4 «. i*7. C A P U T CVTl Iv
Septem gradus humilitatis. *
NEc foliim abfque nuumuratione pati debemus
moleftias, led ul ctiam graviccr puniamur ad
vmdi&am Dei, amernus. Amor enim fupremtis mon-
tis humilitatis gradus efle videtur. Quoniam tunc
quidem eft Deo grata fatisfa&io; cum in ejus mente,
qui fatisfacic, nulla manet murmuratio, fed pia
jugicer fervet diledio.
*• ***• * c a p u t c ;i &
A derat. Si verb eft juftus î præferendo Te illi, in fuperbiam.
èxtollitur, quem fi diligrbat * in Deo nunc eum to
incipit habere odio. Non ergo facile confideranda eft
alterius culpas, cujus conïîderatio tot générât mala.
Virtns verb illius femper debet attendiquia ejusj,
confideratio * contrarium facit. Ipla namque pecéa- «<■ per « n.
torem converti, pcbnitentem poenitere, magis ten-uan vatl,k
tatum tentationi refiftere, non tentatum fie perma-
nere, juftu’m humiliari, diligentem magis diligere facit.
Alterius igitur virtùtem non vicium, fuumque ;
vitium non virtùtem attendere debec, quifquià ad
culmen humilitatis afeendere ftudec.
C A P U T C X I I ; w- c. ut.
q;
jRecaphulalio graduum humilitatis.
|Ubd autem fuperiüs dilate per partes oftendi-
^mus, nunc eadem breviter & iummdtim fub
exemplo colligamus. Si enim Dominiis quifpiam fer-
vum haberet, quem pro culpa füa. tradere morti dcA.
beret; pofitaque ratione cum eö, fuam fervus culpam
occultarc, velut in tenebris, vellet: Aut fi Cogiiof-
ceret ( quod eft primus humilitatis gradus ) non inde
dolcret : Aut fi doleret ( quod eft lecuhdus) coram
ftliis, Domino licet jubertte, confiteri nollet: Aut
fi confiteretur (quod eft tertius). perfuadere nollet
tit hoc ita credcretiir : Aut fi vellet inde culpabilis
credi ( quod eft quartus} pati tarnen nollet, ut di-
ceretur culpabilis: Aut fi hoc fibi did pdteretur (quod
eft quintus) non tarnen pati vellet ut ficut culpabi-
4/. patetetur lis tra<ftaretur: Aut fi hoe* patiens ( quod ed: fextus )
non*poflit* n.oa *ca tanietl tra&arl atnatet * ( quod eft feptimus )
^uQd * licet hoc veile Ddminum fuum feiret, non ei profedfco
Culpam illam Dominus dimitteret, immb magis ut
lniquum fervum eum puniret. Sic nec noftras nobis
culpas Dominus dimittet, fi non nos gradibus iifdem
humiliaverimus, ficut lpfejubet.
w l f ib i C A P U T CX<
De dual its fororibus hutic montem cUftodientibni.
B HUjus aütem humilitatis pülcherrimi mentis duæ
forores funt cuftodes : verecundia fcilicet, quæ
fcft apud. Deum , & verecundia quæ eft apud homines.
Nam ciim tentatur aliqqis, fi ante mentis fuæ
oculos has duas forores firmiter reduxerit, hanc facile
fiiperare poterit. Sic enim- fibi ipfi loqui debet.
C A P U T C X I I I . n. ,
De verecundia qua eft apud Deum.
SI ego hoc peccatum vel illud fecero, quomodo
ante Deum & fanâos ejus Angelos, qui * me vi- *i- 1
dent, oculos meos levare potero ? Quid dicam, ciirii
* reatum meum * omnis creatura videbit. * Angeli *l‘ 1
& diaboli me accufabnnt ? Nequaquam peccabo : die
q imb propter te, Dohiine, morte afliciar tota d ie
cuftodiàmque vias mens , ut * non delinquam. Sic’iddi
fibi unufqnifque proponat, fie femetipfum confident; 1
fie fe ab irruentibus beftiis eruet. Scd confideran-
dum quia verecundia, quæ eft * ante Deum, fern- */. ,
per eft libera, & cuftds fidélisa
A P Ü Î C X ÏV . it. e. mJ
Quomodo unufqnifque Je minorem omnibus putet.
V Erùm quia nonnunquam ideo extollimur, quia
nos aliis non reôlè compàramus ; videndum
eft nobis quo id modo facère debeamiis* Si enim
nos âliis volumus comparâre, ea tantbm deberaus
corifiderare quæ à nobis funt in nobis, non à Deo
quafi præftita nobis. Sic namque agit, qui de bonis
& § ïu ,,k à fibi* præftitisfuper alium extollitur, velut qui
veftibusalienis indutus gloriatur. Non ergo hæc alio-
éi nobij rum bonis comparare debemus ; fed mâla tantùm no-
funt in ** l\ra » qu£E ^ nobis * in nobis habemus. Quod fi fece-
V. tmtt rimus * ( mala videlicet noftra bonis ajiörum ut confe-
ramus * ) .in nos inferiorés elfe ceteris omnibus nobis
ipfis videbitur. C^ipd contra, qiiia fuperbi fàciunt j
etiamfi fint omnibus détériorés, cündis tarnen fè ju-
dicant efle meliores. Sua enim bona tantum attenden-
tes, aliorum malis comparant, quorum mala nulla-
tenus confiderare deberent.
91-c.uo. C A P U T C U L
Quod obfit conjidtratio alterius péccaii.
C Onfideratio nanfique, Vet cognitio alieni pecca-
ti, mala multa i'n diverfis parit. Si enim pecca- '
tor eft qui alterius culpam cofifidèrat, malo illius
exemplo in fuo peecata perfeverat. Si vero peenitens
à peccata, àr poenitentia frigefcit, eodém exemplo.-'
alieeo Qu6d fi eodem peccato, vel etiam * alio tentabatur,
faciliùs illius exemplo fuperatur. Si autem tentatione
earebat j eo ipfo tentatur, quod vitium illius confi-
DS Verecundia qua eft apud homtneh
"V TErumtamen ilia qu* eft apild homines verecuri- V dia nonnunquam fallax & latro peffima eft. So-
let enini contingere ut aliquando mentem aiicujus ,•
ubi jam fiepe di(5tus mons humilitatis eft conftituen-
dus , hircus luxuria;, lupus rapdeitatis, vel alia qu£-
libet vitiorum beftia, * tentet irrumpere ; quam cum lenei
verecundia, quas apud homines eft, ne intraret prohi-
bere deberet, fic fibimetipfi interdum mal^ confulen-
do loquitur* Magna erit ( inquit) confufio fi huic
tentationi luxuria:, ut poftmodum feiatur, aditum
dedero. Sed nullus hominum hoc videbit f & ego bene
celabo meipfum, nec amplius erit eognicum. .Mo-
dice nunc voluptati confentiam, & cum voluero
memetipfum eorrigam. Ac deinde pocnitendo fiitis
melior, quim modb film, ero. Multi enim poftrui-
■ ham fiirrexeriint, & poftmodum meliores ruerunt/
Sic nimirum verecundia, qiue eft apud hominesmaltf
fiio confilio nonnunquam fallit-ur & fallit, & malam
vitii beftiam in montem , quem tueri deberet, fubin-
trare permittit, qua* cum intrare permilfit fueritpori
facile expelli poterit. Nam fi is qui fcelus commjfic,
confiteri aliquando voluerit, ca cogitatio, qua? prius
promittebac ei qubd fe emendaret mox ut voluilfet,
poll perpetratam culpam dicit i Quomodo eonficebor ?
Qua fronte reatum meum aperiam ? Non amplius ho-
ftorem habebo, fi me manifeftavero: fed qui modb-
apprecior, omni tempore vilis ero. Quid igitur faJ
ciam ? Saturabor voluptuose vivendo, nondum viam1
jfiftitke tenere ^ valeo. Ecce quomodo mifer homo de- *l-
cipitur, .
cipitur, qiiàm callidè vincitiir, quàm aftutè fiiperatar. A tur pcccatum : Magnoperç curandtim eft ut & vitia
- r- 1 1 vitemus,Ipfe namque humilitatis montem paulatim proficiendo & virtutibus adhæreamus.
ftatuit: ipfc cuftodes ejufdem montis conftituit, ipfe
cuftodes eofdem sk propugnaculis montis expulit} ipfc
poftmodum femetipfum male ciiftodiendo mancipium
lioftibus fuis tradidit. In me fiquidem eft, unde cum
Dei gratia proficio ; in me etiam , unde deficio.
Non mihi proficiendi aliquis vim facit. Non ad de-.
fedtum aliquis me venire cogit. Suggerit Deus, fug-
gerit ratio, fuggerit virtus ut redle vivam; & eft
in me. materia arbitrii, fcilicet libertas, & hoc fa^
■ cere poflum, fi volo. Verftm e contra fuggerit dia-
bolus, fuggerit appetitus & vitium ut voluptuos^
,i.fi eomra- vivam , & habeo poteftatem- hoc faciendi, * fed
lie«« volo contraclicerc nolo. ■ ,. .
L em . C A P U T C X V .
De confultationc duarum pradiblarum fororum.
SCiendum eft quod verecundia , quae eft apud homines,
interdum fallat, multifque modis per earn
auditus nobis vitiorum fiat. Verecundia , qua: eft apud
Deum, nec fallit, nec fallitur. H je c etenim quando
ad montem revocatur, poftea & locum fuum videlicet
humilitatis, quem tueri deberet, fallente forore
tl. diffeftum fba vitiis fubverfum, quafi porcorum roftris*disje(ftum
invenit; vehementer turbatur, dolet, ingemit, fx -
pe etiam lachrymas fimdit, * mifera miferabiliter fe-
cum quaerit qualiter beftia intravit funefta , quae fuerit
caufa, quod exordium, quifveaditus. Et dum illam
vehementer execratur, ecce fallax foror fallaci-
ter earn pleriimque fic confolatur. Eia, quare tantum
doles ? Cur tot tantifque lachrymis teipfam affligis ?
Cravihs te ille vel ille peccavit, & veniam obtinuit.
Humanum eft peccare, nec tanti ponderis. eft peccatum
, quanti facis illud. Taliter male confulendo,
dolorem tentat lenire. Sed fidelis cuftos, qua: fe coram
Deo formidat accufari, ficut fallere nefeit, fic malum
confilium admittere contemnit. Nam, commifla &
dolendo plangit, 8c plangendo indefinenter fui con-
ditoris indulgentiam qua:rit, atque locum fuum cu-
riofius deinceps cullodit.
C A P U T C X V I .
Quod non femper mifericordia Dei debeat
cogitari.
NaTOtandum eft igitur qubd tempore tentationis,
_ I ante perpecrationem culpæ, nùnquam mifericordia
Dei debet ^cogitari ; fed judicia & judicium
ejus,, furor & indignatio illius. Hæc debent penfkri,
hæc ante mentis oculos reduci, hæc fæpenumerb
cum magnö horrore retradari debent.. Quando quis
tentatur, non debet dicere : Mifericordia Domini
Heb. io. magna eft : fed hoc potiits , Horrendum eft incidere
in manus T,ei vivehtis,. Quando appetitus luxuriæ
f web. 18. quemque pulfat, non cogitet tunc: Qgacunqne die
peccator inçernuerit, omnia peccata ejus obliviont tra-
dentur. Sed potiiis fæpe recogitando tra&et qubd
maledidlus oipnis, qui peccat in fpe ; & illud Efàiæ :
f/«. I. Va genti peccatrici, populo gravi iniquitate, fitüs
fceleratis, femini nequam. Si autem per injuriam fue- h
rit peccati admiflio , tunc, demum Dei mifericordia
propenfiiis eft cogitanda, ne defperatio veniæ fuper-
veniat. Tempore itaque tentationis, modis omnibus
«^vehemen- unufqUifqUe debet I coronàri ne fuperetur. Quia licet
Deus veniam promiferit pcenitenti, non tarnen fpo-
pondit delinquenti, ut ei daret voluntatem poeni-
tendi. Cum autem certum fit qubd Dei gratiam pro-
meretur quifquis déclinât à malo , 8c facit bonum j
gMUo'ii'1' & ham * & indignationem incurrit omnis qui opera-
C A P U T C X V I I.
Qua comparatio fit inter afeendentes.
T Rria funt neceflaria afeendenti,, innocentia , beneficium
,• prælatio. Innocentia tabs efle debet,
ut nulli noceat: beneficium , ut Omnibus profit : prælatio,
ut fè inferiorem omnibus judicet. Unde Apo-
ftolus : Superiores invicern arbitrantes. Hæc tria debet ¥•
unufquifque aliis impendere, 8c nihil horum fibi fieri
ex debito exigere. Nam fi fèrvus alieujus Domino
fuo in multis peccaflet, non folum iram Domini
* provocaret, fed etiam omnium confèrvorum fuo- 4,,<ïeferv,iei
p rum indignationem incurreret : Et fi aiiqua injuria ei .
** interim neret, non juftè conqucri deberet. Dicit ali—
quis : Innocentiam & beneficium aliis libenter im-
pendo, fed me omnibus aliis inferiorem credere ne-
qüeo : fiint etenim homicidæ, adulteri, latrones, 8c
hujufmodi. Ad hoe : Quicunque comparationem facis
inter te 8c alium, noli ponere * in trutina quod ,n ^eiïo tuum non enft ; i. mm. yo quod mum enl.t , vi-dje| l.i cet m1 a,l a feu tcuiina
tua, 8c poftmodum bona fiia. Tabs comparatio, vel
tabs confideratio femper fit inter afeendentes. Si
quid verb boni in te videas, non tibi, fed Deo imputes.
Unde Apoftolus : Quid habes quod non ac-
cepifti? Si autem accepifti, quid gloriaris, quafi non
acceperis ?
C A P U T C X V I I I . «/.c. n7.
Similitudo inter ccenovexiam, & charitatem.
Sic igitur debemus innocentia, beneficio, 8c præ-
latione tui in faciendo 8c reeipiendo, ficuti ufiia-
liter portaturccenovexia. Quippe*qui illam fubeunt * «z. iiiamfqui
faciem ad locum quo tendant j ad locum autem unde ful,,rehunt
veniunt, dorfa vertunt. Tribus enim aliis modis po-
teft, fed non convenienter , portari , videlicet, Ut
facies fint contra facies, vel dorfum contra dorfum,
vel facies ad locum unde * procedere, terga verb quo „/.ptocedum
ire debeant, convertantur. Et notandum qubd non
minus, quàm à duobus, coenovexia in operando por-
tatur j nec charitas ( quam per ccenovexiam volumus
T) fignificari ) minus, quàm inter duos haberi poteft. Si
ergo in monte aliquo ædificarent fibi homines plures
domum, 8c de valle oporteret lapides, cementum , &
alia quæ ad ædificationem domus pertinerent, cce-
novexiis fiirfum in montem portari. Si, inquam, illi
portitores inftrumentum illud ita acciperent, ut
uterque fibi dorfum, aut faciem > vel dorfa quo
tenderent j facies verb verterent, unde procedere
vellent j & dum fic ire competenter nequirent, verbis
litigare inciperent, 8c de litigio ad pugnos & capil-
los venirent, deinde ad arma : Rogo, quid -dice- »
ret aliquis præteriens , ' fi fic hos hac de caufa pu-
gnantes inveniret ? Utiquë qubd infanirent. In nobis
igitur hæc omnia.confideremus, quia talem ha-
bitiidinem in fraterna charitate tenere debemus, ut
fic quafi quandam' coenovexiam fpiritualem porte-
mus. Nos enim in excelfo monte, in cælefti fcilicet
patria, domum nobis ædificare fatagere debemus ,
quæ fola virtutum operatione conftruitur : ad quam.
humilitatis gradibus afeenditur. Qui gradus necefle
eft ùt fiant per innocentiam, beneficium, & præla-
tionem , fcilicet, ut nulli noceam, omnibus ferviam,
& ut quembbet mihi ipfi præfcram. Cum hæc aliis
frequenter exhibeo, 8c fi mihi exhibita non fuerint.,
patienter tolero. Gradus pergendi in montem virtutum,
ad domum cæleftis patriæ, mihi congruos
facio & ccenovexiam bene porto. Si autem aliis
Z