Non eft ergo aliud : mittet Vater in nomine rneo, nifi, A
in mittet Pat er in nomine Filii. Quid igitur eft, mittet P afa
inuUtsiturter *n nomine Filii, nifi, mittet Pater, tanquam ft mit-
ftin. tat Filiiis : utin miffione Patris, miffió intelligatux Fi-
lii ? Quod verb ait > quern ego mittarn vobis a Patre, .
quomodo intelligendum eft ? Unique à quo eum mit-
tic Filius, ab eo mittitur. Mittit autem eum k Patre :
ergo à Patre mittitur.- Sed ille mittit à quo mittitur :
Pater itaque mittere intelligitur, cum Filius dicit: Ego
mittam a Patre. Quid eft ergo : Ego mittam à Patre,
y»“p nifi, ego mittam tanquam fi Pater mittat, ut una & ea-
dem && miflio mea Sc Patris ? Cum * itaque Filius tantâ
diligentiâ oftendatunam efle miffioné Fatris Sc fuam ;
ut nec Pater mittat, nifi cum Filius mittit ; nec Filius
j. * mittat, nifi cum mittit Pater. Qujd vult * fignificare,
aut quid * intelligi, nifi quia non aliter lè habeat I
ad Patrem Spiritifs .fandtus , & aliter ad Filium ; nec
magis eft uniu's, quàm altërius? Quamobrem nimis difficile,
immb impoflibile eft oftendere quomodo non
procedat ab utroque. Unde enim eft Filio * fimul cum '
Patre dare vel mittere Spiritum fandtum , & hunc elle
* utriufque ; fi fimul non eft de utroque ? Cur enim magis
dat Filius Spiritum' landtum , quàm Spiritus làn-
dhis Filium ? Aut cur magis Spiritus fandtus eft Filii,
quàm Filius Spiritus fandti : nifi quia Filius non eft ita
de Patre fimul & de Spiritu fandto ; ficut Spiritus fan-
dtus eft-de Patre * fimul & de Filiô ? Si ergo Spiritus
landtus non* eft de Filio’} non| detur à Filio, nec dica-
tur efle Filii : ficutFilîus non datur à Spiritu fandtojnec
dicitur efse Spiçitus fandti ; quoniam non eft de Spiritu
Iàndto. Si autem dicunt quia Spiritus landtus miciit (
if*. 48. V. ctiam Filium, ficut idemiple dicit per Prophetam : Et
,6* nunc Dominus Deus mißt me , & Spiritus ejus : hoc fecundùm
hominem , quem gerebat, intelligendum eft,
qui Patris & Spiritus landti uria voluntate Sc dilpofi-
tione mundum redempturus in mundo apparuit. Qùæ-
ro tarnen ab his, qui negant Spiritum fandtum eile &
procederé de Filio, quomodo intelligant eum fie eile
Spiritum Filii, ut Filius tanquam fuum Spiritum ilium
mittat ? An putant quia Pater dedit Filio Spiritu»3*' lan-
«ftiim fuum tanquam à le non habend ? Aut enim habet
à fe; aut ab alio. Sed ab alio non poteft habere,
nifi à Patre. Accepit igitur à Patre, à quo habet,; Sc
dedit ei Pater Spiritum fandtum , ut à fe hon habend.
Hic oftendant, cum æquales fint Pater Sc Filius Sc Spi- 1
ritus landtus, Sc unufquifqtfe fibi fit fnfticiens ; quæ
fuit càula , vel quæ indigentia Filii, ut Pater daret ei
Spiritum fiium ,• magis quàm Spiritui Iàndto Filium
fuum. Non negamus hoc modo habere Filium Spiritum
làndtum à Patre : quia à quo habet elle, ab eo
habetut de le Spiritum * exiftentem habeat ficut .Pater
: quoniam idem elle eft Patris & Filii. Non eft enim
idem à PatreaCcipere eflentiam , de* qua procedit Spiritus
là ndtus, & accipere à Patre Spiritum làndtum.
Cdm enim dicitur habere à Patre eflentiam , de * qua
Spiritus landlos pro Cedit ; nulla monftratur indigentia
Filii. Cum veto dicitur quia Filius accipit à Patre
Spiritu m làndtum , quem de le non habet ncut Pater j
videtur fignificari Filius quafi minus aliquid habere,
quàm habeat Pater ; Sc velut adfupplementum ei dari
Spiritum làndtum.Sed non äpparetcur magis egeat Filius
Spiritu Iàndto, quàm Spiritus fandtus Filio. Si enim
refpondetur ad hoc datum eise Spiritum landtum Filio,
ut cum iple quoque ciim Patre * daret eundem Spiritum
làndtum V' pafs iili cum Patre gratia imputaretur.
Terrena eft haie opinio, & jongè àbintelledlu Divirii-
tatis extranea ; ùf tanquam homo homini, Deus Deo
* quafi indigenti lubveniat. Namàue fi dat PaterSpi-
ritum'làndtum Filio, dat DeiisDeum*Deo. Pater enim
spirit f»n. P eus » & Filius Deus, Sc Spiritus fandtus Deus, & unus
a<ts e/i spi- idcmque Deus. Non*autem intelligimus Detim à Ded
™"*ii*dnijî ^ eum acciperé ; nifi hoc dicatur, cùm Deus eft de Deo
qui* ex »j>/» ut Filius &• Spiritus làndtus. Dicitur ergo Spiritus làn-
eP' dtus Filii Spiritus, non ob àliua nifi quia ex ipfo eft.
C A P U T X .
Eadem proceffio probatur ex Chrißi infufllitione
in Apoßolos.
POft Refcirredtionem legimus quia inftifflavit Dominus
in * Difcipulos fuos , Sc ait illis : Accipite 7>^*n. 20l?i
Spiritum fan Slum. Quid fibi vult ifta infufflatio ? Sci-
mus enim quia flatus ille, qui de ore ejus tune procef*
fit, non erat Spiritus fandtus. Non ergo credimüs illanj Per hMe .
infufflationem fine aliquo myfterio fadtam else. Quid
igitur redlihs hie intelligi poteft,auc*aptius; quäm hoc, "’^
ideo ilium fecifse, ut intellig;eremus Spiritum fandlum f»»^,
de illo procedere? Ac fi diceret: ficut videtis hunc flatu
\ per quem vobisSpiritumSandlum, ficut fenfibilibus in-
-fenfibilia fignificari queunt, fignifico; deintimo corporis
mei, Sc de perfona mea procedere : ita feitote Spiri- ,
tum fandtum,quem vobis per hunc flatum fignifico, de
fecreto Deitatis mea>, & de mea perfona procedere.
Unamenim perfonam Verbi & hominis, & in eaduas
naturas , Div’mam, fcilicet, &humanam credimüs &
confitemur. Sed dicent forfitan : flatus utique ille non
erat de liibftäntia humana; & tarnen quafi fuum ilium
emktebat. Quapropter* docemur per hujüfmodi Spiritus
fandti dationem , quia cum dat Filius Spiritum
fandlum , dat & mittit fuum fpiritum; led non de fux
Divinitatis elsentia. Dicant igitur, fiquihocopinan-
tur,quia ficut flatus non eft humana natura,cüm emit-
titur ab homine: ita Spiritus ladlus non eft divina lub-
^ ftantia. cum datur vel mittitur & Deo Filio : quod nul-
lus conficetur Chriftianus. Dicant etiam cum * audi-
mus : Verbo Domini creü firmati funt, & fpiritu oris
ejus omnis virtus eorum: fi ibi non negant intelligen-,
dum per fpiritum orisDomini^ Spiritum landtum; non
ilium else de efsentia Domini, cujus oris fpiritus dicitur
: quia fpiritus qui ex ore lolet hominum procedere,
non eft.de fubftantia illius de cujus ore procedit. Quod
fi non audent däcere, fpiritum , Idilicet, Dei non eise
de efsentia Dei; Sc per verba rer um lenfibilium , id eft,
per fpiritum oris , intelligunt Spiritum landlum de le-
cretöejusefsenti« procedere, cujus oris fpiritus dicitur
: fateantur etiämjsundem Spiritum fandlum .de illius
efsentia procedere, cujns labiorum fpiritus dici-
3 tur. Legimus enjm in * Prophetä deChrifto quia fpi- Efa- n.».<
ritu labiorum fuorum interficieujmpium. Aut ergo oftendant
diverfitatem inter * fpiritum oris, 8>c fpiritum
labioru; quod fieri nequit: aut pariter concedant Spiritum
fandlum procedere de illo, cujus oris ; & de illo,
cujus labiorum fpiritus defignatur. At fi dicut nequa-
quä per fpiritum labiorum ibi intelligi Spiritum län-
dlum debere ; fed verba prardicationis ejus, qua? ex ifto w«
aereo fpiritu humano in ore formavit * : quia verbis spHitm'r»
luis interficit impium, cum docendo* ab homine aver- äHf"t
tit impietatem.Non utique hoc faeiüt verba fenfibilia; S ilK l!
&ifte lenfibilis fpiritus fed Spiritus fädtus, de quo dicit ^
Deus per Prophetam : Auferarn cor lapideum de carne Ez.tch. )(■*
veßra, & dabo vobis cor carneum, & fpiritummeum po- l6, ^ ,7‘
nam in medio vefiri. Spiritus ergo landtus interficit im- J p L
pinm, citm cor ejusconvertit ab impietate ad pietatem.
Qubdifi intelligimus in illo impioAntichriftum, quem
Dominnsjefus interficiet fpiritu oris fui; no puto qubd
^ aliquis tantumattribuat virtutem illam fpiritui vocis
^ human«, quancdm Ipiritui divino. Si ergo Spiritus
lanjftus intelligitur in his didtis i ci\m parjter dicatur
fpiritus oris'Domini, cujus verbö cceli firmati funt,
id ;eft| Patris; Sc fpiritus oris Domini Jelu ; Sc fpiri-
tus labiorum ejus: non apparet cur magis intelligi de-
beat procedere de ore Patris, qu«lm de ore Filii. Et fi
per os Patris intelligimus efsentiam Patris; non enim
eft aliud os ejus, quäm efsentia ejus; ut ficut verbum
Domini eft efsentia ejus, ita fpiritus oris ejus non fit
nifi de efsentia ejus: quid apertids quäm, ficut fpiri-
ritus oris Patris eft de efsentia Patris Sc proceditita
Spiritus oris & labiorum Filii, de Filii efsentia fitA ne videlicet, quis, non magis intelligitur humana,
_ 1 . 5 .n im no.v.» in f .l l tn a . lim . n l l im n ilm lik .r n .r fn n n O m - in n in lx.V „ „ I I ... L . L .
M S
m m
WIdm!Mw/ n
'iähti* fpi- riMfenSi
quàm quælibet perfona. Omnino igitur nullus habet
hanc notitiam ? nifi Pater & Filius, Sc cui Filius idem
revelat. Aut itaque Spiritus fandbüs non cognolcit Pa- rmpium tß
trem & Filium ; quod impium eft opinari : aüt Filius
revelat ei fui & Patris feientiam, quæ non eft aliud, •ff
quàm ejufdem Spiritus fandti efsentia. Qubd fi dicunt^",!/'£4, PV
quia licet Filius, quantùm ad pronuntiationem attinet, /«««».
nullum ad hanc admittat notitiam , nifi fe & Patrem ,
& cui iple revelat; non tarnen Spiritum landtum aut
ab illa Feparatum, aut * illam à Filio accipere faten-
dum eft : quoniä Pater & Filius non lecognolcunt, ni- p4tir
fi per hoc quod unum funt cum Spiritu fandto: Et ideo, lims ntn'P
cùm ait Patrem & Filium invicem fe nofse, intelligen-^ “pTr^hte“
non'enini hoc efset fimilitüdo, led identitas : nifi „ dus eft l^mul Spiritus fandtus : Et cùm revelat Fi- *.*•* unum.
fortèquis dicere volueric illam infufflationem ita fim- ° hus, non Spiritui fandto, fed creaturæ revelat. Si in -n t*C}7*suy
pliciter eise fadtam à Sapientia Dei, fine omni fpiri- quam, hoc* dicunt, nosftatim conftantcr inferimus :
f r * — n .! - x>..a ' ----- : ErßQ fi ubi apercé veritas , lècundùm quod verba
oris ejus pronuntiant ,* negat Spiritum fandlum nolle
nifi revelante Filio Patrem & Filium : dicunt etiam
non tantùm nos verba attendere debere, quantùm
unitatem efsentiæ, quæ una tribus & infeparabilis
eft : multù magis debemus hujus unitatis fervard
Iconlèquentiam , de qua fuprà loquutus fum , cùm Tem Filius dicit de Spiritu iàndto : Non enim lo-
cam * nulla autferipto, aut lènfu negat audtoritas j
que tur femetipfo ;cju&Gunquc and; et,loe/uetur.ncc profert aliquid, quod contrarium fit, aut aliquo
modo repugnet. Eligant itaque Græci unum de duo-
bus , fi apertè volunt vericati refiftere : aut, fcilicet, ,
Spiritum fandlum non nofse Patrem & Filium , nifi
revelante Filio ; aut propterea quia in hoc per quod Ci
cognofcunt Pater Sc Filius, unum funt cum Spiritu
Sc procedat ?Puto enim quia nemo intelliget fim-
pliciter, ubi didtum eft : J^erbo Domini coeli firmati
funty & fpiritus oris ejus omnis virtus eorum : verba
tranfitoria, & fpiritum qui de hoc aereafsumptus
per loqu^ntis os emittitur. Sed quomodocumque hoc
aliquis exponere conettir, fufticit quod in illa infuffla-
tione Domini in Difcipulos, cujus feci mentionem,
fädtum eft ad fignificandum quia de ejufdem perfon«
lecreto * procedat ille Spiritus, quem dabat ,dc cujus
occulto fpiritus ille procedebat, quem infufflabat. De-
nique cum Scriptura divina fignincac aliquid fecretum
per lenfibilium fimilitudines; non per omnia qu* fi-
. gnificant, & *qu« fignificantur, fimilia pofsunt eise :
tuali fignificatione Dei. Sed neminem puto ita in-
fenfatum, ut hoc fentiat.
I C A P U T X I .
Eadem Procefßo arguitur ex verbis Chrißi, Ille de
meo accipiet.
rl'em fandto \jquetur a femetipfo; fed quacunque audiet, loejuetur.
Quid eft , Non loejuetur a femetipfo : nifi ab alio ha-
bebit quod loquetur ? Et quid eft, ab alio habebit
quod loquetur: nifi , ab alio habebit Icientiam eorum
qua: loquetur ? Unde poftquam dixit : Non loquetur
a femetipfo, addidit : fed quacunque audiet, loquetur.
Quid eftaudire, * Spiritui fandto nifi quafi dif- C Iàndto ; * quando ipfi dicuntur fe nofse eonlequi
Spiritui fan
ßiMaccipien
dt Men ti am ■
cere ? Et quid eft dilcere, nifi lcienttia.m accipere ? Si
ergo feientiaejus non eft aliud nifi efsentia ejus; 4b
illo habet elsentiam, ä quo audit ea quae loquitur,
& qua: docet: quoniam idem eft illi loqui, quod
doeere. Non audit autem , neque habet efsen-
tiam ah alio * nifi aut k Patre, aut ä Filio. Verftm fi
habet efse ä Patre, lecundiim lupradidtam rationem ,
habet etiam k Filio. Unde Sc idem filius dicit; Ulc
me clarificabit, qnia de meo accipiet & arinuntiabit vobis.
Quippe quid eft aliud hoc dicere; qu^m, k me
audiet 1 hoc eft, k me fqiet quod anfiuntiabic vobis ?
Cftm dixit: Quagunque audiet, loquetur: non detcrnecelGtate
ut"in eadem notitiä intelligatur Spiritus
landtus : nempe nihil eft medium; fi * nolunt hanc
notitiam k Spiritu fandto, aut veritatem k verbis * ve-
ritatis penitus abdicare. Qua: utraque execratur
vera confellio. * Sic enim ait veritas : Nemo m- M*ih.x
vit Filium nifi Pater; neque Patrem quis novit nifi l7*
Filius, & cui. voluerit Filius revelare. Siquidem
eligunt Spiritum landtum nofse Patrem & Filium per
revelationem Filii »«habet k Filio nofse, quod non eft
aliud illi qukm efse. Eft igitur Sc procedit k Filio:
quoniam ab illo procedit k qüo eft. Si autem dicunt,
cum Pater Sc Filius dicuntur nölse fe, quia efsentia,
minavit k quo audiet. Cùm verù ait : De meo acci--^ perquamfenofcunt, eadem eft Spiritui Iàndto, çonlè*
piet : ne quis foli Patri attribuât quùd ab alio audit ; U Qui Spiritum fandtum ejufdem efsé coplortem notitiæ :
apertè le cfse, k quo ficut k Pâtre, feientiam five et- c^m * legunt ilium k Patre procedere, de quo ait Fi
4 h ■
fentiam accipiat, dqmonftrat. Sicut enim, cum dicitur
, Non loquetur a femetipfo; fed quacunque audiet,
loquetur & annunciabit vobis, fignificatur ab eo cfse
& procedere, k quo audit .Tea, cöm profert Filius:
De meo accipiet & annunciabit vobis, palkm oftendit
eum de fuo, hoc, de efsentia fua efsentiam habere Sc
procedere. Quod enimDivina elsentia non eft, liib Spi-
rhu fandto eft ; nec iple accipit aliquid de hoc, quod
fub le eft. Quare chm Filius dicit: De meo accipiet, non
aliud ibi fuum fignificat, qukm fuam efsentiam.
C A P U T X I I .
Vrgentur ad idem verba alia Chrißi: Nemo novit
Filium nifi Pater, Scc.
ILlud forfitan, quod dixit Filius : De meo accipiet,
& annunciabit vobis, aliter copabuntur intclligere,
qukm ego expoluerim. Sed quid dicent, ubi aic:
Nemo novit Filium nifi Pater j neque Patrem quis novit
, nifi Filius , aut cui voluerit Filius revelare ? * Au-
dimus quia nemp novit Patrem, aut * Filium nifi"
Pater, aut Filius & cui revelat Filius. Non dicit au-
^em, nemo; quafi nullus homo; led ac fi diceret, nul-
lus'omnino. Quippe fi hoc intelligent, non adderet
nifi Paterj quia Pater non eft homo. Et ciim ait:
neque Patrem quis novit-: in hac monofyllaba didtiolius
: Ego & Pater unum fitmus , confiteantur nobif-
cum, propter efsentialem identiratem Patris & Filii,
ilium k Filio quoque proculdubio procedere.
C A P U T X I I I .
Spiritus fand us procedens à Filio non eß eo pofte-
rior aut minor.
SI verb objicitur, cùm * dkimns Filium k Patre
nalci, & Spiritum landtum k Patre Sc Filio procedere
: quia quoldam gradus Sc quædam intervalia
E conftituimus ; quafi fpiritus fandtus efse non poffit,
nifi Filius priùs nafeatur k Patre, ut pofterior Filio fit
Spiritus fandtus : & ideo redtius did quod pariter fint
k Patre, Filius nafeendo, & Spiritus fandtus proce- ç»mt*r*tU
dendo : ita ut nec Filius k Spiritus Iàndto fit, nec Spi-
ritus fandtus k Filio ; ficut fplendor & calor pariter n*.
funt de urio lole, nec fplendor k calore eft, nec calor
k fplendore.: fi, inquam, hoc aliquis noftræ objicit«s«/»»;#,
affertioni : Relpondemus , Nos nec gradus dignitatis
ponimus in Deo, qui unus eft : nec in exiftendo
Filium de Patre , aut Spiritum fan<ftum procedere de
Patre & Filio, intervalla in æternitate , quæ eft extra
omne tempus, ftatuimus. Similiter enim omnes Chri-
ftianam fidem tenentes confitemur nec minorem , nec
poftcriorem Filium efle Patre > quamvis non nifi de illo