S72
Nph ob propria fuaqompiiffà mortem obijt, quan- adhucpeccatorisejfemtu nos, Chrißuspro nobismonms eß. Mul-
.idem neque hacratiojne refurrcxiflet.perinde a cne- to mugis igitur, iußificati nuncipfius fangum feriiabimur per iens:
doquuiem neque
moantehuncaliusexcitatpserat : verumob noftra.pec*
cata mortuus e ft, vt nos ab illis liber^ret. iuftijicationcm
nojlram. Vc nos, ihquit.iuftificaret,atque pecca'tisliberos
faceret : Nonenimeamobcaùfam peccata noftrain le
tranftulie, mortisfupplicium pronobisfubiens, vt nos
obnoxiof teneretmorti, eiufque debitorcs*, enimuero vt
nos iuftificarer, ac omnino inculpatos dimitteret.
C A P V T V.
pfum. Si turii (inquit j non eft afpernatusnos^quum peccatores
efle mus , opufque erat morte Filij eiuS vt nos
conféra are mur : quanto magis nunc nos non contern-
net, vt'qui fumusiuftificati fanguine Chrifti,neque porro
fie necc!fe Filium eius poftmo'dum mori ? Ab ira: idçft »
futuro fupplicio. Si enim quuni boßes ejfcmus, réconciliaitfti-
mus Deeper mortem Pilijfuitmuho magis reconciliaû feruabimur
invita eius. Non opus.eft quemadmodum antea , vti de-
inceps Filium fuum in movtemtradat j verum viuentis e-
rit falus, quare nihil erit difficile nos pqr ipfum beari. -
N on folum autem, verum etiam gloriamur in Deo per Dominum
noftrumlefumchriftum. Vrnerubotefuffundamur.moe-
IVftificati igitur ex fide ,Pacem habeamùs apud Deum. Qub-
foreque conficiamur quodadeo extirerimus impijjVtec-*
ntffcdo autem aliqiyspaeem habet apud Deum ï Sifequatur
iamneceflariumfnerit Filium Dei pro nobis in mortem
tradi vt faluâremur: infère: Non lolum autem lètuatifu-' mandata efus : quèmadmodum qui peccat , b'el- ------------------------------ .
lumgericadueirfus D e v m. PerDominum Aoßrum lefum \ mus,inquit,verumgloriaridebemus : Proindegloria-
Ghrifium. PerDominum. Sienimper iplum'à praetêritis mur quod Chriftus omnino pro nobis mottuuseft, cum
peccatis liberaâlumus : per ipfumrurfus &perfidemin impijeflemus. Id enim maxime Patris dileâionem in-
euma peccato deineeps abftinemus, Etenim faciliuseft dicat : quandbquidem'&proimpijs Filium fuum dede-
tueriferuareque, quam acqnirere bona , eius ope atque rir. Dile&os porro ab Deo neque lugere, qeque mceftos
conßliq.Perquern craeccjfumbabemus. Per ipfum namque ! efle, fed enim exultare potius Sc gloriari in Deoconue-
adduâi fumus adDcum. Si ergo qimm Iqjige abeflèmus ! nit. per quern nunc reconcil'tationemaccepimus. Reconcilia-
ab D e o,per mortem etusviciniores illi tadfci (umus,mul- : tionem, id eft,àflèrtionem , qua Deus nosin hbertatem
to magis propinquiipfi exiftentes, pacem h .bebimus er- . allerait.-qua item per ChrifturiiDeo Patri, irato antehac
gaipfumpergratiamC e x i s t i . i»$ie;Po.fm$ijsquaç • nobis, réconcilia« fumus. Propterea , perindeacper vn tm
ad C h a i s T v m at tine n t, n b ftr a eria m fubd i t ; a d in- hominem peccatum inmundum ingrejfum eß, &per peccatm
enarrabiliaepimdona& bénéficia D e i ionos-çollata, j mors: & ficiH om n e sh om in e sm o rsQuum fupramul-
nos nihil piæter fidem attulimns. A d g ra n am banc in qua : tifariam confirmaflet, iuftificatos nos com m um c f none
ßamus&gloriamurinßegioruDei : Hocélî, vtdpnarerour Spirituslän<äi, mortequcfilij : iam nuncex rationabili
adeoquedigni iudicaretnur cognjtione D e i, vtadeum , cademacdecentirationecorroborât. Decebât (inquit)
deduceremurliberaremnrque à peccatis,eaqueaccipere- acrationabile erat,. vtquiper'vnUmhomihem peccato-
musquxbaptifmaconfert. Quod veroait*Stamus : fia- res mortiqueobnoxij fa â i citent per inobedientjam A-
bilicatemindicat. No»folumautem, verum etiarngloriamur dami, pervnumhominem Chriftum Dominumferua-
intribulationtbus, fcientes quodtribulatiopatientiam operatur> rentur »iuftificati, & immortalesconftituti. in quo omnes
patientia vero prohat'tonem : N on folurq (inquit ) ob tradita peccauerant : ty» » in qiio, Adam : v e l, per quem, Adam :
nobisbona & ob ventura nobis adhuc, gloriamur* ve- velquodinipfoetiam alijp'eçcauerint.O i c V m e n i i
rum ob contraria & adueffitates etiam gloriamur. Ec- Porro nequis iniuftifiae infimulet Deum quod bb Ada-
quidità? Qupniamadpatientiamnosadffiiâiônesinun- mideliélum nos moriamur; fubdit : In quo omnespeciflue
gunt. Quod veto patientiælucrumprobatos ( inquit ) runi: perinde ac fi dicat : Iplcquidemprincipiuraptae-
efficit : quæporrocommoditaseius quodquifpiampro- buit&caufam , pbccaiiimusautem&ipfinos, NonP-
batusefficiturîfpem nobis præbetfuturorum bonorum, nim propter auitum,adeoque primorujn Parenrumpec-1
Qucjamhacßtrauerit,nonpudefiet: Atquiinhominemfpem catumtantumpunimur : nec ideo folum quia per mor-,
fuamcoltocauerit , fqrtaifc fpe fuaexcidere poterit ; qui tem Adami, in genus eius &propagationehà, peccatum
vero in Deum Iperat »nunquàm àfpe fuaexcidet. Verun- deriuatum fit : enimuero ob fuum quifque peipetratum
tarnen non modo (inquit) inbonis , inquibusftamus, ' indignumfacinus, mortis terminuin recipit. Adufipuee-
verumetiamin bonis quæ expe&arhus cou prifentibus nim legem,peccatum erat in Mundo : peccatumverononmputa-
gloriamur;hoc enimexaâæfirmæquefidei. Pulchrèau- tur ,ßnonßtlex. Demonftrareeftilli animus , qùodnon
tem Moria ^ dixit : QUumehimpromiltàeueniunt,effi- vfqueadeo propter peccata noftraihtermorimur, quan-
, cmnt eum qui promifit celebriorem, glorificantque. Pro- ' tum propter Adaraum qui peccato locum fecent per in-
battoverofl>em,$esaHtemwnpudefacit.Ma[zigituvcon(cien- obedientiam fuam, inquiens ; Erat làneinhominibus ,
tiapeccüfli, neque fperant retributionem boni & mali; ante legemeti^m, peccatum: verum non imputabatùri-
quod enim quifque vu lt, id etiam arbitratur. Namdile- plis,quandoqiïidem non elïct lex peccatum denuncians
ftio Deieffufa eß in corda noßra per Spiritum fanüum qvidatuseß adéôque vetans.Nonimpiitatoitaquc peccato, obibant
nobis. Vndé planum fit,inquit, quod Deusillic fit nobis diem homines î Quid ? Nonne pérfpicuuméft , quod
bona daturas ? Vndeinquam? &quibushæc dédit? Ec- propterAdamicpndcmnationemiftuceisaccidcrit.OE-
quid vero dédit ? Spiritum,, qqemexfoladilcûione qua c v m e n i i. Qblèrua Apoftoli prouidentiam : vt ne
nos dilexit,impertijt nobis. Non enim proprijs virtuti- videremur iniuria aîffici indignave pati » alterius eaula
bus vel opéribus, Spititusparacleti gradam impetraui- m orientes, intulit : Peccatum in mundo eratyeriamfi non
mus.Alitcr: Bene diledlionemDei,quæeftdonumSpi- impuraretur. Quocircanonob folum Adamum : cæ-
! ritus, effufameflè ait , v t quælargirer tradita fit in corda terum proprer noftrum etiam peçcatumintermoriéba-
noftra.Mentalisauteminhabitauo,adoranditer^ue lan- mur. Aliter : Ego cenlco , peccatum ipfumhic dicere,
«ftiSpiritus cum fola mente, turn corde eft comprehcnli- quod cx præuaricâtioneMolàicækgis eiufque præcepto-
bilis.Porro,Spidntmlân<ftumdicens, pulchreadDeum rum confier ; qualiafunt, oporterecircuncidi, Sabba-
tranfit. Qjiumemmadbucejfmusinfirmi : Quum quæfutu- tum làn^ificari,hæcdeinde mandiicari,ab illis vero tem-,
radient, ex Spiritus fanéfci dations firmaftet ? nuncex perari.
morte Chrifti, eadem f t a b i l i tChriflus funndum tempos: i Nam peccatum vniuerfum ipfi humanç naruræ cogni-
Hoceft : op’poftuno, adeoque conucnienticeinpore; Pro | turn cam crat,tum imputabatur.quod genus eft, homjci-
impijs mortuus eß iV ix enim pro iußo quismoritur, pro bonofor- j djum,furtum,pucrorumvirginumque corruptiones.ho1-
fanaüquisetiamaudeatmori. Si,inquit,proviro virtudbus rumq'j fimilia:Cuiusreitelles lunt Cain,Laméch,aptem- cm. j. &
confpicuo, nemo mon eligat : Domini npftri bonitatem pore diluui), Sodomiræ.De hifee namq; peçcatis,natura-
mihihic contemplare , quiFÜÎumfuum e tram pro im- lis erat lex polita. ÇondirorenimYniüèrfiDeus,homi-
pijs peçcatoribus dédit. Commendat autem: confirmât, nem crcans : ret urn quas agere deberet ôc non agere , na-
demonftrat : fuam dilectionem èrga nos Dem. Quoniam quum turalem quâdam eidem cognicioncm indidit Sc inferuit
, . '» , ; , .... Nonnulli .
Nonn ülliex Patribus: inter quos eft Gregorius Nazian
zenus,adfirmant,Mandatum traditum Adamo.ne vefee-
retur Ligno fcienii® boni & mali: legem efle,peccata hu-
iufmodigeneratim prohibenrem.Lignum enim efficiens
feientiam boni Sc mali.». peccatum efle intellexerutit.
,vfqtte, nonpro, tantißerdum: fed vcluti, adfintm,
dixit tac tanquamdiccret: Donee lex regnabat, pecca-1
turn potensfuitjnam citralegem non eft transgreflio. Verum
regnauit mors ab Adam. Regnauit, accepto ordine ac
dominatuatransgreflione Adami. VfqueMoyfen ftneos etiam
qui non peccauerant: Moyfen totum vetus Teftamen-
tum appellat, itidém vt ifthic, SiMoj/fen non audio»f« Tempus
igitur ad aduentum vfque Chrifti, Moylen dicit^Ait
iraque quod ihors( veteris Teftamenti tempore) leeptris
fitpotita: iam nunc vero, in nouoTeftimento , pergravt
poteris fit valeatque, ope. Multo magisgratia Dei, &
donum ingratia qua efi vnius hominis lifu Chrifit, in multos exu-
berauit. Ne dum »inquit, grätia Patris ,fed Filij quoqne.
Eft autem confirmation!« atgumentum à polfibili du-
«ftum, quum ait : Gratia Pattis & Filij. Vbi autei« Pater
Sc Filius ; planum fit quod Spiritus poflic neminem
non fèruare. Ac non quemaämodum per vnum qui peccauerat
donum : Noninquft,vtpeccatum Adam, ita Sc donum
D e i:verum,dónum eftmaius. Qua rationè ? indicium
enim:hoceft, condemnation exvno Adaminomneis-
Kominesvenit: Graria veroac donum Dei adeoexube-
rauit vt&ipfum Adami peccatum deleret : necillud fo-
lummodo verum omnia omnium aliprum mortaliu m a-
liadelitfta quæ poft illius peccatum commiferunt. Née
id tantum effecit j verum ad iuftificationem : id eft, ad iu-
ftitiam , omnesdeduxit; Multümautem ciarn Chrifti foluca fit ac deftriufta per fanguinem Dei no- inrereftinter
ftri. Non peccantes autem eosvocat* quiantelegem in! obliuionempeccatorum&iuftitiam. ludrcium enim exvno
terris vixerunt. O e c v m e n r i . Non quod qui an- adcondemnationem , donum autem ex multis deliftts admfiifica-
te legem vixerint, non peccauerunt; magis enim illidc-j tionem. Gonftmdiocft : Non lie , inquit, donutn ell>
linquebant,quam qui poll legem duxere vitam : verum i perindeac tranlgrelfio &peccatum eft per vnum qui pec-
enimobeam quam fuprardtulit * caufam. *Nam pecca-! cauerat, led donum eftlongeexcellentius& maius. Si
turn lane erat Sc patrabaturab hominibus: at enimnon enim vnius deliäo, mors regnauit per vnum. herum idem con-
imputabaturipfis, eo quod non efletlex, peccatum de- firmat,&ait. Si enim vnius Adami delidlo, per ipfum V-
nuncians. Quantum igitur adhoc quod non imputare- num mors regnauit; mulro magis nosgratiamÄ donum
turp’eccatum (peccatumenim non imputacur,inquit,li accipientes&iuftidam , non fuccumbemus roorti, fed
non lit le x ) pecjcati tum expertes fuerunt etiamli pecca- certe viuemus. Multo magis exuberationem gratia uc donitu-
rent. In fimilitudine transgreßionis Adam. Nam etiam l i . ftitiaaccipientes yinvitaregnant per vnum lefum Cimßuin. Ex-
mandatum Adietraditum non lint tiransgeefli, alia ta-l uberationem , iplamlargicatem&copiamvocat. Con-
men praeuaricatiflint* Ac quemadmodum ille admiflo = firmatautemiftuc, quodinvitaregnaredebeamus;quaflagitio
propriam fuam mortalitatem in genus omne
mortalium transfudit :,conlimilemadrationem , Chriftus
vniuerfam iuftitiam replens , aque morte refurge^s,
cun^lis incotruptibilitatem impertije.- Quum deineeps
figuram eum vocat , oftendit lublimitatem eius fenren-
tiæ quam fubijeit, fed non quemadmodum deliftum. Qui ejl
tjpmfuturi i Qui (inquit ) Adam, figura erat venturi jni-
mirum Chrifti. Qjranam ratione ? Æ que,inquit, atque
per mortem Adami, omnes moriebantur : fic per mortem
Chrifti, omnes viuemusrefurgemufque : Typus i-
gitur ex contrario contingic. Aliter ; Ecqui figura Chri-
ftieftAdamus ? Etcuim perindeac ille omnibus fuis po-
fteris , ijs etiam qui-noii ederant de lignoillo , caufam
mortis per manducationem induxit: Hand diffimilem ad
inodum Chriftus in ipfum credentibus : etiam ijsquini-
hiliufteegerunt: iuftitiæf autor eft decollator. Sednon
quemadmodum deli ftum ,fu &donum. Obferua quid dicat :
Nonadeo, inquit, efficax eftdeliclum Adami , vtdonum
Dei. Si igitur cam fuit potensdeliiftum Adami (et-
Prim*
quidem,
quæ in.
Baptifmo
donatur:
aurc iam fi infirmum eflèt ac longe infecius dono Dei ) vtct*
fcciinda:
quæper
poeimen-
tiam confer
tur.
tenusgratianöbishaudparcènequediuilim dataeft, led
copiosè; Yelhunc^ad modum intelligcre queas : Non
lblumvtviuamus»dacaeftnobis gratia Dei i vrque.pee-
catum tollatur, &pcena fimul aufiratar: vèrumetiam
vt Sc Filij Dei efficiamur, & coh*redes Chrifti, Sc ha:re-
des Patri, concorporeique Filij alinque innumera bona
confcquamur; Earn ob rem exuberationem, inquit, gratia
accipientes. Aliter j Eadem ratione cercat. Quum enim
communem vulgi opinionem exuperaret: atque adeo
mirificum videretur, vnius Iefu Chrifti vita, dono & vir-
tute, omne feruari mortalium genus j multipliciter illud
comprobat. Igitur quemadmodumper vnius deliftum , ad omnes
homines adcondemnationem ,fic per vnius etiam iufttficatio-
nem, in omnes hominesad iuftitiam, vita.Vt enim per obedientiam
vniushominis. Idemrurfus argumentum eft. Peccatore» con-
ftituti fumus multi, morte fcilicec & peena. Vel j quod (e-
riequadam & ordine in omnes hominies primi parentis
pe^catumtranlierit, omnibus nobis per imitationem&
fuccefllonem quandam peccantibus. Vel ,peccatores, pro
co quod eft, obnoxij morci Sc fupplicio. Sic&perobedieniam
êôsqui non peçcauerant » morte fratigeret; quanto I tiamvnius,ittfticonftituentur multi. Siquidemobedicns fa-
maiore rob ore donum Dei efficax eritreos etiam qui non tftus eft Patri vfque ad mortem, mortem vero Crucis.Ixx»
rcrfte egerint, relùrrerftiolle fua viuificare ? Si enim Vnius
ob deliftum, multi mortuifunt. Vult indicate efficaciorem
pocentioremque fuifle Dei gratiam , Adami præuarica-
cione. Ecquanam ratione iftuc? Nam videmuseumqui
pariaeffecerit, etiamli diuerfi lint efferftus. Vt enim ob-
edientia Chrifti in omnes homines allegauit vitam&re-
furretftio nem : haud impari via, inobedientia Adami, in
omnes homines demifit mortem. O e c v m e n i i .
Quum ifta ita lèfe habcant » quemadmodum dixit, effi-
cacior fuit gratia Dei. Ecnonlecunduili hoc maius ipfum
dico, quo quilpiam cogitate poflec ) nimirum quod vita
cum maior lit morte , turn etiam præftantior : led certe
quod ipfo opere, adeoque reuera, maiora effecerit Chrifti
obedientia , Adami tranlgrefilone. QuomodoîNam
mors principium ex Adamducerts, noftri omnium pec*
catum coopéra tionem habait , vt contra omneis eflet
potens : quod tamen minime potens futurumerat, lid
cundlis fordibus manfiflent puri mortales : Gratia autem
D É i , vel citra noftram cooperationcm ad omnes accef-
fit : arque hoc in d i ç a t quod gratia rclurredliouis non
fdlum in^idelés efficaxiiieric, veluti eos qui fidem ad la-
lutem contribuerinr attulerintque : verumetiam in infidèles
, vt Iudæos& Græcos. Quod igitur noftro auxi-
lio non eget, maius dicit quam qubd egec noftra, adhoc
autem fLegisglojiam tollit. Ad ludasos Cnim illicerta*
menerac,&ait; Nonfolum autem nobis nihil profuit
lex i vt & peccatum per tranlgreflionem augerer. Gon-
iumftio V»*,ideft5W;noneftpofita hie vt ratibnem red-
dat i verum vt quodaccidifiet indicaret. Non enim in
eum finemlancitaeftlexac data, vt peccatum facerct ab-
undarejminime gentium : verum dataeft, vt nos feruer
&erudiat; Atquinonobferuataauxit peccatum : non
quod per propriam naturam peccatum augeat / led per
focordiam & tranlgreflionem eorum qui ipiam-non ob-
feruant . G e n n a d i i . Simile eft hoc, eiquod Galatis
Apoftolus dixit,lex jprzuaricaciormm caufalataeft.Nam
particulam ,«»<*, ideft,vt: hiciuxtaproprietatcmlinguz
pofuit, fignificacenimconfequcns.Cundlis enim Adami
pofterijs: im'o ipfi etiam Adamolege lata, abundauit de-
lidlum. Quoenim przeepta maiora, hocliquiseatranl-
grcdiatur.dclidla grandiora. Subintrauit, acccllit,oppor-
tunitatem eius oftendic. Vt abundant deliftum.
i Quumenirnmulta mandatadedifletlex , li qu;s earn
przuaricecur,- pecc&ca auget. Vbi autem abundauit peccatum.
Neperterrefias , inquit, quod peccatum abutidaucrit?
etenim hominum traqlgteflioiic adbonum Sc commo-
dum vfiiseftDcus,indigpijtibus opes tribuens. Hinc e-
nim gratiaper Chriftum maiorSc defiderabilior fa6ta eft,