io 8 S A N C T I
ml. generaii- Ambrofit & noftri Anfelm ,* general sterque intelligeh-
,er gu* da eft quod in re fen ft biti tree gratia f t , nec culpa, At-
tarnen adhuc opponunt de auEloritate Johannis Da-
mafceni, qui dicit quod poft conceptum five confenfum
beat a Vsrgsnis Spiritus far* Eins fupervenientes otnne pec-
cat um in ea purgaverit, & omnem fomitem peccati,
E f inde, credo, volant habere auEloritatem, quod oportet
aliquatcnus fernen Hind virginale, licet non effet ex viri
commix tiotie, tarnen rnundatum effe d peccati fomite ,
Spiritus fanEli operattone. Ad hoc refpondemus nihil
nos Johanni Damafceno in diElis fuis prajudicare, nt po-
tequM ejus fcripta nulla legerimus; nifi quatenusea ,
ab aliis in tefiimonium introduEta ; multis in locis co-
gnovimus. A t nobis promptum efi Hieronymi nofiri
fanElijfimi & doEliJfit/ii tefiimonium ferre in contrarium
dicentis infermone de ajfumptione ejufdem Domina &
T^egina noftra: Beat-a, inquit, & gloriofa virgo Maria,
quamvis dum incomparabilis ejjet univerfis qua fub
ca ofunt, virgintbus, ut decenter pofiet in fe fufci-
pere Divinitatis admixtionem, falvd utrdque natura;
tarnen cum gratia revletur, cum Spirit» fan El o per-
funditur, cum Spiritu fanElo obumbratur, fit pretio.
fo r mentis, cel fits fublimior faftigiis , pulchrior fan-
. Elitate, gloriofior fuorum mentis & prarogativis meri-
tor urn: it a ut nullis jam ufibus fit ipfit eadem mancipan*
daj nifi Divinis. Rogo te, Johannes Datnafcene, vel qui-
da 'qu?puus cttmque es in * talifententia, quodputcs beatam Dei rria-
trem poft annunciationem fiatiEli Angel's, tunc pritr.um
in fuperventione Spiritus fanEli amififie vel pcccatum ,
vel fomitem peccati. tfego, inqnam , te per eandem
beatam Sio-rlxnv, defiftc > noli amulari. in malignanti.
bus, cefia fincerijjimum vas incruftare, folve calcea-
menus pedum tuorum, qua imptdiunt progrefium re-
A N S E L M I
A qnia res nimh um in Sacramento erat, & quod fola per
fe T nnttas in * fola, & cum fola Virgine voluit operari, *1. in f0j^
. foli datum e(l npfte, cui foli datum eft experirk Hac
nos quidem breviter ihtroduximus contra hoc quod op*
ponunt de Johanne Darnafc. cui nos dare determinate,’
' Eta intentionis tua. Siquidem Tfelum Dei habes in hac
parte: fed forte non fecundum fcientiam. Forfitan enim
putas in hoc er tore, Deo te obfbquium exhibere : quod ft
nolueris ceffare , fcito quod terra hac, quam calc as ,
devorat habitatores fuos , ultionem faciens in omr.es
filios diffidentia. .Adhuc audi quid dicat inde noftro-
rum temporum Spiritus fanEli organum beatus Bernar-
lut. u J us Abbas Clarevaßenfis. Spiritus fan&us fuperveniet
in te, & virtus Altiffimi obumbrabit tibi. Superius
diEla eft gratia plena , & nunc quomodo dicitur: Spiritus
fandfcus fuperveniet in te, &c? Nunquid potuit re-
pleri gratia, & nec dum habere Spiritum fanElum ; cum
ipfe fit datorgratiarum ? Si autem jam Spiritus erat in
ea ; quomodo adhuc, tanquam non venit, fuperventu-
rus repromitt it ur? An forte ideo non dicit /implicit er:
veniet in it,fed addit, fuperveniet : quia & prius
quidem fuit in ea per rnultam gratiam , fed fitpervens-
re nunciatur, propter abundantioris gratia plenitudi-
nem, quam tffitfurus eft fuper illam ? At vero cum plena
f it , illud am pi i us quomodo capere potent? Si autem
Ml. aliud * aliquid plus caperepoteft: quomodo* ante plena fuff-
•i. autem fe int eiligen da eft? An prior quidem gratia ejus tan-
tUm replevetat mentem s fequens vero & Ventura per-
fudere debet: quatenus fcilicet plenitudo Divinitatis,
qua ante in Wa, ficut & in multis fantlorum, fpiritua-
liter habitat; etiam, ficut in nuUo fanElorum, corpo-
raliter in ip fa habitare incipiat ? Quid eft, virtus Al-
tiflimi obumbrabit tibi ? Qui poteft capere, capiat: &
forte propter hoc maxime diElnm f it , obumbrabit tibi:
tern prafumptuofum eftet, quia quofenfu dixeritpe-
mtus ignoramus, At ft Hie Hieronymo & noftris con-
trarta hie dixit \ libet in hoc eodem potius adharere
non e i, fed Hieronymo Gr noftris. Opponitur adhuc
Anfelmo noftro, quod in hoc libro * dixerit, quod nut- Cap. ,J<
la Veritas, nullus intelleElus permittit ad hominem de
fola Virgine conceptum. & de peccato-majfa peccatricis
* aliquid fotuiffe vel * debutfie accedere, etiam ft non e f ali„j
fet Deus, quamvis de ilia mafia eftet affumptus. Di- 4l'
cunt enim Chriftum non potui f e , nec voluifte peccare t
non quia filius Virginis *, fed quia Deus fuit. Chriftus *
B aiunt, nec voluit, nec peccare potuit: ergo Deus fuit.
Quid ergo dicemus defanElis Angelis, qui ex gratia
canfrmationis non volunt, nec pofunt peccare ? vel ft
Adam, ante quam peccafiet, aliquos; qui •ante ipfnm
in juftitia confirmarentur, genuiftet; de ill is quid dicemus?
Vtiquefi ;//», cum nec vellent nec pojfent peccare,
non ideo Deus vel Dii effent: * fic & in Chrifto vi. *1 ficut
den dum ttfrurn quod peccare non potuit, nec voluit, fola
Divinit as ejus homini unit a in caufd fuerit. Nam
quod ip fa piurimum & maxime* adjuverit , omni 4/. adin^
con flat fideli. Sed altud eft caufam fimpliciter efie ; a- rit
liud caufa fupplementum conferre. * Dicunt forte quia *i. dice«
poft pcccatum Ada nulla caro mortails noti unita Dei-
tati abfquepeccato efie pravaluit, vel pravalere potuit; '
quocunque modo Deus aliquem, vel aliquarn abfque fe-
mineviri creaffet, dummodo de Adam effet. Sed cum
hoc dicunt, caufam peccati, utfupra, in femine ponunt:
quod utique Deus ficut facit effe ex mare & fdemina, ftc
facere poteft ex feemina fola. Ipfi igitur folvant qua
fupra diximus, & ex auEloritate, & ex ratione: & U-
benter audiemus, <guod fe non potuerint ; conftabit nobis,
ficut con fiat ex Anfelmi ratione irrefragabili *
quicumque gignitur alio modo quam Adam generavit i
quod non teneantur prajudicio peccati originalis ,* quod
per traducem ex Adam defeendit ,• licet ille Deus nott
fit ut Chriftus fu it: &ita fivoluerit non peccare, potent
& non veile peccare, cum poffe non peccare valebjt;
donee ei eon firmans gratia non poffe veile, & non poffe
I peccare fupe^auxit. Confentit nobis Auguftinus in tertio Ctp. ji :
contrajulianum: Fruftra, inquit, putas ideo in parvulis ’
non die deli<5tum, quia fine voluntate qua* in eis nulla
eft, eflenon poteft. Hoc enim reclè dicitur propter proprium
cujuique peccatumjnon propter primi* peccati ËtPate?J
originale contagium : quod fi nullum eftet profe&o fiVC *
nullimalo parvuli obftri&i, nihilmali vel in cörpore,
vel in anima, fub tanta jufti Dei poteftate parentur*
Vide in his verbis prudens leElor hanc maximum incut<-
rere i A quocunque removetur poena peccati, ab eodem
& peccatum removetur: & non convertitur. A quibus
ergo parvulis removet in corpore■ & anima peccati
poenam Auguftinus, prius ab eis removers docet peccatum
omne & contagium peccati. Ills ergo non effent nec
Deus, nec Dii; & tarnen poffent, f i vellent, non pec-
\ c&re , . & conftrmati non poffent peccare. ReEle ergo
& veriffime Anfelmus, quia cum eo eft verstas, & A tm!o
filius veritatis Auguftinus * fenferunt. . i . fenferunt
SANCTI ANSELMI
CANTUARIENSIS ARCHIEPI5COPI
D I A L O G U S
DE V E R I T À T É
P R O L O G U E
* H ARES tracEacus pertinentes ad ftudium facrife Scripturit quondam Feci diverfis
■ remporibus , confimiles in hoc quia fa<51 i flint per inrerrogationem & refpon-
JL fionem ; & perfona interrpgantis, nomine* notatur DDcipuli.j refpondentis vero,
nomine Magiftri, Quartumenim , quern fimili modo edidk non inutilem , ut puto, intro-
ducendis ad Dialeâicam, cujus initium eft : ,de Grammanco : quoniam ad diVerfum ab
his tribus ftudium pertinet, iftis nolo conn urn era re. Urtus horum trium eft de Veritate:
quid, Fcilicet, fit Veritas, & in quibus rebus foleat did ; & quid fit juftitia. Alius vero
de Liberrate Arbitrii, quid fit, & ütrùm earn Temper habeat homo} & qiiot fiht ejus di-
verfifates ift habendo , vel non habendo re<51itudinem voluntatis, ad quam fervandani
eft data creaturæ rationali : in quo naturalem tantum fortitudinem voluntatis ad fervan-
dam acceptam.re<ftitudinem j non quomodo neceftarium ad hoc ipfum illi fit, * ut gratia
fubfequarur, oftendi. Tertius autem eft de qüæftjone| qua quarritur quid p'eccavit dia-
bolus, quia non jftetit in veritate : cum E)eus non dederit ei perfeverantiam, quam nifi eo
dante habere non potuit : quoniam fi Deus dédiffet: ille habuifieti ficut boni Angeli ba-
buerunr illam c quia illis dedit Deus. Quem tra<5latum , quamVis ibi de, confirmatione
bonorum Angelorum dikerim, de cafu diaboli titulavi : quoniam illud contingens fuit,
quod dixi de bonis Angelis ; quod autem feripfi de mails , ex propofiro fiait quæftionis.
Qui j videlicet, Tra<51atus, quamvis nullâ continuatione di<51amims cohæreant • materia
tarnen eorum, & fimilitudo*difputationis exigit -, ut fimul eo , quo illos commemoravi,
ördine conferibaotiw. Licet itàqüe à quibufdam feftinanribns alio ordine- fint * confcripti,
•antequam perfecii eile nt : fic tarnen eos, ut hic pofui, volo ördinari.
al. vocatüt
ai ficj fed ad
C A P U T P R I MUM.
Jihibd veritas non habeat principium, v e l fin 'em.
D H c i ï . A
/^\Uoniam Deum, veritatem cfse credimus > & ve-
V^ricatem in multis aliis cfse dicimus ; veile feire
^'ciinque Veritas dicitur . Deum earn èfse fateri
rità-7 .. Camus* N^m tuquoque in Moriolögio tuoper ve-'
atiims ritatcm oratiojiis probas filmmain veritatem non ha-
Jerhl, ” •e pdneipium vel finem, dicens : Cogitet qui po-
b' f ja tcft > quando incoepic ,'au.Ciquando non fuit hoc ve-
tm. s> » fcilicet, quia futurum erat aliqiiid : aut quan-
. » do defiuet, & non erit hoc verum, fcilicet, quia præ-
3» teritum çrit aliquid. Qu öd fi neucrum iftprum co-
»? gitan poteft, & utrumque hoc verum fine verita-
3» te efse non poteft : impoflibile eit vel cogitare quöd ß
s, veritas principium , aut finem habeat. Denique fi
s> veritas habuit principium, aut häbebit finem ante-
3» quam ipfa ihcipere.t, verum erat tune quia non erat
,3 veritäs.: & poftquam finita erit ,■ verum erit quia
3j non ent veritas; Atqui verum non poteft eise fine
3> veritate : erat igitur veritas, antequam cfset veritas;
3> oc erit v^itas, poftquam finita erit veritas : quod in-
*3 cönvenientiflimum èft. Sive igitur dicatur veritaà
,, habere, five intelligatur fiön habere principium vel fi-
,, nem, nullo claudi poteft veritas principio vel fine.
Hæc tu in Monölogio tuo. Quaptppter vetitàcis dif- »e. dt.
finitionem ä te¥ audire expeöto. Mag. Non memini aifeeré
me invenifse difhnitiönem veritatis : fed fi vis, quæra-
mus per rerum diverfitates, in quibus veritatem dicimus
efse, qilid fit veritas. Difc. Si aliud non potero,
yel audiendo juvabo:
C A P U T II.
De veritate fignificatidnis, & * de duabus vërilatibus
ehuntiationis.
QUæramus ergo primùm quid fit veritas in enun-
tiatione : quoniam hanc fæpiùs dicimus veram,
vel talfàin. Difc. Quaçre^tu ; & quicquid in veneris,
ego * opfervabo. Mag. Quando eft enuntiatio vera ? .. cjrvJ|,
Difcs Quando eft quod ’enuntiat, five aflirmando,
five negando : diço*ehim efse quod enuhtiat , etiam . autt(ï{
quando negat efse quod non eft } quia fic enuntiat, quod &
0 iij