5i 6 D I S P U T A T I O J U D Æ Î
propter Deum abnëgaps pmnibus ponâpis fæculari- ^ ab initio, ufque'ad tertipus. Mud. Dé abbreviation®
bus i pauperrimi fpqnte per diverfaperegrinantes lo- quoque tribülatipnis itä fubdidit : Ffqueqruo horum fi
^ ’ ••» jflij mir ab ca, Sandborum TufFragia requirent, aut quolibet in- ilium : E t aitdivi virum m>;
rtS-Tub- clufl fpecu agunt vitam * fub aiiqpo' Prselato. In
quoiTbec;b hujufmodi verb fervorum Dei cohabitatipue adim-
pletur etiam filud denuntiatum per Ifaiam Prophe-r
if. ii. f. 6. carp, miraculum witulus ,leo dr~ovit fimul morabun-
tur j & puer par value minabit eos. Puer parvulus |eoT
nem & urfum cum agno £ minât, cùm in Domo Dei
pafbor æquè nobili quondam & ignobili,polemic im-
potenti, forti 8c infirme imperàt. Puer non fenfu ;
fecfc malitia : Parvulus non jufto regiminis vigore j
fed ab omni faftu’fæçularj aut generis in dignitate. Ut
t ï n u * \ igitur breviter dicam, hæc eft inftitutio * vitæ Chriqin
trat indutifi
[intis , fur an tern per viventernin 'aternum,.qHiA
in tempus dt tempora & dimidium temporis, Ininovif
fimis ergo diebus', id eft,- vprgente mundi vefpera'
quando venit plenitudo temporis, in qua mißt
filiurp fuurn in terris j, pax illa , fuperiiis diifta in
Ecclefia Dei primitiva fait, diuque longè latéque
permanfit; Circa verb finem feculi,i;hoc eft,circa
noviflimorum finem dierum* diffenfip ilia per mun.
dum tribulatjo, quae * luperkls didba eft ,ebulliet
& feviffima erit; atque jam ebullire cepit.Paucis &®|
& fuceindbè nuriead ea, qua: de adventu Chcifti pro.Iiui' I
ftianorum $ ut quifque diligat proximtim, ficut' fe ß pofuifti, refpondimus $ refponfari pleniûs, ci\m ad
■ i• pfru m ; &o _ q__u_o1d / 7fLib: i£ f_ie__r1i p__o__n_ v_u_!.l.t , aliis _n_o__nC _f_a_ciJaj'tÄ. r r am m ic hnc Kr r a r in npriiiivArir A J P L .:n
pj,oc eft verbum , de quq ait A poftolus Paulus j verbum
confummans & abbrevians in Aq uitat e pofuit Do-
minus fupertepram. De hac verbi confummatione
rfa.io.v..ix. jfhias Propheja dicit : Confummatio abbreviata
inundabit juftitiam : confummationem enim & ad-
breviationerp Dominus Deus exerpituum faciet in
medio terra^. tie hoc etiam Verbo ideip Prophcta
ffht-v. j. Ifaias praedixerat: f^enite , inquit, iffcendtmus ad
montem Domini, &*ad dornum Dei Jacob > dr doce-
bit nos. vias pi as Dominus, & ambulabimus in femi-
tis ejftf; cfuia de Sion exibit lex, & verbum Domini
de ftrufalem. Qua: j inquam, lex alia dc Sion exi-
tura pra:dicatuc? Quod, inquam , verbum Domini
de jerufalem exiturum efle ppaenuntiatur J lex, quas
per Moyfen data eft , non ex monte Sion exiit, quia
pqn in monte Sipn data * eft, fed in monte Sinai.
id & templis hos & ratio, perduxerit. Ad Ghriftui„
redeamus, in quem dixi Sc dico quia Qporict te credere.
Quarnvis enim pace mea conce.do efle dicftum &
falva fidei.alïèftipne eonteftor efle 4 approbandum
quia non debeigus credere nifi in Deum & in unum • ««•
tamen dixi & dicoquia in Çhriftum te oportet ere!pn
dere»
Nomen Dei in vanum nequaquam affumimus j quk
pulli ereaturæ nomen cultumque Divi^tatis aitribui.
mus j & ft quis attribuendum dicit eflè , omnino
redarguimus : 0c tamen dixi 0c dico quia in Chri-
ftum oportet te credere j quia Chriftum conftat
Deum & hominem efle. Licet enim eredamus
Deum aflumpfifle hominem in unitatem perfonæ 8c
Chriftum eredamus Deum Sc hominem efle ■ tamen
duas natuças in eo credimus j & Ptnnino dif-
Qua igitur lex exiit de Sion, nifi lexnovi teftamen- C cretas utriufque natur* proprietatesalferimus. Manens
quippe incommutabiliter Deus idquoderat,
aflumpfit quod non erac. Verbum quod erat in prin-
cipio apud Deum, per quod omnia fadla funt, 3e fine
quo fadbum eft nihil} caro fadtum elt, & habitavit
in nobis. Quia ergo Chriftus Deus ,eft j filius Dei
eft virtute, non gratia, Patri confubftantialis, par
& coattemus, ante^mnia exiltens ten>poraj&in
earn credimus. ] * Quia vero fadfcus in tempore
homo eft filius Dei eft, non virtute, fed gratia
Deo inferior, minoratus etiam paulominfts ab An-
gelis, fub tempore fadbus,natus ex muliere; Sc in eum
♦ .fcilicet homipem afliimptum non credimus. Item:
•quia Deus eft, nec mori, nec pati, ne‘c nafti po- a,r'.
tuitiquia homo eft, & mori & paci, & nafei po-
Mi,, ip*. & ti per Chriftum data, * qua: de monte Sion exiit,quo-
dau ^er"qux nlain de monte Sion Chriftus caelum afeen fur us Difci-
ab cis loci* pulis fuis legem per mundum univerfum praeiican-
^'bem'wta- ^am commcndavitEuntes , inquit, in mundum uni-
rum annun- verfum predicate Evangelism omni creatnra? Hoc *
fi? federèin- eft iflud bonum verbum, id eft, Evangelium, quod
^uit in eivi- de Jerufalem exiit, jeradicate Evangelium omni crea-
induamini100 tuxet " Qui .erodidtxit dr baptizatus fuerit} falvus e-
viuutc ex rit. In quo Évangelio yias fuas, vias novas edocuit
St'inde afeen- Dominus j vijp veteres fu e ru n toculum pro oculo,
furu, in ccc- dauern prp dente. Via: nova: funt, f i quis te pereußerit
eun" in unarrt maxi Ham. prabe pi dr alteram ; Aufercnti
M*re. i6. v. tunicam, dimitte pallium, yire veteres fuerunt,
Ms sm Gtr. diltges amicum tuum, & odio habe bis inimicum tuuni,
hop enim eft yije nova: funt i f i efurierit inimicus tuus , c
Ext.ii.v.i^ fifitit,potum da illi. Ha: funt vim Domini: ha: funt fe-
ilia l Vo9 Domini, per quas perfedli ambulant Chriftia-
jbsi.v M.' ni‘: * hanc Chriftiance inftitutionis vitam licet nunc
eft Vice inimtcus ciba ilium i J ) twit, & voluit, Sc per pafflonis fux myfterium a
VW‘ pauci fervent Chriftiani, 1 quondam fervabant Re-
emit. ges, dc cum Regibus lubditm eis nationes. Quid vero
“* li pocens aliquis, u violentus aliquis pravè agit, Sc
Hfbr.lo.w.jo corrigi non vult ? mihi vindiElarn, dicit Dominus , &
ego retpbuam. Et quanta erit ilia divips animadver-
. nonis feveritas Audi Pfalmiftam ; Deus manifefiè
pjti. veniet, fyeas nofter, & non filebit. Ignis in con/petlu
4‘ . ejus ax arde feet, 0 “ in circuit n ejus temp eft as valida.
Tamen circa noviflima dierum illorum, circa fteculi
confummationem hxc mala & multbfturiora prm-
nunciata funt k Chrifto, 3c a Prophetis ante Chri-
Li*.*t.v.io. (turn:forget, inquit in Evangelio, gens contra gen-
tem,, & Regnum advt/fus Regnum, & erunt peftilentia
jf«M4.v.*i dr fames, dr figna magna erunt: dr Yiifi abbreviati effent
dies illi , non .fieret falva omnis caro. Unde in
poftrema vifiohe Danielis de extremo temporum,
Sc tribulatione ilia intolerabili circa finem fteculi,
tioniii. lt.v. jta Iegitur : Et faciet Rex juxra voluntatem fit am ,
M,. Rim no- & elevabitur, dr magnificabitur adverfum * omnern
men Domini Deum, & adverfus Dpurn Deorum : loquetur rna-
gnifica : & dinget , donee compleatur iracundia.
Doniti.n,v. Et poft pauca: Veniet, inquit, tempus, quale nopfuit
morte nos redemit. Propheta ipfe Ifaias Deum &
hominem futurum efle Chriftum prænuntians, ait:
Ecçe, inquit Dominus, ponam in fnndamentis Sion ip |
lapidera probatum , angularem, preciofum : qui credi-
derit in eum, non confundetur, Lapidem dicit, & aper- ,
te fubfequitur : qui crediderit in eum, non confundetur.*
Per lapidem itaque fic probatum . angularem, Jfl-
preciofum, fummum aliquem, Chriftum utique de-, ‘ ;
figpat hominem. Sed fi homo tantùm eflet,profe-
6to idololatriam Sc proplianari Propheta fuaderet,qui
in hominem credi oportere nos admonet. Quia vero
non eft homo tantum, verum & Deus, cui in pßj"
mo dicitur j qui fuftinent te, non confundtntwr,
ideo addidiç : qui crediderit in «urn, non confundetur.
Igitur Chriftus, *quia homo eft, pofitus eft in Sion*^
lapis probatus, angularis, preciofus : lapis probatus \ v;
quia peccatum non fecit, nec inventus eft dolus jn (q
ore ejus : lapis angularis j quia CirCumcifioneni juft*- p^_
ficat ex fide, Sc Præputium per fidem , iitrumque ®iofJ
pariecem in fe colligcns, atque utrumque’populufflipjfj
• in fe unum faciens. Lapis preciofus ; quia mors ejus il(j
apud Deum tanti extitit, ut peccata totius tollerer aw a
mundi. Sed quarnvis lapis probatus, angularis, pre* & ^
ciofus fuerit ; non in eum, fed eiclebita obfervati0I,e
credimus. Quia Sc Deus eft ( unde & confequitur>
C U M fc -H/R I S T I A N Ö .
-^editierit:in eiim hón cSnfundetur)& ei & ineumr A
p'“s^ . 1 DivinicatisVulcu eredimus. Quod autem dicis
L « jos-negando dicere, & dicedo negate unu & tripli-
'■ ^ 11 Qfium; oifidis omnibus negamus unum 3c tripli'-
jvcetn jjgj . -quia in Dep nullam dicim.us triplicitatem j
' rd unum & trinum dieirhus; quia iq Dejtatis unita-
tole gjfpnarum credimus trinitaiein. Quare autem di-
»'i Ton debet triplicitas, & quaro diei poteft trini- ',
Y 0 fü0 loco dicemus: & quod dicemus., ratione &
n,Iucioi«ateaftruemuSi
J tJ fi 'A u s.
^Qnx * me tatió, qua? me feripturaruift eogit auéfco-
|jS| ’ut eredam quod Deus homo fieri queat, vel
homp fa^bus jam exiftat ? Si nulla apud Deum eft
m
; I S T I A N U S.
Nullam in,hóe Sacramento repugnatiam rernm tner
tuimus:nullamc fçriptnrapum diflonantiam veremur.
Sed feripturarum * interim omittamus auâoritates,
quibüs Deo * adjuvante omnimodis aftruemus quiaite,u
peus homo fadbus eft r& abKominibus vifuseft.Nam f„nt
âpertè exclufa omni æquivocatiouis ambiguicate, ira Mit
* Jerehiias prophe|a denuntiat. Hie. eft Dmi ifofter , inTo
dr non aflimabitur alius * ad eum. Hie adinvepit orn*
nem viarn difeipiine, & * dedit earn faiob pfuro fpo , y dig
dr Ifrael * ehtlo fuo ; * poft / hob in terris vifus eft , dr Êk
cum hominibui converfaeus eft.. Poft hæc, poft legçm, die“
inquit, dataih, poft viam difciplinæ datam Jacob pue-
ro fuo , 8c Ifrael eleebo fuo. | Deus homo fa6bus*eft, omit
& cum homipibus converfatu.s eft, natus.ex virgine,
fmutatio,nec ulla viciflitudinis obumbratiojquo- ß claufo matris utero}falvâ omni* dignitatis integrirate. ni
modo penes eum tanta rerum fieri poteft * alteratio
i uC Deds homo fiat, Creator ereatura, & incorjup-
tibilis credatur fadbua efle corrupted ? Quompdo,
« nuaflo, accipitur: In principid, Domine, terram fun-
=’ & opera mannum tuarum funt cceh : Ipfi per'h
(ult- tu autem permanebis. Mutabis eos, & mutabun-
tHr- tu autem femper idem ipfe es \ Quompdo Deus
Yemper idem ipfe eft; fi alteratus homo fieri poteft ?
fi Deus eft immenfus •, quomodo vili & parva hu-
manoruiri dimenfione membtorum potuit dimenfus
circumfcribi ? fi Deus eft incircumfcriptusi quo ar-
gumentationis geh?re dicetiir quod dimenfione.corpo-
reacircumfcriptus totus fub angufto matrisuterpp.p.-.
tuit eomprehenfus teneri ? Ad ha:c : fi Deus eft
quo nihil, majus five fufEcientius cpgitari poteft. j
qui neceffitate coadbus human« calartiitatis particeps,-
& tantorum fadbus eft coniors & patiens malbrumy
Denique fi Deus hpmo fadfcus eft j quomodo ftabit
mo quod ipfe locutus ad Moyfen dixit: non enim vide-
bit me homo , & vivet I Muhtiiii repugnare videtgr
I, ut Deus * homo fadbus fit, & ab homine vel ab ipfa
|m0m2tre fua videri non potuerit. Abfit enim ut cicea
Deum aliquid fantafticum fuifle dixeris. Undefate-
; mur quia nullo mofio fas eft de Deo talia excogitate,
nedum dicere aut praedicare: qudniam nec ratio
id polfe fieri finit j nec ulla feriptur« audboritas
occurrit, quae huic errori veftro alfentaneafeu vicina
Unde Propheta .Ezechiel dicit: Et dixit Dominas ad ^f'‘ ' 44 vî
me-, porta .hac çlaufaerit, dr non aperieturj dr vir non
trqnfibitper eam, *fed Domintu Deus Ifraël ingrefius efti Ms: v'^-
per earp, dr claufa erit prinçipv. Prinçeps ipfe fe débit
in ea , uf com'edat panent fuurn •corarn Domino. Virgo
igitur coneepit : quia porta claufa erit j & vir non
tranfibit pçr eam.] Poft partum virgo permaniit ;
quiaDominusDeuslfraè'l ingreffus eft pèr eam,& claii-
fa erit.Ipfe Dominus Deus Ifraël ingreflus eft per earri,
fadbus homo fiçut * pfalmus dicit:Tanquamfponfuspro- p/ài. tz.v, <
ccâfns de thalama fuo. Et quamvis homo, tamen prin*
ceps. Eç ficut alius pfalmus dicit: Intermortuos liber. pI-Î7.v- 6
fedebit. Vt comedat panern corarn Domino. Quem pa-.^^* 44,1
nepi ? meus . inquit, cibus eft , ut faciarh yoluntatem/««. 4- v.
J patris mei , qui in coelis eft. Nqb,ifcum Deus , noil ,fi- J4*
eut ad Miflarumfolemnia, dicimus j Dominus vbbifi.
cum: fed ficut apertiùs alibi Ifaias dicit : ï Puer nar îft.o.v. 6-
tus eft nobis & .filius datas eft nabis & ] vocabttur M‘: t ff'
Ÿiomen ejus âdmirabtlis, conftiiarius , Deus, fdrtis ,
Pater futuri faculi, prinçeps paeù. Quia conceptus
illë novus nec ufitatus, & magna: rei myfteriùm erat}
idcirco Propheta praemifît : * Propter hoc dabit Do- if. 7.1». 14
minus ip/è vobis fignurn:Ecce virgo concipiet, & pa-
tiet. filium. Iilam enim abfurditateui fenfu veftro
conceptam & adinventam, quod de Dei fubftanria
eoncepetit, * nulli fidelium fas eft dicere vel cogita- Mt.na.
; : qijia de Det>, * hoc eft potentia, & virtute Dei f
fit. Namûllud Ifaiæ vaticinium , quod ad; veftrum j ) coneepit, quoniam non humano * ufu, nec ullo viri hjc'potemia
accipiendo fenfum malè omninö depraVatis: Ecce
virgo concipiet & pariet filium ; & vocabitur nomen
ejus. Emmttnuel, hoe eft , nobifcum Deus ‘ Qmd ad
rem unde agimus i numquid ab homine nunquan^
corrupta; fed viro nupta, virgo adhuc exiftens concipiet
& pariet filium ? animo libenti aceipimus de
Chrifto didbum: & vocabitur nomen ejus , nobifcum
Deus -, hoc eft, tanta: dignitatis & gratis,erit apud
Deum, ut in'eo & per eum Dominus, id eft, Dor
mini virtus fit nobifcum. Numquid quotiens ad
veftrarum folemnia Miflarum dicitis : Dominus vo-
bifcum , ftatim confequitur ut Deus homo fiat, vel
in turba homo fadbus * confiftat ? Propheta igitur
femine coneepit. ] Qui enim fine viri femine ex n i- ........
hilo primum créa vit hominem ; fine viri femine, ex»fenfa
aliquOjid eft, ex matris carne hominem Chriftum
creare potuit. Et quoniam humano ufu concéptus, à
peccato origihaliimmunfcnon fuiflet, necintec mortuos
liber : ut inter mortuos folus liber fit, ficut PfaJ.-
mifta cfleic ; & à peccato immunisjideo eum nafci
fine peccato, hoc çft, fine viri coitu ex virgine opor^
tuit. Ut ergo hæc fine præjudicio didba fint,.quia
Scripturarum teftimonia fuo loco fervamus ponenda
, neceflitas quoque fumma Sc ratio expofce-
bat ut Deus homo tieret, & per humanitatis fuæ
myfterium ad vitam nos reftitueret. Homo igitur
8fl.fr rem * faoram commemorans, & nafcituri Chrifti E fadbus eft , non id definens èlfe quod erat ; fed id
F eminemiam prsnuntians, nihil de eo abfurdnm ,
nihil de eo contra naturam dixit efle futurum,
nihil prava fufpicaiionis rclinquens > Ecce, inquit, *
Virgo concipier. Qua ergo temeritatis prafiftnptio-
ne quifqiiam hominum aüdet fci ibere quod nullo
• modo tuic propheta aufüs dicere, quod de Deo
4 foemina conciperet, & conceptum de eo * filium
pareret. Propheta dixit, canetpit dr peperit filium.
® Vos ex veftro fenfu conjicitis, Sc commentatum ui-
quequaque divulgatis : Et poft partum virgo' perman-
P. m f * quod nufquam a Propheta didbum accipitis.
Mu» Injuriofum igitur eft quod fronte tarn impudemi
' Gir. ^acra prophetarum eloquia, ad hominum voluntatem
'»fr,* cotnn:,e,Qlando, ita interpretamini.
aflumens quod non erat. Non cpnverfione Divini-
tatis in carnem, fed aflümptione humanitatis in .
Deun>, dicimus Deum hominem fadbum. Et ficut
anima rationalis & caro, propter unitatem per-
fon# v unus eft hoihp ; quamvis omnino a'lte- Mt.vnt.
rius eft naturre anima, Sc alterius caro} nec anima h*
convertitur in carnem, feu in animam caro j fed
manenteucraque natula, perfons confervatur unitas.
Deus 8c homo, propter unitatem perfonre', unus
eft Chriftus j quamvis Deus nec in hominem con-
verfus fuerit, nec in Deum homo; fed * divisa Dei & m* %*’*•
homihis natura,Jndivifa Dei & hominis petfona: dlTeift
* confervatur & adoratur unitas. Neque enim om-, Mt. Rm.
nia qu« aliquo modo fiunt aliud quèm erant, definuntc0nmuiur
. efle id quod ^rant. Ei accidencium enim quorumdam
T u^ity