88 E A D M E R I
HENRicTJS pr*fotos Nuncios advenifïe', alacer ad cos Lateranis t
I. Rex. venic, Sc in cunâis quæ negotii fut tenor exigebat,
erga cos morem veri amici fequens , cxercuit. Quid
plura ? Romanum Pontificem , & quorum confilio
nitebatur communicata inftantià, ica caufæ illorum
fautores effeçit, ut gratis, oranino voti fui compotes
fièrent, & ipfum Anfelmum ( qui Pallium, pro quo
iverant, ex parte beati Petri Sc Domini Papæ Can-
. tuariam deferret ) tradente ilium eodem fummo Pon-
tifice, per manum acciperetit. Qnibus peradbis Nun-
cii Roma regrediuntur , Anfelmo pro iis quæ fua in-
tererant, cum Papa reli&o. Yenientes igitur in Nor-
mannia ad Regem , quid egerint ediflerunt, & fus in*
duftriæ méritas laudes excipiunt. Inde direÆto nuncio
in Angliam, qui Archiepifcopo gefta referret, ipfi
adventum præftui Anfelmi trans mare præftolantur.'
Qui adveniens à Rège cum honore fufeipitur, âc ]
pro fua foüicitudine dignitati Regni Anglorum im-
penfa, dignæ grates perfolvuntur. Traditis deinde
litteris ipfi à Papa dire&is, poft aliquot dies cum
co exaefto, Angliam Nuncii qui Roma vénérant,
comitatus impiger tendit. Litterarum textus quas
Regi detulerat, hie eft.
Pafthalis Epifcopus Servus Servorum D e i,
dilc&o filio Henrico illnftri Anglorum
R e g i : falucem , & Apoftolicam bene-
- didionem.
CUm de manu Domini largiùs honorem , divitias,
pacemque fufcepCris, miramur vehementiùs & (
gravamur, qubd in Regno poteftateque tua beatus
Petrus, & in beato Petro Dominus honorem fuum
v juftitiamque perdiderit. Sedis enim ApoftolicæNun-
c ii, vel Litter®, præter jufTum Regiæ Majeftatis nullam
in poteftate tua fufeeptionem aut auditum prome-
rentur. Nullus inde clamor, nullum inde judicium ad
Sedem Apoftolicam deftinat’ur. Quamobrem multæ
apud vos ordinationes illicit® præfurountur, & liceu-
terdelinquunt qui diledorum deberent licentiam co-
hibere. Nos tarnen ufqueadhuc in his omnibus, am*
pliori patientia ufi fumus, fperantes per tuæ probita-
tis induftriam omnia corrigenda. Quid enim honoris,
quid opulentiæ, quid tibi dignitatis imroinuitur, cum
beato Petro débita in Regno tuo reverentia conferva-
tur? Hæc nimirum tantb nobis indigniora funt, quan- ^
tb familiariusRegnumjveftrum veterum Regum tem-
poribus Secfi Apoftolicæ adhæfifle cognofcimus. Le-
gimus quippe Reges ipfos Apoftolorum limina vifi-
tallè, & illicufquead obitum commoratos. Legimus
nonnullos Eccleliarum Præpôfitos & Magiftros ultro
iHuc à Romanis Pontificibus deftinatos. Pro his igir
tur apud vos pertra&andis & corrigendischariflimum
filium Anfelmum familiärem tuum nunc fandti Sabæ
AbbatemadtuamExcellentiam deftinamus j per quem
etiam tuæ .& Epifcoporum petition! in caufa Cantuarienfis
Epifcopi, quamvis contra audoritacem
Sedis Apoftolipe , fatisfecimus , fperantes Sc vos
deinceps Sedi Apoftolicæ in fuæ Dignitatis juftitia fa-
tisfaduros. Alioquin ft fuamvos beato Petro jufti-
tiam fubtraxeritjs,- ipfe quoque in pofterum fuæ vo-
bis fubtrahet beneficia dignitatis* Quæ minus litteris
continentur ,'vivis Legati vocibus explebuntur. Om-
nipotens Dcus fua te dextera protegat, & in fua
diledione perficiat. Eleemofyna beati Petri ( prout
audivimus } ita perperam dolosèque colleda eft, ut
neque mediam ejus partem hadenus Ecclefia Ro-
mana fufeeperft. Quod totum tibi, ficut Sc alia,
imputatur, quia præter voluntatem tuam nihil in
regnô præfumitur. Volumus igitur ut earn deinceps
plenius cólligi facias, & per præfentem Nuncium
riiittas. Dat* Lateranis, iij. Kalend. Aprilis. henr
Igitur Anfelmus Angliam ingreffus, Archiepifco-^ Ktx‘
pum adiit, a quo decenter fufeeptus, decenter eft per
plurimum tempus- ab eo detentus. Die ergo Dgmi*
nica, qua: fuit y. Kal. Ju lii, convenerunt in Metropoli
Sede Cantia: Epifcopi, Abbates, quique Nobiles,
& innumerabilis quaqueverfum coada hominum
multitudo. Itaque juxta quod fuerat praordinatum ^
pra:fatus Anfelrtms Pallium in vafe argenteo honori-
ficë ferens, Cantuariam venit, itumqüë eft illi obviam
ufque ad portam Civitatis, ab utroque Conventu
duarum Ecclefiarum, Archiepifcopatus fcilicet, & vi-
cina: Abbatix fandi Auguftini, cum omnibus qui
pro, hoc ipfo illo confluxerant. Pater ftipatus Epifco-
pis, & indutus ( ut alii) veftibus facris, nudis pedi-
busdevotusoccurrit. Sicquedelatum fuper altareSal-
> vatoris Pallium eft, & ä Pontifice inde fufeeptum, fa.
dä prius Romano Pontifici de fidelitate Sc Canonica
obedientia profeffione. Deinde pro reverentia beati
Petri ab omnibus deofculatfir, & indutus eo Pontifex
fummus ad Cathedram- Patriarchatus Anglorum
gloriosè perducitur, & inthronizatur. Antequam
Cathedram didis orationibus, & aliis qua: ipfius
Ecclefia: facer ufus dici inftituit, mox Ecclefia: V j-
gornenfis Antiftes eledus, Theobaldus nomine, ei
confecrandus prafentatur. Qui ab eo examinatus,
& more folito Canonicam ei & fuccefforibus fuis
obedientiam profeffus , facratus eft honorificè in
Pontificatum, ad quern fuerat prcetitulatus. Huic
eonfecrationi interfuerunt, & adjutores extiterun^
Epifcopi qui convenerant , videlicet , Richardus
• Lundonienfis , Rogerius Serberienfis , Hcrbertus
Norwicenfis, Radulphus Ciceftrenfis , Johannes
Bathonienfis, Herveus Elienfis. Quod Epifcopus
RofFenfis ea die, licet affuerit, facratus non fuit
in eo remanfit, ratione detento, qua: in aliud tempus
id differendum magis expedire perfuafit animo
ejus.
Litteras quoque per id temporis Dominus Papa Fra-
tribus Ecclefia: Chrifti Cantuarienfis deftinavit, quas
hie ponere non alienum- putavi ä ratione, funt au-
tem ha:.
PafchalisEpifcopps, Servus*5ervorum Dei,-
Cantuarienfis Ecclefia: filiis : falutem , SC
> Apoftolicam benedidionem.
ECcIefiae veftr*, Legatos benignè fufeepimus, tan«
quam viros religioTos atque prudentes > fed lega-
tio quam ad nos cum veftris litteris attulerunc, nobis
non ingrata tantum , fed etiam gravis fuit. Significa-
batur enim RofFenfis Epifcopi ad Metropolim ye-*
ftrana fada tranfiatio, quod pr£ter feientiam 8c
convenientiam noftram pr*fumi omnino non debuit,
quia Sacrorum Patrum decretis inhibitum prorfus
agnofeitur. Pro religione tarnen & honeftate perfó*
nar, qua: tranflata dicitur, nos hanc prxfumptioneirt
veftram toleramus; fed noftrum ad vos Legatum in
proximo dirigemus, Iargiente Domino, qui fuper
P hoc negotio, quae fuerint difponenda , difponat. Da-
^ tae Laterani xij.< Kal. Martii.
Poft hos dies Radulphus Archiepifcopus , confilio
Sc petitione Epifcoporum proxime fuprä nominator
um , dedit ( concedentibus , Sc approbantibus
Monachis Cantuarienfibus ) Archidiaconatum ’ipfius
Ecclefia:, Johanni nepoti fup-, Clerico, videlicet,
honeftorum meorum Sc rtianfueta: converfationis ad
omnes. Qiia: donatio fada eft in Capitulo, pra:-
fente Fratrum Conventu , copiofa Glericorum ac
Laicorum multitudine,' pro hoc ipfo in medium addu-
d a , fado prihs coram omnibus, ab eodem Johanne,
cadis
h i s t o r i c n o v o R. L I B. V. 83?
»Ricos EvangcUis, Sacramentel , quo fe fidelitàtem A r*rmin*ndt, yos oppreffis Apoftolica: Sedis appel- «“ j j 11
B. Ecdefile ipfi- per omnia & in 6mniba\ exhibitunim lationcm fubtraKitis; ctim SanAorum Patrum Con- j
' --- ------- -J--— ----_
Ecclefi* ipfr in' omnibus exhibiturum
dum viveret repromifit.. Eodem anno Henricus R:ex
juftit omnes Epifcopos & Prindpes tot’ius Regni
ad Curiam fuam, Cub uno venire. Unde rumor per
totam terram dilperfiis eft, Pontifitem Cantuario-
ruitt gfenerale Concilium { prifente Legato Domini
Pap« cujus fupti rteminimus) celebraturum, Sc
nova queedam tantoque Conventui digna, pro cor-
redione Chriftianje Religionis in omniordine pro-
mulgaturum. Icaqfteut Rex juireratxvj. Kal. Odob.
Conventus omnium apud Weftmonafterium in Pa-
latio Regis fadus eft : & quod de Concilii celebra-
tione, & Chriftianitatis emendatione rumor difper-
ferat, nihil fuifle, qu® confluxerat, multitudo tandem
advertit. Venit taUaen iliac f®pe nominatus
Anfelmus , qui Pallium Cantuariam detulerat, deferens
Epiftolam ex parte A poftolici Regi & Epifcopis
Anglue, hunc textum habentem.
pafchalis Epifcopus, Servus Servorum D e i,
d iled o filio Henrico illuftri R e g i ,, &
Epifcopis Anglici Regni : falucem 3 &
Apoftolicam benedidionem.
/-vUaliter lEcclefia Dei fundata f i t , non eft k
V y nnbis nunc temporis differendum. Hoc enim
plenius Evartgelii textus, & Apoftolorum Litter®
profitentur; Qualiter verb Ecclefi® ftatus, praeftantc
perfeveret, agençiliis
Decrecifque fancitum fit, ab omnibus oppreffis
ad RomanamEcclefiam appellandum. Vos præter
confcientiam veftram , Concilia Synodàlia cele-
bratis, cùm Athanafius Alèxândrinæ Ecclefiæ feri-
bat : Scimus in Nicaa magna Synodo trace» tor urn
decern & otto Epifeopo/um, & ab omnibus concorditer
ejfe corroborate» , non debere abfejuc 7(omani Von-
ttficis feientia Concilia celebran. Quod ipfum feri-
pcis fuis fandi Pontifices firmâverunt , & aliter
ada Concilia irrita fieri ftatuerunt. , Videtiâ igitur,
& vos contra Sedis Apoftolicæ au&oritatem piu-
rimum exeeffilfe, Sc dignitati plurimum fubtraxilfe,
& nobis pro noftri officii debico~ imminere, ut pro-
batos habeamus qüibûs Sacerdotalem conferimus
d dignitatem j nec contra Appftolum manum citius
cuique imponentes communicemus peccatis alienis,
quia juxta Beati Leonis Sfchtentiam : 6'ravi femet-
ipfum *{[Uit darnno, e/iti a i fua dignitatis collegium
fublirnat indignüm. Vos præter, âudoritatem noftram
Epifcoporum quoque mütâtiônes præfumitis ,
quod fine ftcrofândæ Roman® Sedis audoritate
àc licencia fieri hovimus omnino prohibituih. Si
’ergo in his omnibus Sedi Apoftolicæ dignitatem
àc reverentiam fervare confentitis, nos vobis , uc
fratribus Sc filiis charitatem debitam confervamus,
,Sc quæ vobis ab Apoftolica Ecclefia concedenda
funt, benignè ac diilcicer Domino præftante concc-
dimus; Si verb adfiuc in veftra decernicis obftin^-
tia permanere, Domino, perfeveret , Sc referendum nobis eft & agen- - c,a permanere , nnooss nEvvanriiggce liciim didü.p i>, & Aprodum.
A 6nao Gquidem Spirim 1 1 didhutt eft : C ftolicum excmpluiti pedum m vos pidverem execu-
T7»r_ov i/piati trfiubnuts ttuibisi fnilaiit i. fruann tfl itt nibeit fei.al ir i, cotniefriirtiuuess, e&os tanquam ab Ecclefia Catholica relilienprincipes
fuper omnern terram. Super qua conftitu-
tione Paulus Apoftolus pracipit, dicens : Manum
cito nemini impofuerü, nee/ue communicaveris pec-
catis alienis. Qiijim ejufdem Apöftoli fententiam
B. Leo Dodor expoftens, ait : Quid \sfty cito ma.
num imponere , nifi ante atatem maturitatfr, ante
tempus examinis, ante Meritum labbris, ante expe-
rientiam difciplina Sacerdotalem honorem tnbuerc noh
probatis f Qüa igitur ratione Anglici Regni Epifcopis
Sacerdotalis honoris confirmationem tribuere
poffiimus, quorum vitam , quoruiii feientiam hulla
Ipfe Caput Ecclefi® ___ T r c c i < t r S curh P^lnri nrtrri
ILUJU.UU1 j/*,».«... --- ■— r , ---- ---—
tienius, Sc tanquam ab Ecclefia Catholica refilien-
tes, divino-judicio trademus; dicedte Domino : Qgi
non coUigit rnecurn, difpergit \ & c/ui non eftmecum, ad,-
verfum me eft. Deus autem Omnipotens Sc nobif-
cum vos in ipfo efTe , Sc nobifeum vos in ipfo col-
ligerd ita concedac, ut ad ®ternam cjus unitatem,
qu® id ipfum pérnianeti pervenire eoncedat. Data
Lateraneri. Kal. Aprilis indidiönë odiva.
Rex ad h ®c , confilio cuoi Epifcopis habito, quid
fuper his . Sc quibufdam aliis qu® animum fuum plurimum
offendebant, PapJC refponderet, placuit in
commune t ut fuos Nuncios mitteret, perquos qu®
probatione cognofcimus. lple ^aput tccleliæ Do-
vveeilileect ficeccuurriiuü»s Pi-awp*® mandarèt. VN.a m ( a nAtei lhcó Æs dÊies
minus T e s u s C h r i s t u s c Ù* Paftori prima D Romanæ Ecclefiæ Cardinalis,funflus Leg,
a n 11- ri__ rlJyîfc • P*k tione AooftoHcæ Sedis, Cono nomine, Eranciam v minus j s j v u vi** — * » • —- ------ ---------
Apoftolo Petro Ecclefiam commendaret, diciè : Paf.
ce ov es me as , Pafee agnós meos , Pves quippe iri
Ecclefia, Ecclefiarum praepofiti funt, qui Deo filios
generare ipfó donante confuèverant. Quomodo ergo
vel agnos vel oves pafeere pofliimus, quos neque
novimus riec vidimus ? Q^tos neque audimusj
neque ab ipiis audimlir ? Quomodo fuper èos illud
Domini praèceptum implebimus , quo Petrum in-
ftruit, diccns : Confirma fratres tuos. Univerfum liquidem
terrarum örbem Dómimis & Magiftèr no-
ftcr fuis Difcipulis difpevtivit ; fed Europ® fines
Petro fingulariter commifit & Paulo._ Nec eduuiuaiu
*vwiuuiio. *———*——— ------ ' , V»
tione Apoftolicæ Sedis , Cond nomine, Eranciam ve-
natac, & ibi, juxta fuæ Legàtionis offictnm, generalid
Concilia celebrans , Epifcopos Normanniæ ab Ep.if-
copali officio fufpenfds eicommitnicdvit ; eb qubd
Conciliis tertiéj vocatiinterelTe riolùérant.. Quæ Epif-
coporum excoifimuhicatid, animum Regis valde reddidit
cohturbatuiii > & ratidnis efte duxit fuper his
Papam ednecnire : Maxime quod in hujufinddi vifus
fit privilégia patri & fràtli luo, fibiqüe à Romans
Ecclefia jam olim edllata, fe non pfomerente fcidifle.
Ad hæc itadue agenda dirè&us êft williclmus Antiftes
Exonienfis, Papæ ndtiffimns utpote qui fæpe ad
i finffulariter commilit öc l'aulo. iNiec per eo- MMN_' i p ^ r r i c AnWMmi nrn npantiims
tantlm fed 'per SuccefTorum Difcipulos ae E eum terapdre gloriofi Patris Anfelmi, pro negotus
mill Ulllïtm i , *vc*_ _-Y- ----------------------------------,-r , m ■ • t ------ duae tunc inter ReeeS cundem Legatos Europæ Univerfitas converfa eft & confii
mata. Ünde ufque ad nos. (fject indignos j eordm
Vicarios hæc Confiietudo petvenit i üf pér noftræ âe-
dis Vicarios gtaviora Ecciefiatum per Provincids
negotia pertraftarentur , feu retraâarcntur. Vos
autem ( inconfultis nobis ) etiam Epifcoporum negotia
definitis, cùm Martyr Viûor Ecclefiæ Romans
Pontifcx dicat : Qÿmquam Comprovinciali--
tnt Epifcopis accu [ait cattfam Pontificis férittdri
liceat i non tnrncn dtfinirc , ii.eonfitlto Rorndno Poh.
tifice. ptrmiffttm tfl. Zephcrilius qüoque Martyr &
Pontifex : indicia, inquit, Epifcoporum , majore!.
quæ tunè’intef-RegeS Angliæ & eundelh Patrem ver-
fabantdr, ab ipfis fuerat Regibus déftinatus. Nec qpun
CcécitaS q.uæ vifum ci tulerat, ab lpfo icinerc ilium
poterat exeufare, quia præteriti gefta ejus fiduciant
Regi præbebant, ilium pfo pofte, juxta morero fuum,
fuæ cau% fidefifër »elle infiftére.
Interca Çieriti Màneuivcnfis Êcclefiæ, quæ" fub
patrocinio beaci Andres & fàndfci David in Walls
fundatd Confiftie, Epifcopum fibi i defundto Epif-
cdpo fuo Walfrido, à Regè Henrico poftulavere *
& elcdlus eft in hoc dpus , Bernardus quidam
Capcllanus Reginæ, vit probus, & multorum ju