S ANC T I A N S E L M l t l B.
44
Nullatenus namque Patris Sc Filii, fècundum ipfàs A
propriecates, id eft , fecund um paternitatem & nlia-
tionem , ulla volunfas aut potentia eft ; fed fèciïndùm
Divinitatis fubftantiam, qu® communis eft illis. Qua-
re fi dicit tres perfonas elfe tres res, fecundum ipfa
propria 5 palàm eft quam fuperfiue hoc dicât, quàm
etiam inconvenienter, cum * addit : fient funt tres An-
it geli, f.H très ittfinkH * Ac ft dicit eafdem perfonas duas
efte res, fecundum hoc quod commune eft illis., id
eft, f cundhm quod-lingula quæque, Sc plures fimul,
unus perfedtus Deus eft. Primum quæro an fitChri-
re ftianus. Refpondebit, uc æftimo , * fe hoc eflè. Ergo
credit unum efte Deum , Sc ipfum efte très perfonas ;
id eft, Patrem, Sc Filium, & Spiritum fandtum ; Sc
Filii perfonam folam incarnacam , aliis tarnen duabus
cooperantibns. au tem ita credit, affirmât eum
. eft hare ejus confequentia; nonfolbmhoc, quod-,
de Patre &l Filio ; fed in omnibus tribus perfonis tanta
fequetur confufio ; ut quicquid de fingulis propriè
dicicur, de omnibus dicendum communiter fit.Quam-
obrem non erit unde Pater, & Filius, & Spiritus fan-
&us procedens à Pâtre Sc Filio, fine alii ab invicem,
ficut oftendi in Pâtre & Filio. Quare nec. ulla erit
ibi relatio, quæ nullatenus ibi eft, nifi fecundum
* hoc, fecundum quod alii funt ab invicem'. Ergo
nec plures erunt perfonæ. Pofito namque unam rem
elfe très perfonas ; aut illud non confequetur quod dicit
aut omnia ilia fimul, quæ dixi, confequentur ;
fimilis namque eft in omnibus vis confequentiæ. Cur
ergopergit ad Incarnationem, quafi ipfa fola faciat
quæftionem; Sc non potius dicit, fi très perfonæ funt
cooperantibns. Qui au tern ita credit, amrmat eum una res, pon funt très perfonæ ? Nam non minus ante
non eflè Chriftianum, qui aiiquid vult alferere contra Q Incarnationem , quàm poft , facere hanc quæftionem
aiiquid horum. Si ergo ifte ita credit, negat eum eflè 15 poteft. Si autem hoc pmnino vult ailerere, très, fei-
Chriftianum , qui contra hæç difputat. Utrilm autem
hanc fidem fubvertere ipfè nitatur, videamus.
Cum igitur dicit-, Ut de duabus perfonis dicam, fieut
incoepi, quod de^tribus intelligatur ; cum, inquam,
dicit, fi duæ perfonæ funt una res, & non duæ ficut
funt duo Angdi aut duæ animæ, confequi Patrem
quoque eflè incarnatum, fi Filius eft incarnatus : puto
quia fic radocinatur fecum : fi una Sc eadem numéro
res Deus eft, & ipfa eadem eft Pater, * Sc Filius ;
cum Filius fit incarnatus, quomodo non Sc Pater eft
incarnatus ? De una quippe Sc eadem re non eft vera
fimul affirmatio. Sc ejus, negatio; fed de alia re affir-
mare aiiquid, Sc de alia idem ipfum negare fimul nihil
prohibet. Non enim idem Petrus Apoftolus eft , Sc
licet perfonas, fècundum quod unaquaque Deus eft,
non eflè unam rem, fed tres res, unamquamque per
fe , ficut funt tres Angeli; apertiffimum eft quia tres
dcos conftituit. Sed forfitan ipfè öon dicit: ficut funt
tres anima ^ aut tres Angeli: fèd ille, qui mihi ejus
mandavit qu®ftionem, hanc ex fuo pofuit fimilitudi-
nem : fèd * folummodo tres perfonas affirmat eflè
tres res, fine additamento alieujus fimilitudinis. Cur
ergo fallitur aut fallit fub nomine rei j cum idipfum
fignificetur fub nomine Dei ? Nempe aut Deum efle
rem illam negabit, in qua tres perfonas, immo quam
tres fatemur eflè perfonas. Aut fi hoe non negat;
confèquens eft ut, ficut ipfe aflèritperfonas tres non
unam, fèd tres eflè res ; ita quoque affirmet cafHem
non eft Apoftolus. Sed etfi alio nomirie idem ipfè af- perfonas non unum , fèd tres deos eflè. Quæ quàm
firmetur Apoftolus. Sc alionegetur: uc, Petrus eftC ,mpia fint, judicent Chriftiani. Sed dieet, non cogie
Apoftolus , Sc, Simon non eft Apoftolus; non eft
utraqne veraenundatio , fed una harumfalfa. Petrum
autem efle Apoftolum, Sc Stephanum non efleApo-
ftolum ; quoniam-alius eft Petrus, & alius eft Stephanus,
pofltbile eft verum efle. Si ergo eadem numero
Sc non alia res eft Pater, quäm Filius: non eft verum
afhrmari debere aiiquid de Filio , Sc negari de Patre;
aut affirmari * debere de Patte, & de Filio negari.
Quicquid igitur eft Pater, eft & Filius ; & quod dici-
tur de Filio, non debet negari de Patre. Eft autem incarnatus
Filius : eft ergo incarnatus quoque Pater.
- Sed h®c ratiocinatio fi vera & rata eft ; vera eft h®requod
dico tres * res fateri tres deos ; quoniam tres;
illæ res fimul funt unus Deus. Et nos dicimus : ergo,
fingula quæque * res de tribus illis ,'id eft, fingula quæque
perfona, non eft Deus; fed ex tribus rebus con-
ficitur Deus : Pater igitur non eft Deus, Filius non eft
Deus I Spiritus fàndtus non eft Deus ; quoniam nec de
fingulis, nec de duobus, fed fblùm de tribus fimul no-
minatis dicendus eft Deus : quod fimiliter eft impium.
Nam, fi ita eft, non eft* fimplex natura, fèd partibus 4j. «0i
compofita. Sed fi fimplicem habet intelledtum, & non Deu*-
multiplicitate phantafmatum obrutum;*intelligit fim-
pliçia præftare compofitis, quantum ad fimplicita-
; fis Sabellii. Si enim quicquid dicitur de una perfona , D tem & compofitionem attïnet : quoniam omne com-
"> dicitur & de altera, idcirco quoniam una res du* funt
it perfon^ ; ergo ficut de Filio dicitur Filius, Sc Verbum,
& genitus ; ita h*ec dicentur de Patre : SCquemadmo-
dum Pater eft & Pater, & genitor, & ingenitus; fic
hsc de Filio dicenda funt. A t , fi ita eft:; non eft alius
Pater, qti^m Filins; nec Filius alius ^ Patre. Quare
neceflè eft * aut a&u, aut intelleftu poflè dif-
jungi, * quod de fimplicibus intclligi nequft : cujus
enim partes cogitari non poflunt, id in partes nullus^“*:tl
intelledus diflblvere poteft. Si ergo Deus tribus ex re- ^ïaTi
bus compoiitus eft ; aut nulla natura fimplex eft ; aut P^etj |
aliqua natura eft alia ,qu*inaliquo eft pr*ftanCior na- »
tura Dei: qua: utraquequslm felfa fint, non eft obfcu-
rum. Qu6d fi ifte de illis diale&icis modernis eft, qui jp«/,
nihil eflè credunt, nifi quod imaginationibus compre*
non funt dual perfona:, fed una perfona: ideo namque
dicuntur perfona: dux , quia alii creduntur ab invicem
Pater & Filius: fi tamen Deus erit Pater & Filius. ^ I
Nam femper Pater eft alicujus Pacer, Sc Filius ali- hendere poflunt: nec putat aiiquid efle, in quo partes
enjus Filius; nec unquam Pater fuimet ipfiuseft pater, null* funt: vel non negabit intelligefe fe quia fi efleC
aut Filius fuimet ipfius filiuseft: fed alius eft pater, & aiiquid , quod necarftu, nec intelledtu diflolvi poflet j
alius cujus eft pater; ,& fimiliter alius eft filius, Sc alius majus eflet, qu^m quod vel intelle&u eft diflolubile.
cujus eft filius. Quare fi in Deo non eft alius Pater, Itaque fi omne compofitum faltem cogitatione diflolvi
Sc alius cujus eft Pater; nec * Filius alius eft , Sc poteft; cum dicit Deum efle compoutum, dicit Deo
alius cujus eft Filius; falsb dicitur Deus Pater aut E aiiquid majus fe pofle intelligere : tranfit itaqueejus
Filius. Si enim in Deo non eft alius ^ Patre, cu- intelleftus ultra Deum : quod nullus facere poteft injus
Pater fit; nOn poteft efle Pater : Sc fimiliter fi teile&us. Sed videamus * quid addat quafi ad inppfitum
fion eft in eo alius & Filio, cujus fit Filius; non valet
efle Filius. Quapropter non erit unde ilia: du*
perfona: dicantur in Deo; qua: ideo dicuntur, quia
Deus eft Pater, & Deus eft Filius , & femper alius
eft Pater , alius* eft Filius. Videtis ergo quomodo de-
ftruatur fides noftra fecuhdiJm fenfum ejus, qui putat
confequi Patrem efle cum Filio incarnatum ; fi una, &
non plures funt res in Deo perfonse plures. Si enim veconvenientiam
repellendam, quse videtur nafei, fi
tres ilia: perfona: lunt tres res. Sie tamcn, inquit, ut
una trium ea'um reruns Jit voluntas & poteflas. Hie
qua:rendum eft an ill® tres res fecundhm hoc, quod
feparatim ab invicem intelliguntur; an fecundum
communem vpluntatem Sc poteftatem ; an neque
fecundum illud felum , quod a feparatim habent;
neque fecundum hoc quod commune eft illis: fed
DE FIDE T R I N I T A T I S . 45
fecundiim utrumque fimul fint divin® naturæ. Quippe A non quafi docendo quod doftores noftri nefeierunt,
fifècundCim illud, quod funt fèparatim , habent divi-
nitatem, erunt; tres dii; Sc idem intelligi poterunt fine
voluntate & potèftate. Semper enim propria difcretè
•intelliguntur è communibus, & communia a difcretis.
Sed divina natura fine voluntate * Sc poteftate nül-
latenus intelligi valet. Quod fi fècundiim imam Sc
communem voluntatem Sc potéftatem funt Sc fingu-
1® , & bin®, Sc tres fimul, Deus : quid ibi faciunt il-
1® tres difcordes res, qu® nec nifi per aliud in unita-
tem concordare poflunt Deitatis; nec ad perfedtionem,
nec ad auxilium aliquöd, ut Deus fit, val ent ? Nam
fi una fufticit voluntas Sc poteftas ad perfedtionem Dei:
qu* fimt ill® tres res, quibus indiget Deus; aut ad
quid illis eget ? Credimus enim Deum nullo indigcre:
muftra igitur cogitantur illæ tres -res in Deo. * At fi B dem
aut corrigèndo quod non bené dixerunt ; fèd di-
cendo forfitan quod illi tacuerunt : quod tarnen ab
corum didlis non. difcordet, fed illis coh®reat; pofui
ad refpondendum pro fide noftra contra eos , qui
* noléntes credere quod non intelligünt , deridentaL »olcmes
credentes ; five ad adjuvandum religiofum ftudium
eorum, qui humiliter. quxrunt intelligere quod fir-
miffimè credunt: nequaquam ob hoe me redarguen-
dum exiftimo. Né tarnen hanc legentibus epifto-
lam, laborem injungam qu®rendi alia fcripta: ut non
folommodb fide , verum etiam evidenti cognofcant
ratione tres perfonas non eflè tres deos, fed unum
folum : nec tarnen, Deo fecimdiim unam perfbnam wR-MlÊffc*
incarnato,
necfbl* tres ill® res, nec.fola voluntas Sc poteftas; fèd
h®c omnia fimul conficiunt Deum: iterum dico quia
compofitus eft; Sc ea, qu* non funt per fe Deus, aut dij
faciuntDeum. Aut fi dicit quia ill® tres.res ita nomen
Dei habent per poteftatem Sc voluntatem, ficut homo
dicitur rex per regiam poteftatem : non eft Deus nomen
fubftanti*; fèd accidentaliter dicuntur ill* (nefcio
q u ® ) tres res * tres dii: ficut tres homines eandem ha-
ben tes regiam poteftatem, tres reges dicuntur ; tres
enim homines unus rex efle nequeunt: quod qu&m
nefandum fit, non eft opus dicere. Codex magnus
implendus eft, fi yoluero fCribere abfurditates & im-
pietates, qu® fequuntur, fi vêrum eft, una Dei per-,
fona incarnata, reliqiias duas confequi eile incama
arnato, ex neceflicate fecundum alias perfonas eun- ttTf,nam •*-
n Deum incarnai i : aiiquid hîc, quantiim ad repel-
Iendum opinionem hujus defenforis , ficut ipfè pu- t
tat, noftra fidei fufficere credo, fubjungam. A-per- *'
tè dicit aut Patrem, Sc Spiritum fandtum cum Filio
eflè incarnatum; aut tres illas perfonas eflè tres res fè-
paratas. Quam nimirnm fèparationem talem exiftimat*
ut nec Pater , nec Spiritus fandlqs fint in Filio.
Nam fi du® ali® perfbn® funt in Filio, Sc Filius in ho*
mine : ill® quoque funt in homine. Unde putat con-
fèqui, chm tres perfon® fimul fint in eodem homine,
fi funt una res, nullatenus perfonam Fillii p0fl
fè in homine ipfo incarnari, fine aliis duabus perfb-
ms. Perfonas tarnen tres eflè non negat, nec Filium
eflè incarnatum. * Quoniam igitur fupra monftra-
tum eft, fi tres perfon® funt tres res feparat®, aut
tas; quia tres illæ perlofiæ funt una res, fècundùm id C tres deos eflè confequi, aut alias ( de quibus jam di-
ciuod ant li dtum eft j abfurditates ; mine breviter oftendam , adjuvante
quod communiter de tribus * dicimus : aut fi fimt
tres res fèparat® , quemadmodum ille putat; contra
quem ifta dixi, * quoniam fblus Filius eft incarnatus.
Pa'àm ergo eft quod non dfbeat eflè promptus
ad difptitandum de rebus profundis ; Sc maxime de
illis , in quibus non erratur fine periculo.
C A P U T IV.
uno folo Deo, primum quia etiam fi fint tres
dix, nihil illi* proderit ad defendendum Patrem Sc aL prode-
Spiritum fan£him ab Incarnatione : quod fieri nori runt‘
poflè putat fine deorum multitudine, Deinde, quód
non funt plures dii, fèd unus fblus. Poftea patefa-
ciaxn, quamvis- fit unus Deus tres perfon®, non tarnen
una qiialibet inçarnatâ, alias quoque incarnari
neccflè eflè ; fed potius * eflè impofiibile. Divin®
Tres perfonas ejfe incarnatus, Filio incarnato, impoffi- utique naturæ eft , fic * fèmper & ubique eflè, ut nibile
efi : Filio tamcn ampliks convenit incarnari, hil unquam aut alicubi fit fine ejus præfentia : aliotjuam
Patri & Spiritui fanüo. quin nequaquam ubique & femper eft potens : Sc
D quod ubique potens non eft, Sc fèmper ; nullatenus
SEd forfitan dieet ifte mihi: Sicut putas ifta pa- eft Deus. Si enim dicit non ipfam diviham fubftanritt'r
confequi neceflitate, quæ dicis ; fic eon- liam, fed poteftatem ejus eflè femper & ubique; non
tarnen negabit poteftatem illi eflè, aut accidentalem
aut fubftantialem : accidentalis quidem non eft Deo
poteftas ; quia eum omne fubjeóhim fine accidente
aut eflè, aut intelligi poflit ; Deus fine poteftate nec
eflè, nec intelligi poteft. Si verb Deo poteftas fiib-
ftantialis eft, aut pars eft ejus eflèntiæ ; aut eft idipfum,
quod eft tota ejus eflèntia. Pars autem non eft ; quiald,m eß *3
( fient fuprà didtum eft ) quod partes hahet, aut adtu,
aut inteliedlu eft diflolubile : quod omnino extra-
neum eft à Deo. Idem igitur eft eflè Dei, Sc * note-r «/• potefta»^
ftas ejus. Sicut itaque poteftas Dei eft fèmper, &Trbimfequi
ex neceilitate, qu
fequitur quod dico : ita mihi necefläria mea videtur
confèquenda. Ergo oftende non confequi, qu® dico;
Sc fatebor ego tecum nullum inconveniens fèqui,fi
fblus Filius eft incarnatus, aut fi tres perfbn® funt una
res. Qubd fi ab hac oftenfiöne deficis, non fbl vis, fèd
niagis ligas qu®ftionem; cum tu ipfè mecum probas
innumera nafci inconvenientia ; qu® fi neganda
funt, ambo debemus pariter, concludere tres perfb-
nas non eflè imam rem, fi fblus Filius eft incarnatus :
aut fi fimt una res, omnes pariter eflè incarnatas.
Oftendenduni ergo eft, in quo ifte fallitur > Sc quo
niodo Incarnationem fblius Filü non fèquitur tres r? SIue> ica quidquid eft Deus, ubique Sc fèmper eft.
perfbnas eflè tres res fèparatas; aut, fi fimt una res ^ Ergo cum pr®di£his noftr®. fidei defenfbr fècundum
tres perfon®, omnes eas eflè incarnatas. Qubd utique
Deus una Sc fbla, Sc individua, & fimplex fit natura
> Sc tres perfbn®, fandtorum Patrum, Sc maximè
peati Auguftini , poft Apoftolos Sc Evangeliftas,
inexpugnabilibus rationibus difputatum eft. Sed Sc
i fi quis legere dignabitur duo parva opufcula mea,
r Monologion, fcilicet, Sc Proflogion, qu® ad * hoe
maximè fhdta fimt, ut quod fide tenemus de divina
natura & ejus perfonis, pr®,ter Incarnationem, ne-
ccflariis rationibus, fine Scriptur® audtoritate , pro-
bari poflit; fi, inquam, ea aliquis legere voluerit, puto
quia & ibi inveniet de hoe, quod non improbare
law qn* poterit, nec contemnere völet. In quibus fi aiiquid,
quod alibi aut non legi, aut * non memini me legiflè,
fe dicit efle tres deos; monftrare nequit quomodo fine 'DeJf/imptr
feparatim, ea feparatione, qua putat fe Patrem & Spi- & eP'
ritum fandtum ab Incarnatione liberare. Non ergo
illumpoteft adjuvare multituflo deorum, ad defendendum
Patrem Sc Spiritum fandtum ab incarnatione:
quoniam invenirinon poteft in deorum multiplicatio-
ne ilia * diftindtio, fine qua defenfionem iftam fieri pof-
fe neqnaquam exiftimat. Quod autem unus folus Deus
fit ,• Sc non plures, hinc facile probatur , quia aut
Deus non eft fummum bonum; aut funtpl.ura fum- Nc„ funtpiu.
ma bona; aut non funt plures dii, fed unus folus.resD" > i"1*
Deum verb fummum bonum efle nullus negat ; quia
quicquid aliquo minus eft, nullatenus Deus eft : Sc bta*‘
quicquid fummum bonum non eft, minus eft aliquo;
F iij