9 8 £ A D M E R I
' s Henficus Rex Angicrum \ Raaulpho Ar.
chiepifcopo Cantuariæ : falutem.
VOlo & concedo, ut Monachum ilium, uride
Rcx Scotiafc te requifivit, liberum ei concédas
ad confiietudinem terra: fuæ in Epifcopatu SandH
Andres. Tefte Everardo de Calna apud Rotho-
magum.
Poft hæc mifit eundem Fratrem , prout ©portere
putabat, ad Regem Scótia:, fcribcns ipfi Régi
fie»
Charo Domino & Amico , Alexafidto, Dei
grat:â, Régi Scotorum , Radulphus Ar-
chiepifcopus : falucem, 6c orationes.
GRatias Deo innumerabiles referimus, qui ad co-
gnofcendum atque petendum qua: debebatis,
lemotis nebulis, mentis veftra: oculos aperuit. Gra-
,tias nihilominus generalitati veftra:, qui petitionibus
veftris legitimis nos vobis ex amicis amiciffimos 9
ex familiaribus familiariflimos 8c junótiffimos red-
didiftis. Licet enim ipfts petitionibus quafi oculum
*ut dexteram à corpore noftro ayellere qusratis,
Iaudare tarnen habeo juftüm defidérium veftrum,
& in quantum potero, fecundùm Deum illi obtem-
perare. Volens quidem, & fi pace Dei & veftra po-
teft dici, invitus aftentior bons 'veftrac voluntati j vo-
iens^yerb, quia Dei voluntati q iem in hoe fadlo
prælèncem atque propltiutn confpicio, refiftere non r I r a f f i Ë É i i ’ "ft “ “ i 'lle f 1' ® “ “ San* A" d™
ludeo,au-^ n ? » ’ i*“ 1 ‘ftC ♦ __\ I / “ “U l_JU3Ï fmm rilll rn rnm tlundtma nIea tltT facranO P. '™! it.1t-eret audeo, nee cor veftrum in nos amaricare. Invitus au*
tem , quid (quafi folus ) & patris confolationc, ac
relevationc amdua, & fiiii fapienris confilio & au-
xilió in infirnjitate noftra ac state deftituor. O
lapientis yiri confilium ( fi nos co non Ipoliaretis , &
cam fpolietis) qui tantum virum, tam famofirm .
tam Ecclefia: Dei utilem, vita , & moribus , & li-
teris Diyinis, & fi opus fuerit , fecularibus a
puerttia mftruiftum . terras veftrz confilio pr^effe
in hls qua: ad Deum pertinent, fatagatis. Si alius
ex partibns longinquis quod petitis petcret , pró
certo Iciatis non paterer elongari 4 nobis cordis
loftri arcanum ; fed vobis nihil eft fecundfim
ueum quod abnuere velimus. Mittimus ergo ad
vos perfonam ijuam petitis , & omnino Iiberam ,
™ blSCLrtluS dlfcat • fl ad Honorem Dei & San-
. Matfla Gantuarienfis videlicet Ecclefia: fpeftet
petit‘0 veftra. Cautc igitur & cum confilio tfafla-
te quod agitis quia font multi qui libenter facra-
tlonein iftius difturbatent, & fi valerent, difturban-
do calTarent. Promde noftrum elTet confilium ut
quim citius ad nos remitteretur facrandus, ne di-
“ “ quod timemus interveniat, vel quod nol-
lemus. Saluut vos Convemus Fratrum Ecclefia*
»oftra Vte fideles veftri, & omnino ad fervithtm
veftrum parat'. In commune autem rogamus ut
ita vos habeatis erga Fratres noftros qui in Regno
noi™ Vale«.“ ^ V° bis inde grat“ ^ Sc
A dc confecratione illius fecretiils agens & j.
omnibus eum 4 Pontifice Eboracenfi confecrarie
borrehs , Itbl , eo docente , accepit amftoritatem
Ecclefia: Cantuarlenfis , ex antiqno toti Brit
“ praeminere , & ideirep, ipfb difponente "r
Cantuaria: Epilcopalem benediaionem veile’ ■
quirere, contutbatus animo futgens difcelfitab
Nolebat enim Ecclefiam Cantuarienfem antef.?-
Ecclefi* Sanfii Andreie de Scotia. Vocans itan ‘
Wlllielmum Monachnm Samfti Edmundi, quj
Thurgodum eidem Epifcopatui Pra:pofitus ,
■Hum evacuavetat, precepi: ut more folito in Epi/
copatu fe haberet, expoliato noviter inveftito. L '
pleto autem poft hare mrnft integro, & his" Qn'
fupererant jam terris Epifcopatus fiinditus evaefia*
m pro voto principum Regni Rex Alexander
Blj'lum Eleftum convenit , vixque ab eo obtinuit
u. quid fiiper inimicos fuos exercitum duccre dif’
ponebat, virgam Paftoralem defuper Altare, qaa'
fi de manu Domini fufeiperet, & ita in toto
gno Cur* animarum omnium , pro poflè , dein'
«ps intenderet. Poft ha:c ad Ecclefiam ’ Sanfti
Andrea: venit , & occurrente ei ReginS , fuf „ .
pti« 4 Scolafticis, & pkbc, Pontificis loco liir
ceflit.
Inter hxc, eoufque Thurftanus Eboracenfis ia
tranfmarinis partibas morabatur, & fupr4 memo-
rato negotio fuo viriliter infudans ( ad hoc etiam
Regem Anglornm provocavit, quacenus & Ponti-
fici Cantuariornm femel & Regi Scotorum ter fc,i-
ptis mandarot, ne aut Hie eleiftum Samfti Andre*
conlccraret. anr.. .i.f.t..e til.l s -r-a-r-in--n^/.r uuccerc_t.___:• .
Ijnr* res multorum ammos vulneravit & in diverfa
diftraxit, & eleiftum, ne Chriftianitati corrigenda
jure Pontifical i intenderet, non parùm debilitavit.
Unde hi quibus cordi erat fuis voluptatibus magi’s
qu4m Dei juflionibns obtemperare, roborari fane,
erqnoniam fuorum morum correftionemi formi-
dabant , jam fecuri irridebant. Quid plura > Rej
lpfe ad Regis Anglorum jufia pavefeens, ex hoc
Homincm n.inoris apud fe honoris habere-, & fen*
fim fua ccepit imminuere.: Quod ipfe advertcns
feque modicum eo fibi adverfo, fecundùm Deum in
regno dims p.oficere certiffimè feiens , propofuit
Cantuariam ire, & inde quid fibi potiffimum in tali
caufa foret agendum confilium quærere. Quod uti
D ReS' innotuit, dixit eum ab Ecclefia Cantuarienfi
penitus abfolulum , nec omnino aliquid in ea parti-
eipium habere, feque in vita fua confenfum fion-pr*.
blturum , ut Epifcopus Scotiæ fubderetur Pontifia
Gantuariorum. Quibus cbm ipfe referret, qubd nec
pro tota Scotia abuegaret feefTe Monachum Cantua-
rtenlem; turbatofpiritu : Nihil, itaquit.frrà,«, i Cm .
Epi/copum. Ex hoc igitur, cor-
dis fin rancorcdevimftus, eundem virnm in multis
ctnpn fatigare multis injuriis cl4m & paI4m exagim
r Um dlg,n* lcc.ac rerum Epi^opalium provenm
defpoliare. Non igitur eum redo oculo afpicere
fion verba ejus vel etiam de Deo prolata, poterat patienter
audire i qua: res vulgus latere non poruit.
Kumores itaque multi exorti funt, partes diverfas in
Veniens itaque Ftater ipfe in Scotiam , mox c diVPrlu fro'lrar"m1“r".f . “ u_ l1 ,_‘ rlr i ,u. -n t 1> partes divc. rlas
t,a dm adventus fui qai fuit Jies’ E ^ *!?£“ “ »• QS°d «Wlo. advertens , & f„„
glorrfiimomm Apoftolorum Pétri & Pauli C f a ^ ,lbus ( « P'itlibavimus ) non utile eflTe pe
cepit, dgeiite eum CIdo & Populo " ' H ^ ‘
fto tch RCgC ’ Ponr,1,CatUm Salaai Andrea: Apo- 1 1 W m Ém W KS iU difP °n rn ie X
m in ft- T C V'rga Eaftorali, vel annulo 4 Red
rhab,tüs «que in laudem Dei ala-
expenfus. In craftinû autem Efiex, CUm clefto
- V — r --- iiuu umc cue pex
pendens, per mternuntios mandavit ei hare: Qui
video te non efie, ut mihi expedtret, ferenum ervame
neefcio e,uare hocfic me promeruife, cum certumhabe*
turme von mn'tum te ojfenfo, in ChriflUmtnlis ecr
rettiom in Regno wo profnmrum, rtgo nt wo fnmr
propcntks, Cnnwa^nm ire me fines, tjneumts con.
filwm , quod mihi fit agendum, inde requiem , fi
■ kcneiiaUncm Ponjificalem ad honorem Dei & exalt*
H I S T O R I C N
[IiR!Ctrs tionem Regni Scotorum inde fufetpiam. Non lede-
i* runt hxc animo ejus, &c petitioni illius ft nequaquafh
O V O R. I I B. V. 99
gratias reddit. Sed perfbna.in Epifcopâtn pofita -, con-HET|RjC^t
iuetudinibus terra moribufque hominum, ut res & 1. Rer.
tempus exigebat, & ut juftum 6c neceflarium eftet
condeftenderfev noluit. Ipfa verb tandem perfona,
in praftntia quorundam Epiftoporum & Gomi-
tum -, proborumque terra mea virorum j me fequi-
fivit ut ei licenti’am recedendi, & de fidelitate quam
mihi fecerat, libertatem concedefem, cbm null'o mb-4
do remanere vellet, nifi eum in captione detinerem.
Hac audiens, éi his verbis refpondi ; qubd fi cliquas,
iallen(um. prxbiturum aueveravit , conteftans . Re-
gnum Scotia: Cantuarienfi Ecclefiie nihil fubjedHo-
nis debere 5 St ipfum ab eä penitus immunem fiidhim
fibi datum efle. Goi cum ille hoc ft cätenus neftif-
ft refponderet, prxfertim cum Epiftola pro ft ab
Archiepifcopo illi diredta inter alia contineret eum
ad hoc Scötiam deftinafte, üt difccret utrum petitib
quam in eligendo eum fuggeffit, ad honorem Dei
Sc Sandlx Matris, Cantuarlenfis videlicet Ecclefia-,
/pcdlaret, nonnt dienitate jam quingentis annis ab
ea inconcufte pofTelTä ipft per ft in nutritum filium
evacuaret, indignatus nimium fe quotidie nova placica
in ifto negotio inire neftire juravit. Ad hare ille, vo-
cato in Confilium fiium Joanne Epifeopo Glaftho-
•jienfi, & duobus Monacnis Cantuarienfibus quos
tunc temporis ftcum habebat j ftiftitactls - eft quid
in-.tali filo nogotio fibi melius decernereht fore a-
gendum. Tunc illi Regem adeuntes , & ftatiim ani-
mi ejus fiiper viro pleiiiüs ediftentes , quafi non ab
eo fed fimpliciter & ft confilii fumma prodiret, intu-
lerunt homini ha:c : Si ut films pacts in pace vivere
cup is , alias earn require. Hie, dum ifte regnaverit y
nulla tibi, & pact eonimunio erit. Novimus homi-
nem. Ipfe in regno fuo vult ejfe omnia folus, nec fubfii-
nebit ut quavis poteftas fine ejus difpofitione quicquam
in aliquo negocio poffit. Jam ex acerb at us eft contra te,
& nefeit quare, nunquam tibi plene reconciliatur etiam-
J i viderit quare. Quamobem aut linquere te cunEla
fioveris oportere | aut perpetub inter Scot os eorum
tifus fequendo , contra anima tut falutem in opprobrio
vitam dftcere. Quod ft difeedere maV’S , & annulum
quern a mam illius fiufcepifti& baculum quern defu-
per Altare tulißi» illi cogeris Yeftitnere. Alioquin
terram fuam , nifi eafn tranfvolare potueris , non
egredieris. Ad hie quanta didla , quanta objedta
fint, hinc & inde ad alia tertdentem feribere piget j
poft qua: omnia eledhis ipfe , confiderato ordine
quo qua: penes ft a£ta fuerunt * videlicet, qualiter
Annulum de manu Regis acceperit > qualiter Epif-
copatu inveftitus fuerit ,j qualiter Baculum defuper
Altare tulerit} ita brevi rtfpondit.. Annulum qui-
dem, quem de manu illius fufcepi , libens reddam ,
eä re quod nihil Jpoteftatis, qux eo fignificatur , in
illo accepi, Laico fcilicet dante, cui tale quid nihil
attinet. Baculum autem, quern fupet Altare, pra?-
fentibus duobus Epifeopis, fumpfi ponam ubi af-
fumpfi, & eum difpohtioni Jelu Chrifti commen-
* dabo. Relihquere auteni totum Epiftopatüm, eä
conditione, quia vis mihi infertur, adquiefto , üt
eum tempore. Alexandri Regis non reciamem, nifi
Pontifex, & Conventus Cancuariorum & Rex Anglo-
rum aliud mihi fiiper his confilium dederiht. In his,
in pace divifi funt, & Eadmerus Cantuariam veniens,
ab Epifeopo & Fratribüs fiiis late fufee-
ptus eft. Diligebatur enim ab omnibus j & qui
de abftntia illius fuerant mccftificati , in praftntia
illius fadti fuerant vehementer exhilarati. Mifit
autem Rex in accufationem ipfius , per Nuncium
fiium Archiepifcopo Epiftolam unam , continent
tern hac.
Alexander Dei gratia , Rex Scotorum,
Radulpho Archiepifcopo , Cantuarienfi i
in ipfo, qui vita eft, femper vivere.
IMmenfa bonitati veftra petitioni mea condefeen-
denti, perfonam in prafulatu Sandi Andrea fu-
blimandam mihi mittende, animi meiafFe£fcus, be-
nevolens, & ut juftum eft * obnoxius, innumerabiles
di&is* vel faétis , injurias ei à me illatasi
& qubd in aliquibus qua ei facere debuiflem me de-
fecille demonfttaret, pro Dei atnore > & meo hono4
re libentiflimè praftb eftèm emendate. Ad hac, iit
praftntia omnium aftaiitiuhl ,*dixic qubd nullas diétis*
aut fadtis ei injurias injeceram , iiec unquam in ali-
qua re, quam ei facere debuiflem, defeceram; Pra:-
rerea egomet, & Epiftopi & Confides, aliique terrai
mea probi homines, ibi allantes , reverentia obe-
dientiam in quibufeurique juftum effet, magna
animi benignitate obtulimus , & pro penuria hd-
nefta exhibitionis reverentia non effe.necefte ei pra-
fill a cum relinquere, cum magna adrtiönitiohe ré-
tulimus j ut etiam remaneret, donee Régi Angliai
& vobis nuntiaffem j ut amborum confilio frui pollem,
obnlxè rogavimus. His auditis , mihi refpondit,
qubd nullo mbdo remaneret, nifi eiim in captione
detinerem i ft enim nec utilem , nec idoneum in pra=
fulatus regimine feiebat j & fi remaneret, detrimen-
tum anima Cuat & aliorum imminere videbat. Com-
muni tandem confilio iiolui eilm vi retinere, petitioni
fu a , quamvis invitus > adquievi ; & Epifco-
patum reddidit, & foédus. amiciria inter me & ipfum
ofculo confirmavit. Et hac eft rei veritas quam li-
teris vobis decla.rare voliii, ne fi aliud ad aures
veftras pervenirct crederetis. Sciat denique boni-
tâs veftra qubd vobis penitus , ut amicus fidelis*
obnoxius elfe cupio » & confilio veftro, veftra etianj
diIe6tioni fiibdi defidero. Ut Domino Eadmero honorem
exhibeas, obnixè poftulo. Vale*
Utrum autem in iftis tanto Patri Rex ijift vera 9
fophiftica, falfave mändaverit , non effiigiet noti-
tiam ejus , qui confilia, commenta , & deceptiones
fingulorum fuo tempore denudabit , redditurus cui-
que, prout gèlferit. Scripfit tarnen ad hac Patef
Radulphus Epiftolam hanc*
Alexandro iîluftri Régi Scötoi*um , Frater
Radulphus , Cantuarienfis Ècclefiài
Minifter : flc regnare in regno terre-
no , ut cum Chrifto regnaré poffit iii
Coelo.
GRatias , qitas poffiimüs ( Venetabilis Domine
) Sublimitati veftra referimus, pro diledlio-
nis & honoris munefe, quod erga parvitatem no-,
ftram nunciis & literis relerentibus , yos habere di-
gnofeimus. In quo nos proculdubio , nos j pro pofic
femper devotos habebitis t 8c fi quid in vita noftra
( Domiuo largiente) fruâuofum inveniatur, veftrunl
elfe ftciirè feiatis. Gratias etiam s êx bona volun j
■ täte vobis peffolvimus pio fufeeptione ChariffirtH
fiiii noftri , Eadmeri- videlicet eleéli Epiftopi veftri
, quern fecundùm petitionem veftram vobisi
tranfiniffum hpnorificè traélaftis. Quem nos etiam
ad partes noftras redeuntem j prout decuit tantàni
perfenam, officio.sè fiifeipierttes, in adveritu ipfius
non mediocriter lætati fiimüs. Cùmqüe fècretiùs
poftea inter nos ftrmo verfàretüi: , audivimus curri
aliqua, à fenfu liters r um veftratum , quas priùsi
audieramus , diverfà fentire , nec omnibus antel
N i j