A
[Laici.
Saluidm Cdiaßil. Epißöfi,
Sacti mill
i ft cri j
priuilc-
giam.
Num. n.
& 20*
Aârôn
fororis
lepra pu*
tutus.
B
IHum.ii
e
'Numi6.
ayttio./.
D
C.ur ali-
quando
■ vniuctfi-
tacëxrija--
•liquando
parte pec-
catorum
3* i _________ ____________________ _____
furam falubris exempli : vt oranés laici intelligercnt
quantumiram Dei timere debcrent,cum a præfënti ptie-
na filios facerdotis nec meritum parentis eriperet , nec
minifterij facri priqilegium vindicaret. Sedego'quid de
his dico .quorum inconfidcrantia, quodammodoDcum
tetigit,& ad coeleftem iniûriam redundauit? Maria contra
Mofen loquitur >& punitur: neepuniturtantum, fed
iudicij more;pimitur. Primum enim ad indicium vpca-
çur.Deindc arguitur. T ertio vërbératur. In obiurgationè
excipit vim fëntentiæ. In lepra autem patitur piacjilum
criminofie, quamuis coercitio iftiufmôdi non Mariam
tantum,fed etiam AaronCm humiliauerit.Qjiia eefi de-
formarilepra fummumAnriftitem non oportuit, & ip -
fum tarnen Domini caftigatioflagellauit,nec folum hoc,
fed in poena quam Matiapatitur, Aaron etiam quafl culpa:
particeps coercetur. Maria enim fupplicio afRcitui,
vt Aaron confufione multetu.r.Porro autem vt inexorâ--
bilem in quibufdam agnofeeremhs formam diuini eflë
iudicij,neillius quidcminterceflu, qui lælus tuerat,.indulge.
Sic enim legimus ad Aaronem & Mariam dixifle
Dominum: Quare tgitur non timuiftis detrdlme feruo mo.
Uofit irätufyabf, & eue Maria apparuit Undens lepra qtuifi
mx: clatnaiiitjfe a d Dominion Mofes,diced>\Obfecro Domine fand
eam.CuirejponditDominits: Sipater eittsjpuijjet in faciem iiluis,
non debuerat[altem decern dierumruborefuffundit Separeturfe-
ptemdtebus extra caftra,&poftea reuocabitur. Suffi cm n r igi-
tiudc hoegenére diuïfidms,&:de hacpârtc lcrmonis,ifta
quæ diximus. Infinitum enim eft dc omnibus difputare,
qua? nimislongum eft etiam finecfifputationc numetare.
Sedadhucetiamaliquidaddamus.pcenitet gentemHe-
bræorum de Ægypto recéfliflë,percutitur : dolet deinde
j fatigatife lahoreitineris,aftligitur:carnesdcfide~rac?ver-
beratur.Êt quiaquotidie mannamedens cxplere illcçe-
I bris cupit ventris ingluuicm,optataquidcm Cupiditate
j faturatur, fed in ipia tarnen faturitate torquetur. Adbuc
: enim, inquit feriptura , efea er at in ore ipfo fum,& ira Dei
! dfeendit in eos,&occiditplurimoseorum,& eleäo's ifrael impedi- ..
I «ïr. Og contra Mofen rebellât, extinguitur : Core conuïi
çiatur.obruitur: Datan & Abiron murmurant,dèiiorart*-
tur. Apert a eft enim, inquit, tcrra,&dcglutmt Datait, & o-
I perUitfynagogam Ahiron. Ducenti quoque & quiiiquagmta, vt
! lacer lermo teftatur, principes vin,qui temporfconftlijper nomma
vocabantur,furrexerunt contra Moyfen. Cuin^JletiJfent
contra Moyfen & Aaron, dixerunt : , Sufficiat nobis quia omnis
multitudo Janftorüm eft,&inipfes eft Dominus : Cur eleuamini
fuper populum Domini ? Et quid p oft hæc? Ivmk,inquit, egref-
fus a Domino interfecit ccl. virus,qui offîrebantincenftim. Sed
cum hæctantafierentjcoeleftis cura n'on profùit : adhibi-
ta eft fæpilïime coerâtio, fed emendatio noncftfecutà.
Sicut enim nos cum ailidue flagellamur, non corrigi-
murrita&illi,cum oederentur fæpiflîme, noil emenda-
bantur. Qmd enim (criptumeft? Murmuramtauteni omnis
inülrituüo jihorum ifrael fequenti die Xontra Moyfen & Aaron
aicens : y os intèrfeciftis populum Domini. Et quid pbftea ;
fereuffafuntftatim,&diüino igné confunipta x ï i i i , mtf
lia bôminum & feptingentk Cum omnis ergo tune populi
multitudo peccauerit, cur non eft in omnibus vindica-
tum ? prætertim cum ex ilia quam iupra dixi leditione
Core nuilus euaferit. Curibi cundum pcccantium coe-
tuminterficiDcusvoIuit, hictantummodo portionèm ?
fciiicet-quia plenus & iuftitia&mifericordiaDominus,
6c pierati iuæ mùlta douât per indulgentiàm,& lèiieritad
perdifciplinam.Etidéo ibi præftitit diitiplinæ, vt prôfir
5ceret cundorum cmendationi poena omnium noxio-
ruïh. Hic aùtem mifericordiae fuae tribuit, ne vniüerfuS
pbpulusdepeiriret. Et tarnen cum tammife/icorditer è -
^erit, quia inparteplebis caftigatio totics^repetita non
profuit,ad vltimum omnes mörtedämnäuit: quaî rès 6C
timori, &emendationinôftra:fimulproficere deberet,
fcilicèt ne qui iliorum exemplo penitùS non corrigimur,
illorum fortaftè exitupuniâmur. Non enim diibiumeft,
quida&um dê eis ffierit: nam cüm Vniüerfà gens He-
bræorum àÜ hoc de Ægyp to exieritfy t terrain repromif-
iionis.mtraret, prséter duos tantuih lan£tos nuilusintra-
ùit. Sic enim icriptum eft : Locutüs eft Domijius ad
Moyfen & Aaron,dicehs : Ÿfquequo multitUdo bsepefima
murmurât contra met Viuo ego, aitDominus, ftcut locitti eftis
antnnehodie, fiefaciam vobis. In foiiiudinehac iacebunt cada-
uera veftra. Et quid poftea? P4r««/cu,inqUit, veftros,de qui-,
bus dixiftis quod prada hoUibus forent, tntroducam vt videant
terrant qua vobis diJplituit.V eftra cadauera iacebunt in folitudi-
ne. Et quid deinde ? Omnes, inclût,mortuifunt,atque per-
eufti in conjpettu Domini. Qijid eft quod in his omnibus,
nonfitî Visyiderefedtorem? ecce&præfentiacorrigit,
& futura diiponic. Vis videre ieiierum iudicem ? ccce
noxios punit. Vis videre iuftum& pium ? ecceinnô-
centibus parcit: ,Vis videre inomnibusiudicem ? eCcë
iudicium eft. Nam&vtiudexarguit, 6c vt iudex régit.
Iudex promit fententiam, iudex noxios perimit, iudex
innoxios muneratur. •
/ Explicit liberté
t
N«w.u
IN CI p I T L I B E R
S E C V N D V S ,
V f f ic x v n t igitur de exempîisifta
quæ diximus , quibus vtique iugitçr
Deus nofter 6c contemplator folicitif-
fimus,& gubetnàtor pi jffimus,& iudex
iuftiffimus comprobatür. Sed cogitât
de imperitioribus forte aliquis-. Si fie
aguntur iiunc à Deo omnia vt tune a*
â a funt,quid eft quod fnalipraeualent, affiiguntur boni :
&cum tunciram malifenferint, 6cmifericordiamboni,
nuncvidenturftntirequodammodoboni iram, & mali
gratiamTPaulô poftadifta refpondebo: Nunc quia tria
næc.ideftjpraelentiampeijguDernatipnem, atque iudicium,.
tribus his meprobaturum eileproinifi,hoceft,ra-
tione,exempîis,acteftimpnijs: quia ratione 8c exempîis
iam farisfecimus, fupereftPvt teftimonijs declaremü's,
Quamuis exemplaipla quædixinnrshaberi pró teftim’o-
nijs debeant,quia rede teftinionium elfe dicitur,qüo re-
rumveritas approbatur. Quid igittir ex illis tribus quae
fupra diita fitnt,per teftimoma fàcraptimüm probari de*-
bet: præfentia,an gubernatio,an ne iudiciüm ? Praefen-
tia,opinor: quia vel redurus eft,vel iudicaturus,praefens
aVfque dubio eÏÏe debet,vt vel regere quicqüid illud eft,
veliudicarepoflit. Loquensin voluminibus fiiisfernvp
diuinus fie ait : In omni loco ocüli Domini contemplanttir ma-
, los&bonos. ÊCce babes ,pr£efentem,ècceinruenrem.eCcè
fn omni locp cura aeprouifionevigilantem. 'Idcircö 'é1
nim & bonos ab eo cônfiderari,& males dixit: Vt proba-
retfcilicet nihil ab co negligi,quem ÔftenderetVniuerlâ
rimari. Quodyt pleniuscapias.audi quid in alio (criptü-
rarum loco idem teftaturSpiriuis làndüs. Oculï, inqüit,
Domini fuper tmentes eum,vt eripiat d morte animas eorum, &
alatepsinfdme.TLccb curaïpicéreiifftoshoroinesDeus di-
citur,vtiquevt confèrùetjVtprotegat. A’fpedus'enim di-
uinitatispropitiæ, muiius eft conicrüationis humante-.
Nam & alibi idem diuinus Spiritus fandus:0 c«7*,inqurt,
Domini fuper iuftos,&auresetusih preces eorum. Vide qüa bô-
nignitateagere Cüfn fuisDeum fcriptùra dicit. In hoc fî-
quidem quod ait, oculos Domini fuper iuftos elfe, affedus
alpicientis oHenditur. In hoc autem quod 4«mi«precibus
paratas, fempèrexaudientislargitas demonftraïur. Qua-
uis id quod dicit, diuinas aurcs in pfedbusfèmper eflè
iùftorunij lion audreritia tantumDci, fed quxdam quafî
obediëntia d'efignetur. Qupmodo enim in precibus iu1-
ftorumdiùince aurfes funt? Quomodoïnifi v t fémper au*
diant, nifi vt femper èxaudiant, nifi vt prompte audita
tribùant,nifi vt ilico exaudita concédant. Semperergó
a d a u d ie n d a s È m d o r u m p re c e s p a ra tæ D om in i no'ftri
aù r e s ,fem p e r a t te h tæ fu n t . ‘Q u àm b e a t i e'fTemüs o in n e s
fi q u am p ro rtip ta rti ë r g a n o s D e i a u d ie t ttiam le g im u s ,
tam p rom p te ip fi D e um aü d ire ' v e llem u s . S e d fo t f it a n
d i c i s ,
Tefti«u
<Jaic
Pfal.fr.
! H
A fp e ô i
propi tw
diuinit;
tis.
p i ÿ
fd 7 9-
qüoiiüftos alpiçcteDetislegimr. parüm pro-
defle calife' : quia non hc’genctàlis diilinitatis intuitus;
Oui iilftis tantum fpcciali bènighlcàte tribüatijr.Iamqüi-
dômfupeciüs ïkeerTermb teftàtur, qiiia otuliDcmim con-
wnoUntiirmiliis&btims. Sed fi hoc etiam nnncyis piéj
. ‘ . ii i' ■ : J liAf «.'nih-i n'rKnirHr?'
omnibus diebas vfqtte àd confummatioriem feculi, Præclarc
fcilicètafièiftiimDci intérpretânuit,fî hôscàliimniâmur
ab eô iügiçer negiigi, cüm illc nos a lé tëftetut iugiter
non rclinqui. Ilië pet hoc oftendetc voluit, quod a no-
bis affebfcufie protcblionc iugiter non difeederet , qui à
mus p robiti, réfpice quidfcquatur, hoc enim fiibditiiti hobis btiam prtéfëntiahohabëflet : hós ih cOntemptiim
ÿultusMtemDmmfuptrfmcnteimdta.vtpcrdMictcrrà me- nottridiùihamU M châtitatëih ; nos amoris teftia
mommmum. Vi^esabfque dubio qiiianön potes que-
ti, quod hon afpiciat etiam iniuftOsDeus: qiiippe ernti
intelligis generalem quidem efle irt omnes Domini vi-
fipneta.fcd meritorum fieri difparilitate diuerfam: ^pni-
quippe afpiciuriturvt conferueiitur, maliVtdifpcrdanc
tut: cum quibus vtique pattem &ipfc Habens qui homines
iD eo afpici negas,nah folum videri te i DOmlnö
uidentet intellige,led petittirum qüoque indubitantet
.gnofee. Nam cum ad nocfitvültüsDei fuper facientes
mala.vtperdatdetertamemötiam ebtuni: degubernatione
Dei ncceife eft vt qui afpicete Dei vultum per fidemn,
egas,afpicientisiran/perditione cognöfeas. Igitur
depfefentiaa'cdeaipedlu Dei ifta fufficiuftt. Videamus
an nunc qui reftiicit tegat,cum vtique ipfa ratio afpiciepa
dieaufaminfehabeat gubernandi: quid non ad hoc te-
fpicit.vt cum afpexetit negligät, qui feiliett per idipfum
Up. ii i
é*4imonia
in odij argumenta miitftmüs. Hoc enim quod
praèfentemfe 'efle dicit jödij' magïs teftimóhium çfle vö-
lumùs,qüàmamöris. Nam fi abfentcm feDominus fii-
Hicuin fefle dfidflêt^mihus caüfariForfitan de incuriapö-
tèramusabfentis; Maiöris çon'tèmptùs fes eftatquefa-
ftidijifl hos iugiter hegligit, qui à nobis iugiter non rc-
cedit : & plus infé odij rioftri habet ^ fi ad hoe femper
hobiÏcumpërmanetjVt qui nos præfentia hbnquam de-
feritl,Ïèm|>errépudieràffeétu.. Sed abfit hóe demjffimo
ac mifericordiffimo Deo credij vi ad hoe femper nobis
volüerif aflifterë, vt nos maiorç faftrdio negligere yidea-
tur àffifténsi Abfit hoc fcélùs dici. Nemo enim, putö,
Velintotohumanögeherëtdm malus eft, qui ideo cum
yllo hominumvelit ëfîe qiiia non amet & ad hoc tantum
vti prtéfentia fua ciipiat,vt maiore odij friidtii poflit
defpicere præfentemi Ipfa nos vel dôcèat humana nanon
negligere intelligitur, quia relpicdredignatur: prse- | tura , vel Vincat: fihon ideo cuni quocunque homine
fertim c u m fuperius facer fermo teftatus fit , males ad efte cupimus, quia eum cum quo elfe cupimiis d.iliga-
perditionem a Deq,afpici, bonos ad falutem. Hoc ipfo mus. Et quia vtique diligimiis, prodefle ei prafentiam
vtique difpenfatio diuini gubernaculi dembnftratur: rioftrameupimusqueniamamus. Qhpd ergo etiath ma^
hoe eft enim iufta gubernation'e rcgere,&fingulos quof- lo homini auferre iion poftiiniUsiDeo tollimus, & peio-
que, homines pro meritorum diuerfirate tradare. Sad |
Recipetamefl'^e hac re plenius teftimonium : dicir ad - - - - -
Detuh Patrem ih Pfalmo'Spiritus fandus: Qui regis ifrael
ihtendé.lÇïnel vîdensDeum interprecatur : quern vtiqué
cum Chiiftiani fide 6c cofde videant qui hdëliter crc-
dunt,licetgubërnator omniumDeus fit, illis tamen pe-
culiariter regimen præftarvà Deo dicitur, qui régi pecu-
liariter d diiiinitate mèreantiir. Vnde 6c tu qurcunque
ille es,fi Chriftianuses,ncceffe eftytregiteaDeo credas.;
Si autemgubernarite a,Deo cum cæteris Cluiftianis o-
mnmo non putas : necefle eft extraomncsChriftianos
te efle cognofcas} Sedfi illud, vt fupra iam diximus,ma-
gisquæris, quodaddmneshomihes, nonqnodadfolos
pertinet Chnftianos : ecce euidenter dicit volumen fâ-
crum,cunda quotidic nutudiuinitatis regi, & inceflabi-
' liter â Déo bmnia gubernari. Ipfe enim, in quit, diligit
confilium & difciplinam. Nec eft enim alius Deus, cut cura
eft de omnibus. Cum fis ergo,mc[mt,iuftus,iufte omnia dijponisi
& cum magna reuerentiadijponis nos. Ecce habesiugiter dif-
ponentemDeum,iugitergiibernantem: quamuisinifto
rcripturælpcbhongubernatio tantum facra, fed etiam
dignifas.declaretur humana. In hodenimquod a it, di-
«
tünimnöbifeumfe efledixit, vtfaftidibfiusnosnegligë-
fet cum füiflëc. Séd hæe, hadénùs. Supereft vt quid
teftimonijs fàcrisfacisSc refpici,acregi d Deo omnia iairi
probauimiisj etiam iudiçâri plùrimain hoc feeùio a di-
uinicate doceamus. Dauid fendus cum cfNabale Car-
mëlo ;Contumeliæ pertuliflet i-niüriâna,quia fë ipfc vlcifci
diftulitjvltioxiem ftarirnDèo execütorepèrcepit. Extiri-
d o itaquepaulè-poft aduerfariq fiio., 6c manu coelcfti
obrucq,fic locutùs ç ft: Behediétus Dominus qui iudïcàuit
caufam opprobrij met de manu Nabal. Euiidem quoque cum
•fugaflet è regno filiiis perfecütor , iudex in brëiii Dominus
vindicauit. Nécvindicauit tantiim,fod cumillatius
vindicaüit quam ipfe voliiic qui vindicabatur :. vt öften^
derer fcilicèt Deus grauiorcm fibi eflë iniûriam iniufta
tolerantiüm, qudm tolerantibus fuam. Nam qui fiiprà
votiiih eius vindieat qui viridicatiir, <^üid aliud ville in-
telligi, quam fë ipfuni in eo quëm fie vlçifcitur, vindicà- gtauis;
ri? Adoicaquein crucemnon mamlfadam filiö patri- I
rida, vindidam si diiiinitus atcribütam fie nunciatani
referc fermo diüinus: Bonum adporto tiuncium Domine mi
rex : iudicauit enimprû te hödieDominus dê manu omnium qui
Iniufta
toferaa-
tium injuria
Dco
» « .v is dminkgabernatioifisiinhoç.antem, quod furrexèruntcontra te. Vides quömödo n,oil rébus tali-
• oms
cum
......magna reuerentia, culmenhümanx oftehdituf dignitatis.
Alibi quoque in Prophëta : Nunquid nonctxlum,
inquit,e^ terfam ego impleo ? Cur autem cunda impleat,
ipfe deoiarat: Quia vobifeum fum, inquit, vt faluos faciasn
vos. Ecce enim modo non regimen f'uum Dominus 6c
impletionem, fed etiam vimacbeneficium ipfius adiin-
pletionis oftendit. Hunc eüim friidum in fë habet di-
uiniratis impletio,vt falaeted^ilaeadiniplentur. Et ideo
in Apoftolorum AdibusbeätiflimüsPaulus: In ipfo^in-
<qmi,&viuimu,&mouemur,&fumus. Plus äbfque dubios
quäm gubemator eft vitx,in quo moths ipfe viuetltis eff;
Non enim dixit, ab ipfo nos, fed in ipfo moudri, docens
tum,vtfupradiximuSj'&exemplisifcdiplonömine àt-
qiieappellationeiudicij,Dehrn etiani præféiiti fècülo iü-
dicäre, diuini per facros teftëslittéræ probant. Sed for-
fitan putes id fpeciâliterfando yiro â Dco præftitüm , vt
deadUerfarijs eius.protiriusiudicaret* Dies me. defiriëtj
fi de præfehtibusin hoc mundo fenteritijs Dëi atque ih-
dicijs velim dicerë; Sed tarnen vç ëhideriteç, àghqfcàS;
cenfuramfua'ni & examen faeritm non tàni perfonis ,-pr^
ftarc , quant caufis,audi quo modo iudex Deus, qui pró
Dauid feruo füd fehterîtiam àflidhè euidënteiii deditj
Contra Dâüid ipfurn fæpius vindicarit; Et quidem hoc
non in niültdruriihominhm nëgocib,ahtj quod forfitan
fcilicèt’înfitam intra virtutes fàcras omnium hoftrhm potuifletDeuihmagismôuere,iàndorum,lêdih-cahfa.&
eflefubftantiâm : quia in ipfo profedô viuimüs iàq u o vnihs hominis Scbarhari.: & vb i taritùmvirum përfôhi
- pèhitusnôrigraùaüéraf,riifieahfïh1ultaflct? ifitértedd
Vria E theo, hominegentis iippiæ 6c naciotiis iftiimcge;
ftdiiufitad;Daüid{ërmd'diuious: Vriani Etliêufti per.cuf-
ftiïiglàdioi&vxoreniillmaccepifti vxorenii & intéffecifti eum
gtàdio ftliorum Ammon. Quant ob rem non récédeiglddtus dê
hocipfum durimUS, quod liimus; Sëd 6c Saluacor ipfë
in Euan^élid'ï fum ottinibus diebiù
vfquêad confummaltionemföuliD Nod folüm riobifehnifi
eflë dixit,'fédètiamóttïriibhsdiebuséflëilobifchm. Th
eumómöra'tiffimehönlo', qüi fine ceflatiöne nobifchrri
eft,nec éûfàthjhec réfpddhm noftri habere dicis ? Qujd
facitergÖh'öhiFcum? Ntiriqüid ërgd ad Hdc riobifeutii
eft, vt nod rèfpiciat,vt riéÿigât? Et quomodo fibi v-
trumqüëcbiiuenitiVt qui piëtÜti prâîffaypr^fëhtiaindm*-
pietau tribuat incüriamî Btce ënim,inquitj vobifeum fum
JiibliOtèVctsPatr.Tom.j.Pars). ,............ '
domo tua vfqite infempiternum, I tuque hoc dicit Dont mus : E cte
ego fufcitdbo fuper temdlum dedomô tua s ■ & tolldni vxdrês tuas
in oculis tuis, Éfddbó pro xïnió tùo. TU enimfectfti abfconditèi
Ègo ver o fdciam vtfbtlm iftud in conjp'eftu omnis Ifrdel,& ifi con-
(peäufolis. Quid dicis til -, qui hoh folum non iiidicari
£ e ' quæ