3 6 S* A N c n A K S E L M I
plumât fi So- pote fi huie argumento congruere. Ilia enim piBura , A concéda , quant illud , f i * divert dum tfl efte, cumfecun-
tc. vpiétura. a„ ft „uarnß at “ fa îpjjf piBoris antequam * arte habetur j & tale '
quippiam in arte artificis alien;,us nbhil.eftaHud, quam
pars quadam Intelligentia ipfim : quia &■ ( ficut fitn-
Bus Auguftinus ait) cum fabcr arcam fiaBurus-in opera,
priits habet ilium in arte-, area , qua fic in eper.e, non
eft vita; area, qua eft in arte, vita eftquiavivitani-
ma artificis | in quafunt ifta omnia, antequam proferan-
tur. Ut quid enim in vivente artificis anirnk vita funt
iß a ; nifi quia nihil funt aliud quam feientia, vel intel-
I ligentia anima ip fins ? At verb quicquid extra ilia, qua
ad ipfam mentis nofieuntur per tin ere -naturam, aut audit
urn , aut excogilatum intelleBu perdpitur * verum ;
aliud fine dubio eft verum illud, aliud, intelleBus ipfe
quo capitur: quo circa etiamfi verum fit efts aliquid,
quo majus quicquam ncque.it cogitari ■, non tarnen hoc
auditum & int eile Bum , tale eft, q italic nondum faBa
piBura in intelleBu piBoris.
4 » Hue accedit illud, quod pretax at um -eft fu per tits;
quiafcilicet, illud,omnibus, qua cogitari poftint, ma-
Vm nifiptr ius , quod nihil aliud pofie efte dicitur qudm ipfe De us;
a/Unäm^/}*- tame go fecundum rem, vel ex fpecie mihi vel ex gene-
pttefl ab bo- re uotam, cogit are auditum vel in intelleBu habere non
mint inteUi&t. p off um; quam nec ipfum De um, quem utique ob hoe ip-
film etiam non effe cogitare p off urn. Neque enim aut
rem * ip fam qua Deus eft, novi j aut * ipfam poffum
conjicere ex alia fimili j quandoquidem & * tu talem
aßeris illam, ut eße non poffit fimile quicquam. Nam
f i de homine all quo mihi prorfus ignoto, quern etiam
ejfe nefeirem, diet tarnen aliquid audirem; per illam
fpecialem generalemve notitiam , qua quid fit homo vel
homines novi yde illo quoque fecundum rem ipfam, qua
eft homo, cogitare poffem : & tarmn fieri poffit, ut
tnentiente illo qui diceret, ipfe, quern * cogitarem, homo
non eftet; cum tarnen ego de illo, fecundum veram ni-
hi'ominus rem, non * qua effit ille homo, fed qua eft
homo quilibet, cogitarem. Nec fic igitur, ut haberem
falfjtm iftud in cogitatione vel in intelleBu, habere
• * poftum illud, cum audio diet, Deus, aut, aliquid
omnibus majus. Cum, quart do illud* fecundum rem
dum voeem tantum auditum rem prorfus ignotarn fibi
con atur animus rffingere, * Quo mo do igit ur inde’mihi
prabatur majus illud rei veritate fubfifiere, quia conftet
illud mains omnibus 'effe ; cum id ego eoufejue negem
adhuc, dubitemve con flare j ut ne* in intelleBu quidem
vel.cogitation* -men ,to faltemmodo majus ipfum efte
dicam, quo dubia -etiam multa funt iff incerta. Prius
enim cer*Hrn rnihi neceffi-eft fiat re verd efte alicubi majus
ipfum * turn dernum ex eo , quod majus eft omnibus
.infeipfo quoque ftibfifttre non erit ambigu urn.
Exempli gratia ; Aiunt quidam alicubi Octant effe 6.
infulaw , quam ex difficult ate veLpotius impoffibiltta- Md exen.
te imuenimdi quod non eft , ‘Cognominunt ali qui perdi-
tarn • quamque fabulant ur multb ampli us, qitdm de for-
tunatis infulis fertur, divhiamm, ddiciarumque omnium
inajlimabUi ■ ubertate poilere, nulloqute poftefftre
aut habitatore [ univerfii a It is, quas sneokmt homines ,
terrii, poffidendorum redundant!k ■ ufqttequaqne prafla-
re. Hoc it a efte dicat mihi quifpiam \ ■&' ego facile die.
Bum , in quo nihil eft diffirnltatis , intelligam. At f i
T» tunc * velut * confequenter adjungat, ac * dicat : non
D potes ultra dubitare infitlam illam omnibus terris prx-
ftamiorern * verb effe alicubi in re , quam & in tutelle-
Bu tuo non ambigi* effe : >& quia prttfiantius efl non in
intbllcBu fo b , fed etiam effe in re j * ideo fic earn ne-
ceffe efl effe ; quia nifi fuerit} quacunque alia in re eft
terra pr&flantior ilia erit ; ac fic ipfa jam d te praftan-
tior. intelUBa, praftantior non erit. S i, in quam, per
hec ille mihi velit aftruere dé infula ilia, quod verb f i t ,
& ambigendum ultra non effe : aut* jocari ipfum * eredam
; aut nefejo quern ftultiorem * debeam rep tit are ; u-
trum me, f i ei con ce dam j an ilium, f i fe puttt aliqud
certitudine infula HI ins eftentiam aftruaeifft : nifi prius
ipfam praftxntiam ejus folummodo ficutrem vere at que
in du hie exiftentem, nec ullatenus ficut falfitm aut incertum
aliquid in intelleBu meo * effe docuerir.
Hxc interim ad objeBa infipiens Hit * refponderit, 7.
cut cum deinceps affiritur tale efte majus illud, ut nec
fold cogitatione valeatnon effe : & hoc rurfus non aliunde
veram mihique not am cogitare poftum, iftud omnino ne- ^ de probat ur, qudm eo ipfto,ipfo, quod aliter non erit omnibus
omniqueam
,* nifi tantum fecundum voeem, fecundum quam L........ :- r—'■ - - rn- — —msà
majus, idem ipfum poffit rtferre* refponfurn, &
dicere. * Quandonam ego ret* veritate effe tale aliquid,
hoc eft, majus omnibus, dixi ■' ut ex hoc mihi
debeat probari in tantum etiam re ipsa id effe ; ut nec
poffit eogitari non effe? Quapropter certiffimo primitus
aliquo probxndnm eft argumento aliquaw fuperiorem,
hoc eftt majorera ac meliorem omnium, qua funt, efte
naturam :ut ex* hoc , alia jam poffimus omnia pro-
bare , quitus necefte eft illud * quod majus ac melius
eft omnibus, non carere. Cum autem dicitur quod fum-
ma res ifla non effe nequeat cogitari ; melius fort*fie
dicer et ur quod non efte, aut etiam pofte non efte, non
nam fecundum proprietatem verbi ifiius,
fol am aut vix aut nunquam poteft ullum cogitari verum.
Siquidem cum ita cogita fur ,• non tam ipfa vox ,
qua res eft utique vera, hoc eft, liter arum fonus vel fyl-
l ab arum j quàm vocis audita fignificatio cogitetur : fed
non ita ut ab illo, qui novit quid ea (bleat voce fignifi-
cari; a quo, fcilicet, cogitaturfecundum rem vel infd-
la cogitatione vera : verum ut ab eo, qui illud non novit
j & folummodo cogitat fecundum animi rnotum il-
lint audith vocis effeBum, fignificationemquc percepta
voeis conantem ejfingere fibi : quod mir um eft f i itnquam
rei veritate potuerit. Ita ergo, nec prorfits aliter adhuc
* in intelleBu meo confiât illud haberi | cum audio in- poffit intelligi : t.
telligoque dicentem efte aliquid majus omnibus qua va- T) f alfa ncqueunt intelligi ; qua poftunt utique eo modo coleant
cogitari : * hac de eo, quod fumma ilia natura gitari, quo Deum non efte, infipiens Cogitavit : & me 1utfa «•
jam * efte dicitur in * intelleBu meo, quoque efte certiftimb fcio, fed & pofee non efte nihilof.
Quod autem non folum in intelleBu, fed & in re ne- minus fcio ; fummum vero illud* quod efl Deus , & /untc»&it«ri,
ceftario efte, in de mihi probat ur : quia * nifi fuerit ^ effe, & non efte non poffe , indnbitanter intelligo. Coquicquid
efl in re, majus ilia erit : ac per hoc, non gitare autem me non eft: , quamdiu efte certiftimb fcio,
erit illud majus omnibus : quod utique jam efte in in- nefcio utrum poffim j fed fi poffum , cur non & quicquid
telleBu probatum efl’. * Adhuc refpondeo :* f i efte di- * aliud eddem certitudine fcio? Si autem non poftum ,
cendum efl in intelleBu, quod fecundum veritas em cu- non erit jam iftud proprium Deo.
jufquam rei nequit faltem cogitari : & * hoc in meo fic Cater a libelli Hints tam veraciter & tam praclare Muitum
efte non dene go, Sed quia per hoc efte quoque in re non funt magnifieeque * differ ta, tanta den: q ne * referttt
poteft * ullatenus obtinere : illud efte ei adhuc penitus militate, & piiac fanBi JffeBus intimo quo dam odore
non concedo 3 quoufque mihi argumenta probetur indu- ^ffragrantia, ut nwlo modo propter ilia, qua in initiis
bio-, quod qui efte kicit hoc , quod majus omnibus ali- ^ * re Be quidem fenfa, fed minies firmiter argumentaia
ter non erit omnibus * majus -, non fatis attendit cut loL funt, * ifta fint contemnenda ; fid ilia potins argumen-.
quatur. Ego enim nondum dick, inimb etiam nego t vel tanda robuflius : ac omnia cum ingenti veneratione &
dubito, * ulla re vera efte majus illud : nec aliud ei efte laude fufeipienda.
SAN C T I ANSELMI
L i f îE R A PO LO G E T I C U S
CONTRA GAUNILONEM
R E S P O N D E N T E M P R O I N S I P 1E N T E .
Q Üoniam non me reprehendit in his dite ille inilpiens, contra quern him Iocutus
in * meo opufculoj fed quidam non infipiens, & catholicus, pro infipiente :-fuF-
fkere mihi poteft refpondere catholico.
C A P U T P R I M U M.
Generatim rejellitur adverfarii mtiocinatio j oßmditur id }
cogitari non poteß, ejfe reipfa.
' majus
DI c i s * quidem (quicunque es, qui dicis hæc A ligiaut in inteltedta “effe pottft. Phis aliqtiid dicam:
pofle dicere infipientem ) quia non eft in intelle- procul dubio quicquid alicubi aut aliquando non eft,
<ftu aliquid, * quo majus cogitari non poffit, aliter etiamfi eft alicubi aut aliquando ; poteft tarnen cogi-
~ ' 1 '1 r~— ----- -sc-,--*.:* *arinunquam & nufquam elîe, ficut non eft alicubi
qu^m, qubd fecundfim veritatem cu jufque rei nequit
lalcem cogitari: & quia non magis coniequitur hoc ,
quod dico, quo majus cogitari non poffit, ex eo
quia eft in inteile&u, efte & in re, quam * perditam
in/iilam certiffime I exiftere ex eo*quiaciim deferi-
bitur verbis, audiens earn non ambigit in intelle&u
iuo efle. Ego verb dico : fi, quo majus cogitari non hint aliæ partes ejus ; omnes partes, & ideo ipfum topoteft,
aut aliquando. Nam quod heri non fuit, & hodie eft :
ficut heri non fuifle intelligitur > ita nunquam efle fiib-
intelligi poteft ; & quod * hîc non eft , 8c alibi eft, ficut
non eft hîc j ita poteft cogitari nufqüâm efte. Similiter
cujus partes fingula: iron funt ubi aut quandö
non intelligitur, vel cogitatur, nec eft in in-
telle&u, vel cogitatione j profe&b Deus aut non eft
quo majus cogitari non poffit, aut* non intelligitur
vel cogitatur, & non eft in intelle&u vel cogitatione.
Quod quam falfum fit, fide & confcientiâ tua pro
turn, poftunt cogitari nunquam aut hufquam efle.
Naih etfi dicatur tempus (emper efle, & mundus ubi-
que; non tarnen illud totiirh Temper, aut ifte totus
eft ubique : & ficut fihguïæ pattes temporis non funt
quando aliæ fiint ; ita poflimt * nunquam efle cogifïrmiffimo
utor argumento. Ergo quo majus cogita- _ tari ; & fingulæ mundi partes, ficut non funt ubi aliæ
ri non poteft, verè intelligitur & cogitatur, 8c eft in 13 fünt; ità fubincelligi poflunt nufquam elle : fed 8c
intelle<ftu»& cogicatione. Quare, aut vera non funt
quibus contra conaris probate, aut ex cis non confc-
quitur quod te confequenter opinaris * concludere.
Qubd autem putas, ex eo, quia intelligitur aliquid
quo majus cogitari nequit, non confequi illud efle in
intellebfcu; nec fieft in intclle&u, ideo efle in re : ccr-
te * ego dico : fi vel cogitari poteft efle; necefle eft illud
elle. Nam quo majus cogitari nequit, non poteft
cogitari efle, nifi fine initio. Quicquid autem
poteft cogitari efte, 8c * non eft : per initium poteft
cogitari efte. Non ergo quo majus cogitari nequit,
’ cogitari poteft efle, 8c non eft. Si ergo poteft cogitari
elle; ex neceffitate eft. A mplius. Si utique vel ‘
cogitari poteft ; necefte eft illud efle. Nullus enim ne-
gans aut dubitans efle aliquid, quo majus cogitari
quod partibus conjunótum eft, cogitatione diflolvi,
& non efle poteft. Quare quicquid alicubi aut aliquan-
do totum non eft, etiamfi eft, poteft cogitari non efle :
at quo majus cogitari nequit, fi * eft, non poteft cogitari
non elfe, alioquin fi eft, * non eft quo majus
cogitari non poteft : quod non convenu. Nullatenus
èrgo alicubi, aut aliquando totum non eft : fed temper
& ubique totum eft. Putafnfc aliquatenus pofle
cogitari vel. intelligi, aut efle in cogitatione vel in-
telledlu, de quo hæc intelliguntur ? Si enim non poteft;
non poflunt hæc intelligi de eo. Qubd fi * dicis non
intelligi & non efle in intélleâu, quod non penitus
intelligitur ; die quia qui non poteft intueri puriffi-
mara lucem folis, noti videt lucem diei-, quæ non eft
nifi lux folis. Certè vel hadenus intelligitur, & eft
non poffit, negat vel dubitat quia, fi effet, nec a&u Q in intelle&u, quo majus cogitari nequit > ut hæc d«
nec intelltdu poiïet non effé. Aliter namque hon co iritelligantur.
effet quo majus cogitari * non pollet : fed quicquid co- . p a P TT T I T
gitari poteft, & non eft ; fi eflet, poflet vel a&u vel
intellecku non elfe. Quare *’fi vel cogitari poteft,; non
poteft non effe quo majus cogitari nequit. Sed po-
namus non efle, ft vel cogitari valet : at quicquid
cogitari poteft, & non eft ; fi elfet ^ non eflet quo majus
cogitari non poffit. * Si ergo eflet quo majus cor
gitari non poffit, non eflet quo majus cogitari non
poffit:] quo nimiseft abfurdum. Falfum eft igicur
non elle aliquid, quo majus cogitari non poffit; u
vel cogitari potçft : multo* itaque magis, fi intel-
Magis urgetur ratiocinatio prepofita j & oft end! tur id
quo majus cogitari nequit, cogitari pofie, atque
adeo etiam efte.
Dixi itaque in argultientatione» quam reprehen-
dis, quia cum infipiens audit ptoferri, quo majus
cogitari non poteft, intelligit quod audit. Utique
qui * non intelligit, fi not4 lingua dicitur, aut nullum
,(<aut nimis* obtufum habet intelledutti. Dein-
E iij