confummatâ hujus vitæ peregrinatione, * Deo adjuvante
, ad quern tendimus, & in quo fperamus, in pa*
tria ad quam fufpiramus,quafi diverfis itineribus*con-
. veniemus. *Ubi tanto vehemcntiùs, Deo annuerite,
de invicem congaudebimus,quanto nunc de nobis di-
vinam difpoficionem patientiùs toleraverimus. Interim
tamen quoniam faceré quod charitatem rénovât
& jiccejjidit , non eft Dei difpofitione reniti, Ted
obedire j debemus nos vel mutuis falutationibus,cüm
licet, revifere. Quod cùm ha&enus in hac epiftola
me feciffe poffit fufficere,aliquid tamen noftrx admonition
«, quam tibi Temper dulccm fecit, non mea
fatuitas, fed tui charitas, inftanre Domino Sc cpm-
muni noftro amjco * Ui Tone, cogor fubjicere. Nam
etiamfi nihil tibi dicere poflim quod ignores » plus tamen
haerebit memorise,quo à dile(ftodile<ftqredi6lum
* fufcipies. Ingreffiis es, Chariflime, profeflufque
Chrifti milidam, in qua non folùm apertè obfiftentis
hoftîs violenci&eft propellenda,fed etiam quafi confu-
lentis aftutia cavenda. Sxpe namque dum tyro-
nem Chrifti yulnere mala: voluntatis apertè malevo-'
Jus non valet perimere, fitientem eum * poculo vene-
nofixtarionis male volé callidus tetatextinguere.Nam
cùm monachum nequit obruere virx quam profeftus
eftodio iniritur eumconverfationis, in qua eft, fub-
ruere faftidio. Et licet illi monachiçum propofitum
tenendum quafi concédât ; tamen quia hoc fub talibus
aut inter talcs,,aut ip eo loco incepit, ilium ftul-
tum nimis impriftlentemque multimodis verfutiis ar-
guere non celfat ; ut dum illi perfuadet inccepto Dei
b-eneficio ingratum exiftere, jufto judicio nec ad me-
liora proficiat, nec quod accepit tëneat, aut in eo inu-
tiliter perfiftat. Qujppe dum inceftanter laboriofis co-
gitationibus de mutando * loco, aut ft mutari non
valet, faltem de improbando initio meditatur$ nun-
quam ad finem-perfeèkionis tendere conatur. Nam
quoniam illi fundàmentum quod pofuit, difplicet ;
nullatenus illi ftru&urambonx vitx fuperxdificare liber.
Unde ftt, ut quemadmodum arbufcula, ft fxpe
tcanfplâtetur aut nuper platata in eodem loco crebra
conÇulfione inquietetur , nequaquam radicare va-
lens, aridiraccm cito attrahit, nec ad aliquam fru-
eftus fertilitatem pervenit : ftc infeelix monachus , ft
fæpiùs de loco ad locum proprio appetitu nunatur jaut
in uno permanens frequccer ejus odio cocutiturjnuf-1
quam amoris ftabilitus radicibus^ad omne utile exerci-
tium languefcit, & nulla bonorum operum uberrate
ditefeir. Cumque fe nequaquam ad bonum , fed
in malum proficere,ft forte hocrecogitat, perpendit $
omnem fux miferix caufarri * non in fuis, led aliorum
moribus injullus imenditiatque inde fe magis ad pdiü
«/.oftendit eorum inter quqs converlasur ,'infoeliciter * accendit.
Quaproptcr, quiconque Coenobirarum forte pro-
poiitum aggreditur, expedit ei ut in quoçunque mo.
nafterio profeftusfuerit, nifi talefueritucibi malu in-
yitus facere cogarur, tora mentis intentione amorjs
radicibus ibi radicare ftiideat ; jitque aliorum mores
aut loci confuetudines, ft contra divina prxeepta
«/.inuniitcc non funt, etiamfi * inutiles vi<3eantut, dijudica-
re réfugiât. Gaudeat fe jam tandem,inyenifle, ubi fe
non invitum fed voluntarium tota vita manfurum ,
omni tranfmigrandi follicitudine propulsa délibérée :
* ut quietus ad fob pite probatxque vitx exercitia ex-
quirenda fedulo vseet. Q^iodfi fibi videtur majora
quædamac utiliorç fpirjtuali fervore appetere quàm
illi præfentis monafterii inftitutionibus liceat,xftimet
ni- minora aut fe falli, five praTeçendo paria paribus, vel * majora
majoribus, five præfumendo fe pçfle quod non
poffic j aut eertè cred.at ic';non meruiltê , quod defi-
derat. Quod ft fallitur, agat gratias, divinx miferi-
M. qua cordix,*quiaab erroreToo defenditur ; ne (înç emolu-
mento,aut etiani cum jaétura ^lôcü, yel Vitx ordincm
mutàndo , inconftantiæ leyitatifque ftuftra crimen
A fubeat, aut majora fuis viribus experiend® fatigatus
deteriiYs in priora, aut etiam in pejora prioribus defi*
ciat. Si aytem verèmelioraillis,quæin promptu funt"
nöndum meritus optât“, patienter toleret divinum m!
dicium , quod ulli aliquid injuftè jion denegat • ne
per impatientiam judieem juftum exafperans, mcrea-
tur quod non habet non accipere, Sc, quod accepté
amittere*, aut ♦ quod non amat, inutiliter te-
nere. * Seu verb mifericordiam feu judicium erga fe 4
in illis, quæ non habet^ôc optât, perfentiat j lætus* ^
ex,.his qusE accepit, largitati fupernx gratias dignas
pecfolvat. Et quia ad qualemcunque portUm depro.
cellofis mundi nirbinibus potuit pertingere, caveat in
portos tranquilliratem ventum levi^atis & impatien-
tix turbinem inducere,: quatenus mens conftan-
Btia & manfuetudine tutantibus quieta, divini timo-
ris * follicitudine & amoris dele&atione fît vàcua „/ 1
Nam timor per follicitudinem cuftodit, amor ver6^ini' i
pér deleélationem * perficit. Scio quia hxc majorent!/
aut feribendi aut colloquendi exigunt amplitude * q
nem ; uc pleniùs intelligatur, quibus , fcilicct, dolis
antiquus Terpens ignarum monachum in hoctgenere
tentationis illaqueet j Sc econtra, quibus rationibus
prudens monachus ejus callidas perfuafiones dilTol-
vat & annihilet. Sed quoniam jam brevitatem
quam exigit epiftola, exceffi j Sc totum quod hie
dixi , aut dicendum fuit., ad cuftodiendam mentis,
quietem pertinet ; hujus brevis exhortatio epiftolam
noftram terminer. Nec putes, chariflime, hxc medi-
^cere idcircb,qubd fufpicer te aliquâ mentis inquietu-
^ dine laborare : Sed quoniam prxdi&us Dominns*Ur-
fuscogit me aliquam admonitionem tibi feriberejne-
fcio quid potiùs moneam, quàm cavere hoc, quod
fub fpecie re&x voluntatis icio Novitiis quibufdam
folere fubrepere. Quapropter amice mi, & Frater di-
lediftime, confulit, monet, precatur te tuus dile&us
diledor totis cordis vifeeribus, ut totis viribus quicti
mentis .ftudeas, fine qua nulli licet callidi hoftis infi-
dias circumfpicerei vel femit^s virtutu * anguftiffimas
profpicere. Adhancvero monachus, qui in monafte-
rio converfatur, pertingere nullatenus valet fine con-
ftantia Sc manfuetudine, qux manfuetado indiflolu-
bilis comes eft patientix -, Sc nifi monafteriifui inftitu-
ta , q ux ‘divinis non prohibentur mandatis, etiamfi
' rationem eorum non * perviderit,ut religiofa ftuduerit P1**
obfervare. Vale, & omnipotens Dominus,perficiatm
greffus tuos in femitis fuis, ut non moveantur veftigia
tua ; ut in juftitia appareas çonfpedui Dei, & fatieris
cùm apparuerit gloria ejus. Ora, ut Sc ego tecum j
quia Sc ego oro, ut tu mecum. *
EPISTOLA X X X
Domino & Fratri charifljmo Arnulfo, Fra-
ter Anfelmus falucem.
Confhlit non eligere locum ubi docent, fed ubi
magis doceatur. ’
OUod veftra petit fraterna Dilc&io, ut fimul prx-
fentes invicem colioquamur, ego,quoque ex
quo habitum fan&x convcrfationis fumpfiftis defide-
ravi & defiderp: fed quia meus nec film, nec elle vo*
lo ; nondum communis efFe&um, defiderii ' cohfequ1
potui, nec (cio ft pocero. Breviter igitur pro temporis
brevitate, Iitteris adea qux roandaftis relpondeo. De
Fratreadolelcente quod petitis, nec Domnus Abbas
nec noftra congregatio concederet, nifi priûs cjuJ yi-
tam diuturnæ converfàtipnis experimento cognofce- .
ret. Quod autem aliquo ire * proponitis:, ubi fécun* i
dùm propofitum veftrum viveçepoflitis.laudo & h,or-
tor i hoc tamea pia:moneo, uc & per licentianJ
quo*
veftti hocTaciatis ; Sc ut ( quocumque irer Alitas, ut pariter gloriari po(lurnus,8r Vos per quern*,6ç
nös qüi eum taleni habemus. Domnus Olbernus ve-
fter, utique & pietatis affa&u hilaritatecopdito in dief
venerabiliter pinguefeit, Sc feientix profedtu per ftu-i
dii inftancian^ & ingenii fereniratem,tenacemque me-
moriam quotidie laudabilitet crelcit. Noniolùm igi-
tur ideô quia nos veftra parirer copulat paterna, quâ
hoé fràternè. jaÊfcamus, eflieiftio ; fed Sc ,4ëjus exigen-
tibüs riierltis, tanta dileiftionis mutux jucundan^ur;;
côçglutinamurque deledtaiione ; ut jam ieparari non
polfimus abfque Utriufqueanimx feiftura quadam
& cordis Ixfione. Sed quando hoc, veftra eum juf-
fione revocante',.contii>get ; rheâ fcifturâ in fuo hia-
tu permanente, ipfe ftiam cbnlolabitur pet refolida-
M Ê Ê tisus (iircse’iit j regulanccc lab Abbatis obe-
',C a & nonin proprix voluntatisarbitrio, fi mo-
dielhi p^roiurh confequi viiltis., vivatis ; nec locum
^ bs aliis^prodefle, aliofqueinftruere .Fed ubi vós
' aliós'proficereÄ- ab aliis ad ipiritalêm milftiaiii
■ llrui poflitis > eligatis. Sic eiiirii ordinatè proficietis,
P priùfdoceri’quam docere àppetiéritis. Prxrerea,
-*LE'.j ftudio fcholarum vitam vëftram, ex qjklxculb
tiafti',* muêditis,n renunciaitU, i W w gujlplawtenfufs fv obîs ex^Rire co.-
anofeeus fit & nuem propouii, & quo exerCi-
m j|[uc berveniatlir, confulitis. Valeai mihi veftra
diledla dile<Stio, & licet in hac peregrinatione feparati
j atM im vvec lldlltl '□d!i VvCe1r lfuo iJtlillnlCerUe.t keuniduaamiuuus}i)ourieçmimuus t1a»- •' tu [«.luianum. , Luaui tuiuuidunui pel leiuiiuaa.
J* p.ro'invicë’, ut in pàtria de Deb fimulxternâlitêr tionem alterius majóris, quam nunc patitur. Veiùm
ga■ur-d.re*a mus. ‘ ’ • ' " m iid d a rh nhi m tn n a fip n d n r ln l* r^ r r »m -
E P I S T O L A X X X t .
DoniinoY& Pacri fuo defideratiflitiio’, Matri
Catlioli'cjc curti amore reverendo cum re-
verentia amando Archiepikopo Lanfi^n-,
co-rTfrater AnlelniusTuu^, in prasfenris vi-
xx fanSicate djucurnum fulgere, in fucu-
xx vit£e failicitkce Sternum gatidere.
De Larifranci nepotis fantto profeflu; & de capitis
do!ore, quo laborabat,
qiiiddaib eft', upde me fibi eompatiendo doler^com-
pellit. Crefcenre namque infirmitate quadam, quam
vobis notam efle dicit, fie fxpiflime gravatur, ut ali—
quandoiifqueadvitX periculü perducaror. Imprimis
enlm fubjtum frigustotum caput illi, deinde cor &
totum Corpus yeheni£ntej afficift $ & mox cor im--
moderatä pulfatione laborans, firhul cum omnibus
corporis fehfibus Sc viribuö, ficut. exhauftis fangui-
ne fieri folet, deficit. Ex quo defeitu, poftquam
\ quafi revivifeit, ftatim* velut febricitans totius corporis
SI tam facile di&are & feribere, qiiam loqui pof-
fem,nunquam illi; cui tam fxpe loquitur cor
meum»epiftolarum.copia mearum deeftet, nifi cum
inopia mihilatoVum adeflet. Sed quoniam tarh multa
flint.qux medidare impediunt, ut hoc ipfum , fei-
licet, quam miijta fint, moditando nuncenarrateim-
pediantiprecor ne mihi^paterna Veftra fuceefdrat Su-
blimitas, quod raro’ ad ie fervuli fui epiftolx perve:- i
liian't. Qiumvis namque rubigine ftylus manucelTan-
te rubelcat: abfit tamen ut- tor pore animus lingu&
tacentetepefcat.Verum his nunb omilfis dedulciflitno
diledore meo nepote*veftro,cujus conve'rfatioAis vos
ardoreignefcit. Sequicur quoque dolor capitis ,
& quafi vomere debeat, grayis pertuibatio. Sxpci
etiam, maxime eftnj Cantst, fid Capitis perturb..tio-
ne.vexatur, ut locus in quo eft in vertiginem illi ro-
^ tari viaeatur. Quem quoniam nec fcio pec polfiihi melius
, quam a vobis. ametur, amare j fuperfedeo pro
eo Paternitatem veftram rogare. Audivi quod landus ’•
Dunftanus reghlam vitx qjonachicx inftituerit. Si igi-
turdic fe res habet, veilem lißenter famofam vitam &
inftituta tanti Patris videre.
m
EPISTOLA XXXI.t.
Domino Fratri, ami^ Henrico, Frater Apfelmus,
in hac vita perfeverantem fanfli-
tatem, in futura æcernam foelicitatem.
fcio fempet praefentem habere \leile notitiaov, iio'c D HaS'et gratia« pro Alauritio A f onaelj^ diligenter
H
vobis mahdo qüod mea teftatur confcientia. Sic utique
caVet â quibus eft cavendum, ut nulli noftrûm'
jure videatur repréheufibilis} fie ftudet humili be-
nignitati, & benign'æ hatxiilitati ;‘fic quieti & filen-
tio atque.oradoni, uc merito fit omnibus amabilié.
Unde certè quotidie 6c ipfe me de fe lxcum*facit
lxtiorem j &• ego ilium, ut de communi proximo-
rum diledtione taceam, veftro Sc fuo merito diie-
ùuni habeam dilebtoreiln. Sed eft quiddam, quód
quamyis verè creda.m quia clementer ei facit divina
providentia j non ramen illud vidèré poftiim abfque
charitativa: com pa flionis moleftia. Doloïe nam-
quecapitisjam per plures menfes fie eum paterne di-
Oc pro certo lauefabiliter folvitis, qtu>d chari-
___ tativè debetis , cum communi Fratri noftro
Mauricio vos , ficiic ipfe mihi fciipfit,..bqnignos ao
beneficos in omnibus exhibetis. Sed tamen me non
modicè gratiarum eó vobis dçbîtorem emcitis, quo
illi beneficia véftrx charitatis ob amorem mei Ero-
penfiùs impénditis. Verùm quoniam nequaquam
nunc recenter difcimùs ego Sc vos,.quid invicem dç
vobis poflimus pro nobis confidere : dignius xftima-
vi eafdem grâtias in area mentis daulas fervore,quàm
non igiftranti in chartula deferibere. Cujus. Cnirn
vinà * quotidie affligic câftigatio, ut & aliquandoà « 1 : . a. . ~rr____ p - fem p e r promptatfi bónam volütatem elfe non dubito.j
conyentu communi ejus l1 xst a diflbeietu_r_ _co_n_v_er^fa tio rAlArr." rum nor Pvlv.kiMm ühi onnnrninifatöm
& omnino a ledione aqi aliqua ftudiosa meditatione
ejus pioHiheatur intcntio. Quod idcirco Vobis man-
n°, üt &'eg<$ apud yos non firn reus hujus rei filentiö;
& vos aliqüo , fi poteftis, eidem charifliftio meo per
lttm Dominum Albertum fubveniatis auxilio. Etut per ali-
quafigna motbi genus medicus idem cögnofcat; ferë
Temper quail veeberantur ei tempora, frölis Temper
ponderofa, fed maximd inclifiato. LuX omnis & fo-
nqs quahtè major, tahtó moleftior. Saèipe, maximè
^utem poft qiburti, vultu to.to valde rubelcit > & fimul
fion folo vultüjfed tdtocapite ignefcic. Domnum ve-
rp Guidonem,quem magifterip puerorum addiximus,
kavis cofnmendst obedientia , in ftrenuitace huminôn.
fôlûm, cùm per exhibitam fibi opportunitacém
operatur ,Ted Temper gratiis dignum exiftimo. Quo-
niam tamen meritis veftris ad prxTehs opere aptius
rôfpohderè*non valeo ; monâcKis veftris, qui n^|-
cum funt, quantùm' poftum, quod tribuitis, retri-
buo. 'Quia defideratam mihi aiiifque Fratribus veftris^
veftramîp^fentiam nuper promififtis, fiReVerendus
D. Archiepifcopuà mare non effet hoc tempore Gräfin
turus}^>eramûs,quia terminus à-’vobis mandacus prx-
tetiit, quod idem Venerabifis Pater ad nos fit ante
Pafcha ventùrûs. Quod utinam cum ejus profpe-
ta hilaritaie& hilari profpéritate fiat. Si vero^pfuni j
ficut exiftimàmus, non .viderimus ;fcitote quia vo s£
debito promiflionis veftrx , nifi' vb§ videndb non ab--
• . S f ij> •