4 4
L I B E R S J
B UM dattrùm dies induciarum præftolaretiir,,
& hinc inde fides utrorumque Willielmi, videlicet
Regis & Anfèlmi Archiepifcopi cer-
ris indiciis panderetur , Regis fcilicet omnia quæ
fpoponderat in contrarium perverterido, & Pontificis
fuâ fponfione fèrvatâ patienter irrogatas injurias
perpetiendo; Albanenfis Epifcopus, Waltehis nomine,
ab Urbano Scdis Apoftolicæ Præfulis Româ
milïùs Angiiam venit , adducentibus eum duobus
ClericisGirardo fcilicet & Willielmo, qui deCapella
Regis erant. Siquidem ipfe Rex übi fènfit Anfèlmunï
' fuæ voluntatis in præfcripto negotio nolle obtem-
perare; clàm & Anüelmo ignorante» eofdem Clè-
' ricos Romam mifçrat, Romanæ ftatum Ecclefiæ per
eos volens certo dinofcere. Erant namque Roma*
in illis diebüs, ficut prædiximus » duo Pontifïces, qui
à diverfis Apoftolici nuncupabantur î féd quis eorum
Canonicè, quis fecüs fuerit inftitutus, ab Anglis uf--
que id temporis ignorabatur. Scire itaque verita-
tem hujus rei Romam midi funt hi duoClerici, eâ-
que cognitâ, jufli funt facris promiffionibus illedumt
ad hoc fi polïènt Papam perducerè, ut ipfi Régi ad
opus Archiepifcopi Cantuarienfis Pallium, tacitâ per-
fôna Anfelmi, deftinaret, qüod ipfe Rex, Anfclmo
à Pontificatu fimul-& regno dejedo, cuivcllet cum
Pontificatu vice Apoftolici poftmodum daret. Hoc
quippe difpofuerat apud fe ; hoc fiifpicatus eft non
injuria fibi concedi poife j hoc indubitatofieripromit-
tebàt opinioni fus?.
Præfatus ergo Epifcopus Angiiam veniens, fècum
Archiepifcopatus ftolam Papa mitténte clanculo de-
tulit. Et filenter Cantuariâ Civitàte pértranfita, An-
felmoque devitato, ad Regem properabat nulli de
Pallio quod ferebat quicquam dicens , nüllum in
abfentia dudorum fuorum familiariter alloquens.
Rex denique præceperat ita fieri, nolens inyfterium
confilii fui publicari. Ille igitur cùm nonnullis die-
bus ante Pentecoften ad Regem veniflfet ; & ei att
lingula quæ fuæ volùntatï accepta fore didicerat bo-
næ Ipei fiduciâ refpondilïet > nihil penitus ipfi pro
Anfèlmo locutu's eft , quod pacem inter eos concilia
it , quod tribulationes in quibus pio fidelitate Sedis
Apoftolicaî defudabat mitigaret, quod eum adfublc-
vandum in Anglia Chriftianæ Religionis cultum ro-
boraret. Super quo multi qui priùs ex adventu ip-
fius magni fpc boni tenebantur, oppidb admirati :
Papa, inquiunt» quid dicemus? Si aurum & argentum
Roma praponit juflitia, quid fubventionis , quid
confilii, quod Jolaminis ibi deinceps in fua «pprcjjione
reperient, qui pro adipifçenda fut sauf a reSlitudine non
habent quod dent ?
C U N D U S.
Sentiens itaque Rex Epifcopum ex parte Urfiani wiliu
cunda fua: voluntati conniventia nunciare& ea > fi i
ipfum Urbanum pro Papa in fuö regno fufciperet,
veile Apoftólica audoritate fibi dürri viveret in pri-
vilegium promulgare, adquievit placito, pracipiens
Urbanum in omni Imperio fuo pro Apoftolico ha-
beri, eique vice beati Petri in Chriftiana religione
obediri. Egit poft h ie quibus modis poterat ipfe Rex
cum Epifcopo, qüatéhiis Korhani Pontificis audoritate
Anfelmum ab Epifcopatu, régali potehtiafiil-
tus deponeret, fpondens immenlum pecunia: pondus
ei & Ecelëfii Romanic fingülis annis daturum,
fi in hoc fuo defiderio fatisfaceret. Verüm cum id nulla
ratione fieri pófte, docente Epifcópo, didiciftetj
deficiebat animo, reputans apud fe nihil in requifi-
tionc vel fulceptione Romani Antiftitis lè profeciflè.
Attamen immutabile confiderans quod fa&um fuerat j
cönfilio cum fuis inito quirebat qüaliter, férvata fin**
gulari Celfitudinis fuaidignitate, viro faltem fpecie te-
nüs amorem fuum redderet, cui creduliter iratus nihil
poterat cupitae damriatiönis pro voto inferre.
Inftantc igitur die, in quem indiicia: data funt
inter iplos, mandatum eft Anfelmo tune in villa
fua, quaè MurtelaC dicitur, cönfiftenti, & ibi lolenni-
tatem Pentecpftes celebranti , quatenus ad aiiam
villam fuam^ qua: Heifa vocatur, accederet, ubi Nun-
cii Regis Curiam fuam in ipfa feftivitate apud Wind-
leforam tenentis, ad eum venire & verba Regis il-
li & illius poflent Regi deferre. Ivimus ergo iftuc,
& feqüenti die veniunt ad ilium penè omnesr Epif-
copi Anglia:, qui pramiffi pace lui , ' pedetentira
explorare aggreffi funt utrum aliquo modo ilium
ad hoc illicere pbflerit, ut ipfe jam tot ac tantis ad-
verfitatibus a£tus , vel time, data pecunia, Regis
amicitiam fibi conciliaret. Ad quod ciim ilium more
lolito inflexibilem reperiftent, tandem hujufeemodi
quzftibus eum interpellare deftiterunt, fubj>un'gentes
hxc : Si ergo pro adipifeenda amicitia ipfius nihil de
tuis dare vis ; die, rogamut te , coTrtpendiofo ae Jim-
plici verba quid veils ? Ait : Dixi vobis jam quod
humquam Domino meo hanc contumeliam faciam, ut
faEfo prohem amicitiam ejus ejje venalem. Sed f i mi
ficut debet Patrem fuum vult gratis diligere, & ut
more jdrehiepifeopi Cantuarienfis , fub obedientia
Domini Papa Urbani in Anglia vivam permitteren
gratiote fufeipiam, eique pace ac fccuritate poti-
tus ficut Domino & Regi meo fideliter & oportunè defer
vi am. Si hoc non vult, feitis quod in hunc diem
convenit inter nos. Det fcilicet mihi conduElum donee
ad mare peryeniam, & pofimodum quod inteUigarn me
facere debere faciam. Nihil nt nobis, inquiunt, aliud di-
H I S T O R l Æ N
ces? Refert Hinc, nihil. Dominits Papa Ur bands , A
aiunt, rogatu Domini nofiri Regis floldm i'/li Archiepifcopatus
per Epifcopum qui de Roma venit , direxit.
“puum igitur erit confiderare , quid tante bénéficié
dignum Regi repend'as. Quod enirn fine rnultts peri-
culis magnoqite lab ore al que confiamine' obtinere non
pofies3 ecce nutto intifveniente grdvamine , f i in te
non remanferit, babes. Senfit in his Anfelmus ni-
mis impli'eitum negotium a&itatum contra fe , & an-
xiatus fpiritu dixit. O bènefcïum ! cujus aßimatio
quanam fit apud me , novit Dominus irifieïïor con-
Jcitntia mete. Dixerulit. QuomodocUmque fafti hujus
executio fideat animo tuo, laudamus & confulimus ut
faltem .quod in via exp'enderes, f i pro hoc Romam ires ,
Regi des , ne f i nihil fcccris, injuriùs judiceris. Nec J
hoc quidem , ait, ntc ôrnnino hujus rei gratta quicquam
Uli dabo vel faciam. Àd nihilum tenditur, Si-
nit e. Practerea quæ quantavefuper iftis fa6ta funt,
enabàVfc piget. Poft qua: omnia Rex, ut diximus ,
Principum fuorum confilio ufus, pbfthabitâ omnis
prarteriti difcidiicaula, Ahlelmp gratiam fuam gratis
reddidit, & quemadmodtlm 'Patrem regni fpirituà-
lem & Epifcopum Cantuarienfem, quod fui officii
foret .ilium quaqiie per Angiiam exercëfe Conceftit.
Quod cùm Pater gratiofus aCcepilfet i & donatis hint
inde retroaétis querelis, Curiæ illius apud Windje-
foram fe præfentâftet, ac familiari allöquio in corif-
pe«ftu procerum & coadunatæ multitudiniS ipfum de-
dnuilfet, ecce Walterus ille Romanus advenit. In-
greftufqüei En, inquit alludehs , quam bonum &
qudm jocundurn habitare fratres in tmum. Et fedens
de pace' quædam cX Dominicis verbis protulit, lau-
dans earn inter illosi revexifle , quam vereêundabà-
tur fuâ induftriâ fatam in eis noil Fuifle.
Ctun autem de Pallii ftifceptionéageretur, & quidam
pro captanda Regis gratia viriim ad hoc ducerè
mplirtnturj ut pro regiæ Majeftatis honorificentia,
illud per inanum Regis fufciperet} non adquievit,
rationabiliter Pftendens hoë donum non ad re^iam
dignitatem} fed ad fingularemi beati Petri pertinerë
au<ftpritatem : unde cum omnes filentio preffi cori-
ticuiftènt, ftàtutum eft ut à quo Pallium in Anglia
delâtum eft, ab eodem Cantuàriam fiiper Altäre
Salvatoris deferretur, & inde ab Anfelmo quafi
de manu beati Pétri pro fummi, quo fungebatur,
Pontificatus ho.nore ; fumeretur. Adquievit iftis
multitndo omnis; Sc in quö itä fieret, præfixus eft
dies/ \ . . ; V • _
Poft h^c Anfelmum à Curia difeedentem fecuti
funt Epifcopi , duo., Robertus Herefordienfis , Sc
Ofmondus Serbej'ienfis poenitentiam apud ilium a-
gentes pro culpa fuæ abnêgaiidnïs, quam cum aliis
Çoepifcopis fuis fecerant apud Rochingheham.
Qui mifèrtus eorum abfolvit eos in quadam Eccle-
fiola, quæ fe nobis obtulit ambulantibus propbfitâ
via. . Ibi etiam Vilfrido Epifcopo fapdi David de
Gualis , qui vulgö Dewi vocatur, ipfa hora reddidit
Epifcopale officium , à quö, êxigèhté culpa ejus,
jam antea ipfemec illùm fùfpenderat.'
Deinde Doroberniam prô'peravimus, illîc- adven-
tum Romani Epifcopi præftolaturi. Qui EpifcbpuS
juxta condiâum , die Dominica, qu^ erat quarto
Id. Junii venit, Pallium in argéhtea capfula decentif-
fimè deferens* Itumque eft obviam à Monachis in ipfa
metropoli Sede Dômino Chrifto famulantibus, allb-
Ciâto fibi Fratrum Conventu vicinæ beatorum A-
poftolorum Petri Sc Pauli’ Abbatiæ, cum numerofa
Clericorùm neenon immenfa Laïc'prum divèrfi fexus
$tatis multicudine." Pater etiam ipfe Epifcopis, qm ob
hoc Cantuariam vénérant, dextrâ l^vâquè ftipatus
ac fuftentatus, facro beati Apoftolorum Principis
tnuneri nudis pedibus , fed indutus facris vefti-
bus deyotus occuric. Tali deyotionis eultu, PalÖ
V O R. L I B. IL 4}
lium fuper Àltare delaturxl ab Anlclmo aflum- w itL
ptùm eft, àtque ab omnibus pro reverentia fan-
(5U Petri fuppliciter deofculatum. Indutus ep Poti-
tifex dehinó fummus ad celebranda Miliarum Io~
lemnik , magno cum honore addü£fcué, alcario præ-
fèntatur. Ad quàm Miftam fecitatà eft pró offició
ipfius diei ilia Evangelii le<5tio, quand in conlecra-
tiöne ejufdem j?ôntincis diximus fuper verticem ejus
înventam, hoc eft, Homo quidam fecit coenarn mq-
gnam, & vocavit multos, & mi fit fervurn fuum hora
c ce n'a dicere invitatis ut venirent, quia jam parata
funt omnia. Et ceperunt fimul omnes exeufare, &cl
Quod fie evenifle nonnullis admirationi fuit , præfer-
tim cùm hoc nùllo préméditante » nullo præordinan-
te conftiterit àélufn. Attamen quid quidam inde di-
xerint, quid præcônati fuerint dicere fuperfedemüsâ
Verùm ex his quæ pro rerum géftar-ùm veritace fuo
l o c o adjuvante Deo, diccmus, palàni erit videre
ipfa verba Domini nec primb in confecratipne ejus
fuper eocafii occurrifle, nec fecundb in cpnfirma-
tione ipfius cöniecrationis cöram populo inceftiini
lebfca fuiflei
RevoCato poft hæc prædiÊtcT BalduinP in An-
gliâm, & rebus aliquanta pace fopitis, venit ad An-
îelmuni quidam Monachiis Coenobii fan£ti Albani,
natiorie Hibernenfis , nomine Samiiel. Hic defumftd
bonæ memoria: Donatö Dublins Civitatis Epifcopo,
à Rege Hiberniæ, Muriefdach nomine, necne
à Clero Sc populo in Epifcöpätum ipfius Civitatis
eledus eft, atque ad Anfelmum , juxta morem antiquum
, facrandus cum óömmuni decreto dire&us*
' Quorum eledioni & petitioni ÀnfelmuS annuens i
* hominefn aliquandiu fecum honorificè detentum ,
nécne qüaliter iri domo Dei converfari deberct diligenter
iftru&um , fumpta ab eo de Canonica fub-
jedione füa ex antiquo more prófeffione, promovit
in Epifcopatus officium W iptoniæodavä die fubfe-
quentis Pkfchæ j minftrkntibus fibi in hoc officio
quatuor Épifcbpis ffiffraganeis fuis. Qui novus Pontifex
tanti Prmcipis’benedidione, ac Utetarum præ-
fato Regi, Clero quoque aC plebi Hiberniæ pro te-
ftimonio° fuæ confecratiönis feriptarum aftipulatione
roborätus, in patriam fuam cum gaudio revertitur^
àtquç in Scdem fuam cum honoré pró ufu fuféipitur'
terræ.
Eodém, hoc eft, tertio anno- Pontificatus Anfelm
i, eledus eft Sanfon ad Epifcopatum Ecclefiæ
) Wigornenfis ; & Gïrardus cujus fûprà meminimusf
ad regimen Ecclefîæ Herefordienfis. Q»1. cum in fum-
muro prompvendi Sacerdotium ad Anfelmum pro
more venifTerit, necdumque omnes inferiores Ordi-
hes habuiflenf ; ordinavit eos pro inftanti neceffitate ^
ad Diacónatüffij& Prefbyteratum unum ; & alium ad
Prefbytcratum , in Sabbatho jej’unii quartimenfis, in'
Villa fandi Andreæ de Roveceftra quæ propè Lun-
döriiam fita, Lambeta vôcatur. In craftinoautem fà-
éravit eos Lundoniæ in Sede Epifcopali ad Pontificatus
honorem , tniniftrantibus fibi in hoc quatuor dé
Suffraganeis fuis , Thoma videlicet Archiepifcopb
Eboracenfi , Mauricio Epifcopo Lundönienfi, Roberto
Tydfordenfi feu Norwicfcnfi, & Gundulphö
‘ RofFènfî. . . '
Êo tempore Robertus Comes Nôrmanniæ in ex-
peditionem J erofblim itanam proficifci difpönens,' Fra-
tri fuo Willielmo Regi Angliæ, Normanniam fpaf-
tio trîum annorum pecuniæ gratis in dominium tra-
didit. Qoæ pecunia pér Ängliam partim data, partintj
exada tocum regnùm in immenlnm vaftavit. Nihil'
Eèdéfiarum oitnamentis in hae parte indulfit domi-
nandi çupiditas, nihil facris altarium vafis , nihil re-,
li'quiarum capfis, nihil Êvangeliórum libris aüró vef
argento paratis. Cohvcntus eft & Anfelmus pér id
temporis, Sc ut ipfe quöque manum auxuiifui in tam