jîmul pirfißi Dicas effe inteiminabilis vita flmai perfeâè tQta exi- A
ftens. 'Citm enim fupràjam facts iiqueat qubd «a-
dem fubftantia non fie aliud quàm vita fua, & «ter-
vStemiuu nitas fua i nec fie aliquo rtiodo termihabilis, nec nifi
fnajz»yt fimul& perforé- tOE^quid ,aliûd. elt vèra æterni-
nit.i'upr.n. tas,} qUæ foli illi convenit, quàm interminabifisvi-
tla. *n* ta fimul <51 perfe&è cota exiftens ? Nam velhoc folo ,
veram æternitatem ioli inefle illi -fubftântix, quae .
fola> non fadta , ;fed faétrix, elfe inventa* eft, âpertè
’ pereipitur; quoniam vera æternitas prinéipii finifque
meta carere inceliigiciir : quod nulli rerum creatarunv
•convenire , eo ip(o qubd de nihilo factx funt, con**"'
Ücitur fubftan
vfrp™ on
ur f r f tjfstina : regj Pâté
I ipfafoiq per f t eft. Uaquc no
C A P U T. X X V .* .\ fÆ
Qu'od nullis tnUtabilis fit accident}bus. ’
Quod non
liar um
Omnis fubfta
plum fubjhnv
SEd hxc eflentia, quam-patuit omnimodè fibi efle
candem fubftantialicer„ * nonne eft- aliquando H
te diverfa vel accidentaliter. Verum $ quomodo eft
fummè incommutabilis, fi per accidentia poteft, non
dicam efTe; fed vel intelligi variabilis ?. Et è contra
quomodb non eftpartic.eps accidentis} cum & hoc
► ipfum, qobd major eft omnibusaliis.natüris, & qubd
*-illis** diflimilis eft.i; ftli videatur accidere ? Sed quid
^ repugnant quoruhdam, qux accidentia diciintur,
fufceptibiUtas , haturali$ rincommutabilitas È fi C
4i.fubftami* ex eorum aflumptione * nulla * iubftantiam conte-
Acciiinii* quatur vafiabilitas? Omnium quippe, qua; acciden-
»ewtfficinnt : tia- dicuntur j alia non nifi cum aliqua parcicipantis
re- variatione adefle & abefle pofte ihtelligüntur, ut
S j g i om nes colores, alia;omntnb nullam vel accedendo vel
mmindneunt. recedendo mucatjjpnem circa id de quo dicuntur, ef-
ficere noteuntur, ut quxdaqi relationes. • Conftat
namqüé quia hómini poft annum pr^fentem nafci-
, turo, nec major, nec minor, nec x qua lis firn, hec
fimilis. Omnes autem relationes has, utique cum na-
tusfiierit, fine omni mei mutatione i ad ilium habere
potero , & amittere, fecundiim quód crëfcet, vel per
SEd fi iatum eft quod de hujus naturæ fimplicitate
^ perfpeétum eft : quomodo fubftantia eft ? Nam. 4/* PerfP,cu«
ciim omnis fubftaOtia àdmixtionis differçptiarum ,
vel mutationis accidentium fit fufceptibilis : * hujus ;
immutabilis; finceritas pmnimodïe admixtioni, five,
mutationi eft inacceffibilis ; *; quomodp ergo o^tinef
f, bitur earn elfe quamlibet fuMantiam : nifi dicàtur
fubftantia pro eflêntia , & fie “ extra, fiçuteft fupra
£ omnern fubftantiam ï Nam quantùm illud elfe, quod
per fe eft quiequid , & de nihilo facit omn»c aliud efie,
. diverfum eft.ab eo elfe, quod per aliud * nt de nihilo
quiequid eft : tantum omninb'diftatfumina fiibftan^
T, tia ab‘ his quæ non funt idem quod ipfe. Cumque Summ» B4-
■ ipfa ïola omnium naturarum habeat à fe, fine alte*-
. rius naturæ auxilio, e(Te quiequid, eft quompdo non tommum cum
eft fingulariter , abfque fuæoreat,uræ confortiö ,.quic- ™pn?dL”ur
quid ipfa eft ? Unde fi quando illi eft cum aliis no-
minis alicujus communio : valde proeul dubio in-
telligenda eft diyerfa fignificatkv
C A P U T . X X V I I . *
contineatur in communi tra flat u fubßan-
; ör tarnen fit Jubftantia , & individuus
‘ fpiritus.
tia aut eft univerfa
p fid iv id i
! wm m y oftat, nec difertntiu
mïdivifiMki
eft > pluribut t
.. Mft*o (
fubßaptta dm’ pottj
efit & quidtm m
ut acciflentibtu eft is
COnftat igitur quia ilia fubftantia nullo commu-
ni tradatuifubftantiarum includitur, ä cujus ef- .
fentiali communione omnis natura excluditur. Nem- \omnk ’fii-
pe cum omnis fubftantia tradetur aut efle univerfa-^ZverfUl t\
lis , qux pluribus fubftantiis eflentialiter communis *ft »**•
e ftjut, hominem efle, commune eft fingulis homi-
nibus : aut efle individua , qux univcrfalem elfentiam
communem habet cum aliis} quemädmodum vfinguli
homines commune habent cum fingulis, ut homines
prfprti du
qualitates diverfas mutabitur. Palam itaque fit qtiia D fint :rquompdo aliquis fummam naturam in aliarum
■ ’ ja---- - '' lublVantiarum trä&atu contineri intelligit, qua: nec.
in plures fubftantias fe dividit, nec cum aliqua alia
per eflentialem communio^cm fe colligit î C^roniam
tarnen ipfa non. folimi certiflimè exiftit, fed etia'm
* fummè omnium exiftit > & cujuflibet reieflentiad.i-
cifolet fubftantia ; profedtb , * fi quid dignè dici poteft,
non prohibetur dici fubftantia,^ Et quoniam
non. nofeitur dignior eflentia , quàm fpiritus, aut
Corpus : & ex his dignior eft fpiritus , quàm corpus:
utique eadem aflerenda eft elle fpiritus , non corpus. -
Quoniam autem nec ullæ partes funtejufdem fpiritus
, nec, plures efle poflunt ejufmodi fpiritus} ne-
cefle eft, ut fit oroninb individuus fpiritus. Quo-
niam.enim , ficut fuprà conftat, nec partibus eft com4.^
eorum qux accidentia dicuntur , quxdam aliquate
nus attrahi^nt commutabilitatem, quxdam verb nulla-
Summa n*- tenus fubtrahant * incommutabilitatem. Sicut Tgi-
*fimUx^ejr tur ffimtna:natura accidcntibus mutationem eflicien-
mnfkbtfiic ti'bus nunquam in fua fimplicitate locum fribuit : fic
cidentibue , fecundum, ea, qux, nullatenus fummx * incömmutar
bilitati repugnant, aliquando dici aliquid non ref-
piiit^ & tarnen aliquid ejas cllentix, unde ipfa varia-
NuUiwacd. bilis intelligilpoflit, non accidit. tjnde hoc quoque
«jTfi^ethli c°ncludi poteft ,quia nullius accidentis'•fufceptibilis
wiu. f eft: quippe quemadmodum ilia accidentia, qux mutationem
aliquam accedendo vel recedendo faciunt ,
St** rtm * ipfo fuo effedtu verb accidere rei', quam mu tant ,
ientiaim. perpenduntur: fic ilia, qux ä fimili effedtu deficiunt,
improprib dici accidentia deprehenduntur. Sicut igi- E pofitus , nec ullis differentiis vel‘accidentibus intel—-
tur temper fibi* eft omnimodb eadem fubftantialiter :* ligi poteft efle mutabilisj impoflitnlt eft ut qualibet
g ita numquam eft i fe diver fa ullo modtj, vel acciden- fe<ftione fit divifibilis.
rn*‘!jßt[ti? taliter. Sed qüoquo modo fete habeat ratio de pro-
mnaiiiu eft. prktate hominis accidentium 5 illud fine dubio verum
ft eft , quia de fummè incommutabili naturâ nihil poteft
dici, unde mutabilis poflit intelligi.
C A P U T X X V I .*
I dicenda fit "* efie fubßantia : dr quod
fit extra omnem fit bß anti am , & fingulariter
fit quiequid efi.*
?um fumma natura nnUitu mutationi aut accidentis fit fufteptibUi ,
C A P U T X X V I I I . *
Quod idem fpiritus fimplicit.tr fit :‘& * 1
comparât a non* fint.
Snmmm. fpiri
teft, cjma fuit
funt. fieundum
lotus ergo fummut fpt
out non ßnt , aut vne
\liquid\£täa .[um ab e
! non effe. nifi J^neantur
:iter vert pirfecle & abfolute
âbfiîuie, eft.
T T Ifle tw ergo confequi ex ’prxeedentibus., quod V jfle fpiritus, qui fic fuo qupdam mj’rabifiter fin-
gulari & fingulariter mirabili modo eft , quadam ra-
tjone fblusiit : alia verb quxeunque videptur; eile»
hufe collata,, non .fine* Si enim difigent.er intendatitr’,
'ille folus videbitur fimpliciter*&: perfe&e & abfoiut^
efle I alia verb omnia * fere non efle, Sc vix efle: quo?
,u, niam namque idem fpiritus, prppter inconimutabin.
V?- lem'x'ternicatem fuamnulio modo fecundiim ali-
fid quem mötüm dici poteft quia fuit, aut eric5 fed fim-
^•'pliciter, efj^: nec rnutabilitef eft aliquid, quod aliquando
äut non fuit, aut non erit j neque non eft
quod aliquando fuit, aut.erit j fed quiequid eft, fe-
mel & fimul, & interminabilitei eft. Quoniam., * in-
quam, hujufinodieft efleejus; jure ipfe fimplicitei Sc
afifolute Sc perfede dicitur efle. Qiioniam- verb Omnia
alia tecundum aliquid mutabiliter aliquando aut
fuerunc , aut erunt quod non funt j aut funt quod
aTiqPanfl° non fuerunt, vel non erunt: be quoniam
hoc quia fuerunt, jam non eft: illud aiitem , fcillcet
quia erunt, nondum eft |Sc Iiqc| quia in labili brevifl
finioque &,vixexiftente prxfenti flint, vix eft. Quoniam
ergo tarn mutabiliter funt j non immeritb ne-
gantur limpliciter & perfe&e Sc abfolute efle j Sc af-
feruntur fere non. eile, vix efle. Deinde, cbm omnia
, quxcdnque aliud funt quäm I ipfe, dc non elfe
venerih.t ad efle, non per te * ted per aliud: Sc cum
de.efle redeant ad non efle, quantum ad fe, nifi fufti-
neantuw per aliud: quomodb illis fimpliciter convenit,
aut perfede five abfolute efse i Sc non magis, fere vix
non efse L;Cumque efse folius ejufdem mcflabilis fpiri-
tüs intelligi null© modo poflit, aut ex * non else in-
ccfcptum, aut * aliquem pati pofse, ex eo quod eft in
non efse, defe$um : Sc quiequid ipfe eft , non fit per
alitid.quäm per fe, id eft, per hoe quod ipfe eft: non^
ne hujus else meritb lolum intelligitur.* fimplex per-
fedumque Sc abfolutum ? Quod verb fic fimpliciter
& omnimodi racione folüm eft perfgdum, fimplex
Sc ablplutum , id nimium quodammodo jure dici
poteft fqlum else : & e contra, quiequid per fuperio-
rem rationem, nec fimpliciter, nec perfede, nec ab-
folute efse j fed vix efse, aut'fere non efse, cognofci-
• id utique aliquo modo rede, non efse dicitur. Secundum
hanc igitur rationem ille fölus creator fpiritus
eft:. & omni^ creata, non funt; nec tarnen omni-
n° i?on funt, quia per ilium qui folus ablbluce eft, I
de nihilo aliquid fada flint.
8. C A P U T X X IX . *
-Quod ejus locutio idipfiumfit, quod ipfe; & ip f i fit
confubfldntialls, cum. non fint duo, fed mus
fpiritus. #
quoniam qufcquid crcaElim1 * fubf.üir ...r'.'n nCc*•'["u ‘{Ll,
äum eft; illi m J p s f i f i r f non porui^Nihii q u f & r '
pe per feipuim fieri,poteft g;uia quiequid fit, po|t^ — > « 1
nus eft eo per quod ficj & nihii & poüa tu, feipfo " " "
Kefinquitur itaque ut Jiic tEimmi /Virirös locntio'
■ cum creätnra efse noo'poflit, non fit aliud ooim fum’
fngS/Pir,“ uf' Denique, hate ipfa tocudonihll aliud ,0 '
teil mtelligi -quam ejufdem fpiritusintelligentia
cunfta intelligit. Quid enim eff aliud ilii i e:n loqui 1«« /.»
fiquam» hoc loquendi modo, .qnfim incellivere
M m Iion u, homo, non * femper dicit quod intellil £ “ “ **
git. Sl lgitnr lumme fimplex.natura 11011 eff aiind
quim quod,eft fna iiiteliigenria, quemadmodum eft .
B *dem eft fua iapientja nedeise: eft ut fimilitcr T >!
iriamfiC a 'Ud’ ? ^ mi qudd-eft fua locutio. Sed quo- *4‘ “ 5 "
niam.jam manifeftum eft fummum fpirltun. tm u m 'Ä “'1
0 M H & qmnimode Individuum : necefse eft
non non hfinntt 'dd uo, fed unus fpiritfeu's.“ %nfubftantLt S r -
C A P U T X X X .*
eadem iomtjo non conflet ex fluribus verlii
fed fit unum rerbum.
S 7T * mi f n O k Verbum. 1 ■ ’ plrtr.bm lnmd. -,„ß „ meble,
„ G ^ m g f r r dubitC“ »’ fupri dubium dimife-
C ' fcihcet, utrum hxc locutio in plu ibus
verbis, an in uno verbo corififtat? Nam fl fic eft fum
ica &ift» “ l ; UtI? “ e-6cut‘‘ lllaf“mmi fimplSx eft",
M i Non igitur conftat pluribus verbis; fed
eft unum Verbum, per quod la la fnnt o ^ i l . ’ “
C A P U T X X X I .» „
8 * °d tpfurn Verbum rnn jlt ft militudo f..Herum, fed
™ ,< a , effemU : fnBa B M K W / a verteil\
emitatto. Et qua natura mips fint, & prafian-
tioret, rjuim alia.
. Cap. i 5 ,
o dicuntur f f per qued fa^a funt emnia ,
'%. %/ j h’fiJA
rtn‘^efn ff^
■ eft .ifli Verbe quod (un eft. & tante
entes non fen.
«14 iUa nagis
A stem fecit , per
; ” i ? ip f * eft
'Igentia :fum-
P 9 5 t " fljifliS. < Jtrt-quii
•M tW Ki IW b iS ia lf f l
rf'uuumtm. }-■ “ ' ''■ SPWN
m iu Z ‘f f i J z . 1“ * * :'& A S ;
JAm verb his , qux de proprietatibus hujus fiim-
ma: nature ad prefens mihi ducem rationem fe-
^oenti * occurferunt, perfpeiftis ( opportunum exi-
ltimo ut deejus locutione, per quam faita funt om-
\ nia 1 ft quid’ poffim confiderem. Etenim. ciim omnia,
1 H t >11» ftjpra potuit animadvertere, rationis robuj
nitiexibile tenearit: illud me maxime eogit de ilia dili-
n i e.n^us fliteutcre, quia id ipfum, quod ipfe fummus
• fpiritus eft, pfbbatur efse. Si enim ille nihil feCit, mfi
r/ eip^ m ’ & 4uic(luid abeo faeftum eft, per illam
eft fadtuni : quomodo ilia eft aliud , quam quod eft
ideni ipfe? Amplius: afserunt utique inexplicabiliter
ea qux jam fnventa funt, quia nihil omnino potuit
unquam, aut poteft fubfiftere prater creantem fpi-
'■ iZ'eaÎllTiaifl- Ä S Ä S " WMtifo &^praftZnlr!UqZnfimi‘
ä ä V- .
^ E d ecce videtur mihi fuboriri nec facilis, nec al-
,..r, i3 1 atenus fub ambiguitate relinquenda quxftio. Etenim
omnia hujufmofli verba, quibus res qua Hi bee
mente did mus, id eft , cogitamus, fimilitudines Sc
E pagines hint rerum quarum verba funt : & omnis
fimilitudo^veHmago, tantb magis vel minus eft ve-
. ra, quantb magis vel minus i'mitafur rem , cujus eft
finiilitudo. Quid igitur tenendum eft de Verbo, quo verit
dicuntur & per quód faóka fimt omnia ? Erit, * ah dicun,t
non eric limilitudo eorum , qux per ipfum faóla fuht> fZtll
Si enim ipfum eft yera mutabilium fimilitudo j non *fttM.
eft confubftantiale fummx incommutàbilitati : quód Wt$
falfum eft. Si autem non * omnino vera, ted qualif- /,M" ‘
cumque fimilitudo mutabilium eft j non eft Verbum
fummè veritatis omnino.vêrum': quod abfur-
dum eft. At fi nullam mutabilium habet fimifitudi-
nem : quomodo ad illius exemplum faóla finit ? Ve-
iùm forfitannihil*hujus remanebit ambiguitatis, fi