1 6 C A D
us annis fua omnia in pace 8c quiete libéra poffidcrent.
Cunda verb qua:,, de Archiepifcopatu, exulance An-
felmo j fuo jullu accepta fuerant, fe redditurum cum
in Angliam effet reverfiis , dato vadimonio , pollici-
tus eft. '
His & al iis, quæ res expetebat, inter viroscompo-
fitis , Anfelmus iter Angliam remeandi ingrefïus eft,
& divino tutamine Fretus, fanus & alaccr cam Tuis
omnibus Dofris eft appulfns , quâ verb c$ultatione,
quâ jocunditate, quâ fpe boni in Angliam venicns
fufceptus fit, reor*ex confideràtione malorum quæ
paucis tetigimus illicante réditum ejué proveniflè, ali-
quantulum Fubintelligi polie j unde, dîverfæ ætacis
& ordinis hominum gaudia fileam, de ipfa Regina hoc
breviter dixerim . quod nec terrena negotia, nec pompa
fæcularis glor.iæ ulla poterant eam detinere, quin viril
ni loca diverfa adeuntém præcederet, & Monachis '
l feu Canonicis ei pro more obviam procedentibus, ipfa
procéderet, hofpiciaque ejus, fuâ prov.identiâ, dignis
apparatibus adornarec.
Itaque poft hæc, ii qui Ecclefiis âc Monafteriis
pro exigenda Regia pecunia fuerant intromifïï, eje<fti
funt, 8c perfonis cujufque Ecclefiæ res intus 8c extra
ad communem utilitatem commendata:. Prefbytero-
rum eçiam caufæ, ficut Regem Anfelmo promififtè
diximùs, difpofitæ funt ; atqueid ipfum per totum
Regnum divulgacum.
Rex ipfe inter hæc Normannfam fibi bello fubegit,
& id Anfelmo per Epiftolam quam ecce fubfcribimus, .
fignificavic. ‘ ^
Hénricus Rex Anglorum , Anfelmo Can-
| tuarienfi Archiepifçopo : falutem,
& amicitiam.
PAternitati 8c Saniftitaci veftræ fignificamus Ro--.
bertùm Comitem Normanniæ cum omnibus co-,
piis militum 8c peditum quos prece & pretio adu-
nare potuit, die nominata 8c decerminata mecum ante
Tenerchebraium acriter pugnalle ; & tandem fub mi-
fericordia Dei vicimus, & fine multa cæde noftro-
rum. ■ Quid.pl ura ? Divina mifericordia Ducem Nor-
iôanniæ & Comitem Moriconii, & Willieimum
Crifpinum, & Willieimum de Ferreris, & Rober-
tùm de Scuteville fenem , & alios ufque ad quadrin-
gentos milites , & decem millia peditum in manus
noftras, &.Nofmanriiam dédit. E)e ill^.autem quos
gladius‘ péremit, non eft numerus, Hoc autem non
elationi vel arrogantiæ nec viribus meis tribuo,
fëd dono Divin* • difpofîcionis attribuo , quo circà,
Pater - reverende, Tupplex & devotus genibus tnæ
Sancftit atis.advulu.tus te deprecor, ut iupernum ju-
dicem cujus arbitrio & voluntate triymphus ifte
tarn gjoriofus & utilis mihi contigit, depreceris ut
hon fit mihi ad dainnum &' detrimentum , fed ad
inicium bonôrum operum & Ferv-icii Dei,.& fandlæ
Dei Ecclefrx- ftatutum tranquilla'pace tenendum &
corroborandum , ut amodb libera vivat , & nulla
concutiàtur tempeftate bellorum. _
Igitur ob pacem quam,Rex fecerat cum Anfelmo ^
hae viékoria eum potiium nmlti teftati ftinr.
Norinanniâ ergo fub Regia pace difpoficâ, & Duce
Robefto cum Comité Moriconii in Angliam fub ca-
ptïone præmifiis, Rex ipfe in regnum luüm reverfus
eft. Aduiiatis autem ad Curiam e)us in Pafcha, terra;
Principibus, -dilata èft Écclefiarum ordinatio quam *
Rex fe faélurum difpofuerat i eo qübdfummus Sedis
Apoftolîcæ Pontifex fafchalis Franciam venerat,
& fibi ad Concilium'quod Trécis erat celebracurus,
^Regè Henrico 8c: ab Anfelmo Archiepifcopo fæ-
pe fupft memoratos virose Willieimum & Bal-
dwinum mitti mandaverat. Ratus itaque Rex ali—
quid novi fe in reditu illorum acceptürum ; in fub-
M E R I
i fequens Fcftum Pcntecoftej onmia diftulif, quatc-
nus, eis r^verfisv fecuriiis qusque, agnitä Pontifi-
cis volunta-e, difponeret. » •••- v .
i Soluta igitur Curia Anfelmus ad Abbatiam fan-
d i Eadmundi vadit crucem magnam ibi confecratu-
rus, & alia quadam Epifcopalia olficia adminiftra-
turus. Quibusexpletis, cum jam-rediturum fe pUta.
ret gravi corporis infirmitate Corripitur, & inoravefi.
cence Iariguore ad extrema fere perducitur. ‘ Detentus
autem eft ibi propter ipfam infirmitatem ufque ad
odavas Pentecoftes, & Concilium quod , ficut dixi-
unusdilatum erat, caufainfirmitatisejus , inducias in
Kalend. Augufti accepit.
Inter-Jiarc, ex parte Apoftolici allata eft Anfelmo
Epiftola iftä.
B .. • '
Pafchalis Ep?feöpus Servus Servorum Dei
venerabili F-ratri Anfelmo , Cantuarienfi
Epifcöpo ; fäluteria , & Apoftolicam be-
nedidionem.
( • DE Prefbyterorum hliis quid in Romana Ecclefia
c.onftitutum fit, Fraternitatem cuarn nefeire non
credimus. Ca;terüm quiä in Anglorum regno tan-
ta hujufinodi plenitudo eft, ut major pene & me-«
lior Clericorum pars in hac fpecie cenfeatur, no‘s dif-
penfätionem hanc follicitudinituKcorhmittimus. Eos
enim quos feientia & vita commendat apüd yos, ad
£ facVa officia promoveri, pro neceffitate temporis &
? utilitate Ecclefixconcedimusj ut in pofterum conftitu-
tioiiis Ecclefiafticse prxjüdicium caveatur. De perfona
quoque Richardi .Helienfis Äbbatis-, petencibus filiis
noftns , Henrico Rege 8c Willielmo deWarclwaft,
permittimus ut eam in communionem tuam, pr$-
mifla fatisfadione, fufeipias , & fi ad -Wonafterii
regimen utilis ejus perfona confpicitur tuae difpehfä-
tioni committimus, cattera. etiam qus in regno illo
pro neceffitate temporis difpenfanda funt, jiixta gentis '
baduriem , juxta Ecdefia; opportunitates fapientüe ac
religionis tnae follicitudo difpenfet-Data iij. Kal.Junii.
In Kalepdisergo Augufti, conventus Epifcoporum,
Abbatum , Procerum Regni Lundoni« in Palatium
Regis fadus eft. Et per tres continuos dies , abfente
Anfelmo inter Regem & Epifcopos fatis adnm de
1 Ecclefiarum Invefticuris, quibufdam ad hoc nitentibus
ut Rex eas faceret more patris ac fratrisfui, non jux-
ta prsceptum & obedientiam Apoftoloci.' Nam Papa
in fententia qua: exinde promulgata fuerat, firmus
ftans, conceffeirar. Hominia qu* Ürbanus Papa sque
ut Inveftituras interdixerat, ac per hoc Regem fibi
de Inveftituris confentaneum fecerat, ut ex Epiftola
quam fuprä deferipfimus, colligi poteft. Dehinc, pr«-
fente Anfelmo, aftante multitudine, annuit Rex ßc
ftaeuit, ut ab eo tempore in reliquum nunquam per
dationem Baculi*Paftoralisvel Annuli quifquam Epif-
copatü vel Äbbatiä per Reg^m vel quamlibet Laicam
mapum inveftiretur in. Anglia y concedente quoque
A nfelmo .ut nullus in pralationem eledus pro Homi-
nio, quod Regi faceret , confecratione fufeepti honoris
privaretur. Quibus ita difpoficis, pen£ omnibus
Ecclefiis Ansli* quae föis erant Paftoribus diu vidüa-
tx , per connlium :Anfelmi ac Procerum regni, fine
omni Virgae Paftoralis aut Annuli Inveftiturä Patres ä
Rege funt inftituti. Inftituti quoque funt ibidem &
codem tempore ab ipfo Rege quidam ad regimen qua-
rundam Eccbfiarum Normannia, qu». fimilicer fuis #
erant Patribus deftitutas.
Inter ifta crepit^ Anfelmus,'coram Rege regnique
Epifcopis iatquQ Prin.cipibus exigere ä Gerardo Archiepifcopo
Eboracenfi , profeflionem de fu'a obedien-
tia St fubjedione, quam non fecerat ex quode Epifco-
patu Herefordenfi in Archiqpifcopatum Eboraccnfenx
H I S T O R I Æ N O V O R . L I B. IV.
77
j,. ut fuprà meminimus, tranflatumfuerat. Ad quæ Cum Acipibus comprobata funt,& damnata) per fuos ad
V*- Rex ipfe diceret fibi quidem non videri neceffe elle, ut
profelfioni quain. ordinationis fuæ tempore Gerardus
fecerat aliam fuperadderet , præfertim cum. licet
Ecclefiapa mutaverit , idém tamen qui fuerat in
perfona permanferit, nec à prima profeffipne abfolu-
tus extiterit; A^fèlmus/ut præfenti quidem Régis
verbis adquievit, ea conditione, ut Gerardus in
manum fibi daret fe eadenv fubjeétionem in Archie-
pifcppatu'ei fèrvaturum quàm in Epifcopatu profef-
lùs fuerat. Annuit Gèrardus &. fuâ'manu1 iriipofitâ
manî Anfèlmi, interpofitâ fide fua, pollicitus eft fe
çandem fubjêéïionem & obedientiam ipfi & fuccefïo-
ribus fuis in Archiepifcopatu exhibiturum quàm
Herefordenfi Ecclefiæ ab èo fàcra'ndus Antiftes pro-
miferat.
Exin ftatqtum eft, ut^flui àd Epifcopatum ele^li
étant, Cantuariam irent^R ibi dignitatis ipfius be-
nediâionem ex more fufeiperent. Williqlmus itaque
Wintonîenfis , •& Rogerius Sevberienfis, ac
Reinelmus- tune nuper Ecclefiæ Herefordenfi refti-
tutus Epifcopus , quorum fuprà meminimus, neenon
Willielmus qui . Legatione Regis fungi folebat,
tune autem Execeftrenfi Ecclefiæ ele&us Epifcopus,
Urbanus quoqne Glâmorgatenfi Ecclefiæ quæ in
Guaiis eft fimiliter eleiStus Epifcopus, fimul Cantuariam
venerunt, & in Dominica die, quæ fuit tertio
Idus Augufti, pariter âb Anfelmo confecrati funt,
miniftrantibus 8c cooperantibus fibi in hoc officio
fuffraganeis ipfius:Sedis, Gerardo videlicet Archiepifcopo
Eboracenfi /Roberto Lincolienfi Epifcopo,
fohanni Bathonienfi,, Herberto Norwicenfi, Ro
vocatos Régi perfuaferune , ut Anfelmo mandarét >
Abbatem in Ecclefia Sanôti Auguftini , ex àntiqua
confuetudine confecrare. Hujus mandati Nuntii
fuerunt W illièlmus Epifcopus Wintonienfis, & Rogerius
Serberienfis, & Willielmus Exonienfis , cum
. Giefleberto Abbate, ‘Weftmonafterii à Rege^ad Anr
fclmum. Refpondit ergo Anfelmus : Si Rex me ro-
garct quatenus pro fuo amore ipfun Jibbatem in Ecclefia
fua ordinärem t fortaffisfacerem^ ea confideràtione,
eo intuitu <jnod^otfeceJfornm meoru , juris , fuit & méi efi
ind fferenter pe&Arigüam ubicurnejùe voluntas tu it ,
Epifcopale officium adminifirare. Nunc autem ejuia
mandat ut id faciam ex confuetudine, dico confuetu-
I^dinis illud non eße. At illi : fi contra fidem none fie
ß dinofeituromnino vuh ut in fua Sede confecretur.
S Refert : Non omnia.facienda funt qua fidei contraria
non funt ; alioquin pltira inconvenient '.a fièrent. Hoc
quoque unde agit tir. quam vis , fi fieret, fidei contra-
rium non efi e t , fieri tarnen ex confuetu line non debet
s eo.quod nimis inconveniens effet. Ei qttippe qui
Canotiicè mihi & Eccl fia nofira per omnia fitbjici
debet \ fubditus in hoc contra ordinem fierem. A d
hec, Archiepifçopus Cantuarienfis v Primas êfi toùus
Anglïoe, Scotia , Hibernia, & adjacentium Infula-
rum, nec pro aliçujus perfona confecratione, ni fi (olum.
modo Regis ac Regina^ Stdem fuàrn ex confuetudine
egreditur. Si ergo Rex vult ut ego eundem honorem
exhibeam Abbati S an bit Augufiini quem fib i, parem
eum vult in regno fuo facere fibi. Quod ne fiat
corifulo ficut ei cui fidem“4ebeo t quatenus fe ab hac
voluntate cohibeat. Ri ttenim y er a dio quia f i unberto
Ceftrenfi, Radulfo Ciceftrenfi , Ranulfo Du- C quam tanta inordinatio in Anglia foeiïa fuerit, non
nelmenfi. Ipfb die pnufquam eorundem ' Epifcopo-
ium confècrâtionem Anfelmus faceret, præfentibus
eis & Epifcopis qui convenerant juxta mandatum
Domini Pafiæ (nam hoc ei per literas olim man-
daverat) reddidit Ealdwino virgam Paftoralem Ab-
batiæ de Ramefei, quam , üt fuprà meminimiüs,
ferdiderat in Concilio Lundonienli.
In fùbfèquenti etiam quinta feria, fàcravic in ipfa
Sede Robertum Monachum Coenobii San£H Petri
Weftmpnafterii, ad Regimen Abbatiæ Sandli Ead-
mundi.
Ordinatio autem Abbatis Sanâi Auguftini per
id temporis ëâ causâ , ut ica dixerim, dilata eft, quod
modo \ eg i fed Archiepifcopis , Epifcopis , Principibus
, & toti regno grande opprobrium erit. Dixe-
runt : Eta, f i eum in Sedejua ordinäre , ißis rationi-
bus alius, non vis, mandat ut in fua Capclla fe pra-
fente, ilium ordinari permittas ab aliqtto Epifcoporum
cui ipfe prqcepent Refpondit : Cur ilium ab
alio Epifcopo ordinari permitterem quem ego, gratia
Dei, pro meo jure, uti debeo , ordinäre potis fum?
Et hoc quidem, aiunt, mallet, ut iBic eum tu ipfe con-
fecrares. Dixit: Si hoc fecero nonnullam injuriam faciam
ipfi Domino meo : me urn quippe non eft in Ca-
pella ejus Mifiam celebrare, nifi quando ipfe debet a
Coronari. Itaque f i hoc faoio. pro Abbatis confeipfe
qui in Abbatem , fciljcec Hugo Monachus Bec- E) cratione, Regius honor vilefeet , & deincep■
.— ___ B__ J r __erp.mn^o evtaentr tira confuetudine cenfis , eledlus erat ,> nondum facros ordines habe- auod kaßenu
bat. Ordinatus verb eft-ad Diaconatum ab Archiq-
pifcqpo in Capella fua Cantuaris cum multis aliis,
in jejunib feptimi menfis, & item ad Prcfbytera-
tum ä Willielmo Exonienfi Epifcopo in eadem Capella
, jejunio decimi menfis. Anfelmus enim infirma-
Eatur, 8c partim ea fe, partim propter imminens feftu
NativitatiSChrifti, Cantuariam ad Anfelmum idem
Epifcopus juflus venerat. Poft hsec cüm Anfelmus or-
dinationem.ipfius Abbatis accelerar? vellet, eo qubd'..
res Ecclefia; pefium ibant, & quotidie in fui diminu-
tionem intus 8c exträ decidebant, voluit ut prsedi-
<ftus Epifcopus eum in Abbatem ad Afiare Chri-
fti Cantuaria: folemniter ( fe aftante ) confecraret.,
exemp'o exigetur pro. confiuetudine quod haßenus fie-;
bat ftatuto tempore pro folo Regis honore. Vtrum quia
ipfe vult ut proxime confecretur, eo quod nondum
confirmato Abbate flußuant res Abbatia , f i volue-
rit, hie in Capella Hofpiiii mei eum ordir.abo, quo-,
niam. quidem mihi facile non eft pro tarn levi re hac
vice Cantuariam ire. Relata funt iftä Regi & approbate
ratione Anfelmi, laudavit ut omi'ffis cun (ft is
objeiftionum ambagibus Abbas facraretur, uti dixit
Anfelmus : ordinavic igitur ilium IV. Kal.^Martii,
•quinta feria prim* feptimana; Quadragefim® apud
Lambetham in Capella Roffenfis Ecclefia:, ubi tunc
A,nfelmus erat hofpitatus. Accepta ab eo profeffione,
ex more,jiua fe Ecclefi* Dorobernenfi,& Archiepif-
Sed ubi Mpnachis Samfti Auguftini res innocuit, ad E copis ejuW^Cra nonicè• per omnia cobediti
cbntradiçendum aniroati funt. Nam Ecclefiam fùam
privilégia habere eommentati funt per quæ Abbatem
Aium non nifi in Sede fua ordinari debere mânifefta*
allegatione fe probaturos afferuerunt. Duravit autem
hæc fabula illorum diebus nônnullis , Anfelmo. nul-
latenus affertioni eorum cedere volentc. Tandem ,in
initio quadragefimæ efim Anfelmus juxta Lundoniàm
pro colloquio Regis veniffet, quidam ex ipfis Monachis
quös ad rem exercendam ii aùi domi remaniè-
rant pari’voto fele<ftos.eo direxerant, omiffis privi-
lcgiis fuis ( quæ nulla vel .non rata à Rege & Prinprofpifit.
ii ergo qui affuerunt multb honeftius ipfum
Cantuari* potuifTe facrari dixerunc, & quod major
honor elfct Abbati, requirert Patrem patris prq-
benedibtione fua in Mctropoli Sede quäm in Capella
Roffcnfis Ecclefiae. Inter hsc Anfelmus mißt
Domino Papa: Epiftolam hanc.
P a fch a li'D om in o , Patrique R.everendo,
fummo Pontifici, Anfeinius fervus Eccle-
. fix Cantuariefis : debic^m obedientiam
cum oratiohum afliduitate.
K iij