NRieus plurimi namque. illorum ex obitu Patris Anfelmi A His ita digeftis, præfcnsopus, cutquidem u tope- n
Ktx‘ non modicum exhilarati, promifërant fibi code me- ram darem, fincera diledio quam erga beatæ me-1-
dio fublato, licitum'forequovi ipfo fuperftite, iibi il-
litum fuifle eondolucrc. Sed in contrarium rcs ia-
pfa eft. Rex enim qui plus Deo à muleis timebacur,
fiia lege eos conftiinxit, quaesnus veilent nollenc ,
Concilii Lundonienfis ( quoi fûprà notavimus) fal-
tem ocuiis hqjrnnum fierent executores. Ac fi ipfi
Prefbyteri detcriùs agere, quafi ii> damnationem 6c
contumeliam Anfelmi pro hoe claboraverunt, ipfi
viderinc. Onus fijum quifque portabit. Scio quippe
quoniam-fiforniçatores 6c adultéras judicabic Do-
minus, confanguinearum , ne dicam fororum vel
fiiiarum ftupratores, non tffugient judicium ejus. Nee
quod eos Anfclmus ab illicicis amplexibus prohi-
buit, ulla fiiarum iniquitatum excufatio erit; fèd
mirum unu
morijc Pacrem Anfelmum fuperna pietas mihi
digno conceflit habere , maxima inter alias caufa
fuic , fini addicam. Prius tarnen , & ab iis qui modo
funt, & ab eis qui poft nos filii Ecclefije Can-
tuarienlis, id • eft , Dorobernenfis ( Deo donante)
futuri firne, paucis petitum iri precamur, ne nobis
qui ifta feripfimus . quafi in nihil laboraverimus *
ipfi fucccnfeanc, judicantes fortaffis apud fe ea
gioriofum 6c niagnificum Patrem Lanfrancum fUo
tempore conftat fecifle , ad tuend am confcrvandam-
que riominatx Ecclefia: dignitatem fätis fufficere
& fiiperabundare. Ec nobis utique de illis .quxipß
fecit (quantum quidem ad negotia fpedat EhJ .
rum gratia ilia fecit) nullum aliud quäm iilorum
fquifque recipiet, prout geflit. Qubd- fi B judicium eft vel aliquando fuit. Unde ut tantuni
■rit a onus, feribendi aflumeremns , quafi noftro opere
opera ejus aliquaténus fulcire cogitaverimus, amentia
eile videcur in meinem aücui cadere j præfertim
cum noftra, quæ illis concinuantur, non. nifi per ilia
robur unde fubfiftant falva rcrum quas deferi-
pfimus veritace for tiantur. A teamen ( quod pace
omnium didum eft ) quæfo accipiatur non parùm
ad extermiriandum fcandalum quod Eboracenfes fu-
Per ipfam Ecclefiam moverunc & confirmare nifi
funt, ut de aliis taceam, ipfa Epiftola profuit,
quam piæ recordationis Pafchalis Papa Girardo
Pontifici Eboracenfi de profefïïone quam Epifcopo
Cantuarienfi facere debebat pro Anfelmo direxit.
Siquidem eadem Epiftola Cantuariæ cum figillo
Pa^æ remanfit, quam Girardus, ut vir in Ecclealiquis
dixerit Anfcimum melius fcciile fi taceni
toleraret, quod prohibitum in pejus puilulaturum
fortalle procedevct , dicere poterie divitem ilium
Evangelicum qui ad Cccnam quam præparavit, multos
vocavit, fervum Ilium non debuillead convocan-
dum invitatos deftindre , eo quod contigit fimul ne
venirent omnes excufnre. Et hanc ipfam Evangelii
Ledionem tarn in confècratione ipfius Anfelmi fu-
per eum repertam, quàm & in Pallii ejus fufeeptione
in populo ledam ea forfitan præfignalle non alie-
nuiri à veritate eft credere. Quoniam penè omnibus
qua:' prædicando docuit vel docendo prohibuit, ex-
cüßtio objedta eft, & in nullo verbis ejus efHcaciter
obremperatum. Legat, qui vult, textum Concilii
Lundonienfis, & % d is ftatutis èjùs atqiie præce- . ................... .
ptis, perpendat quis eis obediat, quis eorum exe- fiafticis Difciplinis educatus, illius au<ftoritads præ-
. Ec^ C cepto non cutor exiftat, quis non ea quafi inania ducat, egens, fa&am in Epifcopatu profeffiote
, ut plurima taceantiir, Abbates quidam qui in
ipfû Concilio pro Simonia difpofiti fuerunt, aqt il-
las qüâs perdiderunt^ aut alias Abbatias , dato pre-
tio per Laicos adepti diint. Item .qui prefbyteri dicuu-
tur llve Canonici jam tépefeente Regis edifto, apud
Epifcopos fuos' & Archidiaconos intami cbmmercio "
ia eftecerunt, ut aut fua% quas refiquerant, aut alias
quæ itiagis placeant, fpretis prîoribus, libéré mere-
trictilas ducant. Ad hæcCriniti quos à Pâtre Anfelmo
à San&æ Ecclefiæ liminibus certiffimè novimus
excommunicatos , in tantum abundant tantumque Te
de crinium fuorum foeminea & ignominiofa lon-
gitüdine jaditando magnificant, ut qui Crinitus non D
eft, Rufiici vel Prefbyteri probofo vocabulo deno-
tetilr. Citera horum indignitate non minus indigna ,
ne eorum amatores , cùm mea nihil interfit, gratis
offtmfchi, filentio premarn. Tantum dico quia quid
futttra .dies fit pàritur'a nefeio ; in præfènti fcio q.uàm
pauçi' ( de fiECtjlâribus dico ). inveniuntUr , qui via
qustm illuftris’ Piater Anftlmus docendo monftravit,
ad Coenam Domini puro ac fimpiici corde prope-
rare contendant.^ Exivit Ângliamfemel,exivit fecun-
d6, ad modum vidjêlicet præcepti qnod Evangelico
fèrvo fuo Dominus fecit. In quibus exitibusquod. in-
gente m tn ül t i t u d inem prædicando, admonendo, cafti-
gandq^oînæ'Dominiçæ de alienigenis introdùxerit
nbs qtri itinévis ejus & laboris comités fuimus om-
ni reirroto ambiguo fcimus. Avertat igitur Oranipo-
tens Devis ab, illis vocatis, ad quos addücendos pri-
mî^ mifilis eft, fentemiam quam idem Dominus in-
tulit, Dico fciîicet vobis éjuodncmo virorum illorurn
qui vocati funt, guflabït ccenam mcam.
w profejflionem
Anfelmo ( ficut mentio inde fupcriùs habita déclara
vit ) interpofita fide fua , firmaverat. Textum
autem ipfius Epiftolæ hic , ut omnibus qui legere
vel audire ifta dignantur, innotefeat , fubfcribemus,
& eum in laudem nobis Dei terminum hu jus qpc-
ris conftituemus.
Pafchalis Epifcopus Servus Servorum Dei,
Venerabili Fracri Girardo , Eboracenfi
Epifcopo : Salucem , & Apoftolicam be-
nediéHonem.
QUamquana pravè adverfus nos, immo contra
Matrem tuam San&am Romanam Ecele-
fiam te non ignoremus egiffe , præfentibus tamen
literis tibi mandamus, ut profemonem tuam venerabili
Fratri noftro Anfelmo Cantuarienfi Epifcopo
facere non negligas. Audivimus enim Thomam
quondam Prædeceflorem tuum * ex hac eadem reçon-
tentionem moviffe , & cùm in præfentia Domini
Aléxandri Secundi Papæ ventilata elLet ex præce-
pto ejus, diffinitione habita, poft varias quæftio-
nes Lanfranco Præceftbri fuo & Succefloribus fuis
eandem profeffionem feciffe. Unde & nos quod
tune temporis definitum eft , volumus ( Auàore
Deo ) firmum illibatumque fervari. Datæ Beneven-
ti pridie Idus Decembris.
Hinc igitur & in omni opere fuo laudetur ipfe, & be-
nedicatui ,qui idem in fe manens innovât omnia, transfert
régna, & quem vult fuper ilia conftituit, vivens 6c
regnans ante 6c ultra omnia fæculaDeus. Amen.
Finis Libri Jzhtarti.
ili êiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiîôïiiâiiiiiiii
E A D M E R I
C A N T U A.R I E N S IS M O N A C H I
H IST ORI A NOVORUML
I B E R Q_ U I N T U S .
Et hoc ex abundanti.
itfRic^5 Erminus quarti libri Hiftôriæcui Novorum t
B in Anglia notam indidimus, plané indicat
J . nos ibi deliberafle totius operis metam pone-
te, immb modis omnibus pofuifte. Tranflato etenim
eo de hac vita cujus aqior ipfius Hiftoriæ deferibendæ
caufa præcipua fuit, videlicet, Domino & gloriofif.
fimo Pâtre Anfelmo Ahglorum fummo Pontifîce, ra-
tus fum, visâ morâ Pontificis fubftituendi, me fi
ultrà procederem in feribendo, aut inania fortè feri-
pturum, aut in privato converfàntem non multa,
quæ feribenda ratio expeteret, pleniter agniturum ,
tacita incertitudine vitæ meæ quæ nunc quidem mi-
hi'non certior eft quùm tune.fuit. Verùm inter hæc,
ex his quæ feripferam certo eomperiens me multo-
rum voluncati ac dile&ioni morem geffifle , pla-
cuit fèriem rerum deferibendo illis anneftere, juxta
quod Deus, omnium finis , dignabitur infpirare. Eo
fiquidem réfpe&u, quo ilia pluribus accepta elle de-
prehendi, fperabam 6c ifta oçeri non affutura. Priùs ,
tamen quàm ilia aggrediar , quibufdam qui adhuc
præfato Ppntifici, verè San&o, detraherc non ve-
rentur, eo fciîicet quodnec Sxcularium, nec Eccle-
fiafticarum rerum extruftionibus ipfè ( ut dicunt )
in fua manu omnia tenens ita ftudium impenderit ficut
Anteceflor illius venerandæ memoriæ Pater Lan-
francus fuo tempore fecit, paucis racionem oftendere
in mentemvenir,quatenus infpe&anegotii qualita-
te, ex ipfa veritate perpendant an amodb fit eis fi-
lendum fuper hoc, an non.
Utique cùth idem Anfèlmus primb Pontifîcatum
Cantuarienfem regere fufcepilTet, ita omnes terras
ad ipfum honorem pertinentes vaftatas invenit,
& omnes redditus à WiUielmo filio majoris Wil-
lielmi Regis direptos,ut unde fubfifteret ( nota lo-
quör ) non haberet. Quamobrem fraudatus reddi-
tibus, quibus à Fefto fan<fti Michaelis ( nam paulb
ante hoc feftum Cantuariam venerat ) ulque in Na-
tivitatem Domini vivere debuit, fumma neceflitate
coaiftus, de iis quibus ab ipfa folemnitate ufqvie in
Pafcha vi&urus erat, vidtum fibi miniftrari faciebat.
Sicque fubfequcntium terminorum redditus, in præ-
cedentibus terminis paulatim & difereto moderami-
ne fumens, vix tertio fui introitus anno, ad ftatum à
Prædeceflbribus fuis ftatntum in his pertingere po-
' tuit. Quid autem anguftiarum, præter has à Rege
WiUielmo 6c fuis palius fit per illos très & quarto ,
qui fubfècutus eft, anno, in primo & fecundo nomi-
natæ hiftoriæ libro, utpote qui eis affuimus, nonnui-
lis digeilimus. Ita igitur in tribulatione 6c atroci pef-
fecutione quatuor annis in Anglia degens, quinto pul-
fus ab eodem Rege eft, & totus Archiepifcopatus invalus,
ac per tres 'continues annos, hoc eft donee öbnricus
R ex idem fagitta interiit, ufque in immenfum vafta-1- Kex•
tus. Anfelmus verb inter hæc Patriaeliminatus,dum
unde fe fuofque procuraret de fuis ab Anglia nihil
habere mereretur , ab externis neceftaria mutiiatuseft ,
nolens quidem gravis elle his inter quos morabatur,
nec gratis accipere omnia quæ fibi offerebantiir. Deinde
revocatus à Rege Henrico qui in Regnum fratri
fiicceflerat, & res iuas in fupremam paupertatem re*
da<ftas reperit, & exaftores pecuniamm quas mu:ub
acceperat, de tranfmare quotidie venlentes vacuos à
fe dimittere, confiderata æquitate, honeftumeftc non
judicabat. Si in iftis anguftiabatur, nulli mirandum.
Super hæc, pax intar ilium & Regem diutina firmir
tate non duravit. Vcxatus itaque gravi modo per bien-
1 niumeft, ac demumextra terramexire fedudlus. Exi-
vit, nec nifi quarto fui exitus anno penè pera&o , redire
( ficut deferipfimus ) potisfuit. Tandem reverfus
duobus annis fupervixit, tertio tanfiit ; debitis,
quibus fein peregrina patria fuftentaverat, vix folu-
tis. His ita fe habentibus, qua quæfo ratione poteraç
terrenis operibus Opeiamdare, quem tarn affiduæ op-
prefliones & fuarum rerum deftriuftiones non cefla-
bant fatigare ? Ea tamen quæ per fe ipfum non vale-
bat , per fideles Ecclefiæ fuæ fiiios, livore carens , ÔC
nihil ufque fæcularis gloriæ quærens exercebat. Narri
res Monachorum pofuit in difpofitione eorum, con-
ftituens eis in Priorem poft Hcnricum , Ernulphum ,
poft Ernulfum , Conradum ( ipfius loci Monachos )
ad quorum nutum negotiaEccléfiæcun«fta referrentur,
! Sc communi corifilio Fratrum tradarentur, difpone-
rentur i terminarentur. Ex Iibertate igitur, qua in res
fuas Monachi per boniim Anfelmum potiti fiint, mul-
tum per omnem modum Ecelelia au<fta eft, in recupera-
tione, videlicet, plurimarum terrarum, quas quidam
Laict tenentes in næreditatem fibi vendicabant, in di-
verfis ornamentis , inque omne decore domus Dei,
ita ut pauca & indecora vifa fuerint Ecclefiæ orna-
menta, compafatione decoris & multitudinis illiuS
quæ in his diebus perdu&a funt. Super hæc, ipfum
oratorium, quantum à majore turri in Orientem por-
redum eft, ipfo Patre Anfelmo providence, difpo-
nente, audum eft. Et hæc quidem omnia de rebus
Ecclefiæ ada funt, ficut & multa quæ per Lanfrancum
fada fuerunt. Anfelmo de füis præter ilia pluri-
mam pecuniæ quantitatem in augmentttm domus
Dei conferente. Ex his verb quæ in dominio fuo pof-
fidebat , ÔC offerendæ majoris Alcaris medietatem
(aliam medietatem enim Pater Lànfraneus contulerat)
& quafdam terras ad fubfidium Monachorum antiques
pertinentes, tunc autem in alios ufusdiftradas,