35+ S A N C t l A N S E L U I
bis à diebus malis, donee fodiatur peccatori fovea.- Et A tarnen fub paterna Sandtitate ïeveredi Archiepifcopi
certi fun | etiamnum nobis moram videatur facere :
quoniam non rclinquet virgam peccàtorum fuper for-
tem juftonvn : qùia h Are Ait atom fitam non dertlinquet :
& porta inferni non pravale'bunt adverfus eam. De di-
ledtifïimo noftro Epifcôpo Belvacenfi, quem eâ di-
ligéntiâ qua fcivi & potüi, exquifito ejus introitu, üt
onus Epifcopalè fufciperec coëgi ï fie multimo-
dè coa&us Regis Francorum & Cleri Bclvacenfis \
& multorum aliorüm religiofa ( in quantum cognof-
cerepoteram) inftantiâ, cùm affenfu Remenfis Archiepifcopi
, nullo refîftente : ut ni(i hoc facerem ,
Deum timerem offendere. Novit San&itas veftrâ
qua volüntate poft fufeeptum Epifcopatum olim eam
petiit, quid fecit, quomodo rediit. Cur autem nunc
quoque veftræ fe Majeftati re'præfentet, pleniüs per " Timet
ejus vocem qùàm per litteràs noftras innotefeet. Scio
hamqüe quoniam ipïè mendacium, 8c maximè in hac
re coram vobis execratur, & fperar Ob puritatem
cbnfcientiæ quia veritas in hac caiifà fibi non adver-
fatur. Vetùm rei ipfius ferie pertradfata, nec veftra
prud’enxia noftro confilio indigebic, nec juftitia pre-
Cibus opus habebit. Solftm igftur hoc nunc intimo ,
quod fi ad veftram jam vcnit( ficuti eftaut venturum
eft ) notitiam,per alium.nefcio $ feiliter,quia non mi-
himam idem Epifcopus perfecutionem patitur, propter
juftitiam, quam per juffionis veftræ fervare
nititur obedientiam. Nam in tantum ejus odium
Canonici & Prefbyteri ejus Epifcopatûs , paucifnoftri
Guillelmi fidelis diledtoris noftri non timemus.
Servi veftri, confervi 8c Domini mei Fratres nolV*
Cóngregationis, qui pro veftra Paternitate quotidie
mecum non ceftant orare, defiderant fe mecurn ora-
tioni & benedi&ioni veftræ commèndare.
E P IS T O L A X X X IV .
Suo reverendo Domino Chriftiaborum
univerfali Pontifici Urbano , Frater
Anfelmus, quod fuus.
Epifcopus tant gravibm arumnis obruatw
eumque optât Epifcopatu abfolvi.
DE Belvacenfi Epifcopo^ quodTentio btevite?,
fed magno afFedtu dico, & ut notum fit ve-
ftiæ pietati defidero. Nihil proficit in Epifcopatu 4
fed & ipfe à fui euftodia impéditur, nec rebus Ècde-
fiæ prodeft, nec in future» ego,aut àliquis eorum qui
rem noverunt, 8c feeundftm Deum eam confidetare
volunt, aliquid melifts fed deterifts expedfcamus. Non
quia in ejus innoCenti vità aliqua Culpa malæ voluntatis
fit -, fed-quia, non eft talis qui tantum onus polïït
fuftinerè j tahtam malitiam irruentein, tantasinfidias
circumftahtes cavere. Unde valde timeone abundanfimis
exceptis, & quidam laïciexardefcüht ; & extra- çtioritriftitia abforbéatur, in qua cutft nimiodolore
neos,quofcunquè poffunt, & quibufeunque modis va^’ ........ °' *"
lent,accendant : ut non folûm ipfüm , fed & illos im*
moderate deteftentur, & deteftabiles monftrare co-
nentur, qui ei aliqupd folatium impendunt : * ut
cùm Propheta ipfe dicere poflit : Tota die verb* mea
execrabsinrttr , a -verfum me ofnnes cogitationes eorum
in malum : Inhab tabunt & abfcondent ; ipfi calcanéum
meùTti obfervabunt. Canonici quidem ,& Prêt
byteri hocilli faciunt;quiaeoS à pravis confuetudini-
bus * & maxime à mulierum reprobâ converfationé
vult prohîbere ; & lilibs eorum, five quos fibi fecun*
dùmplacitum hæredeseligunt,à præbendarum hære-
ditariâ fuccefiionc, atque à facrorum Ordinum pro.
motione conatur arcere. Laïci ver6 idcirco, quia incor
ejus vèrfatur, & in qua nullo alio vinculo quam
folâ veftrâ juffione ligatut. Quapropter ego & alii
fecundùm Deum amici ejus corde cum ipfo profterni-
mur ad veftigia veftra; mifèricordiæ, ut ei vifeera
fua aperiatvÔc de tanto màlo ôc periculo, in quibus
fineutilitate elfe fe fentft J clemèntet Cripiat. Ne pro-
hibeat agnum mitem de medio circumvenientium 8c
irruentium luporum & leonum fugere j nec puerum
innocentem de Chaldæorüm fornace exire. Quod
quâliter meæ parvitati fieri pofie congruentiûs videatur
, per eundem ipfum Excellentia veftra poterie au-
dire, fi dignatur. Eo enim modo, nifi aliter pruden-
tiæ véftræ videbitur, nequaquam gloriabitur fe mali-
tia per falfitatem prævaluiffé ; fed innocentia gratulavafionibus
reru Ecclefiæ inordinatè faétis non vult fa q bitur per libertatem mentis evafifte. Mirari poteft for.
V vere. Qua propter uit eum veftris litteris vehemëter roi-
boratum remittatis , valde neCeflarium exiftimo, 8c
ut Dominum,fupplex fervus poftulo. SiCque ilium
auëtontas vefträ Remenfi Archiepifcopo , & a-
liis vicinis Êpifcopis , & Clero; civibufque Belvaci,
& eiufdem Epifcopatüs nobilibus comtnendans contra
malevola machinamenta muniat: ut in éxecutió-
ne mandaiorum veftrorum non tam eos adverfa-
rios, quam adpuores inveniat. Prafumo aliquam
grariam de veftr* largitate pietatis Ecclefix Bëccenfi
poftülarerfed hsecpraefumptionon tantftm de mea af-
cendit temeritate, quantftm de veftra reyerenda mihi
& charifiima detcendft benignitate , qu* fe meae
parvitati litteris per praefatum Epifcopum Belvacen-
fem mifiis,, V verbis mihi per ilium 8c quofdam a- ]
lios relatis, dignata eft monftrare. Éft enim nova
ies, noftrum monafterium nec adhuc ullä antiquita-
f e , aut ullius -Apóftolica audïoritate, aut privile-
gio confirmatum : fed veftris temporibus, 8c veftra;
clementie jufiioni divinitfts fervatum.Utergoaliquo
Veftr* au&öriratis dono, proutveftr* vifüfuerit religiofa:
difcretipni, fe gaudeat honorari & confirmari;
üulla noftra mentaobtendimus jfeddivinje vohmtati
& veftr*. pietati committimus. Non enim igno-
tum efte putp veft ae Excellentiarquia.plures Épilcopf
»on tantftm gaudent monafteria paterna pietatenutri-
ie 8c Epifcopali cura erudire, quam aufterä qua-
dam dominatione 8c propria voluntate gravare.Quod
fitan veftra fapientia, Cur fie mihimet contrarius
videat eXiftere j ut quern Epifcbpum fieri coëgi, Epifcopatum
velimdeferere. Sed&teor illi, cui confcien-
tiam meam celare non debeo , quia mala quæ patitur^
prills fenfi & pracdixi,cùm ad Epifcopatum petere-
tur : fed illi in me fententiam meam obruerunt, qui
ilium petendo cum magnâ importunitateconcorditer
in me irruerunt. Timebam enim in corde meo aflerere
Deum mâgis effe in mep fplp fenfu & voluntate,quam
in multorum, fe fimpliter eum propter Deum petere
clamantium , unanimitate. Ingerebat fe etiam hoc
menti meæ j quia fæpe Deus magis operatur per vitam
* illiïeratorum quærentium quæ Dei funt, ,quàm per^
aftutiam* literatorum quæremium quæ fuafunt. Ec-^
ce in confpedtu veftro eft, cur eum Epifcopum fieri
concefii, & cur nunc mutare denderem quod coadus
concefli : & judicio veftro fubjacet, fe puniendum,
aut corrigendum, aut fufeipiendum fit quod facio 8c
quodfeci.Paternam veftram San&itatem omnipotens
Deus diu nobis in intégra pröfperitate confervet,
Amen. Soli veftro confpedtui hanc epiftolam notaöl
elfe, fi vobis placet, quicquid de ilia vobis vide««*a
defidero & flagito.
A ofculo ad ofculum,amplexu adamplexum oftehderet :
nuncmulto magis experior, cum abefle ilium irrecu-
' perabiliter, in quo tanta jucunditate dele£tabar, in-
E P I S T O L A X X X V * tueor. Sicht enim abundans nefeit quid fit indigenri j
Domino. & Fratri diledo Jo an n i5 Frater
Anfelmus) (emper ad meliora
proficere.
n.ftlfa & imfte tflinitnc cujufdam qni ttis ferpmat
J in Deo dicebat effe tres res-.
AD litteras, quas mihi Dilehtio veftra mißt, de
illo qüi dicit in Deo tres perfonas efte tres res •,
Patrem 8c Spiritum fan<ftum cum Filio efle incar-
3 turn ■ iheo tamdiu moratus fum refpondere, quia 0
volebam plenifis de hac re loqui. Sed quia, multfs
me occupationibus impedieritibus, poftquam epifto*
lam veftram fufeepi, n6n mihi licuit; interim inde
breviter refpondeo : in futuro veto , fi DevïS dare
oportunitatem dignabitur, voluntatem habeo copio-
fids inde tra&are. Quod ergo dicit tres perfonas tres
res • aut volt intelligi feeundftm tres relationes, id eft,
fecundiim quod Deus dicitür Pater, & Filius, & ä
Patre & ä Filio proeedens Spiritus j aut feeundftm id
quod Deus dicitur, Sed fi ipfas tres relationes dicit tres
res elfe, fuperfluè hoc dicit. Nullus enim negat hoe
modo tres perfonas effe tres res. Sic tarnen, ut diligen-
ter intelligatur,quomodo ipf« relationes dicantur res*
& cujufmodi res; & .fi aliquid faciunt eadem rela-C
tiones circa fubftantiam, quemadmodum multa accidentia,
an non. Quamvis videatur non intelligere
hoc mo/do tres res, quas dicit: ex eo quia fubjungit
trium perfonarum unam effe voluntatem, aut potefta-
tem. Nam tres ipfe perfonae non habent voluntatem *
aut poteftatem fecundum relationes, fed feeundftm
hoc qüod ünaqu*que perfopa Deus * eft. Quod fi
dicit tres perfonas effe tres res , feeundftm quodu.na-
qusque perfpha eft Deus: aut tres deos vuk confti-
tuere: aut non intelligit qiiod dicit. Ad oftf ndendum
quid feritiam de fententia pra;fata,ïfta interim Diie-
&ioni veftra; fufficiant. Quod, autem petitis mecum
confervari, antequam Romam proficifcamini.:- feito-
te quia quantum ad diledfcionem honeftatis veftra; p
pertinet, libenter vellem. Sed in quantum.intelligo,
& vobis pärum effet'utile propter multas occupatio-
nes meas-, 8c impedimentum effet vobis. Otnnino
namqtie perfenfi quia , nifi cum Epifcopo manferitis
ufque dum proficifcamini, aut nihil aut parum vos
ipfe juvabit ad hoc quod facere debetis : nec ego aliquid
, quod valeat ad iter agendum, vobis facere
póflum. ' ^ ■ : ..' : . : • ' ;
E P I S T O L A X X X V I .
Amico, Fratri, Domino, Patri, dilehto dile-
&ori reverendo Abbati Gifleberco Frater
Anfelmus : perfeveranteni in longa
v.ita cum pröfperitate fanditatem j & in-
deficientem in ^ternitate fcelicitatem.
Laudat i>itA ab Abbate inflituta rationem. Fratrem t
quem in clauftrum reduxerat,
ei dimittiti
Sl vglifti feribere mutux noft*ra: dile.Äionis affe-
ftuiD, ti'meo ne aut videar ab ignorantibus verita-
tem excedere, aut necefle fit aliquid veritati fubtra-
here. Qui afFehtus quahtus & quam verus fit, cum
tauhfttn cognofcercm, quando fefe oculo ad oculum *
ut qui deliciis äffluic, ignorât quid fit efurienti : ita ejui
amico fruîtur, noa fentit languorem animæ carentis;
Quoniam êrgo née feribi fuïhcienter pqteft quid nobis
invicem fit, nec ignoranti loquor ; his interim
oririifis orovobilcum , ut aliquando nos invicem vi-
dentes oculo ad oculnm , olculo ad ofculurt), ample-
xuadamplexum non oblitum amorem recolamus. De
his autem, quæ de vitæ fua; eonverfatione Charitas
veftra mihi dign^ta eft exponere, gratias ago Deo
quia nihil ibi videre poffum, quod non fit laudabile*
De Fratre iilo, quem in clauftrum reduxiftis,*quod
vultis , donee vobis aut nobis aliter videatur , con-
cedo : fed occulta ejus veftra difeutiens prudentia,
prout judicavéric,illi confulat. De damno veftro, .
quod mandaftis, miror & condoleo. Quod dignatur
veftra Charitas excufare fe , quia non poteft
modo facere quod vellet : gratias àgo veftræ Digna-
tioni & bonæ voluntati. De Doinno Lanfranco nihil
melius fcivi, auEpotui* quàmquodjnÄnglia feci
& dixi. Valete*
E P I S T O L A X X X V I I .
Reveréndæ & chariilimæ DominiÉ fax Co-
mitiffæ Idæ., Frater Apfelmus : per bona
temporalia ad ceterna pertingere.
Quod debet riiti ad profiftum 3 qui cupit defcÜum
. # vit are.
SÎCut vérüs amör, quem fecundum Deiim erga
Reverentiam veftram habeo, à fua integritate
non poteft deficere : lea nunquam debet à falubri ex-
hqrtatione deficere. Quamvis.igitur femper fperem
prudentiam veftram undiquefibi profpicere,ne calli-
dus hoftis aliqua fraude violare valeat bonæ vitæ prö-
pofitum •,'nequaquam tarnen, fi yel tantum fuggeto
\ ut inftantius faeiatis quod bene facitis * judicandum
eft effe fuperflüum. Nullus ejiirh gaudium bonæ vita2
quem jam confcendit, cuftodire fufiicit, qiii femper
adaltiorem proficere hön appétit. Sëper igitur necef-
fe eftut nitatur ad profe<ftum, qui femper vult vitare
defeâum. Sicitaqiie feReverenria veftra, imo Deüs
co,r & os & a<ftus veftros femper 8c ubique cuftodiat,
ut vita veftra nunquam, & iiufquam in * magnam,vel tf/.ma
parvam culpam décidât. De monafterio veftfo , quod Parva
à me petebatis, Regi Anglorum retuli : fed certè non
laudavit ut facerem. Argentum Domni Ricardi* per
præfentium latörem mittere nobis. Valete*
E E P I S T O L A X X X V I I I .
Domino & Patri, Abbati reverendo Ro^
berco, Frater Anfelmus didus Abbas Bec^
! ciihujus viræ profperitatem, & futuræ fe-
' licitatem.
Pcccare fi{ttuOns^& divinittu impeditrö y ßfoßea la^
tenir fe non peccaffe, rem non eft ac ficrimen ipfum
commifißet d Deo deferttu.
R Efpondéns veftræ Reverentiæ de re, undé per
filium funm 'Willelmüm meam parvitatem dignatur
confulere,veilem fixempla 8c auétoritates prö-
ponere:fed ejus feftinatione,& meâ occupätione, ficui