SQÖ T R A C T A T U S DE C O N C E P T I O N E '
racione videtur. Non hoe dico, fed Filius D ei, candor A generis arbore prodit nafdtüra, involucrum illius
».-----turn hifpidum & denfiflimis aculeis undique lept
apparet. Intus caftanea concipitur, primo quid
nucieum laétei liquoris, nihil hifpidum, nihil af
perum, nec aliquibus aculeis noxium in fe habens”
fed fi aliquatenus fervans illic in .fumma lenitarï
nutritur, fovetur Sc alitur * ac formü in fui fpeci«
& habitudinem jam adultll, rupto involucre ab orp*
ni fpinarum punólione & onere liberrima natur*
egreditur. Attendo. »
Si Deus caftane* Confert ttt inter fpinas remo
ta pun&ione * concipiatur , alatür, formetur • non
potuic hxc dare humano quod ipfe fibi parabat tem ™
plo in quo corporaliter habitaret, & de quo in uni*
tate fu* perfona: perfe&us homo fieret j ut licet
iucis æcernæ & ipfe lux inaccelïïbilis, rormam fervi
accepturus femetipfum exinanivit j fuumque adven-
tum ita humanis mentibus contémperavit, ut capi
poflet & intelligi : nam il in Divinitatis fuæ eflèntia
veniens appareret ; nemocaperet, nemo fuftineret^
Ms.&r &>d. Beata * vero Maria Mater Dei futura, ficüt eum ,
virgo. qUi fuper omnia eft incomprehenfibilis , verum
Ms. c*r. & erat hominem ineffàbili modo de fua fubftantia vir-
ed Deuatem gQ paritura,ac per hoc in * Divinitatis illius unitatem
\dAtt non tranlïtura, * non abfurdè credi poteft primordia con-
ceptionis ejus tanta Deitatis fublimitate præfigna-
ta, ut humanarum conceptio mentium ea plenè pe-
netrare non valeret.
Hoc * itaque pura fimplicitas fupplexque in Deum
& in dileóliflïma matrem ejus puritas dileötionis cefti- g ter fpinas peccatorum coneiperetur, ab ipfis ta-
... 1- ------2 — ..........- men fpinarum aculeis omnimodè exors 'redderetun
potuit planè, & voluit i fi igitur voluit, fecit. Et qui
dem quiequid dignum unquam de aliquo extra
fuam perfonam voluit, perperam eft eum de te
ê beatiffïma fceminarum, noluiflè : voluit enim te
fieri matrem fuam ; & quia voluit, fecit effe: qua.
fi diceretur I matrem fuam te fecit ille rerum Do.
minus, Creator & gubernator j rerum , inquam
omnium , non folüm intelligibiliüm , fed omnem
intelleófcum tranfeendentium Dominus & faftor
te Dominam & imperatricem conftituit ccElonitn
atque terrarum: Sc fic marium & omnium elemen-
torum, cum omnibus qua: in ipfis funt, Domina &
mare de conceptione illiusDei genitricis non veretur.
xts. cor. & Et *idcircoejufdem Conceptionis dies feftivis lau-
'td 'muiti* fi ^ibus a * cun^^s fidelibus fuo judicio merito * cele-
deiibus meri. braretur. De ipfa quippe, multis fæculis aHte ortum
!w,Cc!br«ie- ejus * ve^ concePtun*, Ifàyam fpiritu fandto afïla-
br«ur. tum dixilfe confiât : Egredietur virga de radicejef-
concêptum ** f e ■» & f ios Wi ra^l6e e)us af i endet, & requiefeet fuper
Ms. Cor. & eum Spiritm Dominé, * Spiritm fapientia & in te lie-
td. hte omit, - ipiritHS Conflii & fbrtitudinis, fpiritu* feien-
* tioe & pie rat ü , & replebit eum fpifîtHs tïmoris Domini.'
] Hxc itaque virga quæ talem ex fe protulit
florem, nullo difientiente, Virgo Maria fuit ; & flos,
qui de radice ejus afeendit, benediétus filius, fupi
quem & in quo omnis plenitudo Divinitatis elfen- p Imperatrix extitifti & exiftis: & ut ita elfes, in ute.
t. virgo tialiter requievit. Hæc igitur * virgo , tanti filii
dignilfima parens, cùm in alvo fuæ parentis naturali
lege conciperetur j quis non concédât Dei lapientiam
à fine ufque ad finem pertingentem, cunfta implen-
tem, cundta regentem, novo quodam & ineffàbili
gaudio coelum,' terram, & omniâ quæ in eis funt,
Ms. C*r. &* .perfudilfe; ac ineffàbili jubilatione pro fui rein-
•Jptofandif- tegratione , quam .per illam fibi eventuram divinâ
td. prævide-& occùltâ infpiratione * prævidebant, perluftrafTeî
ftraffePen ,U" c^m conceptio * fundamentum, ut dixi-
Ms.Gor. con- mus, fuerit habitaculi fummi boni $ fi peccàti ali—
tacuii* facdt cujus ex Pr^mæ prævaricationis origine maculam
td. coauaxii * traxit, quid dicemus ? utique voce divina dicitur
matris tu« ä primordiis Conceptionis, operan.
te Spiritu fan&o, * creabaris, Ita eft, bona Domina, ,j.
Sc gaudemus ita efle. Numquid ergo, dulciflima
Domina, numquid * tu tanta futura, fummi vi. . ■
delicet Mater unica, & omnium qua; fuerunt, funtfuto«f
vel erunt, prudens ac nobilis poft filium tuom Im-
peratrix: Numquid in exordio tuo talis efle debuifti, j
ut omnium quorum te * Dominum gerere certiflimèe/.Di
novimus aut impuritati aut dubjedtioni potuiffec
addici >. ille aflertor puras veritatis, & ä filio tuo jam
in coelo prafidente vas eledfcionis cognominatus,
omnes homines peccafle in Adam fatetur ; vera uti- j
que fententia, Sc cui contradici nefas efle pro- i
_____c - J ___: ad Jeremiam : Priufejuam te fbrmarem in utero, novi J ) nuntio. Sed cùm emi_n__e_n__t_i_a_m__ _ _g__r_a_t_i• æ rD-évi •i n _t_e conte
: & antequam exires de ventre, fanElificavi te :
td. h*c omit. '* & prophetum in gentibus de di te. ] De Johanne
quoque Angelus, qui eum nafeiturum pranuncia-
bat, afleruit quöd Spiritu fan&o repleretur adhuc
Ms. Cor. & ex utero matris fua. Si igitur Jeremias, * quia in
td. qui gentibus erat propheta futurus, in vulva eft fan-
äificatus •, * 8c Johannes Dominum in fpiritu & vir-
tute Helia preceflurus , Spiritu fandlo eft ex utero
matris repletus: quis dicere audeat fingulare totius
faculi propitiatorium, ac Filii Dei omnipotentis dul-
ciflimum reclinatorium, mox in fua' condeptionis
exordio Spiritus fandi gratia illüftratione deftitutum?
Teftante veró Scriptura j ubi fpiritus, ibi liberrat:
fidero, ficut te non intra omnia, fed fuper omnia
quæ fadba funt,inæftimabili modo contueor:ita te non
lege naturæ ut alios in tua edeeptione devindam fuiffe
opinor ; fed fingulari, & humano intelle&ui impene-
trabili Divinitatis virtute & operatione ab omni
peccati adjundione liberrimam. Solum ' etenim
peccatum fuerat quod homines à parte Dei dirimè-
bat : Et ut illud Filius Dei evacuaret, ficque ad
placere Dei humanum genus revocaret, homo fieri
voluit ; Sc talis, ut nec in eo aliquatenus çoncorda-
ret ei, unde homo à Deo difcordabat : quia ergo
ita fieri oportebat j Matrem, de qua talis | creare-1|
tur, mundam efle ab omni peccato decebat. Alià
fervitute igitur omnis peccati libera fuit, qua E ter enim quo pado illi fumma puritati caro tanta
* omnium peccatorum propitiatori aula, in qua &
ex qua perfonaliter homo fieret, Spiritus fandi
præfentiâ & operatione conftruebatur. ] Quod fi
quis earn prima originis peccato non omnimodè expertem
fuiffe pronumiat : cùm illam ex legali con-
jugio maris & famina conceptam veriffimè con-
ftet, fententia Catholica eft. Ego à Catholicæ &
univerfalis Eçclefiæ veritate nulla ratione volo
magnitu- diflentire : * magnificentiam tarnen operationum
em virtutis divina quadam quafi mentis lippitudine pro
pofle confiderans , videor mihi yidere quia- fi quid
originalis peecati in propagation ejus, & communis
vitii extitit, illud ptopagantium & non propaga-
. ta prolis fuit.
Caftaneam inv.icem attende cùm de fui videlicet
conjundione uniretur j ut homo aflumptus JW
effet in unum, ut quæ Dei funt, indifferenter hominis
effent ; Sc quæ hominis, Dei.
* Adhuc propone tibi palatium, quod fpecialit« %•
fuis ufibus aptum exiftat, conftruere volentem, m mr ■
quo & ipfe frequentiori Sc feftiviori* curfu convcf1-
fetur $ & omnibus ope ejus atque auxilio indigenti- nö
bus mitiori& lætiori vultu refpondeat, Sc auxilietur.
Pateretur-ne, quæfo, in principio palatii fundameo-
tum invalidum, Sc ftruduræ, quæ foret ædificandæ,
incongruum, & non cohærens? Non puto, fi/3P®-
ret, & propofitum fuum ad effedum perducere vellet.
Ergo Sapientiam ante omnia fæcula propofuiue “ *
bi habitacülum, quod fpecialiter inhabitaret, c°n-
ftruere fimilicer indubitatafi.de tenemus. Quod aatem
ËEATÆ MÀî U Æ VI R GIX IS.
I bîtacaliinn iftud fuerit, jam diidum innotüit ; hoc A’
II ■n)habitaculum illud facrarium Spintus fandi effe
fateinur, in quo & per quod eadem Sàpientia humanaturæ
conjungi voluit & incorporari, Sc omnibus
(e pura mente confitentibus parcere Sc mifeierirquôd
facrarium, Aula videlicet univerfalis propitiationis4
cilmopewnte''.Spiritu fan do conftrueretur, fifunda-
B1entü illius, fcilicec initium five primordium forma-
tionis beatæ Maria, corruptum fuit, ipfi certè con-
ftruduræ non congruebat née cohærebat. Infcia- ne
fuit Sc imp°tens fapientia Dei & virtus mundum fibi
^bijaculü cônderè, remota qmni labe conditionis human*
• Angelis aliis peccantibus ,-bonos à peccatis
fervavit j & foeminàm, matrem fuam mox futuram,
ab aliorum peccatis exortem fetvare non valuit î In
2ternitate eonulii fixum ftatuit eam dominatricem Sc _
Reginam fore Angelorum ySc nuncinferiorem Ange- **
lis natam, in conlortium acceptam elle credemus omnium
peccatorum î Exiftimet hoc, &atgumentis fuis
probet qui vulttego donee oftendat mihi Deus ali—
quid dignius excellentiâ Domina noftra pofle dici ;
quæ dixi, dico ; quæ fcripfi non muto ; cæterùm me
& intentionem meam Filio ejus ,& illi committo.
Nihil tibi, Domina * æquale, nihil comparabile
eftjomne enim quod eft, aut fupra. te eft, aut fubeus
te eft : quod fupta te eft, folus Deus eft j qüod infra
te omné quod Deus non eft, Ad tuam tantam ex-
cellentiam quis afpiciet ? quis attingetî Et certè ut
ad hanc excelientiam pervenires, inhumillimo loco,
id eft, in utero matris tua puriffimaoriebaris. Quod
fi tali modo concepta & ordinata non fuiffes, ■ ad -,
tantam celfitudinem non fuccreviffes.
Quifquis igitur de crementi tui magnitudine gaudet
ac lætatur, de ordinationeipfius crementi æquum eft
ut exhilareturi Qui ergo à die beata Conceptionis
tuæ gaudium ejufdem Conceptionis tbllit Ecclefia
Dei j aut non bene attendit, aut aitendere negligit,
vel nefeit bonum quod inde proceflït omni creatnræ
Dei. Sed immenfitatem boni ipflus qviis explicabit ?
Fateor non ego j longé enim à me & mei fimilibus,
hoc eft peccatoribus, tanta falus : verumtamen,ut au-
tumo, quafl in anigmate adverti aliquatenus poterie,
fi malum, in quod natura humana ex peccato Ada
corruit j ante mentis oculos præfigatur ; Sc ita in ip-
fius mall contrarium, bonum fcilicet quod per hanc
Dominam mundo proyenit 4 animus confidcràre vo-
lentis defigatur. _ D
Omne quippe bonuftl, ad quod homo, conditus
fuerat, perdidit in Adam : & idem ipfum bonum
multô excellentiùs humana natura reeuperavic in
Maria. Duas fiquidem beatitudfnes, & duas miferias
effe novimus : harum beatitudinum & miferiarum
unam tnajorem, alteram minôrem elfe cdnftat. Bea-
titudo major, Regnum coelorum : minor, qua primus
homo potiebatur ante peccatum : major miferia,
poenæ infernales j minor, in quibus vivimus continua
tribulationes, & nos ipfarum beatitudinem ex-
perientiâ penitùs ignari , experientiâ miferiarum
lentimus nos ufquequaque gravari : fub unagemimus;
a|iani,ne nos rapiat,formidamus. Confideratione ete-
minoris, fi vigilanti animo ftudium adhibemus,
^•quantum qua fit major miferia conjicere valemus j
icetporrù infra quàm fit. Qoalitatem veto beatitu-
inis vel minoris, nifi per contrariam miferiam in qua
Umus, non facilè percipere poffumus. De majori au-
WÛ ^eatitudine didfcum aftimo , quoi ocultet non vi-
1 > nec auris audivit, nec in cor hominù afeendit,
Pr*paravit Dem diligentibm fe.
£ . b fils igitur beatitudinibus omni modo feparati
lmus per pravaricationem noftri primi parentis, Sc
trique miferiæ infeliciter obnoxii fa6ti. Mors nam-
^Ue Per peccatum Adæ intravit in mundum , Sc ita
mnes homines pertranfivit j nec aliquis ante adventum
filii fandlæ Mariæ inde potèfat lifierari. Ec
quæ mörsï Mors anima primo quà homo perdidit
vitam aternam, Deum videlicet, ad cujus fimiiirudi-
nem faiftus fuerat. Infelix perdérë,perdere quod fum-
inè eft Sc vere, &Jïne quo nihil unquam bene habetur
vel eft! hanc milèram mortem & omni maid
incomparabileni mors quoque corporis fequebatur,
per qnam anima, qua adhuc in Corpóre degens vita
cceléftis flatum amiferat, multömiferior clauftris in-
ferni fubmerfa deperibat. Hanc ineftimatólem dam-
nationem fiemo qui evaderet, qui inde liberaretur nemo
erat j liberandi poteftas iu tota creatura nulli rei
accidebat : foli Deo qui hominem fecerat, Sc contra
quem homo deliquerat, hæc liberandi poteftas fuper-
erat. Sed quis ? ipfè offenfus, ipfe defpeCtus, ipfe
ut parceret à nullo dignè petebatur, de die in diem
fcelera multiplicabantur,& ira Dei ad puniendum po-
tiùs quàm ad parcendum provoéabatur : at ille cujus
pietas non exhauritur', cujus mifericordia non exina-
nitut, cujus bonitas numquam deficit, cujus maje-
ftas quod vult cfficit, hominem ad fimilitudinem fui
creatum , ne tqtus in æterna damnatione periret, li-
berare inftituit j Sc ordine, quo gratior effe non potuit,
ipfe videlicet qui hoc & per le faceret,homo fieri
voluit, nec talis ut cæteri homines, fed ut ipfe Sc
aflumpta humanitatis in una perfona effet perfe&us
Deus Sc perfedtus homo ex anima rationäli & humana
carne fubfiftens : fed tora humana natura in radice
fui vitiata fuerat atque corrupta,nec Deus cor-
ruptioni & vitio peccati poteft cönfociari : necéfîè
igitur fuit ut natura, de qua fe hominem faeere vo-
lebat, & humana Sc munda ab Otnnis peccati conta-
gio eilet: quod non inveniret; cùm, ut dixi, nihil
incorruptum yitiatâ cun^orum radice exilieret : fed
qui hnmanæ perditioni fubvenire difponebat,Dei virtus
& Dei fapientia nuncupatür. Itaque ad omnia
quæ vult, pofle fuppetit illi, nee fapientiæ illius ul-
lus eft numerus, quæ.pertingit à fine ufque ad finem ,
cundta difponens. Poterat ergo de mafia peccatricé
naturam humanam ab omni labe peccati immunem
faeere, unde in unam perfonam fui fufeiperet, ùt homo
integer effet & Divinitati fuæ nihil minuereti
Prædeftinatafuit Sc præordinatain hoc opus mirabile*
St pmnibus operibus Dei præftans & inenarrabilCj Maria,
fcilicet ilia magni maris nobiliflïma ftella, hoc
eft totius fæculi illuftratio, & omnium in tempefta-
tibus diverforum cafiium titubantium indeficiens le-
vamen & confolatio, nec non ab æternæ mortis interim
paventium ac fub ejus præltdium confugientium
tutum juvamen atque redemptio.
Te igitut jfàomina, quam in tantum culmen præ’-
deftinavit & extulit divinä potentia, qu?m tot præ-
rogativis dotavit cünda difponens Dei fapientia,
quam fibi matrem elegit ad mundo fubveniéndum ÿ
ipfa omnium falvandorum inefFabilis .mifericordia :
crediderim nè, quæfo, te morte peccati, quæ per
invidiam diaboli occupavit orbem terrarum , in tuo
concepcu potuilfe gravari î menamque iterum atque
iterum ipfas, quas fuperiùs commémora vi, rationes
conliderante, animus hoc credere vitat, intentio ab-
horret, lingua fateri non audet.
QuÔd fi dicitur te, fi ante partum beati filii tui præ-
fanta corporis morte fuiffes, originalis peccati legem
aliorum more evadere non potuiflè jineptè dicitur s
nec tanti eft, utei refpondeatur. Qualiterenim mater
Dei futura præordinata fuiffes, fi ad hoc te, qui præ-
ordinavit j Deus non perduxiffet ? Nam in Deo non
eft, eft Sc non, fed fîmplex eft in illo' eft. An mors
valentior elle poffet D eo, de cujus manu nemo valet
quicquam rapere ? NunC autem, quia tanti apud
Deum præ omni creatura es, ut mater ejusdigniffifnè
fieri metuifles ; ficut ipfè non tantum fuper-call us 5c
mundus, fed ipfa cafticas ipfaque munditia e f t i t a
R r r iij