554 A N N O T A T I O NES
ïl’lc cxccflerat trigirità festem : cùm tandem divino metu, ^
l'ucccndi «more iilius mens crépit, & ab amore' rnundi te-
peice're. Ab extecioribus oculuni coulis converrcns ad fé-
ipfum, ibat frequentiùs ad Ecclefiaiii , orabàt de voté , ac
fzpè protumpcbac in lachrymas fzpè tocufti jejuniis crans,
figebatc dicm. In armis , in cultu corporis non idem ftu-
dium , quod priùs facis indicabat alteracionem animi iilius ,
quam adhuc feria diilimufcûione cclabat. Militia; ac cz-
t er« rer fecularis fumma erat voti : verum quo Te con ferret
, quod vivendi gerfus allùmercc , ignorabat. Rarus in
Noimannia tune reditramitis index aut prævius crat. S cd
ficut fpiritus ubi vult fpirat , ita quern alpirat, undid ejus
dbcet dé omnibus. Abrcnunciàns ergo militiæ , vili tegu-
mcnco indutus , barba & crine intonfîs inter aulicos diu 1er-
vivit, ut przdia fua Deo fecutn lucraretur exitutus ab Æ-
gypto verus ille Hcbrzus. Jam domini fui affidrns menfoe,
inter multimodas e'pulas pane afperiori vefeebatur & aqua.
Ridcbatur ab univerfis ; amentia; , quicquid agebat reputa-
batàr. Minis, protnillis , injüriû, bfficiis dominus & uni- B
verfi fatcllites non poterant à propofi.o fuo eum avertere j
nolebat tarnen fine domino cui iervtcb.it , dilcedere, In-
terea Comes Gillcbértus ob damnum fibi pcrniciofum , quöd
quifpiam compatriota nlolicbarur, mißt Herlùinum ad Robert
um Noirhaiiuiz Principem. At vif pads fere damnofa
alitui m ichinatnenta penitus recula vit : per (tat dominus in
fenrentià, hortans , comminans, ut cönfilii lui verbum ad
dddiinfirii fiiurïi petferemlo référât. Agitur ut jam oftendat
mi es ad ütrùrnbbet pofitus, cui fervire fuperno an terreno
domino fnaÜt. Abditàta igitur bmnino légat ione difeedit
à curia. Quod ut cognovit Comes , jùffit mox abripi uni-
verfa ejus bond , pauperefque ejùs clientes,; quoi um nomine
ad Comirem rediie, innoxiorum caulam adutiis ; inter qu*
dixir : Qù a: tilea funt univerfa diilrahantùr, modo paiipe*
iibus, qui vcftram nullb crimine iràm merucrunt, fua reff
tituàntur. Motus ad pietarcrh Gillcbcrtus, quem munda.
n* faftus cëlfitudînis plurimuth obtinêbat, adduclo in pàr-C
tem Herhiino pcrqtiifiv.it animi tahtam communicationem y
Sc finetti confi’ii Cüi paucis verbis, muîtis lachrymif reff
pondic ; [,,$*ctilum aiftirido & tibi obrequendo nimitim
kl Deum ac meipfixm haélenùs nèglëii : Qn* corporis étant
„ cultui omnino intenrus, nUllam anima: me* erudirionem
„ accepi. Quaproptçr precor , fi qüid.unquam bene merui
à te, liccat viri quod fupereft in monaftério tranfigi, *
„ falvo' circa me amore tuo & da mecgrti Deo quz ha-
n bai. ‘ ] - Cordé in Ikchrymis concicato hequit fuftinere ul-
terius loquenttm , clientiqüè experitam fui fuorumque om-
niûin fxculratem. Procinus Hcrluinus Burnevill* (Bonnc-
villaiti dicrint) extniendutii Dei fervitio bpüs arripuit. Ip-
fe, igitur non folûm pritfidebat operi , (ed ipfum qupqufe-
efficiebât terrain fodiëns , foflam eiferens, lapides , fabu-
lum , calréhicjue hufhcris comportans , ac ea in parietem
compoi;ens. Qùibüs alii, h'o'ris àbrra^c , iplë, congerebat,
qua ad opùs exigebanrur, èjcludéhs orium ab orhni parte r>
drei } quanrb vânrtàté tuniidâ blini délicatibr , tanto vera1^
boni i H taré iuihc àd omnem laboris toleranriam proprer Deum
pai'ftiitiiiir,
Cibtirh , prêter quitus non licebar diebus, accipiebat nec
exquifnum , & pàrcè ïàtis, expleco com die opéré fuo. Et
quia interdiu rierijuibit ftuderé| edifcéndo pfalterio noftem
penc tôraoi impendebàt. Mis éxcrcitii's multa jocunditate
noviis tyro Chrifti exercebaturi
Prima litterarum elemenra didicit , cum jam exilieret
annorum prôpè qu'adraginta , Sc divina opitulante gratia
eo ufque proedfit , -ut etiam apprimè eruditus , in expo-
hendis ac intelligendis divinarum Scripturarum fententiis
méritô Kÿberctùr mirabilis, Quod ut, fqïius divin« gratia:
tribuatur , noélurnis tantum Boris ïludïo huic vacabar ;
quia proptér le «ion es nunquâm diufni ope ris intermifit
cxecutionem. Nova rurfùs contra eum hoitis antiquus in-
Ve'nit.
Crénbbiûrn qfioddânî Herliiiniis adierat gratia inquifen- r
® de Vità ihonachorum. .Oràrfone fada acceflît. omni cum ^
Jév&tènria., rriulro cùm trémore ad oftium clauilri , velut
ad’clàùftùm‘pàràdyffi ,'dcfidefatiîfimüs feire quis monacho-
riinf» hàbiiàs , qui mores , qua: in cîauftrb fedendi fit feli-
gio, Sed Vidît longé aliàm ab éa, quam cccnobialis ordo
’ Sfav^ta^em haberi. Tuibatus cïl , jam incertus
quod Vivendi génus a'pprdbaret,
Àd ha*c , qui monafterii cuilos crat , ut ilium iîc in-
trorfus attendentem confpexit,, fureïn fufpicatûs ^ immif-
fi* > vi .pôfuîr ^çollo iilius pugno per capillos foris
&& bftium eifrufit. At vît patientillimus pro illata
fibi- 'inlbtiâ nVlIuqi mdnacTib verbum iinpatienti* refpon-
djt. *Nèc tant dm femel, fed ùBiqüc KolHs ab eo vi£tus Deo
Vincente fucciibùit,
- i tandem , quam conft-urerat , ab Epiicopo Le-
» .co«n*‘n totondit, ab eodem facr* Reli-
gioniis habitùm indutus , Sc paulo poil confecratus facerdos
,, pluribus jam Ducatui iilius addiAis Fratribus Aku.
præfictcur. ***
Totb imixandus aliis praeponebatur , qüi per annos
itnptoperium vira: fpiritalis patientiflîmè tulit coram ff**
laribus. Quos auccm regendos acccpcrac , arétiflimA r°’
more Patrum pribrum, regebat. ' . » «a
Videtat peraéto in Ecclefia officio, Abbarem collo f
meinem , manu rafhum vel farcuium geftaneem ad a **
culturam praire , monaclios omnes operi fub dici ter "
nom infiftcre, Viftus quoridianus panis filigincus & ke l'
cum fale & aqua. Aqua non hifi lutulcnra : quia’fonsnuf
quam prater ad duo milliaria habebatur.
Coelefte proedicabant beneficium , cum panis melior
& caièus , vel aliquod aliud edulium uhdecumque habe*
batur : exemplum magiftri & conatus omnem murmuran'
di excludebat aditum, Abbas prior ad opus , ab opere dif
ccdebat ultimus. Simili ié inibi iervituti propter Deum
nobilis mater ejus addixit : & concdfit Deo ptædiis qu
habebar, ancillæ fungebatur officio, fervientium Deo pan-
nos abluens , & quicquid injungebatur externi opcris accu»
ratiifimc agendi.
Ad opus ferVorum Dei quadant die cum annonatn lotteret
, nefcio quo cafu domus undique fuccenfa cft, çu
currit quidam , cjulando huntiarts Abbati domos com!
buftas , & matrem inibi combuftam. At ille , Heet la!
chrymis fuftufus , ad Dcum manus levavit : Gratias titi
Deus , inquit , qui a in oÿicte fervientium tibi metrtn
me am ignis ajfumpftt. Fortis in amore Dei conftantia
quâ: tot diaboli arietibus impuKa labare non poteiat «
Nihil tarnen mali in illa conflagratione prædidta domi-
na pafla fuir. Deinde poil aliquantum temporis per vi»
fum divinitus commonitus eil , ut dimififa iolitudine cam.
peflri8; qu* competenti oppottunititc omnino carebat.ad
locum fui juris manfionem transferier , qui à rivo hic ma.,
nanti Beccus appellatur , ad milliarium à taftro Brionio,
Eil hic locus in ipfo fa hu Brionenfi, vallc ima , montibus
faltuofis hinc inde occlufa , omni opportunitate humans
ufiii cómniodus ; Propter denfiratem ac rivi recteationem
ferarum multus ibi erat accurius. Trium tantum molen,
dinorum ties domus -illic étant , & folum illic habita-
bile. At verb cum fylva prjeJi&a Gilleberti Comitis effet deli.-
cium , variariimque foli portionum jure ad varids i'peélaret,
tarnen Deô juvante , & Herluino firmiter fperante , integra
Brionii iylva ad Beccenfes.
Ufque eo de Herluino nâitavimus ipfifmet Gilbert)’ Ctif«
pin i fui Biographi verbis, aliquamdm (ubinde inrerlocatis,
quantdtn ad Beccenfis Ccenobii conilitutionem confti-
tutorifquc gloriam nonnihil illuilrandam faccrc aiiimadfitenitii
fuo fzculo Herluinus fuit noilr* Galliz , fpecia*
timque Nornianniz non obfeuruni fydus j cu|us aliquot radios
alibi opportunius fpargemus , Sc maxime , ubi de cjth
occafu.
Qu* autem literis confignavit Gemmet. lib. 6. Hiftor,
Ducum Normanniz cap. .9. funt ram anguila & brevia,
ut amplilfimam viri gloriam iniquius conilringant. Utau*
tem nepotes noAros minime lateat , quantum externorum
bonorum reliquerit Chrifti amore , recenfebimus ex ejus di»
plomate, ubi ait :
Nocum fit omnibus Chriftianz religionis cultoribus, 11
quod ëgo Abbas Herluinps filius Aufgoti, aftantibus &
laudantibus fratribus meis Odone & Rogcrio , jubente
Gilleberto Comité , & Alberto & Ranulpho confentiente,
Rdberto Comité, & Roberto Archiepifcopo , donavi fan-
ebe Mari* tertiam parti’m cer-z.de Burnevina , & hoc*
quod prtinet ad cam j & Tavileio , & dc Surceio , & h°c((
quod pertinet ad eas , & terram de Sarnaio , & hoc quod j
pertinet ad earn , quz Atifgotus pater meus in vita fua ha-
buit : Dotem quoque matris me* jubente patre nieo ex
jnregro mihi datam , coram reftibus Fulbetco iacerdote,
Vitale, Rainaldo, & aliis multis.
A N N O TAT I O N E S IN E P IS T Q L A M ,^
VIGES.IMAM NONAM.
L uinigni,] Sic quinque noftra manuferipta Exemp**
ria. Eadmerus in editionc Antiicrpienf. an*10 *
Guilhelm. Malmefberienfis lib. f. <le geftis Regum «n
glorum , & lib. j. de .geftis Pontificum. Perperam ig1*
tur Exemplaria excula habe bant ante hac Lauron«^'
Quantos verî» piëtatis fruôus ex hac femente
mo jaila leger it ., hinc manifeftum evadit, quod
nobium fan Ai Pancratii Levienfis in Anglia ( cui pr
fuit ) Dioecefis Selcfienfis tanta religionis claruerK ^
ma, uc.cztetis monaftciiis facile palmam eripetet.
I N E P I S T O L . S . A N S K L M 1 LIB. h
t Lanzo Clûniaci ( quod' Çrénbbiüm in-Gallia Dice- locum, qui
555
,UACIvlarifconenfi , Guilhelmus .Pms Aquicanorui
cellAi£cg {frùxic î ùt Paradinus Iib. de antiquo itacu .Bur-
nifft ■ r .. —ftetur, fe emin,us fpeAantem prz ftuporé
fubftirîrtc ) priAs MonaKitliicquumm egerat tyrocymum ; i
• quam fueric-religion tenax înftituti , licet-fqprci
11 tatione fie excruciaretur , ùt nec fedéns nec ambulans
or0 :accns nec ftàns , ne mômeheo quidem tranquillus fuc-
’’.^. j^nquam tamen ( inquit Bibliothecarins Malmsjbetien-
T I f S• de Kegib. Anghs ) nodlibus eft lócuttis : rogantU
k s fratribus , ut filenciùin folverecnon açquievit, ne mo-
bUchatus impudicitiam liba'renç , eo quod nunquam poft-
”uain monatjiicum accepiffet habituni , à Çortipletorio e-
^ ens ufqud ad fequehtis diei Erimam ldçutus fuiffeti
L, jc autem (ut paulo poft idem Bibliothecarins advertit )
W g cséteris fui "zvi hominibus Regulam fan£ti Bene-
qui Prif rc
difti ob'ft
fiieiuJnie , ôC m wj
hnâx Mari* (qu;
ibfervabat. Beatam Dei genirriGcm ejufque Iblemnia
i venerebatur afteAu , contulfc ,.'uc folita fibi con-
c , & in tranfitu fâ'nfti BenédiAi, & in-fcftivicace
Æariz (quæ Annunciatio dominica dicitur) majo-
i Vliffam. i*1 Cohventu çelebiaret ? & odayo à przdido
fîinfti Bénedidi tranfitu die przventüs infifmicate , odavo
nihilominûs die ab Annùneiàtione dominica migraret ad
Chriftum. ^rro hujus Epiftol* nominatini meminit An-
felmus Epift^xo+. ad Guarnerum lib. 3; Eadmerus bonani
i adduxit lib. i. vit* ejufdcm Anfclmi èàp. iy.
pattern <
A L f E ft. A s
Sic hfcelix Monachus.] Eö non infulsè refpicercvidetur
illtid Lyrici cpift. 1 4 . lib.
Cut placet alter ins , fua nitnirttm eft odio foris
Stultus uterque locum iriimeritum caufatur inique.
In culpa eft animus , qui fe non ejfugit unquam.
P OS T E f t l Öf t i
Qiti Coenobitarùni aggreditur propoßttim , expedit ei , ut
qunun.]ue monafterio prcfejftts fuerit , nift tale fuerit, ut ibi
imlum facere cogatur , fi radteare fttideat. J^ Locus exprefli-
flimus ad confirmandos quamplurium Coenobitarum animos,
Jui durioris vir* rapti defiderio ; plerumque ad aliud tran-
:unt mönafteriiim , unde paulo poll , quoniam oneri funt
•impares, coguntlir exice non fine- gravi moerorc , & grandi
, cuiexéuntes objiciunrur, tfcntationîs discrimine. Magifter
Adam de fando Vidore , vir æqualis Hugoni , Ricardo,
& aliis compluribus noftri Ccenobii Patribus religiofifiî-
mis , in dialogo de Inftrudionc difeipuli (quem nüncupa-
vit Pitribus noftris Canonicis Ecçlcfiz Archiegifcopalis fanc-
ti Andrzæ in Scotia ) interrogans euridem jam dejurat* rc-
. ligionis‘ facraniento ligacunl , hoc audjt refpondentem.
[ Quid fi majoris pcrfedionis & rigidioris ordinis defi-
„ derio accenlus vitam meam emendare , & converfatio-
„ nem ,meam augere volucro , nunquid , ubi id faciani,
V tranfmigrem confulis-
i, Docf. Cetcè non confulo.
i, Difc, Quaie ? ' . , '
- ü DoS. Priirlùm , quia fufpedam habeo infirmitateni
« tuam , quia potes fufferre ordihem iftum , non potes for-
>, taftis fufferre ilium. Secundh , quia timeo' ne per difeef-
j,fum tutim eis , qui poil dilceflùm tuum remanent, ali-
,,;quod aaitinum inferatur Sc feandalum.
» Difc. Èt -quare hic effent ? ! ..
.» Die7 . Norme una es de decem virginibus , qua: accipicn-
». tes lampadés fuas exietunt obviam fponib &.fpohf* ?
u Difc, Üna quidem de quinque prùdehtibus elfe defi-
» dero.
boit. Aut pfudcris Virgo es, aut fatua.
»> biß. Sum utique.
>) Doit Si fatua es , non confulo ut quoquam difeedas,
: fortè fatuus fit fatui egreffus. Si aiitcm prudèns
1 fibi quifque delegerit, fc.cui fua fe vdlùn- *
firmaveric , omnino i)On confulo : Sed nec ‘
, iandus Papa Gregorids, ait enim : Perïçdi quique ma- “
gna fe difcrècionis fubtilitate cbnfpiciunc, ne ad deterio- “
ra unqulm , vel in oper.e yel in cogitatione diiabantnr : “
Et paucis additisinquit. PrzfCribat proinde Jlabilitatis pac- “
turn omni deinceps remiffo defeenfui, contentiofo difeef- “
fui , vago & curiofo difeurfui, totius denique inconftan-‘‘
tiæ levitati : non tamen in his *, quz in profeffibnis férié “
fequuiitur , morum videlicet, converfiqni & obedienti*, ‘
quæ fecundùm regulam fir. Nam fi-h*c ibidem pro im- .“
probitate nimitum atquc irreUgiofitarc cohabitantium ob- “
tineri fortè'nequivèrint , duce fpiritu libertatis indubitan- “
ter fuadeo cranfire ad locum alium., ubi non impediatur ‘‘
homo" reddete vota fua , qu* diftinxerunt labia (ai. Po/l “
nonnullst pxplanatiùs fuam aperit mentem, dicens : Fortè“
vùlt aliquis dç Cluniaccnfibus' ïnftitutis ad Ciftcrcicnfium “
fefe ftringere paupertatem, eligens præ^llis nîmirum con- ‘f
3 fuetudinibus magis rcgulæ putitatem. Si me fconfulit, “
rion confulo : fi non fané fui Abbatis ufurparic allenfu. “
Quamobrem î Primo propter feandalum ipforum , quos “
deferit : Deinde , quia certa pro dubiis relinquere tutum “
non cft : For fan enim hoc tenere poteft, illud non po- “
teft : tertiô fufpediam habeo levitatem , qua id f*pè quod “
facile vollimiis ântequam probemus , experti jam nolu- “
mus , uiA prope momento idipfum & cupic'ntes & ref- ‘ ‘
puenres , tam lcviccr quàm & irrationabiliter, “ ] Haâenùs
illic Bernardus : mulfa enim przterii, qu* leétorem avi-
diorem non pr*teribunt : quamvis nihil éxillimem me fi-
luiffe, quod feribendum fuerac neceffario. - Habeat tamen
Coronidis vice fi lubeat & illud j quod cxcac in calce Apologise
ad Guilhelmum Abbarem , his verbis : [ „ Sicuc '*
non licet his qui majus aliquid forte voverunt, ad id quod
minus eft, delcend.ere y ne apoftarentur : fic*hon omnibus * ‘
expedit de minoribus bonis ad majora tranflrc , ne parti- “
cipentur. -Scio quippc nonnullos de aliis congregationi- “
Q nibus & inftitutionibus ad noftrum ordincm prcvolaflc, pul- “
fade, in trade. Qui hoc quidem. agendo & fuis fcandala “
reliqûerunt, &.nobis nihilominûs attulerunt : dum quan- “
tùm illos fua remeraria difeedione , tantum nos turba- “
xunt fua mifera converfatione j quoniam fuperbè fpreve- “
runc quod tenebant y & teriicrc prasfumpfcrunt, qu* non4“
valebant. Coricludens tandem Bernardus , addit : Quan- |*
quam ergo nonnullos corum noverimus , qui & former “
Deo auftote ccçpèrunt, & ipfo procedlore forciûs perfe-
vêtant : fecuriùs tamen eft , ut perfeveremus i'n bono , ‘‘
quod coepimus , quam 'quod incipiamus ubi non pprfeye- ,
, remus , & hoc p^ri.ter omneique ftudeamus, qudd fecun-
dim Apoftoli confilium i omnia noftra in charitare fiant. “
Eundcm tertio confule ,in Epift. 7. ad Adam Monàchum y
ab his verbis poil medium : Si quidem ut coerera taceam ;
Çftc. Sc iif. ad San&imonialem fanétæ Mari* Trecenfis.
1 In Bernardi iententiam it Div. Thom. x , 1. quzft. 189.
art. 8. dicens.. „ Tranfîrc de religione in religibnem, “
nifi propter mag'nam utilitatem vel ncceffitarem , non “
eft laiidabile, tùm quia ex hoc plurinhium fcandalizantUT “
ilii qui réiinquuntur , tùm etiam quia faciliùs proficit “
aliquis in religione j qüam confuevlr quam in illa quam *1
non confuevit , cæteris. pâribus : Sic ille , ubi proxime “
ïubjungit egregiani Neftorii Abbatis in hanc remfcnten-'*
tiam. D- Thoma’m pierique fummularii fequuntur. “ Çau-
fas verb mutandi Ccenobii ibidem produiras à D. Tho-
ma ex fuperioribus elicère eft. Johannes Getfon , vir, e-
tiam Luteri demonachati judicio , non vulgaris , à D. Tho-
ma non recedit in Confiderati 4. fuz Epift. ad quendatxï
Carthufian. tom. 1. monens. ,, Religiofuxn debète adver- ‘ *
tere , in domo Battis créleftis multas eflé manfioncs, “
viafque multas qui bus illas affequaris, & juxta diélum “
Aüguftini in via. Dei fie alium ire , alium fie, eamque “
ob caufairi unumquemque in Vocatione , qua voçatus eft ,
debere ambulare. JRurfus Confiderat. y. ait. Diabolus au- “
laïuu) uc lacui cgrcuus. or siuitui I _ teru »run ihiadbueut ieuffiimcâuciuujs malignand*i m—a7c.h...i.n.—am • e-n--t-u--m->, ‘j
& tune nihilominûs con(ulo ut remaneas, ut matri, quz £> quàm fi poffit religiofp fùadere difpliccntiam flatus fui
e cohe'epic & pottavit, domui videlicet tuz , pr* cunAis
V.p. s lua fapientia fuccutrat. “ ] Et pöft modicum, ubi
«ilcipulus objiciens notiffimos fratrum mores , a qdibus ,
9ÜI* longe abhortet,- odio fit, ait: [. „ Vifrte ergo ut rema-
»».neam cum odio *
s* Nequaquam , fed cum diledliohe. Volo enim ut
” ^ Whites cum Chaim j at IfaaC cüm Ifmaele'; cdm E-
n laii, Jacob. Pottrit namqae cibi prodefle malitia , fi tibi
»non defecerit patientia. Si autem tales ipfi fuerint, ut
j» te ad peccatum trahancY dune confulo ut alio , ubi Deo
» placete poflis , difeddas. “ J D. Bernardus ( cui & przdic-
fiUS ik ^e-f Adam rpbfiiic Epitaphium ) ei aliquot Cdlumben-
« Abbatis quzftionibus, & hanc , de qua mine fermo eft,
C 611 praxepto& difpenfatione, [„ A'boho,
« quod femel quis vöverit, defcendetc non licere $ mutate
jam affumpci atquc -profelfi. Et hoc faccre conatur r
fub figmënco. quietudinis contemplativz , nunc fub am “
braculo , quafi omnia fint inutilia qùz agit in vocatio-‘
ne fua. > .
Hxc ex Gerfbne carptim. Johannes Ketclius feu Caca-
bus apud Thomam tiampenfem h*c medirans proponic..
* Eli mihi Utile ut magna reputem exeteitia domus iftius “
fuperemincrè. alias domo.s , & ut habeam magnum pro- “
pofitum in hoc ftatu nforî , & pro nulla re mihi adventura “
ab ifto veile feparari, falva fern per obedientia. “ Thomas ve-
sb Campenfis vir illuminatiffimæ mentis p'robeque gnatus
harum proçellarum, quibus Candidatotum aut miliriz Chrifti
nuper afferiptorum corda cpncuffantur fuosv tyronnes in
x. part, fermonum ad Novitios, ftrmone y. fie caütos fa-
cit, Poteft quilibcc religiofus inordjne fuo, & loco fibi “
A aaa ij