S A N C T l ANS E L MI ÏR .A C T .
cimnon habe., & id » fcmp** H * . Quod A d a « «SStfÈÊB
autem qurtris cur quändo non habet redlitudinem,
magis dicitur liber idcirco quoniam ab * alio non ei po-
teft auferri, quando habet: * qubm tunc fervus, cum
: habet reftitudinerii, idetJ quia non poteft earn recupe-
fare per fe, quando hoh habet: tale eft > ac fi qiuEras
cur homo ciuri fol* abeft , magis dicitur habere pote-
ftatem vidcndi folem , propter hoc quia intueri ilium
n poteft, cüm adeft: f quam dicitur cum fol* adeft, habere
imbötentiäm videndi Folem, quöniam quando
abeft non poteft eüm faccre fibi prarfentem. Sicut enim
etiam quando fol abeft, habemus in nobis vifum quo
illiiin videmus, cum adeft: fie etiam quando volun-
tdtis re&itudo deeft >* in nobis
Quod autem additum eft . fervandi, feparat earntgj*
ab omni poteftate qua: non eft fervandi, ficut eft pote-
ftas ridendi, aut ambulandi. Addendo verb, reftitu-
dinem , * fecrevimus cam a poteftate fervandi aurum, Si. dir*
& quicquid non eft re&ittido. Per additamenturn, vo- mus
luntatis, fegregatur a poteftate fervandi redluudinem
aliarum rerum, ut virga: , äut opihionis. Per hoc au-
tum quod didfcum eft, propter reditudinem ipfam, di-
viditur * poteftate fervandi reditudinem voluntatis
propter aliud, ut ci\m fervatur Jfc te r pecuniam, auc
naturaliter. Servatenim natuial^CTcanisreditudinem
voluntatis, ciim amat catulos fuos, aut dominum
fuum fibi benefacientem.dtis reditudo nobis deelt, habemus tarnen p noDis o 1 "I; ^ * Qpu—o niamtr ig•i tur nji h_i l efti in
IhuS lèrvare propter fè, cum earn habemus. Et ficut
quando nobis nihil deeft ad videndum folem, nifi præ-
ientiaejus, tunc folummodo non habemus illam po-
teftatem, quam nobis facit ejus præfenda : fie tantum-
modb quando nobis ilia reditudo deeft, tunc habe-
mus illam impotentiam, quam facit nobis ejus abfen-
tia. Semper igitur homo habet arbitrii libertatem : fed
noli Temper fervus eft pèccati » fed quando non habet
redam voluntatem. m jk Si intenté cogitafTem c[uæ
* fuprà di6ta Tunt, qitando videndi potéftatem in quatuor
poteftates diftribuifti, non hic dubitallenv: quart
fiiteor culpâm hu jus dubitationis meæ. Mag. Par-
cam tibi* nunc; fideinceps ea quae dicimus fie* prie- ^
fentia, ciim opus erit, habueris; ut ca nobis necefle
non fit repcterc. 1 ifc. Gratam habeo tuam indulgen-
tiàm. Sed ne mireris, fi ea quæ non confuevi * cogitare,
fion flint mihj propter unam auditionem Temper om-
’ nia ad* intuendum in corde præfentia.
C A P U T X I I I .
Quod poteftas fervandi reditudinem voluntatis propter
ipfam reditudinem, fit perfeda diffinitio
* libertatis arbitrii.
dendam libertatem arbitrii rationalis voluntatis, & ad
alia excludenda ; Tufhcienter ilia includitur, Sc alia
excluduntur: nec abundans utique, nec indigens eft
ha*c noftra diffinitio. Itane tibi videtur? Dif. Mihi
utique perfedta videtur. Meg* Die*ergo, fi quid vis quo^
amplius de libertate hac, propter quam imputatur illam
habend, five faciat bonum, five malum. De hac
enim Tola nunc nofter eft fermo.
C A P U T X IV .
M A G 1 S T .
Ic adhuc, fiquid in diffinitione libertàtis àrbi-
. Divifio * ejufdem libertatis. «/. hnj«
D i jS c i i>.
REftat nunc , ut dividas eandem libertatem.
Quamvis enim , Tecundiim hanc diffinitionen,
communis fit omni rationaji* naturae; multum tarnen
differtilla quae Dei eft, ab illis quae rationalis * creatu- g 3
xx funt", & ills ab invicem. Mag. Libertas arbitrii
alia eft ä fe, qux nec fadta eft, nec ab alio accepta,
qua eft folius Dei: alia k Deo fada & accepta , qus
eft Angelorum * & hominum. Fada autcm five accep- g j j
ta, alia eft habens reditudinem, quam fervetj alia
carens. Habens, alia tenet Teparabiliter alia j infepa-.
rabiliter. Ilia quidem qua: feparabiliter tenent, fuit
Angelorum omnium, antequam b,oni confirmarentur
trïi, H H (minus, dubitas ? P * . U nuiri eft, D & mali caderent ; & eft omnium hominum ante mo*-
quod adhuc me aliquantulum in ea folicitat. Nam fie-
pe habemus poteftatem Tervandi aliquid j quae tamen
libera non eft , ut aliena vi impediri non poflit.
Quamobrem cum dicis.quia libertas arbitrii eft pote-
ftas fervandi reditudinem voluntatis, propter ipfam
reditudinem j vide ne forte addendum fit-, quod illam
poteftatem tam liberam defignet eile, ut nulla vi fupe-
rari poffit. Mag.Si poteftas fervandi reditudinem vo-
luntatis j.propter ipfam reditudinem, aliquando inve-
niri poffet abfque ilia, quam perfpeximus, libertate j
cxbediret utquod dicis adderetur: fed cum dida diffi-
nido 'Tic perfeda fit ex genere & difterentiis J ut nec
minis aliquid claudat, nec plus qu^m ilia, quam
quxrimus, libertas : nihil itli addendum: aut dementem,
qui habent reditudinem eandem^, Qméyero tenet
infeparabiliter, eft eledorum Angelorum & hominum.
Sed Angelorum eledorum, poft rqjnam re-
proborum} & hominum, poft mortem fuam. Ilia autem
quae caret reditudine •: alia caret recuperabiliter,
aliairrecuperabiliter. Qua: recuperabiliter caret, eft
tantüm in hac vita omnium hominum * ilfó carentium,
quamvisillam multi non recuperent. Qua:autem irre-
cupe§abil iter caret, eft reproborum hominum & Angelorum
i* fed Angelorum » poft ruinam } & homi- *«/• feihcf
num poft hanc vitam. Difig De diffinitione & divifio-
ne libertatis Hujus, Deo annuente, * fic mihi fatisfeci- al.wH
fti; ut nihil queam invenire, quod needle habeam de
illis interrogare.
W W ' -W w w w
SANCTl ANSELMI
CANTUARIENSIS ARCHIEPISCOPI.
T R .A C T A T U S
d e C O N C O R D I A P R Æ S C I E N T I Æ
& Prædeftinationis, nec non Gratiæ Dei cum Libero Arbitrio.
D E tribus illis quæftionibus, in quibus Dei præfcientiæ arque prætféftinationi nec
nóu & gratiæ libeïum arbitrium repugnare. videtur l quod ipïhi Deus dignabitur
aperire, curabo, ipfo ad jus-ante, feribendo oftendere.
Q_U Æ S T I O I.
De Concordia, proejcientix Dei cum libero arbitrio.
C A P , U T I.
Non répugnât Dei prufeientiu libertuti arbitrii: quia Veut prafeit tfe libéré futurum, quod aliunde
non eft "ex necejfitaiè futurum. .
«Mine necef- rîtatc>fieii vi*
dent«
aliud ali.
qui&ûcfine
Bad
T TIdentur ,quidcm praefeientia Dei, liberum arbi-
V trium repugnare : quoniam ea qua: Deus prafeit,
neccffe eft effe futura j & qua per liberum arbitrium
Hunt, nulla neceflitate provenmmt; fed * fi repugnant
, impoffibile eft fimul & prseTcientiam Dei
effe, qua omnia pravidet, aliquid p * libertatem
arbitrii fieri. Qua impoflibilitas fi abeife intelligitur;
repugnantia, qu$ videtur inelle, penitus removetur.
Ponamus itaquefimul effe& pra:fcientiam Dei, quam.
fequi neceffitas futurarum rerum videtur; Sc libertas
tem arbitrii j per quam multa fine*ulla necefjitatc
fieri* creduntur, & videamus utrum impoffibile fic
hac duo fimul efle. Quod fi eft impoffibile, oritur in-
dealiudimpoffibile : impoffibile'fiquidemeft,quopo-
fito aliud impoffibile fequiturr Sed fi aliquid eft futu-
rum fine neceflitate ; hoc ipfum prafeit .Deus , qui
prafeit omnia futura : quod autem prafeit Deus, neceflitate
futurum eft , ficut pra:fcitur .* necefle eft itaque
aliquid efle futurtim fine neceflitate. Nequaquam
ergo reifte intelligenti* hie repugnare videntur praf-
cientia, quarii fequitur neceffitas ; Sc libertas arbitrii,
£ qua removetur neceffitas : quoniam Sc necelle eft
quod Deus prafeit futurum effe, Sc Deus prafeit * aliquid
effe futurum fine omni neceflitate. Sed dices mihi
: non removet tamen ^ me neceffitatem peccandi,
vel non peccandi; quoniam Deuspra:fcit me peccatu-
rum, vd non peceaturum : Sc ideo necefle eft me pec-
care , fi pecco; vel no$ peccare, fi non pecco. Ad
quod ego : non debes dicere, prafeit me Deus pecca-
turum * tantum, vel non peceaturum ; fed » prafeit
me Deus peceaturum fine neceflitate, vel non pec-
caturum : Sc ita fequitur quia five peccaverrs, five
non peccaveris 5 utrumque fine neceflitate erit: quia
pra:fcic Deus futurum effe fine neceflitate hoc quod
erit. Vides igitur non efle impoffibile fimul Hie pra-
ISientiam Dei, per quam futura, qua: prafeit, di-
cuntur effe ex neceflitate; Sc libertatem arbitrii, per
multa fiunt fine neceflitate. Si enim eft impof-
1 dc j fequitur * aliquid impoffibile > fed nulla nafei-
A tur ex * hoc impoflibilitas. Forfitan* dicis : nöndum -»Lhac....dii
aufers k corde meo vim nece.ffitatis, cum dreis quia ce*
necefle eft me peceaturum efle, vel non peceaturum
fine neceflitate , quia hoc prsefeic Deus : neceffitas
enim videtur fonare coadtionem, vel prohibitionem.
Qnare fi necefle eft me peccare ex voluntate, intelligo
me cogi aliqua occulta vi ad voluntatem peccandi ;
Sc fi non pecco, h. peccandi voluntate prohiberi.
Qiiapröpterneceflitate videor*mihi peccare, fi pec-4/ indfl
co; veljBpn peccare, fi’ non pecco. *
• C AP U T in
Quomodo necejfe f i t ‘rem efie futuram ,quando*7)eus
prafeit earn effe futuram; & tamen voluntatem.
liberam manere : & de duplici necejfitate.
B
*V? Rgo. feiendum eft quia fiepe dicimus necefle effe
_E(quo4, nullt vi effe cogitur; & neceile non effe,
quod nulla pröhibitione removetur.Nam dicimus, ne- • Non emnh
ceffe eft Denm. immortalem effe, & neceflefeft Deum necegit*% *p
non eile injuftum ; non qubd vis aliqua cogat eum
efle immortalem, aut prohibeat efle injuftum: fed
’ quoniam nulla res poteft facere ut non fit immorta-
lis, aut ut fit in juftus; Sic itaque fi dico, necefle eft
eile te peceaturum,vel non peceaturum fola voluntate, •
ficut Deus priefcit: non eft intelligendum quod aliquid
prohibeat voluntatem qua: non erit, aut cogat-illam
efle qu£e erit :.hoc ipfum namque pra:fcitDeiis,qui pW-
^ videt aliquid Futurum ex fo!a voluntate, * quod v o l y n - Sfd
tas non cogitur, aut prohibetur ulia alia rc; * & fic ex buia
libertate fit» quod fit ex voluntate Si igitur hxc dili- - ‘ d - #
genter inteliiguntur} puto qiria & pra:fcientiam Dei vóumaia.fit
Sc libertatem arbitrii fimul efle nulla prohibet incon- **l}ktr",,e’
venientia. Denique-fi quis intelle&um verbi propriè
cpnfiderat; hoc ipfo quod praefciri aliquicf dicitur,
futurum effe prpnuntiatur : non enim nifi quod fu-
* türum eft prjefeitur, quia fcieiltia non eft nifi veri-
tatis. Quare cum dico quia fi pnefeit Deus aliquid,