diligimus,habemus ; ipfiscumrationabili dele&atio- A cis* quàm ad rçiajora per peccatum mortis tendat'
ne froenres , eifdem' non cum‘ deleftabili ratione Non enim quis fponte mortem debet incurrere *'n
fmendos aptemus : & Ut quandoque cum prxfenti- ciim aliter pejorem mortem non poteft evadere. 0^ *
bus Sc abfentibus amicis fimul prxfentes ipfo Deo nipo'tens Deus , & Dominus nofter Jefus-Chriftu'
confrui poffimus, inftanter oremus, CÜm enim fu- admirabilis confiliarius, & magni confilii Angelus fi*
pernâ ducente dementia ad pattiam, ad quam anhela- dofceat vos facere voluntatemTuam, ut donet vobij
mus, veluti non eodem tramite perveniemus eo Ix
videre gloriam fuam, Domine fantte, & Frater cha
tiores quo quafi ex diverfis exiliis revocati convenie-
riflime.
mus. Non ßc hortor Serenitatem tuam, charifli-
me, timendo quod ica non fatias ; fed cupiendo qua-
tenus ad id quod bene fads, indefidenter proßdas.
E P I S T O L A V I I .
Commendo tibi Domnum Herluinum dile&um Sc
diie&orem noftrum, ficut ex ejus Converfatione co-
Gondulfo Anfelmus.
gnofces, qui melius tibi quae fint erga m e ,& pro qui-
d u s tuam rogem Diledfcionem, poterit dicere, qu4m
Gratia* agit Gondulfo propter beneficia ab eodtm
ego epiftolari brcvitate. Litteras, quas Domno Gon- ”
in Beccenfes coll at a.
dulfo miß, mutato nomine tuas, Sc tuas illius puta.
Quicquid enim dile&io noftra aut fefe intimando,
Deo tam amicus tam amico falutationem mean»
aut aliquid rogando fcribit aut tibi, aut illi, hoc
Ï tam brcyiter prxnotare volui, quia fic dilefto af.
ipfum dicit & tibi Sc illi: fed quoniam pro dile-
«ftiflima mihi anima Ofberni defundi Fratris noftri,
fedtum meum opulentius intimare non potui. Quif.
quis enim bene novit Gondulfum Sc Anfolmum
nec Deum orare, nec homines rogare poflum quod cdm legit, Gondulfo Anfelmus , non ignorat quid
L
fubaudiatur , vel quantus fubintelligatur aiFeftus
Quod ut quomodo velis intelligas tibi, quod eft alte-
ii mihi, exiftimo relinquendum, Sc ad executionem
epiftolx ftylum convertendum. Inftat Domnus R0.
bertus, & cogit Domnum Abbatem Sc me, Sc totam
congregationem noftram, ut multorum beneficiorum
tux charitatis gratias tibi referamus : fed nos inviti
^hoc facimus, quia totius vitse tuae gratias in ore men.
^ tis aftidue tibi Sc libentiflimi fufurramus. In inju-
. riam quippe tuam fieri videtur, fi inter tot tua bona
unum hoc tacitis ma joribus cum gratiarum reddi.
tione velut fingulare prxdicetur, vel fi tua: charitatii
propofitum fomehto laudum & inclinationuro adhuc
indigere judicetur. Denique fic te per fupernam vi-
vere gratiam amando optamus, optando oramus,
orando fperamiiB j ut cdm aliquid in operibus tua*
charitatis gratiis inveftigatur dignum, nihil in a&i-
bus tux voluntatis laudibus inveniatur indignu. Qua-
tenus vita tua non tantdm amantium te linguas.la-
xet, quzdam laudanda exhibendo, quantum admi-
rantium te voces laflet, fe fimul totam probabilem
ingerendo. Et dum ora laudantium inquirunt par-
Itteris veftrx Beatitudinis breviter refpondeo, __ tes in quarum prxdicatione aperiantur, incurrant
quia in prxfenti opportunitatem multa didfcan- totum , a cujus plcnitudine obftruantur : Sicque
mentem tuam familiaris virtutum confuetudo ,&
confuetus amor quafi inebriando afficiat ut non
folum quicquid in a&ionem deprompferis, internum
affe&um fapiat, fed vel pofle quenquam ean-
dem charitatem non fentire in fe animus in te ftu-
peat. Cui enim tale vivendi conftat efle propofitum
, quo amplids in propofito fuccedit profc&us,
eo libentids non tantdm admirantium favorem fe&a-
tur, quantdm fcdtanrium errorem miratur. Ut igi-
tur tandem noftram, Sc ut credo, tuam ftntentiam fumihi
fufficiat ; iterum inculco tibi. quia quicquid
Domno Gondulfo pro ea fctibo , tibi dico. Salutat
te & Domnum Gondulfum Domnus Abbas, Sc
tota Fratrum noftrorum congregatio ; gratias magnas
agentes pro veftris donis, fed muito majores
pro moribus veftris & ftudiis bonis. V a le ,& ani-
mam Ofberni alteram meam , nqn ut ejus, fed ut
meam habe.
E P I S T O L A VI.
Domino merito fan&iratis reverendo , &
Fratri debito charitatis diligendo Hugo-
ni : Frater Anfelmus in hac vita fan&è
vivere cum profperitate , in futura foeli-
citer cum æternicate.
lnfiruit Hugonem ut Prahti fui licet indifciplinati
on tu fußineat, nec ab eo difcedat.
di non habeo. Si cum eo cum quo vobis res eft,
onus concorditer ferre non poteftis ; falubrids am-
bobus eft, ut vos humiliter ab eo poftulatâ Sc con-
cefsâ licentiâ ab ipfius oneris foliicitudine quiefca-
tis ; quàm fub ipfo pondère difeordantes invicem ,
vos graviter lxdatis. Quod fi ipfe vobis non concef-
ferit, melius eft vobis onus etiam inutiliter fuftine-
re per obedientiam, quàm projicere impatienter per
inobedientiam. Et fi experti eftis quia confilio ve-
ftro non corrigitur, fed lxditur ; melius etiam ut
obmutefeendo Sc filendo a bonis cum Propheta , per tuorum a&uum acceptione propalemus j quic-
0. fecunddm Apoftolum, quod ex vobis eft, cum om- quid erga nos vel quemiibet alium laudabiliteragis,
ll*nibus hominibus pacem habeatis , quim bona inu- gratiffimum habemus; fcdlaudes ejus in ilium diem,
tiliter loquendo occafionem maligno prxbeatis. Nam E eftm laudabuntur omnes retfti corde ; & edm laus
quoniam non vobis, fed illi principals curx com- erit unicuique a Deo, fervandas cenfemus. R«vemiftus
eft j non a vobis exigitur, n negle^ro veftro
Confilio, paftoris culpa grex bene non regitur. Nec
vobis tamen confulendum eft, quamdiu ipfe vos non
cogit 4 bono in malum divertere, ut fubjsdtionem
ftabditatemque, quam profeffi eftis , audeatis , nifi
eo concedente * migrando contemnere j fi fub eo
unumquodqueconfilium ficultatemquebene vivendi
vobis videtis fuppetete. Qubd fi in aliquo veftris
ftudiis elt impedimento ejns p.xlatio, ut tamen viam
falutis non obftruat fatids eft ut occulto Dei judicio,
♦ veftnfq; peccatisjvos indignos majori gratia judic4-
tes, in minoribus bonis humiliter fine peccato vivarendum
& diligendum Dominum, Sc Patrem noftrum
Archiepifcopum Lanfrancum, Sc nepotem ejus, SC
dile<%os Fratres noftros, qui*cum eo lunt, ex noftra
parte, ficut tibi videtur, laluta. Prxterea quoniam
* omnes adhxrentes mihi adhxrent tibi cui adh*-
rco, quos tibi per Domnum Herluinum mandavino-
ftrx penitns aftringi veile familiaritati j eos interiofi
cubiculo memorix tux ib i, ubi ego aifiduus afiideo,
quod Sc ipfi mecum precantur, colloca mecum 1
circuitu meo ; fed animam Olberni mei,rogo. chare
mi,illam non nifi in finu meo. Vale, vale, amice
ideo dulciffime, quia veriflime: vale, Sc mei «ert*
. • tuj certè amici till, certè diledbi tui fi obh'Gifci A catiönibus, ut manum confolationis, quam ei porre-
ier tes - reminifeere. Cdm tibi loquor,' Dominum xiftis edm tantdm’,vidiiitate Sc paupercate premeretur,
—»Urtirntnr. A mho iffitur valert*. ' nunc ne retrahatisj cdm mùltiplicatisærumnisj etiam
dblore defundfci filii, anima ejus miferabilitextorque-
tur. Et quidem fcio quia prxfumptionis exiftimari
queat, qu6d homuncio ( cui nihil debetur,& qui nihil
retribuere poteft ) quicquam fuâ intercefllone con-
cedi quærat. Si adeo mutux dile&ionis immenficas
me, & prxdiftum fratrem filium ejufdem vidux, vita
ejus hocexigente,ddos videlicet conglutinavic ; ut.eö
defun£to, matri ejusme velim filium proeofùbftitue-
re j quatenus pro matre mea' jam me non pudeat, vel
importuné follicirum efte. Verdm eftouc hxc impor-
tunitatis mex impudentia à quolibet judicetur : dum
eftrx benignitatis dementia à' viduis & orphanis-
^ „ ‘icum’alloqupt.Ambo igitur valête,
e p i s t o l a V II I.-
p omjn° 5c Fratri dile&o Herluino, Frater
Anfelmus falutem.
Exhortatio adJkculi odiu.
accendens.
t v ehe.
Mcmpifti, michariffime, guftarè quoniam dnlcis
eft Dominus'. Cave ergo ne ficimplearis fa pore fx-.
Îli> *lu‘ opulenter affluit, ut evacueris fapore Bprædicetur \ Sc à Chrifto, qui in illis recipiet, pro
Dei! 4ui * ^ rtim incautis defliiit. Penfa
I fra(er, fxpifflmè & feito certiiïimè quia quos allicit
[ dulcedo fxculi, eois occupat xterna amaritudo j 'Sc
quos attrahit fuavkas Dei, eos fatiatf perpetua beati-
f tudo.Certè verum eft, non eft falfum, verum, in-
[ quam, eft, quod dicit Spiritus Dei per os amici D ei;
1 qUia ainictu faculi hujtu , conftituitur inimiew D e i;
utique fic eft: omnino eft immutabile. Non funt verba
tantdm audienda1', fed eft res terrificè metuenda.
illis rétribuée, approbetur. *
Si igitur non amas conftitui inimicus Dei, horre exe-
crando efle amicus hnjus fxculi. Arxiicusautem fxculi
hujuseft, quicunque fxcularis dele «Station is amicus
eft. Rogo ergo te, amice, ne atnes fxcularia oble«fta-
menta. Cdm abfunt, noli ad ea cor exrendere , cdm _
adfunt, noli illis car apponere: fed cdm abfunt, &
cdm adfunt, femper te velis ab illis abfeondere. Si * •
mundus, vel aliquid eorum qux funt mundi,ridec tibi j .
noli arridcre illi. Certè, Frater, non rider tibi, ut in fine
rifus tu rideas: fed fimulat rifum,ut te irrideat.Efto
igitur, dilediflime, femper caucus,utanticipes eurn ,
& retprqueas fraudem ejus in eurn : Sc cdm ille tibi
fallaciter ridet, tu veraciter irride eurn. Et certè nlin-
quam veracids irridebis ilium , quam fi cdm ipfe rife-
tit contra te, tu flevéris contra ilium. Ad has quidem
lachrymas tanto ftudiofids te debes exercere, quanto
melids eft contra falfum rifum ad modicum ex vo-
luntate flere, quam fub vera irrifione * in xcernum &
E P I S T O L A X.
J^eritis & moribus Reverendo Domino, cha-
r it ate & propofico dulciffimoFratri,
Domno Rodulfo , Prater
Anfelmus. .
Se nuftjuam dixijfé ejuod non amplius ei fuos librot pra-
ft aren t : imo ad. omnia ei praftanda fineere
fe ejfe parat um.
Litteras veftras, litteras, inquam, verè dile<5fci Sc
veridile&oris mei olim accepi,qux ex his qux intends
a facie ferebant, piacompaffione mecompun- •
xeruntjfed ex his,qux extends a cergo gerebanr,into-
lerabiii mcEroreme vulneraverunt. Cujus livoris dolorem
nifi prids per fatisfadtionem deterfero ,& nofter
animus ad ea, qux arnica defiderat compaffio ,
mcerore languidüs Sc pudore mutus deficiet, &.noftra
mens finceritatis difta, velut fimulationis fida ,
quafi jure defpiciet. Omnino enim pati non poteft
mens vobis, & exteris dominis noftris dilediffinfiis,
veftrx imp, quodlibeptidi dico fi dignamini, noftrx
necefficate lugere. Legat hanc epiftolam Domnus Congregationis Fratribus * dcvótiffima, omnino, in-
Gondulfusjnon ut faciat quod legit,fed ut legat quod quam pati non pot’e ftu t vel fufpiccmini ex ore meo
facit. Quod fi fervor ejus devotionis hanc epiftolam
vult eflè fuam; proxtuo nomine ponatfuum, Sc fit fua.
Ambo valete.
E P I S T O L A IX .
Domino & Patri venerabili Abbati Ggr-
berco, Frater Anfelmus fuus.
Gratulatur Abbati quod fuo rogatu vidua afflifla
fuccurrerit.
C lent nobis credendum eft quia ubi abundavit pec-
catum, fuperabundavit gratia j ita nobis faciendum
eft, ut ubi aburidat mrferia,fuperabundet,miferir
cordia.Si enim ibi dilatatur gratia,ubi major eft ofFen-
io; quomodo contrahetur mifericordia , ubi major
r-7 ,e°etur compafiio ? Quoniam enim qua femmaverit
orf ° j3*0 & metet: beati miferkorder , quoniam ipfi
mifericordiam confcqucnUCr.W&c. itaque confideratio-
ne benignitate confidens adSan&itatis veftrx
we veftigiahiente profterno intercedens proeade vi-
uapauperculä,cujus animam in tribulatione viduita-
is o^paupertatis mifericorditer propter Deum refri-
geraltis j ci\m eiillud tancillum fervitii y qQoda pau-
i P®rcula veltrx Magnitudini folvebatur, me intervelente,
relaxaftis. Precor igitur quanti valeo fuppliexiifle,
qudd’non ampliùs vobis libros noftros prxfta-
bimus : hoc namque fi unquam dicere potui -, Sc vos
crédité, Sc egoconfitebor, me nunquam vobis ami-
cum fuiffe veracem , fed fimulatorem fallacem. Quomodo
enim, quantum ad meattinet, aliquid illis pofi-
fum negate, pro quibus animam non dubitem dare \
Quod tamen fi qua mea non cruditas ventris,fed cru-
delitas mentis évomUiflèt j tarn fublimi îifüd humili-
cate, tam admirabili patientia , tam fummilfa fatisfa-
ftione, Sc fatisfaciènti fummifiîonè retuliftis , ur me
nihil unquam fimile dixifle profundiils pud ere t , vel
altifts pceniteret. Litteras- quoque , qux vobis p'ro
£ remittendis libris miflx funt, nec ita fieri jufli ; nec
ante recitationem eorum, qui libros attulerunt , ita
Frdas efle feivi- Domino igitur Abbate concedente ,
me volente, nullo Fratrum refiftente, noftro pari-
ter Sc veftro compenfato commodo , libenter vobis
quofeunque libros , vel potius quxeunque habe-
- mus’, mittemus quando exigètis ; quos vèro de no-
ftris vos habetis , dimittemus quaiidiu indigetis. De-
le<5tabiliùs feripfiffem charifflmo meo in fpirituali
certamine anhelanti, Sc amici 'compafiionem piis
gemitibus provocanti , licet non indigenti ', fed
tamen cupienti qualem polfem confortationem j
quàm, né quid de me inimicum amicus crèderet, mei
excufationeti^ Sed' quoniam & illud erit recupera-
bile, & hoc pati amico erat intolerabile, * nec epifto-
làris anguftia poterat in utroque afFeéluscaperé'lancu- '
R x ij '