90 SAN1 C T I A N. S E I^-M I
unufquifque forum efset idem ipfc.qui Deus , ficut de.À five
• 1 . 4 ................... • 7-----* da toc ÜUOÜ Ho^emm ex- debftp Deus non ejuget ab uloi .^oiiiafn
*1. tnfc's
De u dit
«/• Uüde
homine iftddicimus& fi quaerfs euf .. _
, funt peifonas Dei, velfakcin deuno hoc fielt, refpon-
deo : quia ïatió tunc fieri, nnllatenus ■ M M
fed omnin6f( quia Deirs niliiljfiné ratblle Heit ) p.ro-
fajbebat. B° ( trubrfcb quia ; hoe q u r fv i: die* qux
didturus eras. Pstamus ergo quia mori.nän
debebic, quoniam-nou erin peccator. Üv/. Concedere
me oportet.
C A P U T X I .
Quidmorlätur <x J m pmfl.it' .- & . quad mortMuti
'non pertinent del puf am hominis naturen.
A- N 6- E l' M.
NXJnc au tem reftatindagare utrum poffit morifè-
cundüm humanam naturam ; nam fècundum.
divinam incoi.ruptibil is .1 emper c r k . '/ V . De hoe * cur
dubicaie debemus ; euro ij fè yetus homp futurus lit >
& omnis homo naturaliter mortalis.lit ? Anf. Non pu-
to mqrfalitatem ad puram-féd ad corruptam; Ho'mihis
naturam per-tinere. Quippeh ntinquarn p'ecccafset ho- 9
mp, & ïnmiprcalitas ipiius immutabilitër * firmata
efset; non tarnen minush pm o<efse t verus :*& quan-
do mortaies in incoiruptibilkate refurgent, rión 'minus
erunt veri'homines : nam lipertin ret;ad verita-
tem ljumapa natura mqrtalitas , nequaquam pofset
efse homo,qiii.efset im mor tails: non'ergo pertinetad
finceritatem hrt/nana ‘naturae córruptjbilitas, five in-
oorruptibilitas: quoniam neutra-facit dufdefiruitho- A
minem ; fed-,'altera valet ad ejuv miferiam, altera ad ^
beatitudinèm. Sed quoniam nullus htomö eft, qui non \
mpriatur;: idcirco mortale ponitur in hominis diffini-
tione <i I hilofophis, qui non credidemnt tof.um hominemaliquandoqiotutpe
dut pofse efse ïmrho, talem.
Quare non fufficit.» ad demonftrandutn ilium hominem
’debere m.ortalèm efse , hoe quia verus homo
erit Bof. Quéreergo tu aliam racionem‘: quia ego
illdm nefcip li ,'tu* nefcis-, qua ilje p obetur poise
mori. A n f Dubium non eft quia ficut Deus * erit, ita
t omnipotent eri?^ Bof. * Ver'ü.m eft ? . jpnf. Si ergo vb-
limam fiiam.,ponere , & iterum fomere.
n a mqiie non erit peccatum in illo > non * debebit mo- al‘
ri , ut diximus. ' Bof Aliter nëqueo iiiteHigère. dirtf.
Confiderenius adhuc utrùm fïc patiônabîlifcer conve-
liiat. Bof. Die t u & eeb libënter î i u d f a m . h ô -
‘ mo per fuavitaiém pe.ccavit, an non convenit ut per
, afperitatèm fatis|äcia,t ? Et fi tâm/^ciieyii^useft à dia-
l)plp% ut Deum pèccando èxhonordfet ut* fdciliiis
non poflet j nonne juftum eft » .ut homo fatisfaçiens
| D eo prb peeçato, tant â difficult aie p g lg l diabölum
ad honorem Dei, ut majori non poffit ? Ari non eft di-
gnum quacenus qui fe fie abftulit Deo pèccando, u.c fe
plus auferre non pollët -, fie fe dec Deo fausfaèiendo. ut
ma gis fe non poffit dare î B«f. Non eft aliqui^ Trati^pa-
B -biilus; Àri . Nihil autem afpejids aut difficilihs’|ôteft
homo,ad honorem Dei fponte 6c non ex debito .pâti;
.qu-rn mprtem : & nullatenus feipfum pqtëft homo
mdgis dare Deo, quàm cùm ft morti^ tradit ad hono-4^
remïllius. Bo .V era funtomnia hæc. Anf. Talem ergo
oportet eum eftequi'pro peccàto hominis fatiSfa-
çere volet ; ut mbri poflit, u velit. Bof. V ideo hominem
ilium plané, quém quærimus > talem effie qportefe,
qui née ex neceiïkace moriatur, | qupniam erit omni-
potens ; ncc ex debito, quia nunquam peccator erit ;
& mori poffit ex libera voluntate , quia neceftàrium
erit; A ni. Suntdk alia multä , cur eum valde conveniac
hominum fimilitudinem & converfationcm; abfque
peccato habere ; quæ faciliùs & çlariùsper fe patent in
ejus vita & operibiis ,Tquàm veliit ante experimentum
folà ratione monftkiri poffint. 'Qqis enim explicit,-
quàm necelfariè , quàm fapienter ladt um ^eft , ^ic ifle,
qui homines erât redempturus, & de via mortis 6i: per1
ditionis ad viam vïtæ & beâtitudinis æcernæ docendo
redudturus, cum h'ominibus conyerfaretur j & jn ipfà
conveifatione, cùm eos docçrec verbo qualiter vivere
deberent, feipfum: exemplum piæbeiet ? Exèmplum
autem feipfum quomodo darefirifirmis & m'ortalibus,
ut propter injurias, aut contumélias f aut dolores , ,aut
mortem, à juftitia/nori fécèdèfént i fi ipfuM'liæç omnia
fentire non agnpfcerént? #
Jet potent: : C A P b JT X I I .
Bof. Sihbc^ion poteft.,noifvidetufcfu^^ ;
terts.' Anf. Poteriq igitur nunquam mori ,v fi volet j D Quod quAmvis incommodorutn noßromtn pnrticeps ßty
ftmïm
& pbterit taori% ßc refurgere. Sive autem animäm
fuam ponät nullo alio fa.ciente'j five. aliu? hoc faciat
ut eam.ponat ipfo permittente; quarttum .dd potefta-
tem nihil diffen.ß'f Non eft dubium. A n f Si igi-
tur -volüerit perrhk'tere, poterittpccidi fi nolueric
non poterit. Bor. Ad hoc.nos indeclinaBiliter perducit
fätio. Anf Ratio qupqüe nos docifit.qdia'Oportet eum
'majus aliquid'habtre, qiiam quicquid’fub Deo eft j
quod fponte det, & non ex debito, * Döo. Bofflta. '
eft. Anf Hoc äiuem'* nec fub illo %-npc exträ illum
. inveniri poteft. ßof. Ver.uni.-eft. Anf. In ipfo igitur in* -.
venienduirt eft. Bof. Sic fequitur. Anf. Aut igitur feipfum
y autaliquidde.f? cfabit.iöö/. Ndrt pofsum’alicer in-
> fit eiligere. A /f. Qusrendum eft nunccüjufmodi h«c p
daEibdebebi/efse. Dare namque ft'non poterit Deo, ^
a%t ahquid.de fequafi non habend,,*üt fuüs fit : qqo-
niam omnis<reätuta.Peieft. Bof. Sic eft. eA fß S if ergo
inteljigenda eft hkc dagioQqia aliquo modo ppnet
fe ad honorem Dei r aut aliquid de fe quo modo debi-
o« tor nbn erit. Bof. Ita fequitur ex 'fupi;adi£tis. A n f Si
*„*’ dicimus qu'ia,d®bit fqpfijm ajj pbediendum Deo,qt.per-
,n!erl fev-eranter fervando juftitiam, fub/iat ft- ejus vpluntati j
1 et non erit hoc dare', quod Deus ab. illo non exigat ex
*‘^d,ebitp. ömnis enjfm fätionalis creatura debet hanc
!*. pBedicntiam Deo. Bof. Hoc negari nequit. Anf. Alio
• itaque modo oportet ut det fe ipfum Deo, aut aliquid
de le, (yof A,d hoe nos^mpellitratip. A n f Videamus
fi forte hoc. fic-ykam füäm dare» five pon e r animäm
nifer ta\
B o s o.
OMnia haje pätenter oftendunt eum mort-alem,
ßc incbmmodofum nonrorlim participera efft
opprtere. Séd ha:c omnia mifeiia» noftne fant : nun-
quid ergo mifer, erit ? Anf. Ncquaquam,: nam ficut
ad beatitudinemi non pertinet commodum, quod habet
quis contra vojuntatem : ita non eft miftria ap-
prehendere fapienter nullä-neceüitate aliqüod incom-
modum fecundum voiuntatem. Bof ^ Concedendum
eft.
C A P U T X I I I .
Qifod cum aliis infirmitatifui mftns ignorantiam
non habeat.
" \ TErftm in hac fimilitudine, quam habere debet
y cum hbminibuS y, die ucrum ignbi;ant;iamquo-
quef fiçftt alias,infirrnitat.es hoftras, babiturus fy:,? Anf
Quid dubitaSrde?Deo , utrura.fit; qm nia fpiens ? Bfif
Quia quamyis fit.irp’mortalis Futurus .ejf diyina natura
; mortalis'tamen erit ex humana.,* Nam cur nön fi-
militer poterit illis homo effe yerè ignorans, ficut verè
mortalis erit? Anf. Ufa hominis älfumptioin unicatem
C U R DEUS HOMO. L I B. II. 9 i
perfonæ* Dei non nifi fapienter à fumma fapientia A interrogation! refpondifti. Anf. Bené refpondes; vi
ftet f & ideo non alfumet in homine quod nullo modo
utile, fed valde noxium eft ad opus quod idem homo
faélurus eft. Ignorantia namque ad nihilum illi utiiis
effet, fed ad multa noxia : quomodo enim tot & tan-
mmenft ta opera , quæ fadurus eft , faciet fine * fumma.fa-
l pientia'î aut quomodo illi homines credent, fi eum
;ianc * feient nefeiunt ? Si autem * nefcient ; ad quid erit ei
iefcict' utiiis ignorantia illa ? Deinde, fi nihil arnatur, nifi
quod cognoftitur : ficut nihil erit boni.quod non amet;
ita * nullüm bonum erit, quod ignoret. Bonum autem
nemo perfeâè novit, nifi qui illud à malo feit difeerne-
re : hanc quoque diferetionem nullus ftit facere, */ qui
- malum * ignorât. Sicut igitur ille , de quo loquimur ,
demus ergo quia violationi vita; corporalis huj’us homi-
njs nullä immenfitas vel‘ multitudo peccatorum extra
perfonam Dei comparari valet. IV. * Apertiffimum 4/- faP'et
eft. An'. Quantum bonum tibi videtur, cujus * inte-
remptio tarn mala eft 1 ßof. Si* effe ejus tarn bonum al fi om
eft, qu^m mala eft ejus,defti;u£tio > pluseft bonum in- bonum
comparabiliter . quäm fint ea peccata mala, qu<e fine
* «ftimatione fuperat ejus interemptio. Anf. Verum*»/ exiftii
dicis. Cogita etiam quia peccata tanturn funt odibilia,tl0nc
quantum funt mala: & vita ifta tanturn amabilis eft ,
quantum eft bona. Unde fequitur quia vita* ifta plus,
eft amabilis, quäm fint peccata odibilia. Bof. Non Tan,,,f t
poffum* hoc non intelligere. Anf Putafne tanturn bö- chnßr, ]
orane perfèftè feiet bonum : ita nullum ignorabit ma- ß nnm tarn artiabile poffe fufficere ad folvcndum quod
quam vis eam
ltim. Omnem igitur habebit feientiam
publice in hominum converfatione
often da t.
Bo'. Hoc in rtiajbri zetate ita videtur , ficut dicis : fed
in infantia, ficut rion erit tempus cotfgruum , ut in
illo appareat fapientia : ita non erit opus , & ideo nec
congruum ut illam habeat. sAnf. Nonne dixi ^uia
fiipienter fiet ilia Incarnatio ? Sapicnter namque aifu-
met Deus morcalitatem • qua fapienter, * quia vald£
utiliterutetur. Ignorantiam verb non pocerit alfu-
mere fapienter : quia nunquam eft utiiis, fed femper
| force per noxia : nifi.forte cum * per eam mala voluntas, qua*
■ . affcftu ’ nunquam in illo erit , ab* effeiftu reftringitur. Nam
etfi aliquando' ad aliud non nocet j hoc fblo tamen no*
ceti quia fcientiie bonum aufert: & ut breviter abfoU
vam quod quserjs : ex quo homo ille erit, plenus Deo
K iB femper, * ut feipfo erit; unde nunquam erit fine eius
debetur pro peccatis totius mundi ? Bof Imb * plus "T«»
poteft in infinitum. An/. Vides igitur quomodo v ita ^
hæc vincat omnia peccata , fi pro illis detur. Bof,
Apertè. Anf: Si ergo dare vitam , eft mortem accipe-
re : ficut datio hujus vitæ prævalet omnibus hominum
peccatis j ita & acceptio mortis.
' C A P U T XV.
Quomodo dele at mors eadem etiam peccata eum
perimentium.
B o s o.
I Taefledeomnib us peccatis, quæperfbnam Dei non
tangunt, confiât. Sed nunc video aliud quærendum.
Nam. fi cam malum eft eum occidere, quàm bona eft
potentia,& fortitudine, & fapientia. B of Quamvis Q Vlta ejus j quomodo poteft mors ejus fiiperare& delere
hoe in Chrifto fèmper fuifle non dubitarem ; ideo ta
men qnajfivi ,.ut de hoe quoque rationem audirèm.
Sxpe namque aliquid effie cerci fumus j & tamen hoe
ratione probare nefcimus.
C A P U T XIV .
Quomodo mors ejus pravaleat numero d? magnitudini
! . peccatorum omnium.
■ ^TtJnc rogo ut doceas me, quomodo mors ejus-
pr^valeat numero & * magnitudini peccatornrii
K omnium; cbm unum (quod putamus leviffimüm) pec-
Mpnédarur.catum tam infinitum monftres,ut fi numerus*obtenda-
tur infinitus mundorum , qui fic pleni fint creaturis, I
peccata eorum, qui eum occidcrunt ? Aut fi alicujuse
rum * peccatum delet j quomodo non * poteft aliorum <d. peceau
quoque hominum * aliquod delere ? Credimus enim <*/. aliquot
quia & multi ex illis falvati funt, & innumerabiles
alii non * falvantur. Anf Hanc qu£eftionem jfolvit
Apöftolus, qufdixic : quia f i coinoviffent, nunejuam v. 8.
Dominum gloria crucifixißeht. .Tantum namque * dif- <*/• diäerc
ferunt feienter fadlrtm peccatum, & quod per igno-
rantiam fit : ut malum , quod nunquam facere pofsent J*pec.
pro nimietate fiia, fi cognofceretur; vcniale fit, quiacatum '$ntm
ignoranter faifturn eft. Deum enim occidere niillus.ho* ™ u
..mo,unqifam, fcienter faltem, velle * pofset: & ideo
qui ullum occiderunt ignoranter, non in illud .infinitu
peccatum, cui nulla alia comparari.pofsunt peccata-,
proruprunt. Nam* non confideravimusejusmagnitu-4/* nam ß
hilum., nifi faciat aliqtiis afpeblum unum contra vo-D Einern ad videndum quäm bona efset vita ilia, fecun
»/• occides
KliiJ
Inntatem Dei, non tamen fieri debeat. Anf Si prs
fens eilet homo ille, & quis elfet feires, & diceretuf
idas tibi: nifi * occideris hominem ilium, peribit mundus
ille totus, & quicquid Derts non eft : faceres hoc pro
;cdiafeEv-anda omni alia creatura ? BoANon facerem j
nde- etiam fi mihi infinitus humerus mundorum * obten-
deretur. Anf. Qui, fi iterum tibi dieeretnr : aut
eum^occidas:; aut omnia peccata mundi venient fiiper
te ? Bof Refponderem me potius *,alia omnia peccata
velle fufeipere, non foliun hujus mundi,qua: fuerunt
& qus futura funt, fed & qmeeunque fuper hafo co-
gitari polfunt ; quam iflud folum. Quod non folum
de occifione ejus, fed & de qualibet parva ltefioneqiue
illun
dum hoc quod ignoranter fablum eft ; fed quafifeien-
ter * fieret quod nec unquam fecit aliquis, nec facere4/- fie*
potuit. Bof Rationabiliter interemptores Chrifti ad ve-
niam peccatifui percingere* potuifse monftrafli. Anf
Quid jam quads amplius ? Ecce * jam dives quomodo
rationabilis neceffitas oftendatex hominibus perficien-
dam else fupernam civitatem, nec hoc pofse fieri nifi
per remiflionem pepcatorunf, quam homo nullus habere
poteft nifi per hominem, qui idem ipfe fic Deus,
atque fua morte homines peccatores Deo * reconciliet.
Aperte igitur invenimus Chriftum , quern Deum 8c
hominem confitemur , effe * morcuum propter nos : »/• & moi-
hoc autem abfque omni * dubiccate cognito 5*cun<fta'“u”mnilin(
tangeret, refpondere me exiftimodebere. Anf. £ quæipfèdicit, certa elle,quoniam Deus menciri ne-
Redè cxiftimas : fed die mihi, cur ita cor tuum judi-
Jj/»Hotrwj cat, ut plus * horreat unum peccatum in lalione
hujus hominis ; quàm alia omnia, qua cogkari pof-
funt : cùm omnia quacunque fiunt peccata, contra
ilium lint î Bof. Quoniam peccatum' quod in perfona
ejus fit', incomparabiliter niperat omnia ilia, qua extra
perfbnam illius cogitari polfunt. Anf. Quid * diçps
hoc, quia fape libenter aliquis patitur quafdam in
W-^Mora £ja per(^na moleftias, ne" majores patiatur in rebus
Clentu fois ? Bof Quia Deus non eget hac * patientia, cu jùs
poteftati omnia fubjaccnt, ficut tu foprà* cuidam mea
quit, & fapienter elle fiu£la qua fecit, dubitandu
non eft, quamvis eorum ratio non intelligacur à nobis.
Bof. Verum eft quod dicis : nec aliquatenus quod
dixit, effe verum} aut quod fecit, rationabiliter elle
faélum, dubico. Sed hoc poftulo, ut’ quod quafi non
debere; aut non polie fieri videtur" infidelibus; in fide
Chriftiana hoc mihi qua ratione fiefri debeat, aut poffit,
aperias : non ut me in fide confirmes, fed ut confir-
matum veritatis ipfius intelle&u Iacifices. ,
M ij