ift.ltm
m
Wd.SS
Aims f
meinbocqyodnonefiDçw jrritatteruntmein idolisfuis,& ego in
^zxltmiHcitabofos tn eis Wm I Ê Ê
itïihibv eos. Et.Daüidhæcde adoraturisDébm omnibus
gcmibusptxcinïi:~Omnesgentesquafcanquefectftiiyemet}t&-
adorabunt coram te.domine,&giorificabunt nomen tuuriii Bt.i-;
rterumiâem:Efrfiiûr<ïfc«Kfe«>M omnes reges-terra, onfnesgerites
fer nient eh Etïteriira VEenedicentur in ipfo omnes tribus ten*,
omnes gentes magnifie ahum emit. Éfaias quoique fitrmia an-
nunciat dieéns. • QtConiam eiïiïn nouifimïs diebus manifèftus
nions domim,&domus Dei in cacumne montimh, & exaltabi-
'Mfupercoiles^&vënieHtkdèum omnesgentesIÈx iterümidem:
ifto bibcntin tucundiiateymum, vngéhturpngutntóin monte
ijloytradethdomniagentibusi .hoe emmconjtlmiifupér omnes
gentes. Et icerümidem : Et rëuelabit dominas brachiuin fuum
foMununcon^
ten*falutehi quaadoïnino efttJLt iterum: EcceMüemad te per
meaccedenti&adtefugieni.'Etih&si: Gent&qudte non cogno-
Uerqnffi'nuocabuntte:&populiquitenefciunt,adtecohfugienf
Ofee qupqueparià prophetat dicens : E t erit in loco in
quo diiftum efteis.Nö» populus meus vosjlïi v.ocabuntur filij
I Deivui'h&congregabuniurfilijïudA&filqlfrael in idipfum.Ev
iterum -.Miferebornon dtleft<z,& dicamnonpopqlo meoipopplus
meusestu:& ipfedicet,Deusmeusestu. Sub A'poftolis veto,|
èum ijïqui in Chriftum ex circumcifione crediderant,
eos qui gentiles erantidicébantmque præpütium,iuft^fi:-
caÜQnumgratiæarbitrarenturparticipese^^e non pofte,
docetBëatus Apoft.Perrus quam indifcretusapüdDeum
vterquefitpopulus, fi in vnitatem ftdei ambo conucne-
rint.CK»* autem(iricpiit)coepijfem loqufdecïditfpïntus fanelm:
fuper eoSyjîtut & in nos in initio.Recor datas fumautem verin do-
mini,ficutfiifeb at: loanhes qutdem baptizauii tiqua, vos autegn
baptizabimini Jpiritu fdnftofSi'ergo eandemgraitam dédit tllis
Deusficut& nobis,qui credidimusin dominum lefitm cimjium,
ego, quiseram quipojfemprdhibére Deumt His dùditû tacuerfmi,
&glorificaueruntDeumdicentes: Ergo & Gentibus Deus poem-
tentiamadvitamdédit} Iacobus quoque Apoftolus de hac
vocacfonegentium dicit : Virifiatresaudiiethe9Simon nar-
rauit quémadmodtimprimum Deus vifitduipfumere ex geniibys
populum riominifuo9&huic concordant verbap/ophetarum ,fie -,
utftïiptumefi : Pojlb&creuertar, & readificabo tabemaculmn
[reqüirdntcatèfthominumdominum,#omnes gerites fupèr qùds ■
ïnuocatum efi nomen meum, dicit dominas faciens hoc,, notum a
feculo ejt domino opusfutim. Sy meon quoque ille cui relpon- '
fum erardlpiritufanito,non eum vifurum mortem pri-
niquaib viderct C hriftüm(dominide fiilute om niu m
gentiûm'quæ in Ghrifto reuelabatur, hæc dicit :Nuncdt-
mitteferiiuintmh domiHe,jècunduth verbum tuuimnpace, quia
videruntoculi meïfalutare tüüm | quad parafiianiefaciem omnium
fC.feien-
tiam reft.
add.
' 't.T im.t,
pop itloftim : Lumen ad reuélationemgentium ,->priam
pîebis tualfrael. His & alijs teftimonijs fctipturafum non
dùbiè derflônftratiir , iitam ditiflimanrpotentiiïimam,
b eniguilîimam gratiam, qua in nouilïimo mundi tempo-;
re omnesgentesm régnum Ghrifti vocanfur, prionbus
feculisin occultoDeiabfconditamfuiire conliiio.
Deus proômmtempore vùltomhes hominesfaluosfiefi^aut
rgeherÂlibusdonist autetiumpecu-
i r.-liaribüs.
GA'Pf-Y T X IX .
T curhacinanifeftatione ^ua'nunèVpiu'erfis natiô-
mbusinnotefcit,antcareuelatanon fuerit, nullam
polfe f eomprehenderej nullam intelligentiampénétra-
S
■ re» eüm tarnenillud quod dfe b o n i t a t e 0 e i c t é -
dituriqiüaSwi«« homines v ï^ a lû o s p ^ ^ iè d t^ it io nm ^
ritdtis v'enin-, non opôrtéàt nifi perpetuum «ternurtique
. fèntiftjfècùtfdumeas mënlttras qiiibus Deùs donît j^ene^
raliafpecialibus ftouit cumulate munerfbus : yt & qui
ekortesgratiæfteriritide ruâ;neqüitià'redârguanturrJ' &C
quiéiusq&mineebituerint^nqninfab meritOjledin do-
■’m ino^ôrienturr 1 1
Obieftiq exparuulis contra illud: Qui vult omnes ho*
V I
minesfaluosfieri. ..
C A P V T \ X .
IH N hocfanèangrfÂo qùidem, ledvtàmen re â o inteliif
genti® tramite^non parum difficultâtis opponit con-
fideratiq paruulorum.qui nullôiudjcio rationis vtuntur,
.quoâutorisifiiib^neficia lentientes, ad agnitionem va-l
leant veritatis.à^edërëinècyidentür dé negleftuopitu-
rântis.gratiç iuftè argbi,io ilia ignorantià naturaliter con-
ftititti,quam dubi'urmpon eft nullam recipere reientiam,
nulianrlênrire do^idnam. Vnde cûm onines domines
velit Deusûluos fieri J quid eft quod aliénatur àdàlute
perpétua tantainfantiummultitudq|totque in his'àta-
tibus hominum milia extra -vitâm relinquuntur aster-
nam ; quafi a!d Koctantum conditi fint ab eo,qui neminem
odiens creauit^vt quia in hune mundum eum pec,-
'cati came venerurtt,ihfolubilis culpæ vineiflafine'reatu
pibpriæaékronisinciderent ? quid hocpröibndius,qüid
mirabiliuselTppoteft ? 'Neque*bredifaseft, eos qui r,è^
generationis non adepti fimt^lacramentum, ad vllum'
beatommpertinère confortium.vEt 'niagis ftupendum,
Inagifquefitmirumsquód vbi adtiohon ofFenditjvbi&r-v
bitriuni non refiftit,vbi eaqem miferia5fimllis imbecilli--
taSjCauia communis eft,non vnum elle dè tanta parilita-
te iudicëm>& qualesreprobat abdicatie » taies adoptât
eledtioV; -
; ■ 0ft}dff^mparuu(&f^eunt^iü^tami0ói^ficuto:'’
quant futur o,propter originale
peccatum. ‘
C Ä! F :V T X X L
Erumtamen de hac altitudinediferetionis Dei non'
cdnturbabitur cOr t noftrum, ft firma & ftabili fide
omne iudiciumDeiiuftumelle credamus^nëcappeta-
mus habere cognitum, quod voluit elïè fècretum, vt vbi
ihüeftigari non poteft quare ita- iudicet.,, fufficiat fcire
quisiudicet.Q^nquamnon iraincognofcibilisiftaXit
quaeftio,vt nihil ^ ii tquod deeaeruditionispoflunusac-
guifere *^ ïï ad cdntemplandum id quod vidpri potpft,
tranquillus fob rij cordis adhibeaturinniitüs. Gum enim
cönfideramusinter paganoS,inter Iudæos| inter hærcti-
cos I inter iiipros catholicosChriftianos, quàm multiplex
perëàt numerus paruülorum, qüös t quantum ad
■Ç.aput 8.
,*"C. erijml
*.CSBAa-
'mèaca.
m
f,Ç;liùV
miîîïaps
|Q m
I I S
proprias përtinet voluntates, nequé^böhum aliquid,
n equ e f malum eonftat egiflè, difcimtfsfuper eos- illam
manere fententiam, quam humanû'm genns,tpt*uari-
catiode. primi parentis excrep.it, •cuiùS fententiæ rigor^
diim etiam'circataies non reloluitur-, qüdm magnüm il-
lüd peccatum fuerit,demonftratur. Nemo aütem puta-
returnoninnocensnafci, nifietiamtaiib^is eflétnoxium
ftoio renafd. De immatjiritate verè thords non eft ratio
conquerendijcumientel inftâturam noftram per pëcTca-
tUtn ingEeflàmprcali.t^s,<5bnoxium fibi omnem.yit® no-
•ftræ fecetit diem.Efîet enim 1 1 quoniam fecündùra ali-
quem modumitnmottâlisdici homo pofTet,'fi elfet/tpm-
, pu?intra quod mori Omnino non pollet. Sed nûiiquam
;çbrfugîîo|t>incorrüptionis eft partieeps, vtnon fempet
obnoxiumfitdefediohiiquodaebeturoccafuiiVit^ hur
iuspnncipiûm mortis CxoEdiumèft,necpriusincipitaü-
'geri ætàSnoftrâjquàmminui. Guifiquidadijcitûrfpâtij
temporalis non ad hoc â'cèedit vt maneat ^ -fed in hoc
’tratiWyt pereat. Quod ergo ab t hu tij furdiè mortale
'tftjqUalibetoccidat die, non contra legém mortalitatis
"qccumbitjiiecYhquarri'ei vicinius eft pofté Viüerë, duàm
„pöfle deficere. C^uamuis autem ex vna caulà omnium
r.fa.PJPioum firôÉta moftalitas, non in-vnâm tamenj'fed in
ibültiplicfeniimbedllitatèm'Cprriiptibilis 'natürä diftra-r
hitüt.E'cfiüemorbiSjfiue.debftitatibuSjfiüevulrtèfibüs,.
non'fofùm anni,aüft menfes,Vël dies ætatis human®, fed
& omnes hör??omhiaq; momenta fubieàa- func.Nec eft
jvCiinde
cniditio -j
nisp.a.
I l l
■ pcbtû^ljludqiiai
a.p.p.V'
Iüntiäbeft
f malä.
rf'G/}n|V'
fufcepk
add.
Î- H . fC-qtiadoTeft.
m $ > ' î
iaicio fui
ino.’ëft
H f
A
»
zttU°'
'f C.Nec
idcoreâ*
+ O. qu». I lob. l l .
tC.in- :
fetutabi-
lioçiâ.’i'/
d- q - S
’ f C.iin-
pertimr.
aliquod moiitis genus, auc vllus obeundi modus, qui j
non intra vnineriitatem morcalium in aliquam iftd-
dat poruonem. Manet enim ^ra«e iugum [«per flit s Jt-
iam,à dic txitus de ventre nutrit etriun, in diem fe[ultur<t*n
matrcmvmniiiw.
Dimminftit'u tuilibettntnfitrm & mdum mife- , .
rit ordintt.
C A t 'V T X X I I .
Ç H d luliusafperrimi iilgi pondera ,n o n ita in Ad £ ne
3 l i o s irruerunt, vt diüina iuftitianihüeisTnædimen-
jionisadltiberet^uædetectîonumlegibus ira dcfcclura
fubiccit, Vt ab eis moderationutivfiiarum non auerteicc
potëftatem. i: Ideo omnia omnes incideren tmäla,quia
percomtnunemconditionem omnes omnibus iubiace*
tónt : fed y t generali nece ißtate yïtiata;;' eaufHsifibf doa.
minus induigeiitiie correptiomlbdte feruaret, clïctque
jnvnó omnium debito,quod&miéïièorsremittëret;,K
iuftus eàigétet. Cum igitut iutla «comniporehs proui-
! deufiaDei iaceirabUiter ÿniuerÊt; diju^çe% & nemo in
hunc mundum veniat* neque ab hodmundo excat ,nifi
eo ortu atijne difeeffu; tquémretuniMbiter fecundutii:
fetiptumeftin hbro lob : oa» ighmiquod omrititbtcnu ■
nddvihiniftierit, Uturn mn ùthmtMnit viuenth, öf’f i r i *
tm miner f t urnis bominis : Kt iterum.' Breues dies inmmU
funt,&winter us diernm em apftd te iß, -Quis audeac'cauGis
iperum&comUiotumeius'inqnirctcimfcmtabilcenim
e ii, valdcquêfecrttum, curtantisditVevemijscbnditio
hu-i^S^afrtea' "uti'OTitia Vl<pti J d f e n é u fti
t in n .lq Ä u a i^pteiiî&rmit^ÿ-nésc
dolores ltarutæ dehcit tempus. seraris. ilium inregns
vaientem vinbus aauoiiilimus vigor vegetat. Hum in
pueritialiniseil,;l!imaaoleicenua. Hutc vuua'iuucntutém
non licet progredt, till tmpolGbile eft Vlque ad jjo
qucndlrudnncntagrandeicerc. fid t s viræmcrasinultitotmiter
m *quaicsminus accrbas expciiretur taduca
mottalitas,l>p«!éutistantumieculidctrmienra parères
tutdScnoniualternas niüeriascadcreut, qui Itinc line la-
uacro regenerarionis cxiilent.
ftrentibusdaittr*
ç a p V ï ; X X I I I .
J F.d cum* t miëriitabilis lit eaufa tarn donorum qua:
gratia tribuit,ijuàin milétiatàm qùas
tuitupßUosinteiligendttdllHcultsnilAduöftrumtemittit
autorem. Kt eoenquauimusi Qv.pmodo omnes hommes
Jaluosfieripeiit, quinonommbus'ulüdtémpüstnuper--
tit,m qub petvoluutariam tidempcitipicndx gratiximt
canaces! Nóivirreligïosè arbitrotCredi, nequë mconuetóehKtintelligiïquód
iiS paucorum dierum bomin^ad
illatUpettineantgratiæpattem,quaslempét vnmerlis eft
impentinatlonious : quavtique li bene eomm vteren-
.awtet jUfijssetaBuftltpet
namque exordia paruulorum,totaqueillaprincipia necdum
ratidnaiisinfanti», lub arbitriöiacenr vbtuutatis
alien®,necvllomodbcisnifipetalios contuli poteft: Sç
eonfequens eft I illos ad eörum pettinere cpnipftmm,;
quotumveltófto vel prauöagunturaffeaai. Sicutenim
c i aliena coufcilione ctedunt ,ita ex altatu mndelitate
aut düfunulacioni noncrcdunt- Et cum ipft nee prxieiitisHtædelidendmhabueruncvticbfucutxn
quamiptqrdm
faftumeftnalci, tam ïpfotum effiatur non rcnafci.
Sicut aütem circa maiores. prxcer Ulam generalem gta*
tiàm parciàs atque
pulËimctn'IcxëeliéattotcQpetó^gibfbmuaetejpqtcnnotevirtutevóé^
tiofpedaiisHb^tutata-ettam circainuumeros
patuulos eadem maoi^ftamtóele^m, Q a ?
quidem nee illis qui rebâti noft ïunt , ïnpareutibus dc-
Ct.A ■ i e i r^ns riifiïtit. or® parëntibus aftuit.. ita vt
multis f®®equQsfuörumimpietasftcferuiC, äliöftorum
cura feruièrit y S^adregenetationem venerintper êxtra-
neos,qu® eis non ërat prouidënda per proximos. '
Ntftt ejfe iuftatn querelam ex iifcfétïótie pariumparuulo*
tumi0i'ma^omM0aiitSliti* & gratia
y-'\ 'Cbïifii commendation. *
i;.; f l g f A P V T' XXlV:
ÏN qito opere grati® quis hifi a,rr0gantiflîmùs atqttê
vanilfimusdëdiuîfiàliiftïtia cónqueratur, quod hon
omnibus paruulis fitpilis próuidfentia confulat, omnia-
quepericiila quæ mbritütórum.regeneratiohem prohi-
befepoflunt, àütpoteftate fubmoueat, aut miferatione
præuemat? Quod vtiqiie erga.primes itafierec,fiirafie-
fiomnino deberet. N on aiitem latet, quantum ^ eprdi- jA
E.uS'fidcrium dëfidiae gigheretür 9 Ci in bapuzanHis par^ add.
uulis nihil de cuiufquam negligentia, nihil de ipforum
èflet fmortalitate metuendum 3 quandoquidê'rn v t tales
baptifmpfraudarentur, nullo’mÓdo poftet aCcidere.
Hac vero tam' inamifiibili felicitateinfantium, vehe-
menti flïmè opinio ïlliusrbbérareturêrroris.qüi gratiam
Dei fècundum’merita hominüm dari» audet.cohtraii^
dcmcatlîolicamprædicare. Videretur quippe incnlpa“"
bili innocentiæ hóe tóta ïCquitate deberi,’ vr neminem
eorum adoptio praeteriret, quos nullus reatus perftrin-
gCrèt: neeimpiè d fpiodam de paruulorüm bäptifmo di-*
<5tùm füiflèt,Haber gratia quod adoptet, non habet m
da quod diluât. Sed. hoc deteftabilitcr prædicatum om-
hes"difcipnJi yeritacis ifttelli^unt : ^>inde manifeftiim
eft, eos qui falur firme J non mêrirb^ fed gfatiadiberarij
quia fine baptifmo mortuos, penffe non dübiürri eft.
Quivtique nifigrauifTirnipecCati eftentparticipts, non
périrent. Nunc autem pçculta quidem Dej difere-
tiohe, fed iufta, lie oftenditur & qüi'd conférât gratia,'&
quid præuaricatrix mefëatür natüra:vt nee coh-'
tra doniim èleuetiir fuperbia, mec contra periculum
ccflet induftria.
Deunt ob generalemgratiam omnïlefnpofe veÙeoninesfal-
uos fieri : at peculiar igfqtioeyquofdam
tantum,
I • t A P V T X xV .
8lue igitur nouiflîma contetnplemür fccula » feu pnj
ma;feü média,raciàraabifitcr & pie Créditur, omîtes
hdnlinêsfaföosficriDeumvelle,femperque voluifle : &
hoenonaliunde monftratur.quàmdeijs beneficijsf ea- ^G.qusel
que prOUidentia D e i, quanV vniàerfis generationibüS prouidc-
cbmmunitetatque indiftèièritér impen'dit. Füerunt e- jt,a.D c l I
nim âc funt huiufmodi donaita gëneralia, v r t per ipfo>*
rum teftimônia ad quærendum yerum Deum poflène c .Yti-1
homines âdiuuari: qüibus doilis àutorem hum pér offl- ;pfoi:qra
nïàfecula prôi^anpbus,lpecialis.;gratiæ jargttas fuper*
fufa eft. Q ü ® licet copiofiùinnncqûàmântè pfæftetur, ° 10' •
CaufäS’ tamen diftribqponum fuarum döminus-apUd
feieritrâm fu a ^ ^ U i t v '.'^ h tra fccretitm poténriflimæ
voîuntaus oCculuit; quæ fi omnibus vniformiret aftilde-'
.rent,non laterent. Et quam nulla eft ambiguitas dé be-
nignitate gëperali , tam dexfpeGiali hüfevicordia nihil
-.qupd ^üpendameifiît'eÿifféreM^^diideüK
tia, ifta non effet. Deo autem plaçait ôc hanc multis
tribuere, '& illam i, nemine (ubmauére, vt ex vtraque
appareat nbn tiegaWin vfliuerfitati, quod collatunv
eft portionijlëd in alijspræualuifle gta-
. tiam, in alijs refilujiflö
K ' ’ ’ ^üaturam*
1
Quod