14 8
S A N C T I A N S E L M I ,
C A P U T XV.
• A C A P U T X V I I .
JSxcmplo alii Aoiïrin* propofit» explicxmr.
De afrifiotelis fenfu in traft at u de Catégorise.
D I s c I P.
8 "T Tides ergo 4 quomodo albus non fit fignificati- mA mN‘
y vum ejus , quod-aliqno modo fignificat 3 & quomodo
fir appellatitivum ejus, cujus non eft fignifi-
N aliud habet ille traiftatus, quàm omne quod
____efi t aut eß fub fiant ia , AUt qualitas , autquan tim
tas, &c. Si ergo folus homo eft Grammaticus j 4 fola
fubftantia eft Grammaticus, quomodo ergo fecun-
dvim ilium tra£fcatum, Grammaticus magis eft quali-
tas qiiàm fubftantia î Mug. Etfi hoc ibi intelligatur
quod tu. dicis": quia omne quodeft, aliquid horum eft: a
non tarnen fuit principalis intentio Ariftotelis hoc in
illo libro oftendere; fed quoniam omne nomen, vel
oftendere quid fint 4 finguhe res., nec quarum rerum cQgall[a
fint appellativ« fingul« voces | fed quarum fignificati-
Ï v« 4 fint. Sed quoniam voces non fignificant nifi res 3
dicendo quid lit quod voces fignificant, neceffe fuic
dicerequid fint res. Nam (ut alia taceam) fufficientcr
hoc quod dico, divifio, quam facit in principio * tra- 4^,B.
dlatus Catcgoriarum, oftendit3non enim ait : Eorum ^a|“«
qua funt l 4 fingulum efi fubftantia, aut quantitas, &c. ml. fing^
Nec ait: 4Eorum, quasifecundum * nullam complexio- "““m. j
nem dicumtur , 4 fingulo aut fubftantia appellatur, eorum
aut quantitas 3 fed ait: Eorum, qua fecundum nullam „[
complexionem dicuntur, fingulum aut fubfiantiam fignificat
cativum. Dfc. Hoc quoque video : fignificat enim
n equum, Sc ■ non fignificat: 4 quia non eum fignificat
per ft:, fed per aliud ; & tarnen equus appellatur albus 3
Si quod video in albo, hoc intelligo in Grammatico,
Ä in fimilibus denominativis.-Quapropter videtur ---- J fl , v . ,
mihi fignificatio nominunr, & verborum lie dividi 13 v e rb um aliquid horum Ggmhcatinon enim intendebat
aut4 quantitatem. Difc. Perfuadet ratio quod jjjfequW
nolle j qubd alia fir per fe, alia per aliud. Mag. Con-
fidcra etiam quoniam harumduarum fignificationum,
ilia qu«e per fe eft, ipfis voqibus fignificativis eft fub-'
gnificativa 3 intelligendum eft, non alia fignificatione
, quam e& qua: per fe eft : nam ifi ilia hgnificatio
qu« eft per aliud, in diftinitione nomlnis vel verbi in-
mi. hodier- telligenda eft; .jam non erit, * bodicrnus, nomen , fed
“um verbum 3 fignificat enim aliquando ea fignificatione
aliud * aliquid cum tempore, ficut4 fupri dixi, quod non
fine. ,J " nominis, fed verbi.
dicis. Mag. Cum ergo Ariftotcles ita dicat : eorum, ttm
qua fecundum nullam complexionem dicuntur 3 fir.gu-
C lum aut fubfiantiam fignificat, aut quantitatem., &c.
De qua fignificatione Videtur tibi dicere ; de ilia 4 qua «/. qua
per fe fignificant ipfte voces, & qua: illis eft fubftan-
tialis : 4 an de altera qu« per aliud eft, & acciden- al■ :1B*
talis ? Difc. Non nifi de ipfa, quam idem ipfeeifdem
vocibus inefle i diftiniendo nomen & verbum, afu-
gnavit 34 qua per fe fignificant. Mag. An putas ilium m 1. qu
aliter profequutum in tr’aiftatu, qulim propofuit in di-
vifione; 4 an aliquem eorum , qui eum fequentes de tl- llim
aecidenialu' »a^a vei'h 1 accidentalis. Cum 4 enim in difm.
vero '* finitione nominis vel verbi4 dicitur, quia eft vox fi-
C A P U T X V I .
Quomodo Grammaticus fit qualitas.
D 1 s c 1 p.
PAtet quod dicis 3 fed non fine fcrupulo accipit animus
Grammaticum efle qualitatem,- quamvis fignificet
Grammaticum 3 aut hominem fblum, id eft ,
fine Grammatica, elfe Grammaticum : licet probatum
ml. tmit. fit.hominem fimul & Grammaticam 4 non efle Gram-
non maticuni. Unde confequitur folum hominem efle
H H ___ ____ ___■ __I............... Dialeiftica feripferuht, aliter fentire voluifledehac.rfe,
Grammaticum3 quoniam non poteft efle Grammati- quam fen tit ipfe ? Difc. Nullo rhodo eorum feripta
cus, nifi aut folus, aut cum Grammatica : cmamvis hoc4 aliquem opinari permittunt: quia nufquam inve- mi. >liod<
ml. nunquam *namqueGrammatici nomen*fignificativum l'tGram- nhur aliquis eorum*pofuifle aliquam vocem, ad often- J " H
maticx, non tarnen convenient« rtfpondetur.interro- p. dendum4aliquid quod fignificet per aliud ;/fed femper *“'•
ganti, quid Grammaticus fit} Grammatica, aut, qua- ^
litas : & fi nullus eft Grammaticus, nifi participando
Grammaticam; confequitur ut homo non fit Grammaticus
, nifi cum Grammatica. Mag. Quod quidem
dicitur quod homo folus, id eft , fine Grammatica eft
ml. emit, fol- Grammaticus, quantum ad tuam qusftionem 4fol-
veodam vendam fufficit, duobus modis intelligi-^poteft ; uno
mo )o ve. * vero, altero felfo : homo quippe folus, 4 id eft,
10, ahero abfque Grammatica , eft Grammaticus } quia folus modo ratio ' « i i ^ . 1 eft habens Grammaticam : Grammatica namque,
nec fola , nec cum homine habet Grammaticam : fed
homo (blus, id eft, abfque’ Grammatica, non eft
ad hoc,quod per fe fignificat.Nullas enim volens/non-
ftrare fubftantiam, ponitalbum aut* Grammaticum3 p
fed de qualicace docens, album. & nigrum4profert, & Xtomt1
fimilia.
C A P U T X V I I I .
QJit Dlaleftici appellent voces nomine r
funt fignificatha.
rum quarum
M A G I S T.
4 i.Bullu*eß. Grammaticus 3 quia abfenteGrammatica nullus.4 efle . . .
l/r.ve ^oie ^Grr»àm'mmmat, ricinuisc . npfoirti-eHft- I: ffiicnuirt mquiii nprraæffc.epddeennddro, ducit E quuntur, quid qu«ro • äut quid mihi refpondebis ?
alium , & folus eft * prævius 3 quia qui fequitur non
1. ptimus eft 4 prævius, nec feparatirn , nec ficut ex illis duobus
unus fiat * prævius 3 & folus non eft 4 prævius,
i-'.confequa- quia nifi fit qui 4 fequatur, 4 prævius efle non po-
ur teft. Cùm verb dicitur quod Grammaticus eft qualitas
3 non te&è, nifi fecundùm traâatuip Ariftotelis
de Categoriis, dicitur.
SI ergo propofîtâ divjfione præfetâ, quæro à te quid
fit Grammaticus, fecundùm hanc divifionem : &
fecundùm eos, qui illam feribendo de Dialetftica feb
fc. Procul dubio non 4 hie poteft qu«ri, nifi aut d e 1
voce aut de re, quam fignificat. 4 Quare quia conftat
Grammaticum non fignificare, fecundum hanc divifio- “
nem, hominem,• fed Grammaticam : incuntftanter ref-
pondebo, fi qusris de voce , quia eft vox fignificans
qualitatem 3 fi verb queeris de re , quia eft qualitas.
Mag. Anignoras quia idem Ariftotcles appellat voces
nomine rerum quarum * funt fignificativa:, & non di. quj
quarum tamiim funtappeliativa:, in eodem libro3
chm dicitquiaomnis fubdantia yidecur lignificarehqc rum
aliquid , id eft, omnis vox 4 fignificans fubftantiam 5 al.
ficut nominat vel potius oftendit res ( quod tu paulo
antb meminifti) folis vocibus earum fignificativis, &
f«pe non appellativis. Difc. Non hoc ignorare pof-
DIALOGUS DE GRAMMATICO. . i49
fum : qua re five quwatur de voce, five de re efim A unum ex his, quod magis fit hoc, vel illud, cuins „ M s.
qusntur quid fit Grammaticus feqund.um Ariftotehs r.— —0 > m
waöatmn, & fecundum feqqaces ejus: rede refponde-
H'vf» tul > quahcas: & tarnen fecundum appeilationem4vere
eft fubftantia. Mag. It^ eft : non enim raovere nos debet
, qubd Dialedici-aliter feribunt de vocibus, fecun-
düm.qubd funt fignificativa:; aliteff eis utuntur foquen-
fea st do fecundbm qpbd funt appellative: * Si;& Gramtna-
4i_ m i- v°* tici aliud dicuni fecnn,dum formam 4 vocum, atiud^fe-
■ "'quUtm rerum n4tiy:am- Dilcunt4quippe lapidem.efle
mafeulini generis, petram feeminini, m^ncipium'aute
»,»»>.v«o neiitri} timerc4adivurn, timeri 4 vero.paffivum : ciim
tl nemo dicat lapidem,4 efle mafcul,um, aut petram fee-
mt. minam, an * mancipium nec mafculum nec foemi-
nam i ] aut timere feeere 3, timere aufem pad.
C A P U T X IX <
Vtrkm Grammaticus, cum defignet habentem, qualitatem
y fpeftet ad Cairgoriftm > habere.
fit4 albus fignmeativum.
C A P U T XX.
Quomodo ex fignificatis vocis, albus, non cxurgtt
APerta rtitio 4 nihil me in his qu« dixifti dubitare
permittit: fed adhuc eft de hac queftione quod
Jdicei« velim * difeere. Nam fi Grammaticus eft qualitas,
quia fignificat qualitatem 5 non video cur armatus non
fit fubftantia, cum fignificet fubftantiam: & fic armatus
ideoeft habere y quia fignificat habere Vignoro cur
Grammaticus non fic habere , 4 cum fignificet habere.
Omnino enim quemadmodum Grammaticus proba-
PLanii\s mihi vellem explicari quomodo non flat
unum *ajiqtiid, ex his qu« fignificat 4albus. Mag. mi. ai/ud
Si *aliq,aid conftat ex eis 5 aut eft fubftantia, aut4 ali- “j!1“?*
quid aliorum pr«dicamentorum. Difc, 4 Aliud elfe f i aliud
non. poteft. M-i?. Sed nihil horum fit ex habere & al- *litet
ß bedine. Difc. Non pollum contradicere. Mag. Item
unum non fit ex pluribus, 4 nifi aut compoficione par- «1. hoc eft
«um, qu.«-fiint ejufdem pr«dicamenti; ut animal conftat
ex coijpore Sc anima 3 aut convenientia generis Sc
differentia unius, vel plurimn 3 ut corpus Sc homo 5
autfpecie, & propiietatum colletftione 5 ut4 Plato. 4/.propoduo
Ilia verb , qu« 4 albus fignificat, non funt unius pr«- ml. album
dicamenti, nec eft alterum altcri genus,aut differentia,
aut fpecies, aut colledio proprietatum ': nec funt different!
« unius generis , fed funt accidentia ejufdem fub-
jedti 3 quod tarnen fubjedlum, 4 albus non fignificat: m album
<fuia omnino nihil fignificat aliud , quäm habere, 8c
qualitatem. 4 Quare non fit unum ex his, qu« 4 albus
fignificat. Quamquam ratio mihi aflerere videa- *L »jbum
turqu«*dicis; veilem tarnen audirequid refponderes, di. fi^uia
quis ad hqc, quo^dicis quia nihii omnino 4 albus d1, a,.bu™
tur figmhcare qualicatem , qufe figniheae habentem Qfignificat4 aliud oq^m h^cre & qualitatem, fic 4 ob- *!'. »bju..
n c - jiceret r4AIbiisi, fit idem quod habens al&edinem, a,buni •
non fignifieatdeiserminate hoc velillud habens, 4 ve-^ 4/.ideftc«
lut corpus^ fed inftpterminace aliquid habens albedi- Pu*
nem. Albus, enim , aut eft qui habet albedinem, auc
qui ppn hnfiet: fed qui non habet albedinem, non eft
albus : albus igitur eft, qui habet albedinem. Quare
quqniam. qtnn*s qui habet albedinem, non nifi aliquid
eft 3 npeefle eft ut albus fit aliquid quod habet albedinem,.
aut aliquid habens albedinem. Denique albus
aut fignificat aliquid habens albedinem, aut nihil: fed
nihil non poteft intelligi habens albedinem; necefleeft
ergo ut albus fignificet aliquid habens albedinem.
qualitatem : ita armatüs fignificat fubftaptiam, quia
iignificat habentem4 fubftantiam, id eft , arma : & ficut
armatus convincitur fignifiçape, habere, quia fignificat
habentem arma 3 fic Grammaticus fignificat,
habere, quia fignificat habentem ] difcipliuam. Mag.
Nullatenus hac ratione confiderata , nçgare pofliim
aut armatum elfe fubftantiam', aut Graruniaticum ha*
kei[e. Difc. Veilem ergo à te floceri utrùm unum 4 aliquid
pofïit elfe diveribrum prædicamentorum. Mao,
Kem quidem unam & eandem non puto fub fjiyerfis
*aptàri pofle prædicamentis> licet in quibnfdam dubi*
tari pofïit c quôd majori & altiori difputatione indigere
exiftimo , qiiàm hac brevi noflrâ fermocinatione af- O
fumpfimus. Unam autem vocem plura flgnificantem
non ut ûnum, non video quid prohibeat pluribus aliquando
fùpporii prædicamentis : ut 4 fi albus dicitur
qualitas, & habere. Albusenim non îta fignificat qua-
__ t litatem, & habere, 4ut unum 3 quemadmodum homo
|ut’unum "gnlficat ut unum 4 fubftantiam & qualitates, qui-
fub* °US con^ac ^omP* Res * enim, qu« appellatur homo,
I id unum quiddam conftans ex his quæ dixi ; res vero
pjj| qu* appellatur, 4 albus, non eft unum aliquid ex ha-
luc uere & qualitate conftans 5 quia nihil appellatur, 4 al-
'euia bus, nifi res quæ habet albedinem : quæ nequaquam
h», confiât ex habère Sc qualitate. 4 Quare fi dicitur ho-
""am' m° 1^1 fubftantia, & homo eft quaFitas, una 4 & eam
btit hâ de_m_ ........ - l t _ _ _ _ _ _ _ _
■ re“t unum ^‘c‘tur fubftantia & qualitas eue : quod videtur incon-
*s«îdc^n veniens. Cùm autem dicimusquia 4 albus eft qualitas,
**'p'bunT ^ babere3 non4dicimus quia quod appellatur. hoc no-
| | S mine, qualitas eft & habere 5 fed quia hæc duo fignifi*
Vj »ibum cantur hoc nomine : & nullum inconveniens feq.uitur.
i; non °ra‘ Q*fc‘ Cur autem non eft homo, fecundùm divifionem
tl |>ibum sc Ariftotelis, fubftantia Sc qualités, quia utrumque fignificat
: quemadmodum eft 4 albus qualitas Sc Habe-
Ri ■ [e ’ P^npterutriufque fignifieationem î Mag. Æftimo
huic interrogationi illud polie 4 fufficere quod fuprà
g^gmfica. dixi, quia eft principaliter 4i fignificativum fubftantiæ,
quia illud unum , quod fignificat, fubftantia eft ; &
non qualitas, fed quale : albus verb nihil principal
s ; fed pariter fignificat qualitatem & habere 3 nec fit
C A P U T XXL
Qftod albus non fignificet aliquid habens albedinem s
fed dun tax at fignificet habens albedinem,
NOn agitur utri'im omnis, qui eft albus, fit aliquid;
4aut fit, qui habet: fed utrum hoc nomen fuä fi- 4/. a
gtiificatione contineat id quod dicitur aliquid, au t qui
habet; ficut homo continet animal i 4 ut quomodo ho- 4/. ;
moeft animal rationale mortale; ita albus fit aliquid
habens albedinem 4 aut qui habet albedinem ! multa «
res , qu« fienificatur Sc appellatur hoc nomine , p namque necefle eft rem quamlibet efle, qu« tarnen rei qui..h*bft *l* C..UO.__ o______ I ! i___d V : ___j _ : i . . ejufdem no'm Ii ne non rfi gnificantur.Nam’ o mne ani. ma.l bedinem
necefle eft coloratum e fle Sc rationale, aut irrationale
} nomen tarnen animalis nihil, horum fignificat:
quare licet4 albus non fit nifi aliquid habens, aut qui
habet albedinem ; non tameh necefle eft ut4 albus »1. album
fignificet hoc. Ponamusenim quod album, five albus,
fignificet aliquid habens albedinem : fed aliquid
habens albedinem non eft aliud, quäm aliquid alburti.
Difc. Non poteft aliud efle.^Mag, Albus igitur, five
album, 4 femper fignificat aliquid album. Difc. Ita fit. tm>t.
'Mag,Ubi igitur ponitur albus, vel album 3 redfce4 fern-
per accipitur pro 4 albo aliquid album. Difc. Confe-'‘/-,’” 't I'
quitur. Mag. Ergo ubi dicitur aliquid album 3 reifte ' *
quoque difitur bis, aliquid aliquid album : Sc ubi bis 3
Tü>