jyi A N N O T A T I O N E S
„ rum veram effe affetoir. Teftatus eft fe inordinate ordi- ^puneque dTe'mafiti: co quod Ecclefia Catholica nondum
„ natum } videlicet, cüm nullius eff« ordinis , a Fratemi- tuiflet j vetuerit tarnen qb infinitas gravefque caufas : & 'j
*, tare veftra faftum effe Diaconum. Interrogatus a me fi interdifti poftremo in Anglicana fuiffe reccptum Ecclefia '
uxorem habe ret : Hixorem fe habere , nec cam fe veile D. Anfelmo Archiepifcopo. Quam vero abfurde ■ *
„ dimittere refpgndit. ^optereà tali pa&o confulendum ei
ei div.na fultus automate decernd. Otaconatum ei au-
J ferte. Ai exteros minores Ordines congruis eum tem-
•JJ poribus promovete, Diaconatus verb ordinem nunquam
„ recipiat , rim caffè vivat 1 nifi fe. de reliquo .caffé viftu-
„ rum canonica atteftatione promittat. Si verècoelibcm
, vitam egerit & adhirum fe omni tempore fpondere vo-
,,'luerir : non quidem eum ad ordinem Diaconatus itcrùm
„ ordinabitis ; (ed'ipfuin officium per t ex turn faixffi Evan-
,, gelii, vel in Synodp , vel in multorum Ciericorum con-
,, ventu reddetis. “ ] ■. Haclenùs Lanfrancus , cujus teftimo-
niis planum fecimus etiam ante Londineufis' Synodi cano-
nem Sacerdotibus fuiffe conjugiis interdi&um. Valeat ergo
Huntidonienfis infeitia 8c calumnia : quod enim obtendit
in defènfionem fux alienxque opinionis , fcilicct , Anfel- '
niianum decretum vifunv fuiffe periculofiflîmùm , ne dum
munditias viribus majores appelèrent, in immunditias hor-
ribiles ad Chriffiani nominis fummum dedecus irïciderent :
Id , inquam , ne flocci quidem facio : fi enim tantillum
haberct roboris ratiuncula hxc , eadem neceffario-efficere-
tur , perperam fuiffe à Dco vetitum. Non occides , non
moéchâbcris , non furtum faciès : & quia indies fiunt cx-
deS innumerx , exque indigniflimx & maxima; : Item adul-
teria , ffupra , facrilegia , incoeftus , & alia horrenda fee-
lera qux his omnibus fua prxcellunc impie täte. In fumma
nt Hiéronym, Rufticum Monachum docet ; Non eß culpa
Chriftiani nominis , fi ftmul.ttor religionis in'vitio (it. Qu.i-
nimo confuflt gcntïlium ( addo , & malorum Sc hæreticorum }
cum ctt vident Eccleßis difpli cere , que, omnibus bonis non placent.
Cxtcrùm ut (ciant pofferi, quanta animorum confcn-
tientium multitudine recepta fuerinc Lohdoriierifis Synodi
ftàtura, teftatur Rogcrus Honed. Anfelmum Eboraccnfi Archiepifcopo
, & exterorum Epifcoporum Anglicorum grege
confidente hxc rénova lie , affame atquë audiente Henrico I,
Rege , Comitibus atquc Baronibus , ut vocac, una mente &
voce confenrientibus , annb 1108. codemquc fxculo repeti-
ta fuerunt in Concilio Eboraci coafto anno 1193. cujus a&a
Honedenus eodem reruüt anno iijf. in alrera Synodo L011-
dirienfi id rurfus .fuiffe prohibitum narrat Matthxus Paris
in hifforia majore , fol. 4$6. editionis Tigurinx. Idem ad
annum nzf. obfervat fçvcriffimam Stephani de Langcttina
Cantuaric; fis Archiepifcôpi poenam in conCubinas Ciericorum
his verbis decretam : [ ,, Concubin x Sacerdotum & Cle-
„ ricorum , qui infra facros Ordines confiituti 8c benefi-
„ ciari funt , ecelrfiaffica careant fepultura ; nifi fané fe cor>
„ rexerint , & ( quia fcriptùm eft ; p'ivens ? vivent ipfe ,
,, confiiebitur tibt ) incdlumes , vcl tanta earum in extremis
„ apparear poenitcntW, proprer quam non immerito debet
cum ëis.difpenfaxi. Item .- non recipiamur ad ofculum
„ pacis , nec panem bcnediâum pererpiane in Ecclefia ,
„ quamdhi concubinarii eas detinenr in domibus fuis , vel
^publiée extra domos. Item : Si pepèrint, non purificen-
,, tur , nifi priùs fufficienrcm præffiterint cautionem Archi»
,, diacono , vel ejus.^Officiali de fatisfaâionc in proximo
„ capitulo, poft purificationcm earum facienda, item : Sa-
cerdotçs in quorum parochiis concubin a? talium eommo-
„ rantur ,'fi non hoc oftenderim Archidiacono vel ejus Of-
„ fîciali, fufpendantur. Et priufquam relaxentur, gravi poe-
,, nirsntiæ (ubjaccarit. Item ; Qua; convinci poterie , quod
„ Sacerdos cam c.amaliter cognoverit,, publicam agat poe-
„ nitentiam , & fo'ennem j aefide adulrcriocflcc convifta,.
,, tanquam pro dupiiet adulterio puniatur ; nec tanti rea-
«, tus impunitas aliis tranfeat in materiam delinquendi. “ ]
Has in /Clericos concubinarios , clerîcaiefque coitcubirias
{ nam & percuflàe' concubins repercutiuntur concubicores )
animadverfîones ffatuit Stephanus de Languetuna, vireru-
ditus & faniffx mrmorix , priùs, fandH Chryfogoni Cardi-
nalis , feditannis n. die bu s 13. Hic tranftûlit corpus B.
Thomx in capfa pretiô'fiffima. Sic de Archiepifcopo mu-
lierarios Clericos jufte vindiçante loqountur tabulx Ms. Ar-
'chiepifcopf^Cantuaricnfîs in noftra Bibliotheca. Maneat ergo
ab omni xvo uxorcs ufurarias i fuiffe Clericis Anglicis :
ita ut quod contra rationem. juris, addo Ecclefiaffici ,(nam
Pauli J. C. verbalib, 184. indig. mutuor) fuît receptum ab
aliquibus, non fit produceridum ad confequentium. *Poft-
quam hxc congeffiffrm , occurrit lib, 8. hiftor. Britannica:
Armoticx , cap. 19. idem locus de uxoribus primùm ab
Anfelmp inrerdiélîs Sacerdotibus : quem hifforix conditor
Bertrandus Argentrxus haufit ex Robcrti Bcccenfis Mona-
chi Chrbnologià. Hune autem retulit Argentrxus poffquam
memorayit Viftorium Ç.hedonum Antiftitem filiamhabuif-
fe Demnolam nomine : & plufeulis de.ea feriptis , add;t ob-
fervatum , quod Epifcopi Sacerdotefque non tantùm Vifto-
rii j fed & D. Hieron. Augoftinique fcculo libéré poffent imtùs
dixerit producens tacitè fui didtî teftes D. Hiéronym L
Auguftin, prxrer Concilii Nicxni decretum fuperiùs alW*
turn , palam eft ex Bcllarmini, Gregorii, Valentin,i & a)i*'
rum ClCricalis. contincntiæ propugnacorum feriptis D pjje”
ronym. Auguft.’ mens patet, & illius quidem ex lu» confcf
fione édita Parjf. apud Nivejlium , hujus vero ex cjufdt
quoque confeff. pag. 467. 468. & 469. mbi dicitur Apoffolo
coeiibatum docuiffc , & antiques fervaffe. Proficcor igitur
quondam plerofque conjugatos in Epifcopum uixffos fej
poft unâionem ab uxoribus abffinuiffe. Sic in Gallia noffr
D. Germanus Altiffiodorenfis inauguratus uxorem mutavitjn
foiorem , tçfte Conftantio Prefbytero contemporanco üb
vitx ejufdem , cap. 7. D. quoque Hilarius Piâavienfis : éj
qùo eefi Fortunatus non prodiderit -, eximia tarnen virifanc.
tiras , Canorium Icclefiafficotum tenax euftodiæ , & ptxdara
ad filiam Abram de fervanda Virginirate Epiffola , locuplc.
tiffimè teffamùr. D. Gencbaldus Laudurii clavati primus Pon.
rifex , & Urbicius ex Senatore Claromontis Alvernix Epif.
copus , fie fe geffere aliquamdiu. Sed cùm ad' uxorcs re.
difïent, accrbam inceffus fenferunt poenam. Ijle enim fep.
tem annis. ergaffulb inclufus poenituir , tefte Hincmato in
vita' lanéii Rtmigii : -Hîc verb lachrymis feelus expiavit
aufforc Gregor. Tuion. lib, 1. hift. Franc, cap. 44,
A N N O T A T I O I N E P I S T O L A M J
SEXAGESIMAM QUINTAM.
A Poflolici décrétés.] Id eft, Papæ : Hoc enim vocabulo
reperio plerolque feriptores nuncupate Papam Roma-
num : Imo Sc Nicolaum II. Papam dift. 79. can. ApoftoI.it
can Si quis,: ubi lepida paronomafia dicit non effe haben,
dum Apoftolicum, fed Apoftaticum , qui Apoftolicam Scdem
non çonfeenderit urianimi Cardinalium Clericorumque fuf.
fragio.- Ad quem locum videntur refpexiffe Abbas Urfper- ■
genfis ad annum 1106. 8c Bibliothecarius Malmefbur. lib. 4,
de Regibus Anglor. loquens de Anfelmo : Voce Deo dilechis
Urbanum ApoftelWum, alteram Jlpofl*t‘am ( fcilicet Guibtrim
Jhittpapam ) pronunciayit, Nec femel tancùm hac utitur die*
tiöne ; nam lib. a. cap. n. ita feribit : Sjtne ifie Leo ( videlicet
1X. ) de quo Epitaphium loquitur , fuerat Korn* dpoflolicHs,
&c. Prxcedenti quoque lib. cap, j, de Leone V. feribens;
Et lib. I. de Geftis Pontif. Angl. in vita Anfclmi creberrimè.ic
alibi pafrnn, Henricus Huntidon. lib. 4. candem utuipat <
vocem , numerans -Romanos Papas qui fedcrunt régnante
Adelardo "Weftfaxomim Rege Apoftplici autem , inquit, ejus
tempore fuerunt Sergius Papa , Johannes ,&c. nofter Anfel*
pv mus rurfus mirur Epift, 14. hujus libri, necrion 87. & çs. infra
Theodorus Studita fcriberiS’ a.d Pafchalem Primum , inquit
, Pafchali Papæ Romx in omnibus fumma virtuteprz-
dito, Inmini magno, principi Sacerdotum primo, Domino
noftro Apt'fto ico Papx Pafchali, &c. apud Baron, tom. 9.
anno 817. His accedunt Epiftolx Gabrielis Patriarchx Ale*
xandrini, 8c Johannis Conii Corepifcopi Alexandrini m:ff*
anno ij9j ad S. D. N. dementem V I I I , apud eundem
Baron, in appendice ad tom. 6 In quibus Epiftolis Clemens
Oiffavus vocatur Tertiusf dccimus Apoftolotum mun-
dorum, Ob quem locum venit in mentem locutionis ma-
joribus noftris confuetx, qua Papam vernaculé Apoftolumi
vocabanr. Quod animadverti primo in anriqua precumca*
pitularium apud nos fieri folitarum forma his.omnino verbis
& Uteris $ Prion ‘p.or, notre fegnor Lavotoire : por tele l*
cort de Rome , (£c. In codice Viflror, Ms. qui habet vita*
fariftorum patrio deferiptas fermone , in vita fan Ai Sylvef*
tri, une bonne fame pris apofloile. Rurfus, In fefto Cathe-
drx fanäi Petri explicit la chaiere feint Pere l'Jlpoßre com•
g ment fu, Evefques d’Jlntioche & puis Jtpofioles de Rome, Her
linandus Monachus Frigidimontis ita Papam appellat, 1®*
apofttophe fui poè'matis de morte feripti, ante 4ooannos,
de Cardonal ou d'Apofloile. Sic etiam Yillarduinus in Hift»
8c Chron. Francix in j. vol. Carolo VIII, Francorum Rc6l
dicata. Hinc rraxerunt originem plerxque alix vtoccs, nem*
pe Scdes , Cathedra, litçrx ? décréta Apoftolica , id tft,
palia, non aliam.'profeâo ob caufam , quam qubd etfi oui*
nes Epifcopi füerint fucceflbres Apoftolorum, ut feribit D.
Hieron y m. ad Bvag. toni x. at ta men in Romana Eccleu*
femper Apoftolicx Cathedrx viguit 'principatus. D. Auguft»
Epift. 16x. vel, ut placet Ruperto Tuitienff fib. l.de Divin»
Offic. cap. 17. quod cxteroritm Apoftolorum fucceflbres-
Patriarchx : Petri autëm fucceffor pro reycrentia priricip1*
Apoftolorum, Apoftolieus nomitiatur.
Iïsl LIB. III. E P I S TOLARUM S. ANSELME
A N N O T A T I O IN E P I S T O L A M
SEXAGE SIMAM NONAM,
DOminat» Gualenem. ] Sic apud Ivonem Carnot, epift.
41. ixo. t4f. epift. tamen 4 9 . fo. 171. legitur Ga-
efri '& in epiftola Pafchalis Papx , miffa Adamo coeuo-
b°i' D'ionyfiani ad Luteriam Patifiorum prxfefto , qux extac
h vi<fforiano. Rurfus ejufdem Ivoriis epift. iio. & 19J.
fctibitur Gallonem : fed 169. apud conlftiuatorem Aimoini
b cap. yo. Andrxam lib. }. hiftor. Francorum. Eadme-
uin lit»* v*tsB noltri Anfelmi , feriptum eft , Vualo non
(Jualo aut Gallo : adeo fuerc inconftantes librarii in eodem
online , de varierate leftorem monere" plaçait , ne inter
wendum remorarerur, aut in bivio celinquerét. Sed ho-
jum nominum pofterids reor effc germanius j quia idiomati
Picardieo vicinius. *
Quod enim Celtx Galli pronunciant per G. Belgx atque
adeo Picardi per diplex V. Belloyaci quoque etiamnuin pet-
durat fainjiia ejufdem nominis , Its Vualons. Vualoni autem
Brllovacus patria fuit Mbi cùm puer operatn dediffet Ivoni
turn Ecclefia; Quintiriianx prxponto , Canonicotum regula-
lirium' militiæ eodem ducc , nomen dedit.
Poftmodum Iyo Carnotum pontifex fàtftus eft Vualone m
ejus locum furrogaro. Mortuo denique Fulcone B'cluacenfi
àntiftite ab optimis clericis, deledlus fuerat ad Epilcopatum :
Requières veto corrupts muneribus Stcpham Garlandi, hominis
perditiffimi , refragrabantur eledioni. Quanquam
Unde caftigapdus venit Parkcrus i
Brirannicx referens Anfelmum inunxiffè
in Archiepifcopum Dublinenfem , cùm teftibus Honedeno
fuprà , & Girald. Sylveft. cap. 17. topograph. Hybernix,
Joannes Papyrio , alias Paparo vel Papirus, ab Eugen. III.
legatus in Hyberniam quatuor artillerie pallia, unum Ara-
machianx, alteruni Dubiinenfi , tcrtiam. Caffilicnfi ; quar-
nim Connafticnfi Ecclefiis, Pofterior vero Gitaldi articu-
lus videtur repugnare notis ad Epiftolam 149. infra : ubi
oftçndinius Hybernix & Scotix Epifcopos , ab ArchiepiC»
copo Eboracenfi duobufque Epifcopis , quos debet Cantua-
rienfis Archiupifcopus mitterc , cite inangurandos. Primo
autem Dublinx Archiepifcopo fuir nomen Gregorii, ut fpe-
ciatim Giraldus obfcrvavit , fubdens hanc honoris acceffio-
nem contigiffe anno nyz. aut , fi lubec nyi. Ilium enim
annum ponit Honcdcn. in Annal. Èt.borum quidem ( qui
(J eodem floruereTcilicet ujo. ulque ad 1.00, & fuprà) ferip-
eltfto, nihil hàberent adverfariï quod objicerent. Tandem
poft varias altercationes inter eleAum & improbos clericos
habitas integro biennio., perplurcs ob caufas qux in Epif-
Copis Parifienfibus propitio Dco fumus enarraturi , Fulconi
forifiprunv Antiftiti fuffcdlus eft. .Cùm autem Parificnfem
àeereo Epifeopum , Pafchalis literas à me nupïrrimè com-
iricmôtatas dédit ad Abbatem Sanâri Didny.fiii his verbis :
[,■, Pafchalis Epifcopus , fcrvus fervorum Dei, Venerabili
,, fracri Abbati, & Monachi Saudi Dionyfii, falutem , &
” Apoftolicam benediftionem. Et confratris noftri Galo-
,, nis Patifiçnfis «Epifcopi -relatione comperimus , quia vos
„ prêter ipfius licentiam pro facti olei & charifmatis ac-
„ ceptione } ac pro Monachorum feu Ciericorum veftro-
4 turn ordiriatioriibus quoflibet Epifcopos adeatis : vel pro
f, eoruiidem facramentorum celebratiqne ad veftrum Mort
niftetium convocctis } & quod laicis poénitçntias crimi-
4 hum injurigatis Qux profefto facris Canonibus valde
„ funt contraria. Et quidem privilégia pro pravis & ma-
„ lis collata funt*. 8c ad xdificationem , non ad Canonum
„ deftruffionem , alicui conferunrur. Cùtn itaque prxdic-
„ tut Frater ! Galo Epifcopus vefter , Dei gratia bonus &
,i Catholicus habeatur , & prxdiiffa facramenta gratis ac
„ fine (jravitace indulgeat : at vos prxter ipfius licentiam
„ pto eifdem facramentis fufcipiehdis alios adirc Antiftites
,y ptohibemus : &. Archiepifcopis vel Epifcop.is omnibus,
,, ne eà vobis exhibeant , intetdicimus. “ J Hxc Pafchalis,
qux quia nufquam emiffa contigit videre , 8c ad^ Galonis
ptxdicattonem faciebant .4 hîc addend* exiftimavi, Obiic
Mtem Gualo anno centefimo decimo quarto fupra millefi-
riiuiri, VII. Cajend. Matt. Hnnc diem legi in Necrolo-
gio Ecclefix Qgintinianx , ( çujus coenobiatchiam gefferat )
in hanc fententiam.
Obéit fan fit. recordation is Dominus Galo' fecundus uibbasbu-
jns Eccltfli, poften Parifienfis Epifcopus,
5 7 3
A Quamobrem Wintonienfcm Antiftitem de Paftore expul-
fo mcerentem folatur Anfelmus , commonens turn maxime
Ixtandum, cùm quis juftitix nomine angitur.
A N N O T A T I O IN E P I S T O L AM
SEPTUAGENAM SECUNDAM.
S Amueli D.ublint civitatis -Epifcppo. ]
Dublina , vel Dublinia ( fic enim conffanrcr & paflim
lego apud Sylveftrum Giraldum in topographia Hybernix ,
ejufdemque expugnatione ) vulgo Dyuciin in Annal. Ro-
gefi Honed, poftetiori parte , eft regni Hybernici captic
Gitald’o Hybernix erpugn. capuc 18. Hxc ut ex Anfclmi
pociffimuqn, inferiptiorie liquet ,. Epifcopatus titulum fufti-
nebar tanrummodo , Anfelmo' Archiepifcopo i qui, ut alias
vir difeiplinx. Chriftianx confultiffimus, unumquemque pro
13 conditions falutabac honotificc -, id minimé prætcrmififler.
iquitaccs Ecclefix
hunc Samuelem
• ANNOTATIO IN E P I S T O L A M
SE PTUAGE NifVM.
Ajor eft illi gloria y «pi* expellitur fro juftitia. J
Ne hxc legens leftor non incelhgar, & negjigat,
mttninetit anno iiÖ3. magnum conflagraflè difeordix in-
«ndiiiinl sinter Anfelmum 8c Henricum primum Anglorum
regem. Hie enim (pro libitu volebat Conferre & inveftire
( illiqs temporis refricem vocabulum) annulo virgaque
paftoralL, Epifcopos & Abbates. Anfelmus relu&abitur conf-
^ntér, pronuncians non tantum Regem poffe don are quem-
Piam dignicate Ecclcfiaftica , fed ne quidem effe con&eran-
uum hujufmodi, aut cum illo convetfandum.
. Sub hoe diffidium Henricus; dedit Epifcopatum Winto-
nienfeinjiViUelmo Giffardio multAtn diffentiemi , refra-
gfantiq'ue ; fed & eleftores convitiis inceffenti. Unde ma-
«ns «bedire Deo, quam homini Henrico, tantamejus fibi con-
rfaxit iram , ut facultatibus fpoliatus univerfis, Anglia exiè-
» nec redierit, quoad Anfelmus, qui zelo libeitatis Eceltuaft’—
s-iSSe'-': ignem a- c-c-c-n-d1-e ra:-t. , extinxiffet, ipfo uHe.nnricor pir.i-
*quas injicientc.
torumque Anglorum fidcs , fi quidpiam auftoritatis fibi
comgararit : Nefcio ut fuerit conciliandus D. Bcmardus, qui
etfi D. Malachiam appcllct niodb Epifcopum }:y. '3 i6iU7r
Epiftol. in ejus vita nominet Archiepifcopum , 8c quidem
fato funftum anno »148. biennio fcilicet ante pallia in Hyberniam
per Apoftolicum Legatum delata : ni foefan digts
quod Baleum de Malachia loquentem fcripfiffe rccolo, nem-
pe , quod obtinendi pallii gratia Romam acceffiffet. Ve-
xùm penes auftorem fua fidcs efto.
A N N O T A T I O I N E P I S T O L A M r * j m -
SEPTUAGENAM QUARTAM.
S I ergo Virgam paftoralitatis pgnum,fi annulumfidei, & c,]
lifdem pené utitur rationibus ad confirmandum Ro-
thardum Pontificem Mbguntinum , Epiftola ad eundem ,
quam quia in nullis impreffts voluminibus reperire-potui,
depromptam ex M S, noftrx Bibliothccx , & ad rem pluti-
mum facientem , hîc apponendam putavi fic autem inci-
pit. [ „ Pafeivalis Epifcopus, fcrvus fervorum. Dei , Ve- “
nerabili Fratri- Rothatdo Moguritino Epifcopo j. falutèm,
& Apoftolicam bencdjótioncm. Sacerdoti ac regni grave
jamdiù fcaùdalum ifuic : quia ufurpantibus non fua re- “
gibus , Ecclcfia , quod fux eft libertatis amifir. Hanc “
profeftè viam , hanc januam nequitix fux Simon Ma- *■*
gus invenir. Dcum enim non nifi per prxftigiofam in- a.
veftituram Ecclcfiafticos honores adipifei mens ambitio- ‘
fa credidic ; 8c feipfam curialibus fubdir obfequiis , & re- **
gium cor amplioribus parat inclinare muneribus; Hate *
nimirum avaritia , ficut in Rcgum libris legitur, anti- ^
quorum quoque temporum religionem eycctit. Sqd er- ^
ga hujufmodi .prxfumprore* reges , qualiter divina fx- '
p vicrit indignatio , in eifdem apicibus non filetur. Et vc- ^
ro magnum eft filio flagitium , matrem addicere fervi-
tuti., ut invita thalamos- iricat, quos^retufat. Super hoc ‘‘
negotia nova nos pportet folicitudine conçitari, cùm mo- ^
vi regni opportunitatem divina dif^ofitio-providir. Nos
enim regibus , qux fui juris funt-, integra fervare opta- ^
mus : nec in aliquo minuimus , dummodo ipfi Cpôr.fx
fui Domini Jibertatem integram p?tiantur, quam fci me- ‘‘
ruit fanguine redemptotis. Sic agentes noftrum auxi- ^
lium , noftrum confiliuni, concordiam nofttam , noftram
dulcedinem obtinebunc. Alioquin tantam Dominx ac "
matris nofttx indignitatem pati non poffumus. Quid
<nim ad militem baculus Epifcopalis ? Quid annulus (a- ,,
cèrdotalis i habeant in.Ecclefia ptimatum (uum , ut ffnt ‘ ‘
Ecclefix defenfores , & Ecclefix fubfidiis perfruantnr. Hi-
béant reges, quod,regum eft. Quod faccrdorum eft , ha- ^
beant facerdotcs : fic pacem invïcëm teneanc, & fe inyj- s
cem in uno Chrifti corpore vencrentur. De ordinatiom-
Cccc iij
. *