HHNR'cus Reverendifljmo, Sc amantiffimo1 Patri A d- A miner« Legatum fuum Romam pro iis in quib
D ------------ — *;“ *** in qmjj
ielmo lelmo ,. Canrnaripnfi Cantuarienfi Archiepifcopo,A rrhipnifrr»nn Hen- concordare non noreramn«ni/ï n» n««,:..__Hä ls
ricus Dei gratia Rex Anglorum : falutem,
& totius bonæ voluntatis iffFe&um.
VEnerabilis Pater non tibi difpliceat quod eo-
rum iter , quos Romam ad negotium meum per*
agendum.diriger^ decrèvi, tamdiu detinuic. Quod
mox ut Willielmus de Warelwaft ad te pcrvenerit,
quern ad hoc negotiuai peragendum ficut dccrevimus
Romam dirigo, tibi expediet. Te fupplex igitur de-
precor & devotus exoro, uti cum eodem Willielmo
Balduinum de Tornaio Romam dirigas ad noftram
rem trn<ftan<jam, & Deo volentefiniendam. Vale.
Ad hanc feripfit Anfelmus Epiftolam hanc. .
Suo chariffimo Domino, Henrico gloriofo
Regi Anglorum , Anfeimus ArchiepifI
copus Cantuariæ : fidele fervitium cum
orationibus.
OUbd veftra,magnitudo me in fuis lirteris tarn ho-
norificè, tanto Donæ voluntatis affedtu faiutat
concordare non poteramus mil per Dominum Papam
Ouod intellexi utita fierce, quatenus anteproximam
Natlvitatem Domini Legatus redirct. Videtis autem
quia Dominus meus Rex hoc quod tunc dixit fbcèr
moratur. Sed hoc folvup mandat mihi qui Legatum
meum cum ejus Legato mittere volebam , ne mihi dif-
phceatquiafuus tantum moratur , nuilum mihi con'
ftituens terminum quando venturus eft. Unde cm'
,'dumopinantur& dicunt qu&d Rex non multum curat
feftinare ut ego redeam in Angliam; & Ecclcfi"
, Dei, quam Deus illi cuftodicndath commendavit on.
jamferèper tres annos defolata eft, fuo vivo Paft0.
re ejus reditu & pratfentia confiiletur, & pro confi"
lio anima: fu*. quo did privata eft, in illis qui hoè
a amant & defiderant, ltetificctur. Quapropterdicov
bis quia valde ümeo ne ipfè fuper fe pro.vocet iram
^uPer cos quorum confilio differt tam
ceflari* rei, tam rationabilt fuccurrere, cum ad ilium
hoe pertineat, & faeere poffit, ut nihil perdat de £
qu« lecundpm Deum ad Regiam pertinent potefia-
tem. Sicut amicus , & ficut Archicpifcoptis, qualif
cumque fim, confulo illi & iis qui circa ilium funt ut'
non plus ftudeant fapisfacere voluntatifua? quèm vQ
Jiintati Dei, quia Deusaliquando fatisfacict volunta'
ti M contrii voluntatem illorum qui hoc faciunt
vonluhte ergo illi & vobis, priufquam Deus often-
dat iram fuam quam adhuc fufpendit, expedhns ut
numilieniini ad yoluntatcm fuam. Deus'dirigat eum
& Confiliarios èjus ad verum honorem , & ad veram
Utllitar^m pine - u
gratias magnas ago ficut debeo. Quùd autem tamfiip-
pliciter me rogatis ut non mihi difpliceat quod Le-
gatus vefter Romam mittendus tantùm moratur ; uti-
que veftram precem, quantum in me eft, contemne-
re non debeo > fed caufa magis Dei eft quàm mea unde
corde fideli 8c benigno animo vobis’dico quod ta- ** '-•ummani
cere non debeo. Mihi quidem aliquid' di/plicere nifi ^ uulitatem ej_
cùm propter Dwm iitplicet, non eft magnum; fed . Hate idcircojta deferibimns, ut qnicunque ifta ft
d fpIlcereDeoahqu.d, nullatenus eftcontemnendum. g“ vel audit-, pianè intelligat cui mala, qua: in An
Uctque non parum d.fplicet Deo Epifcopum fpoliari # «niante Anfelmo fiufta funt, moramve exiîii
rebus fins, quod jam gratia Dei vobis infpirante cor- cj lls potiffimum aferibere debeat.
■ . r . r r • SHMHCWte cor
rexiltisj led Epucopum legregari ä fuo officio & Ec-
clefiam ä fuo Epifcopo, fine caufa quam Deus ap-
probet, nimis grave judicat. Expedit itaque a'mma:
.veftra quatenus ftiagatis utego, qualifennque fim
Epifcopus, Ecclefite, quam Deus Regia: veftrte potef.
Itaque pofthac mifli funt Romam , ex parte quidem
■ milclmiBaldwtnus Monachus, vir utique fanfl®
libertatis Ecclefiæ, & omnis boni non fidtus amatori
& ex Kegis, ■Wilhelmus fiepe fiipeiids memoratus
pro libertate Ecclefiae ficut folebatlàâurus. Ouas
vero mmnrn fup nnnr*(ïïnn<» __i___ _ Mkr
ü r » f T ’ 1 1 • v" tr * Pocef- unertate Eccleit* folebat/aäurus On,
tati cuftodiendam commendavit, & Regno veftro i„ verb quamafve oppreffiones inter h « tota AmTli
pace veftra celerius «Rituar , & mihi opportunitas oppreiTa fit, difficile diftu eiTe feio. Rex enim fofe
« endtfecundum poffibtlitatem meam officio, pro * Normannia digreffiis , qnia earn totam eo nuoTu
quo rbipofitus fum, dmtlbs non impediatuf. Valde pradiximus modo fibi fubjugare neqniverat reverfc.
qnoque m.h. timendum eft ne Deo difpliceat, & me D in M «ft-ut copiofiori pecumäfretusVedftns
Dominus Papa ,uftd reprehendat qu ,a poftquam vos qu»d refidunm erat, exh^redato fratre fno fibi fub’
A o X rC07 ' n‘mUSapUdCaftrUm’ <!UOdvo“ t“ r ÜCCTet> I” cujus pecnniiecolleaionenullus „colft.
noftn ’ ° nS° •jnlp0re mifi LeRat“m a ° ribus Pica“ aut mifericordi* refpeAus fuit fcd
noftn rn, per quem quid de tanta re inter nos fiiäum crudeiis exaftio fuper omnes, ut nobis qui i„de’ ve-
f ih X I T T C0gn0fcer' t ' & e8oeius con- uicbant teftabantuV, defevit. Deuique vld res fimt
E e f t ^ d i n 7 a^ lpCremÄ W ’# ! perieu- aiebant,^cos quidem qui nonbabeb^n« 1
m - 1 expcdlare veftrum Legatum, quem a»t ä fim domunculis pelli, autavulfis apDortatifmie
ante proximam Navitatem Domini, (feut in Verbis hoftiis domorum peniius diripieudos eTon? 7
cbm nefifio CX1* T f T r' ditUrUm. fPiravi8P«f«tim aUata vili fuppelftaile in fummam penuriam redigi
num 5 d ic c c ^ ^ c q ^ v a r a t io n e nullum termi- aut certb aliis miferabilibus modis affligi & 0 0 ^ 1 ’
° Q^°nkm H T P'“ a In eos aut“ > videbintur aliquid h T r e novä &
e<rc .p hoc “luod | B mibi com- exeogitata qusdam foris fafla Ibjiciebantu’r & lie
mdhepratfenseirenequeo, quim de ulla terrena pof- cbmadverfus Regem terr*defendendift. 1 •
ä w s ä ä x i ä ebidBS&SZ&m
h*c • In Concilio Londonicnfi focietas mulierum
ponebat.
Anfeimus Archiepifcopus, Domino & amico
Roberto Comiti de Mellenco : faTutem.
VOs feitisquia quando Rex & ego convenimus
apud Caftrum Aquil* > didlum fuit qufcd Rex
. r . ‘ -«»«wiiicmi xocictas muiierum,
ut in luperioribiis diximus1, omnibus Preffiyteris &
Canonicis Angliæ interdira erat} ipfumque interdi-
ûum, Anfclmo exulante, retentis vcl certè refum*
ptis mulieribus , à pluribus eorum violatum fuerat*
Hoc ereo peccatum Rex impunitum elfe non fufti-
nens, fuos Miniftros eos implacitarc, ' & pecunias
eorum pro hujus. péccati expiatione pi jecepit aeci-
|Cl1 pere. Sed ubi perplures eorum ab illa tranigreflio-
ne funt imn^unes reperti > pecunia quas ad opus Prin*
cipis quafrebatur minorem quim exaólores fperare
poteranc copiam adminiftrabat. Quapropter mutata,
immö (uper innocences cum nocentibiis iententia ver-
fa, omnes Ecclcfi* qua: Parochias habebant lub debito
pofitae funt, & unaqua»que, indidta pecunis quantitate,
per perlbnam qu$ in ea Deo ferviebat redimi
jufta eft. Erat ergo miferiam videre. Cüm enim exa-
ftionis iftius tempeftas ferveret, & nonnulli quid vel
darent non habentes , vel rem inauditam execrati nihil
pro tali caufa dare volentes contumelipsè rape-
rentur, incarcerarentur, cruciarentur, contigir Re-
gem ipfum Lundoniam venire. Adunatiergo, utdi-
citur, ferme ducenti Prefbyteri , induti albis &
Sacerdotalibus ftolis, Regi ad palatium fuum eun*
Anfelmus Archiepifcopus Cantuariehfîs, 1
Amicis fuis, Sc Coepifcopis quorum lic-
teras fufeepit : falucem.
COndoleo, 8c mente compatior tribulationibus
quas vos 8c Ecelefia Anglia’ fuftinetis, fed ad
pfæfèns fècundùm meam & veftram voluntatem fub-
venire nequeo, quia nondum quid, 8c quantum con»
fidere poffim fum certus, donee per Legatos noftros
quos in proximos Roma rediturosexpeâo, quid apud
‘ Dominum Papam eftecerint cognofcam. Bonum tarnen
eft 8c gratum mihi quia tandem cognofcitis ad
quid vos perduxit, ut mitius dicam, veftra patientia,
& quia promittitis mihi auxilium veftrum, non in mea
fed in Dei caufa, & invitatis me non pigriter venire
— — — — * * — — ” ----, I------------------- ----------------- q ad vIOoTs.. Qyuuoamill vV i1s8 Cenllilmlll UhUoCc 1m11oUdUoV 1fa«VcCe‘reV *n*o«<n• pVVo1f1f1iUm1 ,,
ti nudis pedibus, occurrcrunt, una voce mifereri im- » quia Rex non vult meefte in Anglia adhuc nihdifeorplorantes.
At illc fortè, ut fit, ad multa divifus,
nulla ad préces eorum miferatione permotus eft, vcl
faltem quavis eos, ficut homines omnis religionis expertes
, refponfi honeftate dignatus, fuis obtutibus fe-
k juffione Papa: ÖC ejus concordem voluntati; 8c
ego nondum certus fim quid poffim , ficut dixi, tarnen
gaudeo pro veftra bona voluntate, 8c Epifcopali
conftantia quam promitcitis, 8c exhortatione quam
mihifacitis. Uc autem aliquss ex vobis ad me venire
faciam, ficut pofcitis, ne dum fejunóH fumus ab in-
vicem, pervertant confilium meum qui fua quaïrunt,
ad praslens non opinor oportere. Spero enim in Deo
quia nullus cor meum it veritate, in quantum cognofcam
ftinè abigi præcepit. Qui confufione fuper confufio-
nem induti, Reginam adeunt, & interventricem fla-
gitant. Illa, ut fertur, pietate mota in lachrymas fol-
vitur, fed timoré conftrida, ab interventione arce-
tur. Ferebantur eo tempore plura his in hujufmodi
pet Angliam aéka. Sed nos brevitati ftudentes, pau-
ca quæ dida funt pro intentione præfentis opufeuli
fufficere polie putamus.
Attamcn dicendum qubdeo ufque mala fuper An- ^ ______ ___
gliam ipfis.diebus inundaverunt, ut ipfi Epifcopiqui p men dicoquia ego,in quantum fperandoin Deocondem
, poterit avertere, & quia in proximo Deus mihi y
quid facere queam, oftendet, 8c ego quam citifts po-
tero vobis notificabo. Quid autem vobis interim fa*
ciendum fit,prudentia veftra fatis intelligit} fed ta*
temper libertatem Ecclefiæ & Anfelmum eandem
libertatem fublevare tuerique nitentem, ut.ex fupe-
rioribus intelligi poteft, cum Principe deprimere nifi
funt, tantorum malorum immenfitate compulfi,
mandata Anfelmo cum Epiftola dirigèrent, 8c
opem fubventionis ejus proponi depofeerent , fe-
que ilium amodb fecuturos in Dei ^ebus ut Patrem
promitterent. Sed hæc, ut opinor, melius lique-
bunt, fi epiftola ipfa fubferibatur quam ei miferunt.
Eft igitur hate.
Patri 'dilediffimo Anfelmo , Cantuarienh
Archiepifcopo , Gerardus Eboracenfis Archiepifcopus,
& Robertus Ceftrencis, &
feientiam meam fèntio, pro redimenda vita mea non
præberem ^ffenfum , neque miniftrum aut executo-
refn ejus mali me facerem, quod audio noviter fuper
Ecclefias Angliæ promulgari. Valete.
Inter hæc crebris de Anglia nunciis Normanniam
venientibus , id quod de Prefbyteris Angliæ Rex fa-
ciebat nimis divulgabatur, & non folùm hos qui in-
famiâ ejus, verùm & eos qui layde illius pafeebantur,
in odium & vituperium ejus adducebat. An Anfelmus
tam malam famam de Rege hon ferens, eumque à tanta
injuria revocare dcfidcrans, feripfit ei de negotio
femel & iterum , totienfque refponfi ejus feripta re-
cepit. Quæ feripta eo quo mifla funt ordine fubteran-
notanda putavit, ratus ea futuris temporibus , excm-
H e rb e r t s Norwicenfo ^ . R a d u l p h » , D
Ciceftrenfis, & Samfon Wigornienfis E-
pifeopi, & Wilhelmus,Winconienfis ele-
. dus : falutem.
C Uftinuimus pacem, & ipfa longiùs receffit ; quæ-
x J fivimus bona , & invaluit turbatio. Viæ Sion lu-
gent, quia eas conculcant incircumcifi. Templum
mceret, quia intra Sanóta Sanäorum 89 ad ipfam
Aram irrupuerunt Laici. Exurge ut olim fenex ille
Mathathias. Habes in filiis tuis virtutem Judæ , ftre-
nuitatem Jonathæ, prudentiam Simonis. Hi te-
curti præliabuntur prælium Domini & ft ante nos
appoutus fueris ad Patres tuos, de manu tua fufei-
piemus hæreditatem laboris tui. Sed jam non eft tibi
pigritandum. Ut quid enim peregrinaris, & oves tuæ P
fine paftore pereunt i Jam apud Deum nulla tibi
remanet excufatio. Te énim non folùm fubfequi
fed & præire ft jufleris parati fumus. Veni ergo ad
nos, veni citb, vcl nos aut ex nobis aliquos ad te
venire jubé, ne dum fèjunâi à te fumus in finiftram
te partem inclinent eorum confilia qui fua quærunt.
Nos enim jam in hac caufa non quæ noftra, fed quæ
Dei funt quærimus.
Refcriptum Anfelmi ad eos.
ftunt maxima mala. In quo tatften ab iis qui ifta legunt
vel audiunt petitum iri optamus, ne nobis fuccen-
feant quod feribendis Epiftolis tantùm occupamur.
Negotii enim, quod manu verfàmus, quædam 8c
magna pars eft, nec totum alicujus rei, ignotis par*
tibusejus, feiri poteft. Ipfarum igitur Epiftolarum
textus hie eft.
Henrico fuo chariffimo Domino , gratia Dei
Regi Anglorum , Anfelmus Archiepifcopus
Cantuariæ : fideles orationes cum fi-
deli fervitio.
AD me pertinet,fi audioquod faciatis aliquid quod
animæ veftrænon expédiât, ut hoc vobis non tar
ceam, ne, quodavertat , Deus irafeatut, & vobis.«
fi facitis quod illi non placeat, 8c mihi, pro taci-
turnitate mea. Audio qiibd veftra Excellentia vindi*
ftam exercet fuper Prelbyteros Angliæ 8c foris fadtu-
ram exigit ab eis qui non fervaverunt præceptum Con-
cilii, quod ego cum veftro favore tenui apud Lundoniam
curt) aliis Epifcopis , & Religiolis perfonis,
Quod haftenus inauditum & inufitatum eft in Ecclefia
Dei deullo Rcge, & de aliquo principe. Non enim
K