4 S A N C T I A N S E L MI
Am»»«* pitüla ftudêdf pfäponere. Multum * enini prodêfle puto ad intêliigènda ei
S r 5 .7 ,ib i, fi quis pfiès, qua intemione, quóve'modo difpucata fint, cognoverit. ,Pütq etratm,
w ^ JST qüod fi quis bane ipfarit prafationem viderit prius, non temerc judicabic| fi quid * cóntfa1
'f:!i ij fuarn opimonem p'rolaciim inverie’rit. .
C A P U T P R IM U M,
•!. siodiii M o d ß i * qü id d am optimum & maximum q) fum m um omnium q u a fu n t .
C O N S P E C T U S C A P I T I S .
,.n prompußimm 4 nifi qua bx>:
rttfßmum e/P na
id per qutd cwicta funt bona , & tn quo bona diver-
i m tern dubiret iliud ipfum , per quod cunQa fnnl
bonum-, &tjjc btnum per ftipfuml Ergo omnia alii
&■ ' Ipfum fit urn eft f i r foipfum. J it quod per aliftd eft,
ffie f i bonum. Ergo tilud quod eft per f t -
$ M rgitur I urn aliquid fummi
I I S . i
e/t/umr,
al. fit qui fe-
A aliud bonus cqlius, qiiia velox eft^ Cfim enim vi-
deatur did bonus per fortitudinem , & bonus pet
velocitate'm i non tamen idem videtur elfe velocitas
Sc fortitudo. Veritm fi equus, quia eft fortis *:&
, velox, ideifeo bonus eft i quomodo fortis 8c velox
latro rnalus eft ? Potius igitur quemadmodum fortis
Sc velbx latro ideo malus * eft , quia noxius eft :
ita fortis & velox equus i4circo bonus eft ,' quia
utilis eft. Et quidem nihil folet putari bonum, nifi •j«,#,
aut propter utilitatem aliquam, ut bona dicitur fe- 1$
lus, & qure faluti profunt : aut propter quamlibet neftum^
honeftatem , ficut pulchritudb sftimatur bona, &
.qure pulchiitudinem juvant» »Scd quoniam jam* per-
fpedfca ratio nullb poteft diflolvi padto, necefle eft
B omne quoque utile vel honeftum , fi vere bona funt,
per * idiplurrfeffe bona per quod necefle eft cunda
efle bona , quicquid iliud fit. Quis autem dubitet ittud, p»
iliud ipfum , per quod cun da funt bona /efle raa- f^Jbon*^
gnum bonum. Iliud igitur eft bonum per feiplhm: magnum "b,.
quoniam omne bonum eft per ipfum. Ergo c b n -^ ^ jf
fequitur ut omnia alia bona fint per aliud quilnri
quod ipfa * funt : * & ipfum folitm per feipfifm. At
nullum bonum quod per aliud eft, eft a:quale a'iic
majus eo bono quod per fe eft bonum* Iliad’ itJt-
que * folum eft fumme borium, quod folum eft per <•/. bemutn
fe bonum* Id enim fumiridm * eft, quod * fic fu- min«r ^ 9
pereminet aliis>ut nee par habeat, nec pneftan- ' eft
tius. Sed quod eft fumme bdn'um , eft etiam fiihr-
p me magnum; Eft igitur unum aliquid funiirfe fflia-■ mi magnum.
gnum , & fumme bonum, id eft, fiimmum om- unJL duqmi
Ilium qA u* funt. gfunmummte& mfuan.i
I quis unam natiiram futnmaiii
omnium qua: funt, folam fibi in
sterna beatitudine fua * fufficien*
tern j omnibufque rebus aliis hoc
ipfum quod aliquid funt , aut
* quod^aliquo modo bene funt ,
per omnipotent«« bohitate fiiam
dantem 8c facienteih : aliaque
perplura».qus de Deo, five de ejus creatura necef-
larib credimiis, aut non audiendo,. aut non cre-
dendo ignorat: putat quia ea ipfa ex magna parte,
li vel mediocris ingepii* eft , poteft * ipfe fibi laltem
• fola ratione pferfuadere* Quod cCtm multis modis
facere poffit; unum ponam, quern illi sftimo efle
promptiflimum. Etenim cum omnes frui foils his
5 appetant, qua: bona piitantj in promptu eft, ut
aiiquando mentis oculum convbrtat ad inveftigdn-
dum iliud , unde * funt bona ea ipfil, qua: ricfrf
appetit, nifiquia judicat efle bona t ut deindb ratione
ducente &^dlla ^ profequente ad ea, qua: irra-
tionabiliter ignorat, rationabiliter proficiat. *In quo
tamen liquid dixfiro, qubd major non'* monftret
autfloritas, fie volo accipi; ut quamvis ex rationi-
bui, qua: mihi. vldebiintur, quafi neceflarium edri-
cludatiitj no« ob hoc tarifejl omnino neceflariiim ,
fed tantfim fic interim videri pbfle dicatur. -Facile
eft igitur ut aliquis * fic feettm' tacitus dicat : icurh
* tam innumerabilia bona, fint, quorum tammul.-
tam diverfitatem & ' fend bus cor poreis experimur,
6c ratione mentis dilcernihms; elt ne credendum ef-
fe untliti aliquid , per qubd imlim * fint bdna qiis-
tiihique boiia fuht: * an fuht bona alia per aliud*
CertilfimUm qiiideril & oitinibus eft Vdlehtibus ad-
yertdre perfpicuum kjuia quscumque d.icuntur* all-
quid , ita ut ad invicem magis aut minfis aut ^qua-
licer dicantur j per* aliquid dicuntur, quod non aliud
& aliud, fed idem intelligitur in diveffis 3 five in
illis sqUaliter five insqualitet co*nfideretilr. Nam
duscumque jufta dfeuhtur ad inviceni, five pariter
five magis vel miniis, non poflunt intelligi jiifta nifi
per juftitiam, qua: non eft aiiud & aliud in diverfis»
Ergo cum certurn fit qubd omnia bona, fi ad invicem
conferantur, aut squaliter, aut insqualiter * fint
bona : necefle eft * lit omnia fint per aliquid bona,
quod intelligitur idem in * diverfis bonis, licet ali—
quandd videantur bonadici alia per aliud. Per aliud
eaim videtiir di’ci bonus feqftUS , quiafortis eft : Sc per
C A P U T II. »»*•»»».
De eadem re.
• efi unur.
Summtbn
Jfp*
» aliäuid fummi bonum 5 quia cunSa bona pér UnUm alignum,
quia quacunquo maßLfunt, por unüm aliquid Jagna funt, qUoi
magnum eft per ferpfum. mgnurn mttftgo , non fpatto i ut eft corpus :
fed fapitntia; quod meliue & dighius eft.
QUerhadmodum autem inVeUtUm éft aliquid é f-
fe fummè bonum : quoniam cun&a bona pec
unum * aliquid funt böha, quod eft bonum per feip*
furiv: fic ex necelfitate colligicur aliquid efle fummè
magnum, quoniam qu^cumque magna funt, per
unum aliquid .magna funt, quod magnum eft pet
D feipfiim. Dico intern non magnum fpatio, ut eft corpus
aliqdöd : fed quod * qüantb tiiajus, tantb melius *
eft äiit dighius, ut éft fapiéntia. Et quoniam non po»,
; teft efle fummè magnum", nifi id quod eft Aim me pUi^ d,ia
bonum : necefle eft aliquid efle maximum & opti- dignim eft.
mum, id eft, fiimmum omnium qua: funt.
C A P U T III*
Q'iod jit ejnèdam nature pèr quam efi tjulcejuid efi, &
qua per fe tfi>,&\eft* [ummutn omnium qua funt. jg. fumn»
Omne quod eft, hut per 'aliquid , aut per nihil .• Non per HiKil : Ergo
f i plurai hac ptura floht fingnla per f i : 'tr ita eft iona ratio feu vb qua
ptura hac habent ut fint ptrfo. Ergo eft ttnUm aliquid per quod funt qua.
etimqkt fttnt ér tlliod /blunt eft per fi. Ntilth enim, hi quo td qua rift-
rufiiur , ntque ipfa relationts , funt per invUehit v4t quod -ptr aliud eftp
minUt eft eo quod }er ft ijl. Éft 'igitur iinUm a liquid quod folitm
btiiuht oft , fumVitqü
d eftj quicquid bonum 1
M O N O L Ö G I U M.
■ f^Hniquerion&fiffloifahia bond per idem aliquic!
A-/iunt bona, & omnia magna per' idem aliquid
func magiia ; fid qmcquid eft, per unum aliquid vij£%
if am oef’-?lnnr?il?!lc,q'iodeft5a“c*e f t , % «'»?"/- aU'P cI «Ail : fed nihil eft per nihil., Non enim»vei
1...... whit, coguari poteft tit fit aliquid nob per aliquid. Quica
, , .quid igitur ell, non nifi per aliquid eft. Suddnvim
ua fit, aut eft unam ,' sfut funt plura r per qua; fiint
aae cuudla qux funt. Sed fi funt plura , » aut ipfa referun-
• ur maa 1<5 W * « -««lem pluri
1 mgula funt perre: aut ipfa per fi invicem flint. At
up ura,plain,It per unum , jam nbn funt omnia pet
» » I quod*ha:c plura
iu it. S. veroipiaplura fingnla fuiitperfi, uriqueeft
mia aliqua vis vel uatura exiftendi per f i , * qua ha-
ben: P per fe fint. Non eft autem dubium, quid per
idi^iuniunum fint, per quod habent ut fult per Ye;
Venus; ergo per ipfum unum cumfta funt, quam per
plura ,qua:.fi‘ne eo tino efle non pollimt; nr verb pluirraHo^
|!toVlCci11 S m S p IP atitur ra-tio : quoniam
da? r c°Z,ua ° eft Maliqua * res fit per iliud cui
Ä pWeSHb ? T I l i i e f t » fciä eft, aut.
funr “infmodi.& aiquales funt : verum fi plurcä -
M M W cffe | f e | pöiiiut per
gpeerrqduuoodi?a iqudaTlit e’ rf ttdam P £inr algdn' irea fauJn'qtu.-ic ta su ti lellfltd iduinnfutnm»’»
l i f l i »i d | * ipfa rernrn effentia au ä u d ‘ |
i3pfa e q“ 0d funt> Sed f> »ib.il eft almd quim'
pVres fd : &Ut l i i » “ 1 »o'^fant
una T d d “ na* S r & “ aturiE nö» SfN plutes, fid'
■ Idem namqiie llatüram hic intellieo,,quod ef-
fintum s, veri id, per q„od plures i p l „ a S tam
to minoresV ““ “ * <luod W *ijj“ : procerÖnirnp
'A ld Per t]uod magna; fum;
OuSm^id'H i P l Pnr a iad mag»um > minus eft
I « it i l l QPare»P»fantficma:
Qnbd; fi nee per
quodfunt, nec per aliud poflibile eft tales elfe
plures: naturas, quibus nihil »fit praftantiusi nullo mot
d° Polpi'nc eftenatura;plures * hujufinodi. Rcftatiai
m U f am & rill l i f v » efle, qu“ ficSeft
ximumPV10r*''l U ' « S j J fedquodtaleeft,ma-
“ f & 0Pclmum qft Omnium qui funt, l Eft iaitur
qtixdam natura, qua: eft fummum omniuni quifunt i
. - Nam ciim r ‘eelffct >" & cunSda* o"u°a": PnPon°ttrce.f fttf^’i» n «npi iffri iippffaa ffiirt ppeerr_ 'Yf_iei _did.q q?utömdd
« S S i S I P P " ft ‘ «ieem , qnia *ea;dem fiint.per
lubjecta. Cum reaque veritas omhimodö exciudae
Plura eire s per qnte * eunfla funt i neceffe eft unnm il-
lud eile, per quod funt cunifta qui funt. Quoniani
ergo cundaqui funt, fiint per ipfum unumTprocul
dubio & ,pf„m u , ® e f t per feipfinm Quseumque
R | „ r ^ 2 m aA nC> f n aliud’ & ip^n'nfölum ^per-
f e w i U M At 5»<cqmd eft per aliud, minus e{t qü5m
t t l f ‘ "frtPCo qUOd uftäa S aUa- & quod folu«1 'ft
eff ^ S W| m i x i m d omnium
I M P lSiear ünum aliquid, qHöd folum maximd
» “ e omnmmert : *quod auteui maximd omnium
eft, ] & per qUOd eft quiequid eft bonum vel
«3ile Xeft ielrle VfummnTid kbo nt'u“mic q, u&id f;u malim<Jeu imd aegfntiumid n&n- D Milli! m B eft aliq8nid quod
five effedtia , live fubftantia, five natura dicatur, optimum
& maximum eftr& fummum omnium.qaiefm,tr
Non i M
% fan
bujui
j*I> hoc
/ m ja m m m i ü: m a m m
, ’s , \ % '^zTd.
‘T r *Mt fflÜ ! pluref funi dq"hle<: St plures«
WMk %• 11~ ’fi dmu %UÄU‘Üßä
" A : fi tjois ilttendat return iiaturas, velit
In.tTh ' ’ P J "°» .eai omn6s contineri und d iW
1 f § J?a,rlcate i fed ejuafdam eämrn diflingui graduum
H*£am-atf' QmeKim dubifac qn&d in natura* fua
is8ornfi/vx ߣ Ä “ S i ecfUoi pnrGantior homor
Cft dlccndus homo- CHlx, igitur natti-
rantm due dills negan non *poflinc meliores, nihi-
fitminus perfnadet ratro aliquam in eis fie fuperemi-
J jM 1 ? °» h*beat & ftlperiotem. Si enimIhujuf--
mod, graduum d,ftmaiofiteftinfinita,.utnullus ‘ fit
tut- -8* in 1 fuPw;ör > .qm» fuperior. alias non invenia-
tur, ädhqe ratio deducitur, ut ipfariim multitudo
natnratam nullo ßne clandatur. 'hoc dntem S
i q[uPuta^abI“£duttl» nlfiqainimiseft abfurdus. Eft
« all ex. » '“ ^tStealiqua natura, qui ffieft alicdi
W1 aiiqmbus fuperior, u tK fiten io rd in e tu r infeo,
». . f aoeuene id quod per le eft.
exiften?UOd a la ,C?n<a:a' Punt» clPe fummum omnium
ft per f i ” ; ““ id S“ <x> «ft fiimmum,
K I H & cunaa;a!iaper illud ; aut erunt plura
n r a’ It ^ P Ura * P“ ”m "»» elfc manifeftum eft
Quate eft quardam natura s veb fubilantia, ve£ effen-
“ ' Ä c d P " fe bona M m m . & per k * eft id
äur mar» * & Pf r eft ^U1CC1U^ ^erc aut bonum,
“ bonum“ “ ? alN»id«ft> &qn« eft fummum
^bonum, fummum magnum, fummum ens fivd
ubfifteils, id eft, fummum Omnium q^ u* funt . . *l-cxifleni
C A P U T V. * -1 «»/. pan CÜ
Qaodfimt tU , f f t r f i 4, & Mia per UUU ■. J P'"‘ 4'
Jit c£ fe , & alia ex illa.
) /^JÜomam* itaque placet quodfinventüm eft : fiel
V ^ y a t mdagare utrum hsc ipü natura & cundfi
. qusEuliquid funt, non »fine nifi ex ipfa, quemad'^
modum non »sfunt nifi per ipfam. Sei * fiquec polfe
diet quia quod eft ex aliquo, eft etiam per id ipfunf: & ? ■ 1 f *
quod eft per aliquid, all etiam ex ' J i p f e :
tnodum qui^’ eft ex materia &, per artificem, poteft
etiam diet elTe per matcriam & ex artifice; quoniam
per utrumque, & ex utroque; id eftab mroque habet
Ut fit, quamvis .aliter.fit per matcriafn & ex ma-'
tena, quim per artificem & ex artifice. * Confequi- „ cj ,,-
tnr ergo uc quomodo cundia qua funt, per fummim
naturam fiint td quod funt; & idea ilia eft per fe ip-
: ai» . al'a verö per aliud : ita omni» qui funt,» fiEe'A tjp.r-
ex eadem fumma natura; & ideired illa * fit ex feipfi £
alia autem ex illa, * 5 ? ‘
1 C A P U T V,I. *
,lla " f f “ d | juoante caufi du Ba dd cßi, „tQ
tarnen fit per „,hii mt ex jgslmß q- auonudi
mttltigi p iß t eff, per f e , & ex fe.
. C»p..r.
«.ft iß.
£.,** W'r“%‘r/i ,r“f •' 4?>•'P P
Ä c i r i*- - pot.fi . . . «II. prMäen, p.r q.tm f.mm. A t l.il fi,
f i hac eft dliquid ex nihtlo aut ger nihil; vel ipfa non eft ex fe &
A iij