■ yi.6 d i a l o g u s
eft : cir'cutocifîo ametn in æternùm exerceri non po- A fecundàm râtionem fidei fn*. Nam quia- âic'entï
teft, quippe ubi nec ipfa circumcidentium fucceflio
asternaeft. ■.
J ud. Et tairien ad asternam falutem neceflaria eft,,
quia mafcultts, inquitficujtes praputii caro circumcif*
non fuerit} delebimr anima ilia de populo $ quia pa-
Barnmeumirritumfecit. .
C h r i s t . Neceflaria fuit, quamdiu illam exerceri
oportuic.
Ju.n. Numquid adtempus pofita ,,-five obferva-
ri jufla eft: aut Deus, qui illam obfervari juflic,
mutabilis eft? Quid ergo eft quod dicis ; quamdiu
illam exerceri oportuic ?
C h r i s t . Recole quod jam inter rios confe-
dtum eft, fcilicet, circumcifionem non efle feedus
Deo, ecce ego adducam aquas diluvii [uper terram G
Itemquè : ego pluam fuper terram xl. diebies & x[ **'7"
noBibus : indubitanter credidic, Sc fecit arcam ficuc
Dominùs niandaverat;&lignum accepic non ubiciitn.
que,fed in nubibus casli, unde defçendit pluvia , ßciit
ipfe credidic. Nam ecce, inquit Deus, ego ftatuam pa. G(li
Bum me urn vdbifeum , & hoc fignumfeederis -inter me Ui &
& v o s ay cum rneum ponam in nubibus coeli.
J u Hi Quid neeefle erat foederis lignum, ut dicis
. circumciftonem da'ri ?
C h R l s t. Qui hoc interrogas, mtérroga fimul
quid neeefle fuerit vel ad quid valeat lignum, foederis
arcum poni in nubibus coeli? lin hoc interrogas ; non
ego, fed ipfe Deus refpôndebit. jVidebo, inquic, eum
vel paftum ; fed p ià i vel fdederis fignnm ; patrem- B & ncordabor feeiem ftmpitomi, ; M non fint ultn
que Abraham non ex'circumcifione, fed ante circum- « *d dolondnm nmverßw, enrnom.
cifionem per fidem fuifle juftificatum, fadtumque
Deiamicum.
J u d . Et quidem recolo j fed nihilominus conftat
quia abfque ulla determihatione temporis data eft
circumciflo ab àsternb & incommutabili Deo.
C h r i s t . Eft igitur circumciflo juftitias fidei fi-
gnacnlum. Quasro autem nunc à te ipfam fidei fub-
ftàntiam : fcilicet in quo fidem habuerit Abraham ,
quid crediderit, quæ res in medio pofita,fuerit, in
qua inventus eft fidelis. Quid iterum ftas ? quid dilatas
? Ego dicam tibi quia promiflio feminis, in
quo benedicerentur omnes genres, primum & ultimum
capitulum fuit ejus fidei. Primo namque lö-
J u d Ergone Deus obliviofus eft, ut opus fit
ilîum commoneri ligno recordationis ?
C h r i s t .~ Non eft obliviofus ;Ted recordarire.
dtè dicitur, dum nos rècordari facit.
J ud. Aflentib : ham Sc âd Abraham, nunc cogno. cfjj|
v i , inquit j quod timeas Dominum: cùm Sc ante, fi.
cut omnia, ita & iftud cognoverit.
C h r i s t . Igicur fi interrogas quid neceflè fue-
ïit fignum foederis circumcifionem dari ; ipfe tibi,& fi
non eifdèm verbis, eodem fenfu refpôndebit : videbo fou
fignum, & rpcordabor foederis mei, quod propter fi.
dem pepigi cum Abraham, quia credidit in femine
quod promifi ; Recordabor, inquam, & pofteros A-
.1. quens ad eum Deus : egredere, inquit, de terra tua, q brahæ rècordari faciam : ut lint certi qupd non dimit-
■*. 1 .< nt. . r fnm fidinlic tam fidelis R&r verax, kniilfli vvperrKbui imm pnmrommi liTlïïinonnîiçs adini-
pleam.
J u d . Quor fum ifta omnia ? Quô tendis aut quô
pae dicere vis ?
C h r i s t . Nonne tibi fuprà propofui demonftra-
re quia vulnus circumcifionis hoc tempore efficere
non poteft, ut tu file filius fis, de quo Deus ad Pha-
raonem, filins meus, inquit, primogenitus Ifrael: di- £«.d
mitte filium meum , ut facrificet mihi ? Expeéta paulif- j
per, cito illuc perveniendum eft. Ego adhuc tibi dico, I
quia Deus, quem impoffibile eft mentiri, non con-
tentus promiflîonis & foederis fui fignum dediflè cir- j
cumcifionem , juramentum addidit in repromiflionc
his verbis: Per memetipfum juravi, quiafecißi rtmcnA
& de cognatione tua, &c.’ ufque ; atque in te benedi-
centur univerfa cogitationes terra. Et jam tune quidem
crediditjegreflus namque eft, ficut ei paeceperat Do-
minus: poft autem labores peregrinationis atque ex*
peétatiónis, quarta vice apparens cüm dixiflet ei
y. Do minus: fufeipe ccelum, & numera [tellos, f i potes$
fic erit femen tuurn. Tune demum Scriptura: credidit,
inquit, Abraham Deo, reputatum eji ci ad jufti-
tiam.
J ud. Quod erat ill.ud femen ? vel quid intellige—
re me vis in eo quod narras, atque in te, five, atque
in femine tuo ( ut alibi diétum eft) benedicentur om*
nes gentes, five cognationes terra ?
C h r i s T* ïnterroga patrem tuurn , & annuntia- .. -
bit tibi pater tuus Jacob, cujus in earne quod gloria- D hanc, & non pepercifii filio tuo unigemto} benediem'7‘
tibi: & benedicentur in femine tuo omnes gentes terra.
Optabat enim Deus fidelis, ut certi eflent homines
,.io. ris pater tuus fit, vernet, inquic, qui mittendus fit\ & " £ ‘ ‘A‘ •“ "*■
ipfe erit expcBatio gentium. Quod file dicit expecla-
tionem gentium , hoc intellige hic benediéfeionem
gentium , & hanc efle remiflionem peccatorum ;
quiapeccatum maiedi«ftio eft, per quod mors introi-
vitin hune mundum. Ergo illud femen Abrahx Mef-
fias eft, quem expe«ftaverunt patres tui, & in hoe fe*
mine credenti Abrabaï fides ad juftitiam reputata
eft j Sc pro hujus juftitia: & fidei merito, Deus cum
illo feedus pepigit j cujus, videlicet, fcederis fignum
circumcifionem Deus efle voluit.
deimmobilitate confilii fu i; & idcirco cum jam
di&a .fcederis figno jus jurandum quoque interpofuit,
per femetipfum jurans j quia per quem juraret,majo-
reni nonhabuit. Ecceimplevit quod promifit, non o-
blitus eft quod juravit, juftificatns Deus in fermoni-
bus fuis, ficut orat David, & fidelis in omnibus veN
bis fuis I ficut idem ait; quia de femine Abraha: Mef-
lias, qui dicitur Chriftus, natus eft: & in ifto femine
jam dudum benedicuntur omnes gentes.
J ud. Quam multi benedi&ionem iftam non qu*-
runt, quam multi per orbem terrarum quem tuum
J u d. . S i, ut dicis, fcederis vel fidei fignum cir-
cumcifio eft •, quare inilla partë corporis, qua: non - j - s •.
■ apparec, pofita eft ? fignum enim, -five id quod pro £ dicis Chriftum contemnunt. Quomodo ego tu dicis
ligno ponitur, ibi poni debet ubi videatur: Cur ergo «mmifliim eit
non potius in facie, vel in aure fignum pofitum eft,
vel in aliqua corporis parte, ubi pareret ?
Christ. A Deo nihil non videtur j fed omnia nuda
& aperta funt oculis ejus. Melius ergo & rationabi-
lius, quoniam in femine venturo erat fides,in ea parte
corporis, per quam femen naturaliter traducitur, fignum
fidei pofitum eft. Sic Noe, qui fimiliter per fi-
,,q. dem juftificatus eft j credidit enim Deo dicenti, ecce
I ego adducam aquas diluvii &c. cüm extezi fere omnes
permanerent increduli: propter quod & Scriptura
de illo dicit, quia jufius atque perfeBus cum Deo
ambulavit;fic , inquam, congruum'fignum accepit
quod ifte fit illud femen, in quo, ficut promifliim eft |
A braha;, benedicentur omnes gentes five cognatio*
nes terras ? - ■
C h r i s t . Nunquid hoc Abraha: promifliim eft,
quod in femine ejus benedicerentur omnes homines
Non utique; fed omnes gentes, omnes cognationcs,
id eft, quicumque five qualefcumque de omnibus
gentibus, five cognationibus credentes j ut non lit >
aut difeernatur in benedidtione hac mafculus autt®'
mina, Gentilis Sc Jud.aeus,Circumcifio & Prsputium,
Barbarus Sc Scyta, fervus & liber. Olina non na >
priufqiiam fernen iftud veniretyfed intra folä Jadza
jfta benedidlio, immo benedidlionis promiflio coni
C H R I S T I A N
baiur : & cum ilia: propheticæ voces àudirentur, non
prædicabatur cæteris- gentibus.
* juD. Immo Sc cæceris gentibüs prædicabatur} Sc
hoc in Prophetis manifeftè habenius. Prædicabatur
Alïyrio , proplietabatur Babyloniis , huntiabatur
Moab, claoiabàtur Ægypto, dicebatur Medo pari-
ter& Idumæo,ndn tacebatur Arabiæ, imperabatuf
meretrici T yro, eæterifque nationibus pet Prophetds
lfaiam, Jèremiam, atque Ezechieleüi ventura nunliabantuf.
| ^
Ch r i s t . Plané feinids quia multis gentibus fua
malanuntiabantur, fuum vas Affyrio, fuum onus Ba-
byloni, fuum onus Ægypto, eæterifque gentibus ,
quas enumerare lóngum eft : fed illud non erat prièdi-
carigentiBus banedidfcionërti feminis Abrahæ.p Aliùd
erat Prôphetani in angulo judaïci domatis fedendo ca-
lamo fuolittëris iinius Hebraidæ linguæde gentibus
quibuslibet venturà præfcribere : aliud Apoftolos ad
gentes ire, Sc omnibus linguis prædfcare poeniteil*
; tiam & remiffionerti peccatorüm in nomine feminis
I Abrahas. / •
Jui). Et Propheta Jonas ad gèntes ivit j ad civi-
tatem Caput Afiyriorum, NiniVe miffiis èft, Sc præ-
j Hicavit..^;
Christ. Quid rogo prædicavit ? nunquid prîédi-
cationem. benedidtionis ? prædicationem regni Dei ?
U- non utique : fed hoc tantùm adhuc xl. dies, & Ninive
fubvertetur. Non prædicavit, nèqUe hóe prædicâre
milfus eft ut gentes ad Dominum converterentur :
hec enini jam veneirat conveirfionis gentium tempus
; fed höcagebatür, ut Aflyrii, quibus in captivi-
tatem tradendus erat Ifrael, juftiores Ifraele comprö-
barentur ; durri iidem Aflyrii prædicationi vicinæ iub-
veefipnisjuas crederent, Ifraele incredulo permanente,
ci\öl ei captivitas eadem per multos Prophetas diu
prænuntiaretür , mültis Miraculis concurrentibus ,
quæ maximë per Heliam Sc Helifæurri operâtus eft
Deus. Quid nunfc taciturus aftas ? Ut video, non ha-
bes quid eContra ditas, quo infirriiare. -poflis verita-
tem manifeftæ rei, quam dicimus, quia venir ad be-
nediftiónem omnium gentium femen A brahæ, qiiöd
ptomifit i Sc cum jurejürandö reprömifit fidelis
: Deus.
J ud. Oriinia quæ dicis, mea funt ; Sc de meis li- •
! bris ea fuftulifti. Unde hæc tibi ? Quid ad te de Scri-
pturismeis*
Chmst. Nunquid ego non funi, aut efle debeo'
ft* bene fraudulentus ? vehit germantes tuus fiudulèntcr ,
ait Jacob' filio fuo primogenito Efaü j & accepit bene-
ddÏÏmem tuam. Nimirum ficut Rebecca mater vefti-
bus Efaii valde bonis, quas apud fe habebat domi,
induit juniorem filium $ fic Spiritus fandti gratia Scri-
pturis fandtis, quas tu, Judæe, dicis efle tüas, orna-
vit me Chriftianum. Sed jam veniamus ad propofi-
tum : flquidem propofueram demonftrare tibi quod
hoc tempore circumciflo tua non profit ; Sc quod poft
adventum feminis Abraha: ceflare debuerir;
J ud. Non vacat audituni præbere diutius fermo-
nibushujufinodj. ajjjs enjm occupatus fum negotiis :
Vcniamrurfus ad audiendum Sc refpondendum, cùm
°portunum fuerit.
J urist. Ö Judæe, quotieS fuBterfugifti per oc-
ca 10nes hfijufeemodi, Sc diem condidtam inter nos
jjon obfervafti ? f ugis, Sc rationes veritatis pati non
P°ies oculis à lumine ejus reverberatis. Sic.quondam
^giebant patres fui non ferentes, nifi veiata eflet,
antatem vultus Moyfi. Sed nunc mane, obfecro,
ro m etIl^tCrn ^*^gens, luam quoque falutem quæ-
• ta ' ' te non e^e lapientem , jux-
^Uo<* quidam tuorum Prophetarum dixit. Tropter-
fi a. caPtlvus dieBtes eft populm metes'; quia non habuit
nob**1 ’* ^ ali°s dixit ; quia tu feientiam repulifli,
r te, ne facerdetio fungaris mihi. Cæterique
! H T J U D Æ 1.
& multa his fimilia. Sed hoc tibi infinuare cupi'o , ne
adeo feiens tibi videaris, ut ultra difeere nolis j non ^
inquam, ira fapiens apud temetipfum fis, ùtaudiens
veritatem contradicas veritati.
J ud. Diecætera!, profequere quoufque vis.
C h r ist . Profetfto fi recolis rite, fi recitatas hadbe*
nils Scripturarum voces & fenlfum.ritè perpendi ; hoc
vides, qui fignum foederis, fignaculum fidei, circumciflo
carnis qiiam Pater Abraham Deo jubente füfce-
. pit, quoddarti fchema vel habitus fuit, profeflionis te-
ftimonium perhibens hominibus fidelibus fpei Sc
expediationis, quo fperarent credentes Sc ëxpecta-
rent adventum bead feminis Âbrahæ, fcilicet Chri-
& ^oc teftitnonium habentes, jufta mifericordia,
miferjeordi juflitia deberent in adyentu ejus ?id per-
[ fedtum juftificari j & ipfi Deo, qui promiferat, com-
monitorium fuit, ut videret illud fignum, & recor*
daretiir foedqris, fui Sc mitterçt femen illud quod
promifit, quod jitraVft.- Quod fi ita eft, immo quia
> revera poll: adventum ejufdem feminis, om*
nino cifcumcifio ceflare débuit j cùm circumcidi hoc
fit dicere, mitre quem miflurus es ; mitte quia non-
dum mififti ; nec enim ilium recipimus, quem mifif-
fe diceris : & hoc eft negare ilium, qui jam venir be-
nedidbus in nomine Domini* Proinde veraciter Sc
iredle nunc hiihi dicitur, cui tu perfuadete volcbas
üt Circumcideret, dicens fub ipfis exordiis Evange-
licæ prædicationis Gentilibus auditoribus Evangelii j
quia nifl circumeidamini fecundùm morem Moÿfi.,
non poteritis falvi fieri ; rediè, inquam, mihi dicitur
! Sc veraciter quia fi circumcidaris, Chriftus tibi nihil
prodeft.
J u d. Etfi tibi vis non expedire circumcidi ; ut
iriihi prodeft circumcifum efle, ficut, circumcifi. funt
odiavo die Patres mei, Pater meus Ifaac, Pater
meus Jacob.
C h r i s t . Quarc non dixifti potius, ficut cir-
cumcifus eft Ifmael, ficut circumcifus eft Efait ? de-
hique quantùm diftat circumciflo Ifmaelis & Efaü in-
fidelium, à circumcifione Ifaac Sc Jacob -, tantùm*
diftat inter circumcifionem ruam, & circumcifionem
cujufque fidelis ante hujus *beati feminis adventum.
Die mihi ftunc, fi nofti, quid in circumcifione am-
piius fuerit Ifaac,quàgi Ifmaeli -y Jacob, quàm Efaü ?
omnes quippe unum idemque in carne fua vulnus circumcifionis
acceperunt : Et unius patris, fcilicet Â-
brahas, duo filii Ifmael Sc Haacjunius patris Ifaac dud
fecundùm carriem filii* Jacob Sc Elau fuerunc, Sc
eadem die circumcifi lunt.
J ud. Die tu, cjuid propofuifli, quæ diftantia circumcifionis
illorum fuerit*
C k r i d t Dicam brêviter quia cum duo flint
feedus & fignum foederisjficut hadtenus clariflimè de-
monftraturri eft j Ifaac & Jacob ita, ficut pater eorum
Abraham, Sc feedus in mente, & fignum foederis, fcilicet,
circumcifionem in carne fufeeperunt j Ifmael
àutem & Efaü abfque thefauro fidei, fine cpmpofi-
tione fcederis fignum, id eft, circumcifionem perpefi
fi funt ; Sc tanquam vafa vacua fignaculo fuperfluo
fignatifunt. Proinde benedidtio illorum totain carne
iebufque corporalibus fuit,dicente Deo ad Abraham:
fuper Jfmaelè quoque exaudivi t e , ecce benedicam q*n. 17.
ei, & auge bo & multiplicabo eum valde, dicente Ifaac
ad Efaü, pinguedine terra & in rare caeli defuper a™. 17
erit benediBio tua. Porro benedidtio Ifaac & benedi- * 4°'
dtio Jacob in bonis eft fpiritualibus Sç fempiterm's,
dicente itidem Deo ad Abraham ; paBtitn verb meum qtn.i7
ftatuam ad Ifaac, dicente Ifaac ad Jacob , ferviantti.- Gm.17
bipopuh & adorent te Tribus. Quoapropter Chriftum
didtum eft, in <juo fine dubio carnem Jacob adora-
mus ; licet Sc iftis temporalis benediâio, fcilicçt ,
abundantiæ de rorë cæli& de pinguedine terræ non
defuérir* Circumcifionem tuam,6 Judæe, quihodie