ultimum, occidit. Et fie juftiffimè omne fuum in homines
dominium perdidit, dum fè ultra licitum exten-
dit. Unde adhuc lex communis habet ut debitum per-
dat, qui plufquam debitum exigit.Sicut ergo in ipftim,
qui ei non confenfit, jus amifit j ita in omnes filios
ejus, qui eju$ innocentiam imitantur. Nunc verb ifte
in morte remanere non debuit : quia hoc modo nec fi-
bi nec alteri profecillèt.' Per palîionem ergo confiu
menduscrat, ut ita fuos fèquaces confummaret : &
. hoc eft quod A poftolus ait : decebat enim eum proptty
quern omnia, & per quern omnia. Singulos paftiis nota.
Decebat multos filios in gloriam adducere turn, fcili-
cet, patrem; propter quern, fcilicet, laudandum Sc
glorificandum faEla punt omnia, & per quern faEta funt\
omnià. Et hoc, dando au£fcorem falutis, fcilicet,
Chriftum ; & hunc dando paffioni; & fic confumman-
do. Quern ordinemfi diligenter attendis; videbisho-
miné debuillc falvari etiamli nullus Angelus cecidiilet.
SANCTI ANSELMI
CANTU ARI ENS IS ARCHIEPISrCOPI
E X H O R T A T I O
AD CONT EMP T UM
T E M P O R A L I UME
T D E S ID E I R ÜM Æ T E R N O R U M .
Q Uid agis , ô homo ? quid quafi jumentum
verfàris in mundo ? Sapientem & difereto-
rem creavit te Dominus. Ne afîïmilariëvelis
iis tjuibus deeft prudentia , invigila, ô mifèrande 1
miferere tui. Efto Sapiens. Proprer te Deus excelfus de
coelis advenit, ut te à terrenis elevaret ad coelum.
In nuptiis coeleftis Sponfi vocatus es, homo. Cur
contemnis, & iridignum teexibes? Quomodo intra-
bis ad nuptias, dicito mihi, non habens pretiofàm
veftem, nec lampadem refulgentem ? Habe mundum
odio, fac meditationem tuam in Deo. Execrare
malitiâm & peccatum, & dilige benignum Redem-
ptorem tu um.
Confèrva te in terris ; ficut Angelus, caftos jugi-
ter ac fan&os habe cogitatus. Emendare à perverfis
cogitationibus, ne mundi impliceris adibus. Libéra
animum tuum, ex hujus, mundi nègotiis vanfffimis ex
intégré, ut fiiper coelçs coroneris à Chrifto. Efto ve-
Jut nubés ad’ proferendam pluviam làchryniârum j
ut pouls extinguere flammaspcccatorum.
Recordare illius diei tremendæ : appone remédia
vitlneribus anima: tuac. Ambula viriliter in lege Domini
: bp jugiter manfionem profedtuum per finceram
fidem atque charitatem. Crefce quotidie per difçipli-
nam in contincntia , habeiis fpem certam videndiDo-
minum in claritate fua, & regno, & gloria. Cave ab
otiofo verbot ne recédas à Cnrifti mandato. Planta
bonam plantationem in corde tuo & in anima tua,
virtutes, fcilicet, 8c vias fandorum Patrum, & Deo
placentium Sacerdotum.
| Memor efto, mifèrâbilis, quia in medio laqueorum
diaboli ambulas. Évigila, ne in mortis barathrum
incidas. Ne te arbitrais diu vi&urum in terris i ne
pro hoc diutius in malis adlibus immoreris. Chri-
ftum fèmper exora ; ut tptus affedus tuus frudificet :
üt bona terra & optima, ’fit frudifera 8c Deo ac-
ceptiffima-vita tua.
Habeto ante oculos tuos diem exitus tui : feftina in
illa hora fine peccato inveniri, ut in die vocationis
tua: anima tua confcendat ad Deum, eveda officiis
Angelorum. Habeto odio hunc mundum : Redem-
ptorem tuum toto mentis defiderio dilige..Non negli-'
gat anima tua : nec obledeturaulcedine ac fuavitàte
laqueorum>diaboli mortifera; ne plena* peccatis , &
ingenti confufione deprefta, tremens in illa hora con-
tabefeat ex formidine nimia.
Efto » infènfàte > fèmper paratus; vigila liber ab
omni fæce terrena j obferva ut ab omnibus fcandalis
ac cogitationibus turpiffimis eruaris : Eftoprovidus,
infènfàte, èxcitare à fumno nequitiæ. Si vis efle coeleftis',
fèmper quæ terrena funt execrare & defpice.
Pérfedorum exempla fèdare, ut ad paradifum deli-
ciarum & defiderabilem peryenias patriam Sacerdotum.
Quare odifti vitam tuam , miferande ? Quid pre-
tiofius anima tua quæris, infidelifïime' ? Accede, pro-
pera, antequam claudatur oftium pccnitentiæ. Læti-
nca cçeleftem exercitum in tua cpnvcrfatione. Expe-
dat medicus videre lachrimas tuas. Accedenoli
timere. Oftende vulnus tuum , & offer medicamen-
tum lachrymarum & fletuum.Eçce apertnm eft oftium
poenitentiæ. Accéléra priufquam claudatur.
Effunde, dum tempus eft, lachrymas j ne in<alio
fieculó fine utilitate plangas. Hîc enim mifèricordia,
ibi judicium ; hîc voluptas , ibi torment a j hîc rifus,
ibi verb flptus j hîc cantus, ibi ignis aeternus ; hîc or-
natus veftium, ibi cruciatus vermium j hîc elatio, ibi
humiliatio. Humiliaré ergo in vita ; ne in tenebris cx-
terioribus condemneris. Non ergo obledet te hîc terrena
deledatio j ne ibi fit.amara deploratio.
Qms non plangatnos, & quis non.defleat ? Odien-
tes vitam , diligimus mortem. Quid excelfiùs'-atque
magnificentiùs, quàm exercere mentem, ne fervitu-
tem redigere çarnem, ut obediat animi imperio,
confiliis obtemperet, impigrè exequatur propofit.um
animi ac voluntatem., Quis autem jucundio pibus,
quàm voluntatem Dei facere, virtùte mentis impetus
luperare diaboli ?
Quifque fèipfum vincat, .iram contineat, nulhs
illeccbris emoliatiir. Non perturbetur adverfis, non
cxtollatur profperis j nec , quafi vento | variarum re- A riam mortis tibi objice,' diem exitus tui propone, fi-
jum circumieratur mtitadone. Reptita, chariffime, in nein vjt* ante occulos tuos adhibe. Propone tibi fututcmepti'pfo
quid melius eft, in prsfentifieculo pro pec-
catis planger« ac crebriüs exorare j aut in igne «terno
fine aliqua Aitilitate deflere.
Cur tabefeit yirtus änimi tut affedu ac defiderio
pereuntis mundi ? Eleva mentem ad ina:ftimabi-
lem artema: foslicitatis claritatem , quam oculus non
vidit, nec auris audivit, quam pra:paravit Deus di-
liaentibus fe. Continentiam habeto in liriguä , conti-
nentiam in afpedtu^i« cibo , in habitu, in cögita-
ru, in rifii > ut adileta Dei perfe&ifTimus in omnibus
demonftreris. Stude pr* omnibus ne habeas inimicum
præ r diabolum.
Quid tibi muhus prodeftè poteft, fi cjus foiliciturum
judieium 8c futura tormenta, propone tibi infcr-
norum perpetuos igneis, propone tibi gehenna: posnas
horribiles.
Ora cum lachrymis indefinenter, ora jugiter, infifte
orationi frequenter. Precare Deum diebus ac nodti-
b«s, incumbe orationi aflidu£, geme femper & plan-
gc. Surge ad precem in nodfcc, pernodba in oratione
,& precc, incumbe nnftumis vigiliis, rurfumora,ad
modicum ciaufis oculis. -
Oratio frequens diaboli fubmovet jacula, im-
mundos fpiritus precis expellit frequentia, immundos
fpiritus orationis vincit inftantia, d^monia oratione
vinciintur, omnibus mails prarvalec oratio.
dinibus, colligaris? Quid acquires de pretjofi veftimen- Adime cibi quoque faturitatem panis, parcimoniâ
rî/Mira . nifi sECerna firbnlicia ? Oiiid#iinfwSrp^UnriAnt«- f^tuum corpus caftiga , jejuniis tieura,.a^erna fupplicia Quid tumOre ëleationis & àbftinentiæ inten
inflaris ? Quis noncontremifcaEJamentctur & lugeat}
cum in confpe^u Angelorum & hominum occulta
noftra manifeftabnntur l Cur malis adtibus tuis con-
triftas patrem pilffimiim , infènfatç, qui te in filiorum
numero dignatus eft computàre ?
Prohibe à malo Iinguam tuam, inquirè pacem ,
; Çc fèquere earn j ne irritatus Döminus malis tuis uc
nequiffimum fçrvum perpetuâm tradat ad poenam’,
fi eum fequi nolueris ad gloriam. Æterno régi milita-
turus propriis abrenuntia voluntatibus. Efto omni
yilitate vel extremitate contentus. Pronuntia te lingua
tua omnibus inferiorem , intimo cordis affedEu
crede te viliorem. Age dum vacat, quod in perpetuum
expédiât. s
Confurge per nodlem ad brationes 8c lachrymas.
ad Deum j ut I ibcrcris ab omnibus làqueis 8c
fcandalis paffiontim. Si enim fubitb rapiatur à te anitus
pallida orageie, aridtim porta corpus. Efuri, Sc
fiti, abftine, Sc arefee. Nifi jejuniis erudiaris, non
potes tentationes vincere.
Efto humilis, efto in humilitate fundatus, humilia
te, minimum te fac. Nulli te prxponas, nqlli te
fuperiorem deputes. Exiftima omnes fiiperiores eflè
tibi. Omnium te minimum exiftima , inferiorem te
omnibus députa. Quamvis fiimmus fis, hiimilitatei»
tenc. Quant6 enim humilior fiueris, tantb te fequetur
gloriæ altitudo.
Cave.jaâantiam , cave oftentationis appptitum, cave
gloriæ inanis ftudium. Non te arroges i non te ja-
cres. Non te infolenter extollas; alas fuperbiæ non
extendas. Elatjonis pennas non erigas, nihil de te
præfümas, nihil boni tibi tribuas.
De juftitiæ virtute nulla elatione fuperbias, de bonis
fadtis non attolaris, de bono opère non gloriçris ;
ma tua; peccatrix reperietur & fcetidiffima,noh habens ^ humiliare ut exalterisjne exaltatus humilieris:qui enim
tempus poenitentiæ ultimæ. Quid dices mprti in ho- attollitur, humiliatur; qui exaltatur, dejicitur j qui
feparationis tu«, cum jam non concedetiir tibi vel
momento unius horje vivere ? Habeto pra: oculis
diem mortis. PertradEa qualiter ftatueqdus fis an*-
te confpedfcum Judicis. Para jugiter lampadem
Puam in confervatione optima ; feftina ut lemper
fit accenfa.
Defpice temporalia & caduca; ut tanquam eximius
belligerator pompam relinqtiens feculi, poffis bra-
vium poft vidlbriam promcreri. Recurre, miferabifis,
adconfcientiam cuam; exonera teponderibus fol- x u ____ #w
heitudinum terrenarum. Non regnet contentio in te , f*s magnus in oculis Dei* tanto enim eris apud Deum
non contradidlio, non ullaomnino iniquitas. Terrena pretionor, quanto apud homines defpedlior.
elevatur, profternitur î qui iijflatur, alliditur. , '
Superbia Angelos depofuit, tumor régna diflolra
vit, arrogantiamblimeshumiliavit, humilitascafiim
nefcic, humilitas lapfu non novit. Cognofce, miferande
, quia humilis Deus venit. Ambula, ficut ille ambu-
lavit ; fequere exemplum ejus, imitare veftigia illius.
Exifte tibi vilis, exifte abjedfcus , exifte defpedlus
difplice tibi, defpedtus efto apud temetipfiim. Qui enim
fibi vilis eft , ante Deum magnus. Qui fibi difpli-
cet, Deo placet. Efto ergo parvus in, oculis tuis ut
refpue, coeleftia appete , temporalia defere , fempi-
ternam beatitudinem dilige.
Expcrgifcere parumper ä fumno mifèrando , aperi
os tuum, obfècra Deum,. projice k te onera pecca-
torum. Ora frequenter, fine ceflatione lachrymas
unde. Mollitiem animi fuge, negligentiam execrare,
?iMitiam deteftare. Ama manfuecudinem, dilige con-
tinentiam , meditare pfalmodiam.
Feftina oraré, dum tempus eft pamitentia:. Dilige
Deum ex tota anima tua, ficut ille dilexit te. Time
diem judjeii. Amore Chrifti abnega temeptipfum tibi.
A^us vita» tua: oriuii 'hora cuftodi. Fac te alienum ab
actibus &culi, ut ha:ies efficiaris regni Dei.
Audi, anima, qua: loquor; aufculta qure diqo j at- ..... -.........- __—
tendequ® moneo. Nulla ian\immunditia polluaris,^ hennje femper amigat.
nulla libiejine maculeris, ao omni te carnis corruptela In infirmitatibus tuis non contrifteris
ufpende, ab Omni carnis corruptione extrahe. Luxu*
r>a ultra non invalefcat, libido ultra non te devineät.
Melius enim eft mori , quäm libidine maculari.
Melius eft animam effundere, quam earn periricon-
Unentiam perdere.
Caftitas hominem Deo proxiraum reddit, caftitas
nomini Deum proximum facit , 'caftis regnum ccelo-
rum promittitur. Quod fi adhuc carnis ftimuhs tan-
Sens,fi adhuc Iibidmis fuggeftione pulfaris; memo-
Porta fèmper verecundiam in vultu de recorda-
tione deli&i : porta pudorem in facie de memoria
commifli peccati. Peccati pud ore oculos tuos attol-
Iere erubefee. Incede depofita facie, abjedto vultu,
moeftoore, perçufïb corde, lugnbri vefte, facco in-
volutus, opereijs cilicio corpus, femper lugens, fèmper
moerens, femper gemens, femper fufpiria cordis emit-
tens. Sic compunftio in corde, lamentum in pe.dtore ;
deledtet te fèmper planâiùs & ludus.
Efto fèmper paratus ad lachrymas Plan&um Sc lachrymas
nunquam déféras. Nulla te res de peccato fe-
curum faciat, incelfanter in corde tuo fpes 8c formi-
do confiftant. Sic fpera mifèricordiam, & metuas ju*
fticiam : fie te fpes indulgentiæ erigat, ut metus gclanguor
ribus tuis gratias age Deo : valere te magis animo opta
quàm corpore , valere te magis ppta mentequàr$
carne. Ægritudo carnem vulncrat, mentem caftigat^
Si profperitas arriferit, non extollaris j fiadverfi-
tas accident, non dejiciaris. Si contingerit calamitas j
pufiflanimus non exiftas. Habeto temperamentum in
profperis, habeto patientiam in adverfis. Probàri te
in dolore cognofce, ne exalteris. #
Æqualis efto in omnibus, mentem nca gaudio ncc