplicia, no vem duplicia, decern triplicia
»sqjuinque quadruplicia ; unum verb ex quinque
partibùs confiât.
C A P U T X X X I I .
De tribus fimplicibus.
Uitlque itaque funt fimplicia. Quia aliquando
in fola cogitatione curiofitas eft : uc cùm aliquis
ftudiosè cogitat quomodo altcrius fecretum feire va-
leat. Aliquando in verbo ; ut cum illud curiosè in-
terrogat. Aliquando in aftu ; ut cùhi.circa ilium de*
ambulabat, quafi aliud aliquid quærat, fi fortè quod
quærit, indicio aliquo cögnofoere valeat. Aliquan-
TRia fiint fimplicia. Quia aliquando curiofitas eft
«I. Intendic dQ in vifii ; ut cùm follicitè confiderat qub ille * ten* ___ a j t
in fologuftu} ut cùm'defertur pifeis allciii pifa
dat, quid agat} quomodo fèdendo, ftando, ambu- C comedenti; & priufquam ipfa confumpferit, deguftae
lando, vel aliquo alio modo fè habeat. Aliquando cujus faporis fit pifeis* Aliquando in olfaftu} ut cùm
tl. attente in auditu, ut cùm ? intente aufcultat quid ille de alio, eumnafo fuoapponit, ufe Iciat cujus odoris fit. Ali—
vel alius de illo dicat. quando in taftu -, ut cum aliquis pannurrinovum videos
, c.ontreftat, folummodo ut feiat utrum fit af-
C A P U T X X V I I I . per vel lenis, groflus an fubtilis.
De fex duplicibus.
SEx verb funt duplicia. Qjja aliquando, ih verbo
8c aftu, ut cum* eum amicabiliter alloquitur , &
interim ei aliquid operatur, ut cum fermonibus blan-
dis, cum fervitio quod ei facit , extorqneat ab eo
quod quierft. Aliquando in verbo & vifii; ut cum
alium i'ogat ut eum fecum afpiciat., dicens: Putafne,
ifte ita vel ita ageret, nifi talis vel talis eflet? Aliquando
C A P U T X X X I I I .
De novem duplicibus.
NOvem verb fiint duplicia. Quia aliquando eft
in giiftu, 8c vifu f lit cùm quis deguftat fercu-
lum fibi appolnum, antequam confumpferit primum :
& interim confiderat fi is qui rclidet jtixtâ eum,
melius habeat fercülurn. A^liquan^o in gitthi & ver*
in verbo & auditu : ut cùm prope ilium refi- D bo, ut cùm i lud deguftat , & an pipeie conditu'
> . i t- ... Bsa _. . . n . ___ _ a j „ _.(l.. e, ..1 C./L.. ...
det, & ad alium loquitur qui ex alia fui parte fedet}
8c tamen attenté aufcultat quid ille pofterius dicat.
Aliquando in aftu & vifu, ut cùm aliquid agit, ne
advertatur diim eurti safpicit} fed credatur temper
intendere operi quod facit. Aliquando in aftu 8c au-
dltu j ut cùm ante eum vadit, & venir, aufoultando
, ea quæ * dicit. Aliquando in vifu & auditu} ut cùm
curiosè ea quæ agit confiderat, & ftudiosè, quæ
dicit, aufcultat, ut per hoc fècreta , quæ quærit,
agnofcac. •
C A P U T X X IX .
• De quatuor triplicibus.
QUatuor autem font triplicia. Quia aliquando eft
in verbo, aftu , & vifu, ut cùm al iqn is énumérât,
& menfurac, 8c confiderat, quantùm fol & lu-
na diftent à terra , qnàm magha fint ipfa luminaria.
Aliquando in aftu, vifu, & auditu Mit cùm aliquis
* fè occultât causâ videndi 8c audiendi *--aliorü fecreta.
Aliquando, in vifu, auditil, & verbo ; ut cùm aliquis
juxta vias fèdet, ut videat tranfèuntes, audiat &
interroge't rumores. Aliquando in auditu, verbo, &
interrogat. A iqiiando in guftii & olfaftu, ut cum.
deguftat * & oltacit. Aliquando in guftu & taftu , ut
cum guftu fetre quierit, an fit fopidum *. & taftu , an
fitcalidum, frigidum, vel tepidiim. Aliquando in
olfaftu, & vifu; ut ciim aliquis, dum legit, "herbam
* juxta fe incognitam. invenit; di a iegendo ceflans, *l. apui
eamque nafo fuo apponens, olfacit j deinde intuens,
eam ftudet agnofcere, quie fit* Aliquando in olfaftu
& verbo ; lit cum eam offaciens, qurtrit ab alio quae
fit. Aliquando in olfaftu, 8c taftu; ut ciim eam olfacit
& contreftat, ut feiat utrum lit mollis an dura,
lenis vel afpera; quod totum non ideb facit, ut fibi
necelfaria lit j * fed tanebnv ut feiat qua: vel qualis 4/. »»»v.
y. fit. ] Aliquando in vifu, & taftu; ut cbm aliquis
veniens ante menfam , ubi pranfurus eft, mox fuble-
vata mappa, qua panis eft coopertus, intuetur an fit
* candidiis ; & eum concingit, ut feiat an fit calidus. 4t, oalidui
Aliquando in verbo 8c taftu : uc cbm eiUii non dif-
cooperit; fed interrogat an calidus , vel ex quo tempore
coftus fit i 8c eum coopertum contingit, & premit,
ut feiat an fit calidus.
380
V iij