ml. infelice*
ml. fed
ml. lucidiur
feite I : '
ml. per pPof-
peu
ml. alrqaam
ml. ipfi
C a p u t v i .
De bono tribulations : & quod mals nihil boni
continuât -ftbonis autem nihil mail.
D i s c i p u l u s .
SUnt * felices, qui adverfis non tanguntur ?
M. Imo infeliciflimi funt, qhibus permittitur
hîc per omnia fuaviter vivere, & omnia defideria fua
pro iibitu fuo implere, * fi adverfirate non tangun- ,
tur ; quia tali modo ut arida ligna ad ignem nytriütur.
Econtta funt ill* feliciffimi, qui hîc.à fuis defideriis
arcentur, & multis afperitatibus exercentur : quia tali g
modo ad regnum ut (îlii flagellis erudiuntùr,ut dicitur:
Dtus flagellât omnèm filium quem recipit. Volo te
feire quôd reprobi quamvis coronâ regni potiàntur,
omnino impotentes funt, & nùmquam fine fupplicio
erunt. Ele&i veró quamvis captivi, quamvis in car-
cere pofiti, femper poternes funt, & numquam præ-
niio carebunt.
D. Pro Dei amore fac me hoc * elarius videre ?
M. Reprobi impotentes funt» quia præventi ira
Dei 4 bonum nolunt,& ideo nullo modo poflùnt:
* malum âutem 8c volunt,& poflunt. Malum vero
probasum eft nihil efle: ideo eos confiât nihil poile.
Sine fupplicio non funt, quia4fævâ cofeientiâ cruciân-
tur,continuo timoreanx «nttlr lié capiâtur,ne occida-
tur,neres fua: tollâtur,unde dicitur:iVon eft pax impiis,
dieït Dominus. Econtra ek&i nimiùm poternes lunt,
quia præventi gratiâ Dei & bonum volunt & poflunt;
roalum vero refpuunt. Premiô non carent, quia'fine C
timoré manent, & 4 fpe futuræ libertatis certi gau- .
'dent : unde dicitur .Juftus abfque terroreerit. Aliter
etiam tibi volo infinuare quoi malis nihil boni con-
tingat , & bonis nihil mall eveniat. .
D. In Dei noniine quid loqueris ? Nonne mali hîc
conviviis deliciantur, décoré ac commixtione mu-
lierum j ac liberoruifl complexione jocundantur, pre-
tiofa vefte gloriantur, pecunia ac magnificis æiificiis
éxaltanluri econtra boni hîc carceribus includùntur,
verberihus tunduntur, fame & fui & aliis cruciatibus
affliguntur ?
M. Cùm fortuna malis * profpera ârriferit, &
eos copia de fuo cornu his bonis quæ enurtierafti, re-
pleverit, tune aflïmulantur pifei qui mordens hamüm
gratulatur, fed hoc tripudio de aqua tra&us enecatur: £)
Aut illi cui poculum rhellis præbetur, & poft fine
fine amarum mare epotare cogetur: nam pró epulis
replentur, ut ille dives , abfinthio amaritudinis ; pro
mulierum amore, fulphureo foetore ; pro veftium
nitore, induentur Confufione ; pro pecunia & ædifi-
ciis, hereditabunt vermes in infernalibus antris ; unde
dicitur. Vacant in bonis dies fuos, & in punüo ad in-
ferna dependant. Porró boni, quos aflèris hujuf-
modi incommodis afHci, fimiles funt illis qui piper vel
* aliam herbam amaram prælibant guftu, ut vinum
poft fumptum fimviùs fapiat. Ita * jufti pro carcere,
recipientur in æterna tabernacula ; pro verberibus,
obtinebunt gaudium & lætitiam ; pro fame & fiti, non
efu rient ne que fitient ampin# ; pro cruciatibus ,fugtet *7
ab eù dolor & gemittù. Ex qua re probatur juftos efle
femper locupletes & beatos ; impios femper efle ino.
pes & miferos.
'*' C A PU T VH.
Vnde dignitates : & quod eat vendere vel OrntYe he fag
eft : & quale debeat effe pralatorum regimen.
D i s I i p u l o s .
U Nde funt dignitates ?
M. A Deo funt utique omnes dignitates
vel poteftates malorum, feu bonorur , ut dicitur •
Non eft poteftas nifi a Deo Cur aliquando
mali, aliquando vero boni poteftatfcs'lortiantur, jauj
jfuperiüs dictum eft. -
D. Quam fententiam profers d* His , güi eas ven-
dunt', vel emunt ?
y M. Qui aas emunt, cum Simone * interitum fubi. ,
bunt: qui vero vendunt,cum Giezi lepram anima
incurrunc.
D. HaBent Prilati majus merituhl apud Öeum ?
M. Ordo officii., aut dignitas poteftatis nihil con-
fert homini apud Deum, fi defit meritum. Porro qui
inEcclefiafticis? pr^funt-, utEpifcopi & Prefbyteri,
ft fi verbo & exemplo* bene prsfunt; tot premia 4(,
p r i aliis habebunt, quot anims per eos falvre 4 fiunt,les
ut dicitur: Super omnia bona fua conftituet eos. Sub- \i
ditis verbum falutis fubrrahunt, &: eds in foveam
* perditionis per prava .exempla ducunt; tot pemas«/.,
pra: aliis h«reditabunt, quot animre * eorum exemplo ,/ ■
perierunt, vel quot falvare prasdicando neglpxerunt;CM|
ut dicitur : Cut plus committitur;, plus ab eo exigitur.
Et iterum, Potentes potenter torment a patientur. Qui
autem infiEcularibus Prelati funt, ut reges & judices,
fi jnfte judicant, & dementer fubdifcos tradant; ma-
jorem gloriam pra: aliis a jufto judice Deo-confequen-
tur: quia qui bene miniftrant 3 bonum fibigradum acejui-
runt. Si autem injufte & crudeliter populum oppri-
munt: atrocia fupplicia pr« aliis habebuht: quia du-
rißimum flet judicium his qui pn funt; & judicium fine
miferieordta ei, qui nonfaCit mifericordiam.
C A P U T V i l l .
Cur eletli patiuntur cum reprobis j deque Vei potentk
& providentia.
D i s c i p u l u s .
CUm eledti non fint de mundo; cur cum reprobis
patiuntur adverfa mundi ?
M. Quia communicant cum malis, ideo cum ipns
♦ adverfa tolerant: quia veró fa:pe raundialibus4utuii' j-jH
tur, ideó mundi inFortuniis affliguntur.' iur 1
D. Cüm Deus omnipotens fir, ut dicitur; OmnUW'^Tj
quacumque voluit, fecit: 6c iterum : Subeft tibi pofte
omne qnod volueris :Cur dicitur de eo quod quasdam
non poflit: ut eft mentiri, & pra:tetitum nonfacere
quin fit preteritum ?.
M. Cüm hoc de Deo dicitur, non impotentia, led
fumma oninipotentia prxdicatur , quod videlicet
omnis creatura nequeat eum ad hoc fle&ere, ut vein
♦« l/It atutum rlu um i■ mmutare. -*
D. Quid eft providentia Dei > ,
M. Ea cognitio, qua omnia futura prefeivit, imO
afpexit ut prxfentia.
D. Si Deus cun&a futura praefeivit, & ea ita venture
per Prophetas predixit, & non poflit in iua
providentia falli, & ccelum & terra priüs tranfeanr>
quam verba Dei poflint immutari: videtur quod ex
neceflitate cunfta evenerint quae unquam contigc“
runt vel ad hue venture funt ?
M. Du® neceffitates funt: una.naturalis, ut Solciu
in Oriente oriri, Vel diem no&em fc'iui. Ajtera^
voluntaria,utaliquem ambulare, vel * ft lere*
Deus vult, ut fi'ant, ut ccelum & terram , 1 -evita 1 c
eft nonevenite,fed per omnia necefle eft ita c oting516*
autem fieri tantum permitkit , ut homines per li- A poffidebit. Nullus tamen plus labotare poterit/quam
arbitrium bonum yel malum facere, non eft cum divina gratia juverit: Nec aliam manfionem quis
I ejj-e evenire. Omnia igitur quæ futuri homines
nC faccuti., Deus future præfcivit, & per Prophe-
C ventura predixit : non tamen fua præfdentiâ ali-
neceflitatem eis intulit ut fierent, fed potiùs
/ r * vjm necéfllcati intülerunt, cùm fuam volunta-
P. Accidit aliquHid ea rfn ? ' .
Æ jvjihil omnino : fed omnia Dei ordinatione.
p Qdomodo ergo aliquæ Dei Ecclefiæ, vel ædifi-
cia etiam bonorum, forcuito igne invademe, quafi
cafu' cretnanrur ? .
M. Cafus nihil- eft.. Scripturo eft autem : Nihil fit
fa terra.fine caufa. Unde patet quod nulla Ecclefia,
velaliqùacafaufpiàm in mundo combùritur, nec de- •
ftriîitur, nifi priùs à Deo adjudicetur. Contingit au- M!
tern hoc tribus4 ex caufis* Primo, fi 4 Ecclefiæ ædes
per imuftè acquifi»conftru6tæ funt. Secundo, fi in-
jhahitantes eas per immùnditias coinquinant. Tertio,
fi eas homines plus quàm * æternas diliganc. Sed nec
minimum pecus homini moritur vel infirmatur, nifi
Pei4nutu jiidicetur.
D. Cùm mors & ægricudo fint poenæ peccati ; cur
graua juverit
habiturus eric, quàm earn ad quam ante mundi exordium
præordinàtus fuit': quia non volentis, neque cur- ^
rents, fed Dei eft rniferentis. Ita nullus reproborum
quicquam plus facere prevaler, quàm divina cenfura
permit tit ; nec aliam pccnam habebic, quam eum divinum
judicium, ante mundi inidum fecundiim fuuni
meritum, habiturum præfcivit ; ut Deus, antequam
bonum, vel malum facerent, dixit : Efauodio hdbui, /1
facob autem dilexi.
* D., Quomodo polfunt dignöfci i . dl
M. Qui in bonis a&ibus ufque in finem perfevera-
verintj vel qui mala faciens ea deferit, & ad pceni-
tentiam profilit, & in hæc ufque in finem perdurave-
rit, hic de prædeftinatis er it-. Qui autem in malis perdurât;
vel bona agens diæc relinquit , & .mala perpétrât,
& his ufque in finem infiftit, de reprobjs
exiftit. ] Sicut illi * dicuntur rei ,-qui ni ulna de Deo a
audierunt, & obfequi noluerunt : ita videntur inno-
x ii, qui hunquam aliquid de Deo audierunt, & ideo
non fecerunr. Homines funt itacreati, ut naturaliter
per dileclionem proximi ferviant Creatori, per illud :
jQuod tibi non vis fieri 5 alii ne feeeris. Niillus vult 1
hæc oauuntur pecora,cùm per diferetionem * peccare pati furtum, adulterium, homicidium'; non faciat
icateu „ r r f „ 1 1 ; - r a n . i___ L ____s___ : ____r _______________ „•__r i -
nefeiant ? T ... . . . . . . . . ,
M'. Per eà homô p'ünitur, cùm eorum dolore vel
morte in animo tôrquetur.
Df Hoc poteft efle de doftiefticis ; qùid dicis de
, agreftibus * ?
M. Quod ea ægritudine veicantar, evenic eis ex car-
ruptoaere, vel ab aliis rebus, quæ ob peccatum ho-
minis in contraria mütaricur.
C A P U T IX .
De pradeftinatione • & de permijfione peccati .
, in ele fls.
D i s c i p u l u s . .
QUid eft predeftinatio * Dei ?
M. Ea 4 difpofitio, qua ante creaium feculum
quoidam ad fuum regnum preordinavit, de quibus
nullus perire poflit, & omnes falvari necefle fir: 4 8c
quofdam ad pccnam, qtios peccati reos prefeivit ; de
quibus niillus falvus erit.] T)
r. D. Si nullus poteft falvari, nifi predeftinati4 ; ad u
quid alii creati funt; vel in quo funt rei, quód për-
eant 1 " ■ | , . -.
M. Quicquid predeftinati faciant,perire nequeunt:
quia omnia cooperantuc illis in bonum, etiam ipfa
1 peccata. Nam poft graviora 4 peccaca humiliores erür,
& de fua falvatione uberiores Iaitdes Deo referunt.
Reprobi autem propter ele&os funt creati, uc per eos
in virtutibus exerceantür, & a vitiis corrigantur, &
eorum collatione gloriofiores appareant; & cüm eos
in tormentis viderint, de fua evafione ampliüs gau-
deant. Qui etiaffl propter feipfos juftè pereunt, cüm
inalum fponte fua eligunc; * diligunt 6c vellent fine
fine vivere, ut poflent fine fine peccare.
D. Quare permittic Deus eledlos peccare ? E
M. Ut4 patefaciat in eis divitias mifericordi® fu®.
U. Salvantur predeftinati, fi non laborant ?
M. Pr®deftinatio taliter inftituta efi, ut precibus
vel laboribus obtineatur, ut dicitur: Per multas tri-
bulattones oportet nos intrare in regnum Vei. Parvulis
*utem per mortis acerbitatem; prove&is autem ®tate
" datur pr®deftinatio per 4 laborem & exercitationem.
Quia vero feriptum eft : In domo Parris mei manfio-
ues mult a funt : unufquifque obtinebit manfionem
fecunddm proprium laborem': ita prout quis plus la-
uoraverit, digniorem ; qui veró minüs , inferiorem
ulli. CiVm hoc homines in proximo fpernunt; Deo,
qui eft * dilecftio^contradicunt : 4 quamvis nullus mi- vera
fit in orbe angulus, ubi non fit noms Deus ; cùm mer-
catûsgratia velalterius rei, inillas & illas terras, ubi
Deus colitur, mixtim homines eànc, & quæ ibi de
Deo audierunt \ domi referànt, Sc ideo funt inexcii-
fabiles.
C A PU T X .
J)e ignoration'e Dei.
D i s c i p u l .u . s .'
Offunt excufari qui Deurii ignorant, & bona ;
I & ideo faciunt mala? -
M. Qui ignorât-ignorabitur. Qui enim Deum in,«.c*r. 14 vi
fide & opere, ut Gentes, ignotat ; hunc Deus ut ho-_ ,
Item fuum damnat. Qui autem Deum per fidem no-
verunt, fed voluntatem ejus fimpliciter, uc Ruftici,
ignorant ; fi damnantur, non graviter 4 damnantur, *t- pnniuntur
uc dicitur: Servus nefeiens voluntatem Dominifui3 & Luc.u.v.+s.
non faciens, vapulabit4 paucs. * Qui autem per in- a/.piagi» Paa-
genium feire poflunt, fed per malitiam feirediflimu- q^; yer0
lant, ut Clerici & Mohachi, duriùs punientur, ut feire poflunc
dicitur : Quifeit j & non faait, plagis vapulabit'mul- genium* ftd
tis. Qui vero bona audire nolunt, & quæ debent fa- «udire no-
cere * difeere côntemnunt, duplici animadverfioni maîîiiampt
fubjacebunt. Primo pro contumacia, quod feienter ab
peccant : fecundo pro contemptu, quia bonum difbe-
re recufant, ut.dicitur: Revelabunt cceli iniquitatem
illorum, & terra adversus eos cOnfurget in die furors
Domini f qui dixerunt Domino Deo : 4 recede d nobis, ml. *mH.
feientiam viarUm'tuarum nolurntss.
C A PUT X I .
Quid fit originate peccatum. 1
D i s c i p u l u s .
QUid eft originale peccatum ? ;
M. Injuftitia.
D. Planifts edicito.
M* Deus juftiim primum hominem fecit. 4 Quam «
juftitiam ipfum fervare & pofteris relinquere juftum
fuit: omnis nilque homo cum tali juftitia nafei debuir,